^{Türk Ceza Muhakemesinde} Suça Sürüklenen Çocuklar Bakımından Uzlaştırma Kurumu

Mustafa Eray Urcan (Cumhuriyet Savcısı)

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

5

ÖZET 

7

İÇİNDEKİLER 

9

KISALTMALAR 

13

GİRİŞ 

15

BİRİNCİ BÖLÜM

ONARICI ADALET BAĞLAMINDA UZLAŞTIRMA KURUMU

1. ONARICI ADALET 

19

1.1. Genel Olarak 

19

1.2. Onarıcı Adalet Anlayışının Tarihsel Süreci 

20

1.3. Onarıcı Adalet Uygulamaları 

22

1.3.1. Mağdur–Fail Uzlaştırması 

23

1.3.2. Aile Grup Konferansları 

23

1.3.3. Cezalandırıcı Halkalar 

25

1.3.4. Toplum Islah Kurulları 

26

1.4. Onarıcı Adalet Sistemi ile Cezalandırıcı Adalet Sisteminin

Karşılaştırılması 

27

2. UZLAŞTIRMA KURUMU 

29

2.1. Uzlaşma/Uzlaştırma Kavramları 

29

2.2. Uzlaştırma Kurumunun Tarihsel Gelişimi 

30

2.3. Karşılaştırmalı Hukukta Uzlaştırma Kurumu 

31

2.3.1. Genel Olarak 

31

2.3.2. Amerika Birleşik Devletleri 

32

2.3.3. İngiltere 

33

2.3.4. Avustralya 

33

2.3.5. Almanya 

34

2.3.6. Fransa 

35

2.3.7. Avusturya 

36

2.4. Uzlaştırma Kurumunun Amacı 

37

2.5. Uzlaştırma Kurumunun Faydaları 

38

2.5.1. Genel Olarak 

38

2.5.2. Mağdur Açısından 

39

2.5.3. Fail Açısından 

39

2.5.4. Toplum Açısından 

40

2.5.5. Ceza Adalet Sistemi Açısından 

41

3. TÜRK CEZA MUHAKEMESİNDE UZLAŞTIRMA KURUMU 

41

3.1. Tarihsel Süreci ve Gelişimi 

41

3.1.1. Genel Olarak 

41

3.1.2. Suça Sürüklenen Çocuklar Bakımından 

45

3.2. Hukuki Niteliği 

46

3.3. Türk Ceza Hukukunda Düzenlenen Diğer Alternatif Çözüm Yolları ile

Karşılaştırılması 

47

3.3.1. Önödeme 

48

3.3.2. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 

49

3.3.3. Seri Muhakeme 

50

3.3.4. Basit Yargılama 

51

3.4. Şikâyetten Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık ile Uzlaştırma Arasındaki

Farklar 

52

3.4.1. Şikâyetten Vazgeçme 

53

3.4.2. Etkin Pişmanlık 

54

3.5. Uzlaştırma Teşkilatı 

54

3.5.1. Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı 

54

3.5.2. Uzlaştırma Büroları 

55

3.6. Uzlaştırmacı 

57

3.6.1. Genel Olarak 

57

3.6.2. Uzlaştırmacının Niteliği 

57

3.6.3. Uzlaştırmacının Eğitim ve Sınavı 

59

3.6.4. Uzlaştırmacının Ücreti 

60

3.6.5. Uzlaştırmacının Reddi veya Çekinmesi 

61

3.6.6. Uzlaştırmacının Yükümlülükleri ve Etik İlkeler 

63

İKİNCİ BÖLÜM

SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLAR BAKIMINDAN TÜRK CEZA MUHAKEMESİNDE UZLAŞTIRMA

1. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLAR BAKIMINDAN UZLAŞTIRMANIN ŞARTLARI

VE KAPSAMI 

67

1.1. Uzlaştırmanın Şartları 

67

1.1.1. Genel Olarak 

67

1.1.2. Uzlaştırmanın Taraflara İlişkin Şartları 

68

1.1.2.1. Suçtan Zarar Gören veya Mağdurun Gerçek Kişi

veya Özel Hukuk Tüzel Kişisi Olması 

68

1.1.2.2. Tarafların Sağ Olması 

69

1.1.2.3. Taraflara Ulaşılabilmiş Olması 

70

1.1.2.4. Kusur Yeteneğinin Bulunması 

71

1.1.3. Uzlaştırmanın Suça İlişkin Şartları 

73

1.1.3.1. Suç ile İlgili Muhakeme Şartlarının Gerçekleşmiş

Olması 

73

1.1.3.1.1. Şikâyet 

74

1.1.3.1.2. İzin, Talep, Karar 

75

1.1.3.1.3. Olumsuz Muhakeme Şartları 

76

1.1.3.2. Yeterli Şüphe 

76

1.1.3.3. Suçun Uzlaştırma Kapsamında Bulunması 

77

1.1.4. Uzlaştırmanın Geçerlilik Şartları 

77

1.1.4.1. Uzlaştırma Sürecinin Yetkili ve Görevli Bir

Uzlaştırmacı Tarafından Yürütülmesi 

77

1.1.4.2. Uzlaşma Teklifinin Usulüne Uygun Yapılması 

78

1.1.4.3. Tarafların Özgür İradeleri ile Uzlaşma Teklifini Kabul

Etmeleri 

78

1.1.4.4. Edimin Hukuka ve Ahlaka Uygun Olarak

Belirlenmesi ve İfası 

79

1.1.4.5. Uzlaştırma Raporunun Mahkeme veya Cumhuriyet

Savcısı Tarafından Onaylanması 

80

1.2. Suça Sürüklenen Çocuklar Bakımından Uzlaştırmanın Kapsamı 

80

1.2.1. Genel Olarak 

80

1.2.2. Yetişkinlerle Ortak Hükümler 

81

1.2.2.1. Şikâyete Tâbi Suçlar 

81

1.2.2.2. Katalog Suçlar 

84

1.2.2.3. Özel Kanunlarda Düzenlenen Suçlar 

85

1.2.3. Suça Sürüklenen Çocuklara Özel Hükümler 

87

1.2.4. Uzlaştırma Yoluna Gidilemeyecek Durumlar 

90

1.2.4.1. Suç Türü Bakımından 

90

1.2.4.2. Uzlaştırma Kapsamındaki Bir Suçun Kapsam Dışı Bir

Suç İle Birlikte İşlenmesi 

94

2. SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLAR BAKIMINDAN UZLAŞTIRMA SÜRECİ 

96

2.1. Soruşturma Aşamasında Uzlaştırma Süreci 

96

2.1.1. Delillerin Toplanması ve Yeterli Şüphe 

96

2.1.2. Uzlaştırmacı Görevlendirme 

98

2.1.3. Uzlaşma Teklifi 

99

2.1.4. Uzlaştırma Müzakereleri 

101

2.1.5. Edim 

104

2.1.6. Uzlaştırma Raporu 

106

2.1.7. Uzlaşma Belgesi 

107

2.2. Kovuşturma Aşamasında Uzlaştırma Süreci 

108

2.3. Kanun Yolu Aşamasında Uzlaştırma Süreci 

110

2.4. İnfaz Aşamasında Uzlaştırma Süreci 

111

3. UZLAŞTIRMANIN SONUÇLARI 

112

3.1. Tarafların Uzlaştırılması Durumunda 

112

3.1.1. Soruşturma ve Kovuşturmanın Sona Ermesi 

112

3.1.2. Adli Sicil ve Arşiv Kaydı 

113

3.1.3. Tekerrür 

114

3.1.4. Müsadere 

115

3.1.5. Maddi ve Manevi Tazminat Hakkı 

115

3.2. Tarafların Uzlaştırılamaması Durumunda 

117

3.2.1. Soruşturma ve Kovuşturmanın Devamı 

117

3.2.2. Zamanaşımı 

118

SONUÇ 

121

KAYNAKÇA 

127

EKLER 

135

5271 SAYILI CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNUN UZLAŞTIRMA İLE İLGİLİ

MADDELERİ 

137

CEZA MUHAKEMESİNDE UZLAŞTIRMA YÖNETMELİĞİ 

141

UZLAŞTIRMA RAPORU VE TEKLİF FORMU ÖRNEKLERİ 

171