Türk Hukuku ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bağlamında Kölelik, Kulluk ve Zorla Çalıştırma Yasağı

Ogün Usta

Kölelik, insanlık tarihinin büyük bir bölümünde neredeyse bütün yönetimler tarafından uygulanmış ve toplumlarda görülmüştür. Geleneksel kölelik, insan üzerinde bir başka kişinin mülkiyet tesis etmesi dolayısıyla yasal bir statüye işaret etmektedir. Oysa tarih boyunca varlığını sürdüren bu köleliğin kaldırıldığı dönemden 21. yüzyıla kadar dünya çok değişmiştir. Küreselleşme ile birlikte ivme kazanan modern kölelik, içerisinde insan ticareti, borç esareti, ev içi kölelik, zorla çalıştırma, cinsel sömürü, çocuk istismarı, organ ticareti gibi birçok insan hakkı ihlali teşkil eden uygulamayı barındırmaktadır. Bu sebeple bu uygulamaların günümüzün en büyük sorunlarından biri olduğu söylenebilir. Bu çalışmada, kölelik, kulluk ve zorla çalıştırma yasağının, tarihsel gelişim süreci içerisinde düşünürlerin görüşleri ve uygulamalar çerçevesinde incelenmesi amaçlanmıştır. Kölelik, kulluk ve zorla çalıştırma yasağının Türk hukukundaki görünümü, hem anayasal gelişim süreci hem de mahkeme kararları bağlamında ele alınmıştır. Keza Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 4. maddesinde düzenlenen bu yasak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ışığında incelenmiştir. Bu bağlamda, Anayasa Mahkemesi kararları ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları karşılaştırılarak, mahkemelerin bu yasak bakımından uyguladığı standartların ortaya konulmasına çalışılmıştır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
KÖLELİK, KULLUK, ZORLA ÇALIŞTIRMA, ZORUNLU ÇALIŞMA VE ANGARYA KAVRAMLARI VE BU KAVRAMLARIN TARİHİ GELİŞİMİ
I. KAVRAMLAR
A. Genel Olarak
B. Kölelik Kavramı
C. Kulluk Kavramı
D. Zorla Çalıştırma Kavramı
E. Zorunlu Çalışma Kavramı
F. Angarya Kavramı
II. KÖLELİK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA KAVRAMLARININ TARİHİ GELİŞİMİ
A. Genel Olarak
B. Eski Toplumlarda Kölelik
C. Antik Yunan Toplumunda Kölelik
D. Roma Hukukunda Kölelik
E. Orta Çağ'da Kölelik
F. Yeni Çağ'da Kölelik
III. ZORLA ÇALIŞTIRMA, İNSAN TİCARETİ, KÖLELİK VE KÖLELİK BENZERİ UYGULAMALARA KARŞI SÖZLEŞMELER
A. Genel Olarak
B. Sözleşmeler
IV. KÖLELİĞİN DEĞİŞEN BİÇİMİ
A. Genel Olarak
B. Modern Kölelik Kavramı
C. Modern Köleliğin Görünümleri
D. Modern Köleliğe İlişkin Göstergeler
E. Modern Kölelikle Mücadele
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA KÖLELİK, ZORUNLU ÇALIŞMA UYGULAMALARI VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI
I. GENEL OLARAK
II. İSLAMİYET ÖNCESİ VE SONRASI TÜRK HUKUKUNDA KÖLELİK
A. İslamiyet Öncesi Türklerde Kölelik
B. İslam'da Kölelik
C. Osmanlı'da Kölelik ve Zorunlu Çalışma
III. TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİNDE ZORUNLU ÇALIŞMA UYGULAMALARI VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞININ ANAYASAL GELİŞİM SÜRECİ
A. 1921 Anayasası Döneminde Angarya ve Zorla Çalıştırma Yasağı
B. 1924 Anayasası Döneminde Angarya ve Zorla Çalıştırma Yasağı
C. 1961 Anayasası Döneminde Angarya ve Zorla Çalıştırma Yasağı
D. 1982 Anayasası'nda Angarya ve Zorla Çalıştırma Yasağı
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ BAĞLAMINDA KÖLELİK, KULLUK VE ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI
I. GENEL OLARAK
II. HAKKIN KAPSAMI VE TEMEL ÖZELLİKLERİ
III. KÖLELİK YASAĞI
IV. KULLUK YASAĞI
A. Genel Olarak
B. İlgili Mahkeme Kararları
V. ZORLA ÇALIŞTIRMA VE ZORUNLU ÇALIŞMA YASAĞI
A. Genel Olarak
B. Yasağın İstisnaları
VI. KÖLELİK, KULLUK, ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞININ DOĞURDUĞU POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLER
VII. İNSAN TİCARETİNİN SÖZLEŞME'NİN 4. MADDESİ İLE İLİŞKİSİ
A. Genel Olarak
B. İlgili Mahkeme Kararları
SONUÇ
KAYNAKÇA