Türk Hukukunda Birlikte Velayet

Dr. Elif Merve SUBAŞI

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  III

İÇİNDEKİLER  V

KISALTMALAR .XI

GİRİŞ . 1

BİRİNCİ BÖLÜM

VELAYET KAVRAMI, TARİHİ GELİŞİMİ, HUKUKİ NİTELİĞİ, ÇEŞİTLERİ, ÖZELLİKLERİ VE VELAYET HUKUKUNA HÂKİM İLKELER

GENEL OLARAK VELAYET KAVRAMI, TARİHİ GELİŞİMİ VE HUKUKİ NİTELİĞİ 13

Velayet Kavramı . 13

Velayet Kavramının Tarihi Gelişimi . 19

1) Roma Hukukunda Velayet Kavramı  20

2) Cermen Hukukunda Velayet Kavramı. 23

3) İslam Hukukunda Velayet Kavramı  24

4) Orta Çağdan On Dokuzuncu Yüzyıla Velayet Kavramı  27

5) On Dokuzuncu Yüzyıldan Günümüze Uluslararası Hukuktaki Gelişmeler . 29

Velayetin Hukuki Niteliği . 38

TÜRK HUKUKUNDA VELAYETİN ANAYASAL DAYANAKLARI 41

III. TÜRK MEDENİ KANUNU’NDAKİ GELİŞMELER . 49

VELAYETİN TARAFLARI ve VELAYET ÇEŞİTLERİ . 51 VI

Velayet İlişkisinin Tarafları 51

1) Çocuk  51

2) Velayeti Kullanan Taraf  54

a) Anne ve Baba . 54

b) Evlat Edinenler 56

Velayet Çeşitleri 57

1) Tek Taraflı Velayet 57

2) Birlikte Velayet . 57

VELAYETİN ÖZELLİKLERİ . 59

Velayetin Kamu Düzenine İlişkin Olması . 59

Velayetin Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Olması . 60

Velayetin Süreli Olması 61

Velayetin Çocuğu Yararına Olması 62

Velayetin Bütün Olması 63

VELAYET HUKUKUNA HÂKİM İLKELER 66

Çocuğun Üstün Yararı İlkesi . 66

Çocuğun Görüşünün Dikkate Alınması İlkesi . 69

Ayrım Gözetmeme İlkesi 74

Çocuğun Yaşaması ve Gelişmesi İlkesi 75

İKİNCİ BÖLÜM

BİRLİKTE VELAYET DÜZENLEMELERİ, BİRLİKTE VELAYETİN UYGULANMASINDAKİ AMAÇLAR ve BİRLİKTE VELAYETİN TÜRK HUKUKUNDA UYGULANABİLİRLİĞİ

EVLİLİK BİRLİĞİ İÇİNDE BİRLİKTE VELAYET DÜZENLEMELERİ 78

Anne ve Babanın Evli Olması Halinde Velayet Hükümleri 78

Ortak Yaşama Ara Verilmesi veya Ayrılık Kararı Verilmesi Halinde Velayet Hükümleri . 84

EVLİLİK BİRLİĞİNİN MEVCUT OLMADIĞI HALLERDE VELAYET DÜZENLEMELERİ . 87 VII

Eşlerden Birinin Ölümü veya Gaipliğine Karar Verilmesi veya Eşin Velayet Hakkını Kullanamaz Hale Gelmesi Halinde Velayet 88

Evlilik Birliğinin Boşanma veya Butlan ile Sona Ermesi Halinde Velayet 90

1) Türk Hukukundaki Durum  90

2) İsviçre Hukukundaki Durum . 92

3) Alman Hukukundaki Durum . 102

Evlilik Birliği Dışında Doğan Çocuklar Bakımından Velayet 106

III. BİRLİKTE VELAYETİN UYGULANMASINDA AMAÇLAR, SOSYOLOJİK ÇALIŞMALAR VE ÖĞRETİDEKİ GÖRÜŞLER . 114

Birlikte Velayetin Uygulanmasında Amaçlar . 114

Birlikte Velayet ile İlgili Gerçekleştirilen Sosyolojik Araştırmalar . 115

Birlikte Velayetin Uygulanmasına Yönelik Görüşler . 121

EVLİLİK BİRLİĞİNİN MEVCUT OLMADIĞI HALLERDE BİRLİKTE VELAYETİN TÜRK HUKUKUNDA UYGULANABİLİRLİĞİ . 127

Genel olarak 127

Evlilik Birliği Bulunmayan Hallerde Birlikte Velayetin Uygulanmasına Yönelik Görüşler . 130

Yargıtay’ın 2017 Tarihli Boşanma Sonrası Birlikte Velayet Kararı ve Sonrasındaki Gelişmeler . 135

1) Evlilik Birliğinin Boşanma ile Sona Ermesinden Sonra Birlikte Velayetin Uygulanabilirliğine Dair Yargı Kararları  135

a) Evlilik Birliği’nin Boşanma ile Sona Ermesi Durumda Birlikte Velayetin Uygulanabilirliğine Dair Verilen Bölge Adliye Mahkemesi Kararları . 135

b) Yargıtay’ın 2017 Tarihli İlgili Kararından Önce Verilmiş, Boşanma Akabinde Birlikte Velayetin Uygulanabilirliğine Dair İlk Derece Mahkemesi Kararı 136

c) Yargıtay İkinci Hukuk Dairesi’nin 20.02.2017 Tarihli, 2016/15771 Esas, 2017/1737 Karar Sayılı Kararı ve Aynı Yöndeki Kararları 138

2) Yargıtay’ın 2017 Tarihli Birlikte Velayet Kararı Sonrası Öğretideki Görüşler . 140

Görüşümüz 141 VIII

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

BİRLİKTE VELAYETİN UYGULANMASI, BİRLİKTE VELAYET MODELLERİ VE BİRLİKTE VELAYETİN KAPSAMI

BİRLİKTE VELAYETİN UYGULANMASI VE BİRLİKTE VELAYET MODELLERİ . 145

Birlikte Velayet Kapsamında Yetkilerin Kullanılması 145

1) Genel Olarak 145

2) Gündelik Yaşama İlişkin Kararlar- Önemli Kararlar Ayrımına Dayanan Yetki Dağılım Sistemi . 146

3) Çocuğun Yerleşim Yerini Esas Alan Yetki Dağılım Sistemi  152

Birlikte Velayet Modelleri 154

1) Genel Olarak 154

2) Tek Yerleşim Modeli (Rezidans Modeli- Eingliederungsmodell) . 155

3) Değişimli Model (Değişken Model- Dönüşümlü Model- Wechselmodell) . 156

4) Yuva Modeli (Nestmodell)  158

BİRLİKTE VELAYETİN KAPSAMI 158

Çocuğun Kişi Varlığı Bakımından Kapsamı . 159

1) Çocuğun Üzerinde Anne ve Babanın Egemenlik Hakkı 159

2) Çocuğun Adı 160

3) Çocuğun Yerleşim Yeri . 162

4) Çocuğun Yetiştirilmesi ve Eğitimi  164

5) Çocuk ile Ebeveynleri Arasındaki Hukuki İşlemler  166

6) Çocuğun Kişi Varlığı Bakımından Korunması  167

Çocuğun Malvarlığı Bakımından Velayetin Kapsamı 170

1) Çocuk Mallarının Yönetim Hakkı ve Yükümlülüğü . 170

2) Çocuk Mallarının Gelirlerinin Sarf Edilmesi (Harcanması)  173

3) Çocuk Mallarının Kısmen Sarf Edilmesi (Harcanması)  174

4) Çocuğun Serbest Malları . 175

5) Çocuk Mallarının Korunması  176 IX

Anne ve Babanın Çocuğu Temsil Yetkisi . 177

III. İSTİSNA OLARAK TEK TARAFLI VELAYETE KARAR VERİLMESİ  180

Genel Olarak . 180

Tek Taraflı Velayete Hükmedilmesi İçin Gerekli Ölçütler . 182

1) Velayetin Kaldırılması Nedenlerinden Birinin Varlığı  182

2) Ebeveynler Arasında Önemli ve Sürekli Bir Şekilde Çatışmanın Olması . 183

3) Ebeveynler Arasında İletişim Eksikliği ve Koordineli Çalışma Yeteneğinin Olmaması  183

4) Ebeveynlerin Tek Taraflı Velayetin Uygulanması Yönündeki Taleplerinin Varlığı . 184

5) Tek Taraflı Velayet Düzenlemesinde Kullanılabilecek Diğer Ölçütler  184

Velayetin Tek Tarafa Verilmesinin Sonuçları . 185

SONUÇ  189

KAYNAKÇA . 195