Türk İdare Hukukunda Doğal Afetler Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu

Kitabın içeriği yeni yargı kararları ve doktrinle zenginleştirilmiştir. Bu ilavelerle içeriği daha da zenginleşen kitap okuyucuların kullanımına sunulmuştur. Kitap, güncel gelişmeleri takip etmektedir. Kitap, doktin çalışmalarının yanı sıra özellikle uygulamaya dönük olarak çeşitli bilgiler içermektedir.

Büyük bir ihtiyacı karşıladığını, önemli bir boşluğu doldurduğunu memnuniyetle belirtebileceğim bu çalışma, yayımlandıktan sonra da ülke olarak yaşadığımız ve hepimizi derinden üzen doğal afetler nedeniyle konunun üzerinde tekrar tekrar düşünmemiz gerektiğini ortaya koymuştur.

 

 

 

 

 

İÇİNDEKİLER

2. BASKIYA ÖNSÖZ 

7

ÖNSÖZ 

9

İÇİNDEKİLER 

13

KISALTMALAR 

19

GİRİŞ 

23

BİRİNCİ BÖLÜM

AFET – DOĞAL AFET KAVRAMLARI VE İDARE HUKUKUNDA DOĞAL AFETİN YERİ VE ÖNEMİ

BİRİNCİ KISIM

AFET – DOĞAL AFET KAVRAMLARI

1. AFET KAVRAMI 

27

1. TANIMI 

27

1. ÇEŞİTLERİ 

31

1. Ortaya Çıkış Hızlarına Göre 

31

2. Kaynaklarına (Kökenlerine, Oluş Nedenlerine) Göre 

32

1. Doğal Olmayan Afet (Teknoloji ve İnsan Kaynaklı Afet, Yapay

Afet) 

33

1. Doğal Afet (Doğa Kaynaklı Afet, Tabii Afet) 

35

1. DOĞAL AFET KAVRAMI 

37

1. TANIMI 

37

1. BENZER KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ 

39

1. Doğal Afet – Kriz İlişkisi 

40

2. Doğal Afet – Tehlike İlişkisi 

41

3. Doğal Afet – Risk İlişkisi 

42

4. Doğal Afet – Zarar Görebilirlik İlişkisi 

43

5. Doğal Afet – Acil Durum İlişkisi 

43

1. DOĞAL AFETİN ÖZELLİKLERİ 

44

1. Doğal Olması 

45

2. Can ve Mal Kaybına Neden Olması 

47

3. Engellenememesi 

51

Ç. DOĞAL AFETİN ÇEŞİTLERİ 

53

1. Yer Kökenli Doğal Afetler 

54

2. Atmosfer Kökenli Doğal Afetler 

55

3. Biyolojik Kökenli Doğal Afetler 

58

1. DOĞAL AFET SAYILIP SAYILAMAYACAĞI TARTIŞMALI AFETLER 

59

1. Erozyon 

60

2. Hava, Su ve Toprak Kirliliği 

61

3. Küresel Isınma ve İklim Değişikliği 

62

4. Düşen Uzay Cisimleri 

65

5. Yangın / Orman Yangını 

66

6. Maden Kazası 

70

İKİNCİ KISIM

İDARE HUKUKUNDA DOĞAL AFETİN YERİ VE ÖNEMİ

1. KAMU HİZMETİ FAALİYETİ BAKIMINDAN 

77

1. AFET YÖNETİMİ FAALİYETLERİ (7269 ve 5902 sayılı Kanunlar

Uyarınca) 

78

1. SİVİL SAVUNMA FAALİYETLERİ (7126 sayılı Kanun Uyarınca) 

85

1. ÇEVRENİN KORUNMASI FAALİYETLERİ (2872 sayılı Kanun Uyarınca) 

85

Ç. KENTSEL DÖNÜŞÜM UYGULAMALARI (6306 sayılı Kanun Uyarınca) 

87

1. KOLLUK (İDARİ KOLLUK) FAALİYETİ BAKIMINDAN 

88

1. İDARENİN DOĞAL AFETE İLİŞKİN KOLLUK FAALİYETLERİ 

90

1. İmar Faaliyetleri (3194 sayılı Kanun Uyarınca) 

90

2. Kentsel Dönüşüm Uygulamaları (6306 sayılı Kanun Uyarınca) 

91

3. Yapı Denetim Kuruluşlarının Faaliyetleri (4708 sayılı Kanun

Uyarınca) 

92

4. 7269 sayılı Kanun Uyarınca 

94

5. 4373 sayılı Kanun Uyarınca 

98

1. İDARİ KOLLUK YETKİLERİNİN GENİŞLEME GEREKÇESİ OLARAK

DOĞAL AFET 

99

1. Doğal Afet Hallerinde İdarenin Yetkilerinin Olağan Dışına

Çıkması 

99

2. Doğal Afet Hallerinde Öngörülen Olağanüstü Hal Yönetimi 

100

3. İstimval (Rekizisyon) 

100

III. PLANLAMA FAALİYETİ BAKIMINDAN 

102

1. İMAR PLANLAMA FAALİYETİ (3194 sayılı Kanun Uyarınca) 

103

1. AFET PLANLAMA FAALİYETİ (7269 sayılı Kanun Uyarınca) 

105

1. ÖZENDİRME VE DESTEKLEME (TEŞVİK) FAALİYETİ BAKIMINDAN 

108

1. ZORUNLU DEPREM SİGORTASI (6305 sayılı Kanun Uyarınca) 

109

1. KENTSEL DÖNÜŞÜM UYGULAMASI (6306 sayılı Kanun Uyarınca) 

112

İKİNCİ BÖLÜM

DOĞAL AFETLERİN MÜCBİR SEBEP OLARAK SORUMLULUĞU KALDIRAN BOYUTUNUN GÜNÜMÜZDEKİ ANLAM VE KAPSAMI

1. İDARENİN SORUMLULUĞU 

113

1. SORUMLULUK 

113

1. İDARENİN SORUMLULUĞU – İDARİ SORUMLULUK AYRIMI 

115

1. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 

118

1. İdari Davranış (Fiil) 

118

2. Zarar 

118

3. İlliyet Bağı (Nedensellik Bağı, İlliyet Rabıtası) 

120

Ç. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN TÜRLERİ 

121

1. Kusur Sorumluluğu 

121

2. Kusursuz Sorumluluk 

123

1. İDARENİN SORUMLULUĞUNU KALDIRAN VEYA AZALTAN SEBEPLER 

124

1. MÜCBİR SEBEP 

125

1. Tanımı 

125

2. Unsurları 

130

1. Dışsallık (Haricilik) 

131

1. Öngörülemezlik 

133

1. Önlenemezlik (Karşı Konulamazlık) 

134

1. UMULMAYAN HAL 

134

1. Tanımı 

134

2. Unsurları 

135

1. İçsellik 

135

1. Öngörülemezlik 

136

1. Önlenemezlik (Karşı Konulamazlık) 

137

1. ZARAR GÖRENİN DAVRANIŞI (ZARAR GÖRENİN KUSURU,

MÜTERAFİK KUSUR) 

138

Ç. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN DAVRANIŞI 

139

III. İDARENİN SORUMLULUĞUNA ETKİSİ BAKIMINDAN DOĞAL AFET

KAVRAMI 

140

1. DIŞSALLIK UNSURU BAKIMINDAN (MÜCBİR SEBEP – UMULMAYAN

HAL BAĞLAMINDA DOĞAL AFET) 

140

1. ÖNGÖRÜLEMEZLİK UNSURU BAKIMINDAN 

152

1. ÖNLENEMEZLİK UNSURU BAKIMINDAN 

163

1. DOĞAL AFETLER NEDENİYLE İDARENİN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ

ESASI 

174

1. DOĞAL AFETLER NEDENİYLE 7269 SAYILI KANUN UYARINCA YAPILAN

YARDIMLARIN HUKUKİ ESASI 

199

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YARGI KARARLARI IŞIĞINDA DOĞAL AFETLER NEDENİYLE İDARENİN SORUMLULUĞUNUN GÖRÜNÜMLERİ VE DOĞAL AFETLER NEDENİYLE UĞRANILAN ZARARLARIN TAZMİNİ MESELESİ

1. DEPREM VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

210

1. İDARENİN DEPREM ÖNCESİ YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ

OLDUĞU FAALİYETLER NEDENİYLE SORUMLULUĞU 

210

1. İdarenin Deprem Öncesi Yerine Getirmekle Yükümlü Olduğu

Faaliyetleri Gereği Gibi Yerine Getirmemesi Nedeniyle

Sorumluluğu 

211

2. İdarenin Deprem Öncesi Yerine Getirmekle Yükümlü Olduğu

Faaliyetleri Gereği Gibi Yerine Getirmemesi Nedeniyle Asker

Kişilerin Uğradıkları Zararlardan Sorumluluğu 

219

3. İdarenin Deprem Öncesi Yerine Getirmekle Yükümlü Olduğu

Faaliyetlere İlişkin Olumsuz Eylemi Nedeniyle Sorumluluğu 

222

1. İDARENİN DEPREM SONRASI YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ

OLDUĞU ARAMA VE KURTARMA FAALİYETLERİ NEDENİYLE

SORUMLULUĞU 

225

1. DEPREM NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN ZARARLARDA İDARENİN

YANINDA ZARAR GÖRENİN DE BİRLİKTE (MÜTERAFİK) KUSURUNUN

BULUNMASI HALİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 

227

Ç. BİRDEN FAZLA İDARENİN YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU

FAALİYETİN BULUNMASI HALİNDE İLGİLİ İDARELERİN

SORUMLULUĞU 

234

1. SEL VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

238

1. İDARENİN SEL ÖNCESİ YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU

FAALİYETLER NEDENİYLE SORUMLULUĞU 

238

1. SEL NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN ZARARLARDA İDARENİN YANINDA

ZARAR GÖRENİN DE BİRLİKTE (MÜTERAFİK) KUSURUNUN

BULUNMASI HALİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 

263

1. İşyeri ya da Konutu Sigortasız Zarar Görenin Gerekli

Ruhsatlarının Olmaması Halinde İdarenin Sorumluluğu 

267

2. İşyeri ya da Konutu Sigortalı Zarar Görenin Gerekli Ruhsatlarının

Olmaması Halinde İdarenin Sorumluluğu 

270

1. BİRDEN FAZLA İDARENİN YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU

FAALİYETİN BULUNMASI HALİNDE İLGİLİ İDARELERİN

SORUMLULUĞU 

275

III. HEYELAN VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

276

1. İDARENİN HEYELAN ÖNCESİ YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ

OLDUĞU FAALİYETLER NEDENİYLE SORUMLULUĞU 

276

1. HEYELAN RİSKİ NEDENİYLE “AFETE MARUZ BÖLGE” İLAN EDİLEN

SINIRLAR İÇİNDE KALAN TAŞINMAZLAR HAKKINDA TAHLİYE

VE/VEYA YIKIM KARARI VERİLMESİ HALİNDE İDARENİN

SORUMLULUĞU 

278

1. Heyelan Riski Nedeniyle “Afete Maruz Bölge” Olarak İlan Edilen

Sınırlar İçinde Kalan Taşınmazlar Hakkında Tahliye ve/veya Yıkım

Kararı Verilmekle Birlikte Henüz Tahliye ve/veya Yıkım

İşlemlerine Başlanmaması Halinde İdarenin Sorumluluğu 

281

2. Heyelan Riski Nedeniyle “Afete Maruz Bölge” Olarak İlan Edilen

Sınırlar İçinde Kalan Taşınmazlar Hakkında Verilen Tahliye

ve/veya Yıkım Kararlarının Uygulanması Halinde İdarenin

Sorumluluğu 

283

3. Heyelan Riski Nedeniyle Bölgenin Sonradan “Afete Maruz

Bölge” İlan Edilerek Yapı ve İkamete Yasaklanması Sonucu

Oluşan Arsa Değer Kaybı Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu 

289

1. HEYELAN RİSKİ NEDENİYLE İLAN EDİLEN “AFETE MARUZ BÖLGE”

SINIRLARI DIŞINDA; ANCAK KOMŞULUĞUNDA BULUNAN

TAŞINMAZLAR HAKKINDA TAHLİYE VE/VEYA YIKIM KARAR

VERİLMESİ HALİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 

292

Ç. HEYELAN NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN ZARARLARDA İDARENİN

YANINDA ZARAR GÖRENİN DE BİRLİKTE (MÜTERAFİK) KUSURUNUN

BULUNMASI HALİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 

294

1. ORMAN YANGINI VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

295

1. KAYA DÜŞMESİ VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

297

1. YILDIRIM DÜŞMESİ VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

298

VII. FIRTINA VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

300

VIII. GÜNEŞ ÇARPMASI VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

302

1. OLUMSUZ HAVA KOŞULLARI (AŞIRI SOĞUK, AŞIRI KAR, AŞIRI

YAĞMUR, KURAKLIK) VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

303

1. ÇIĞ DÜŞMESİ VE İDARENİN SORUMLULUĞU 

306

SONUÇ 

307

KAYNAKLAR 

313