Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu UyarıncaAnonim Şirketlerde Pay Devrinin Esas Sözleşme ile Sınırlandırılması
Av. İpek Nur BAKIR
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
I. Konunun Takdimi 15
II. İnceleme Planı 16
Birinci Bölüm
ANONİM ŞİRKETLERDE PAY KAVRAMI,
PAY SAHİPLİĞİ VE PAY SENETLERİ
I. ANONİM ŞİRKETLERDE PAY KAVRAMI 19
A. Genel Olarak 19
B. Sermayenin Bir Parçası Olarak Pay Kavramı 21
C. Pay (Hisse) Senedi Olarak Pay Kavramı 22
D. Ortaklık Statüsünü Temsil Etme Bakımından Pay Kavramı 23
II. ANONİM ŞİRKETLERDE PAY SAHİPLİĞİ 24
A. Genel Olarak 24
B. Pay Sahipliğinin Kazanılması 25
1. Kazanma Türleri 25
a. Aslen İktisap 26
b. Devren İktisap 27
2. Payın Serbestçe Devredilmesi ve İstisnaları 28
a. Kanundan Doğan Sınırlamalar 29
b. İradeden Doğan Sınırlamalar 33
C. Pay Sahipliğinin Kaybedilmesi 33
III. ANONİM ŞİRKETLERDE PAY SENETLERİ 35
A. Genel Olarak 35
B. Pay Senetlerinin Niteliği 36
C. Pay Senetlerinin Şekli 38
D. Pay Senetlerinin Bastırılması ve Dönüştürülmesi 39
IV. PAY SENETLERİ VE PAY SENETLERİNİN DEVRİ 42
A. Senede Bağlanmamış Paylar 42
1. Çıplak Pay 42
a. Genel Olarak 42
b. Çıplak Payın Devri 43
aa. Bedeli Tamamen Ödenmiş Çıplak Payın Devri 46
bb. Bedeli Tamamen Ödenmemiş Çıplak Payın Devri 47
2. Kaydi Pay 48
a. Genel Olarak 48
b. Türk Hukukunda Pay Senetlerinin Kaydileştirilmesi 49
c. Kaydileştirilmiş Anonim Ortaklık Paylarının Devri 55
B. Senede Bağlanmış Paylar 56
1. Genel Olarak 56
2. Hamiline Yazılı Pay Senetleri 57
a. Genel Olarak 57
b. Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devri 62
3. Nama Yazılı Pay Senetleri 64
a. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Hukuki Niteliği Sorunu 64
aa. Cironun Pay Senetlerinin Niteliğini Değiştirmediği Görüşü 65
bb. Cironun Pay Senetlerinde İstisnai Bir Devir Şekli Olduğu Görüşü 66
cc. Cironun Nama Yazılı Pay Senetlerini Kanunen Emre Yazılı Hale Getirdiği Görüşü 67
dd. Değerlendirmemiz 69
b. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Özellikleri 71
c. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri 72
aa. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Ciro ve Zilyetliğin Geçirilmesi ile Devri 72
bb. Nama Yazılı Pay Senetlerinin Alacağın Temliki Yolu ile Devri 75
İkinci Bölüm
TTK ve SerPK KAPSAMINDA
BAĞLI NAMA YAZILI PAYIN DEVRİ VE
ESAS SÖZLEŞME İLE GETİRİLEN
PAY DEVRİ SINIRLANDIRILMASI (BAĞLAM)
I. 6762 SAYILI ESKİ TTK DÖNEMİNDE BAĞLAM DÜZENLEMESİ 77
II. TÜRK TİCARET KANUNUNDA ÖNGÖRÜLEN YENİ BAĞLAM SİSTEMİ 79
A. Genel Olarak 79
B. Bağlı Nama Yazılı Pay Senetlerinin Hukuki Niteliği 83
C. Bağlamın Öngörülmesinin Amaçları 83
1. Anonim Şirket Yapısını Muhafaza Etmek 83
a. Kişisel Nitelikli Anonim Şirketler 84
b. Aile Tipi ya da Kapalı Anonim Şirketler 84
2. Yabancılaşmanın Önüne Geçilmesi 85
3. Ekonomik Gücün Merkezileşmesi 89
4. Ekonomik Gücü Olmayan Kişileri Şirkete Almamak 89
D. Bağlamın Öngörülebileceği Anonim Şirket Payları 90
E. Esas Sözleşmede Bağlam Hükümlerinin Öngörülmesi 91
1. Asli Bağlam 91
2. Sonradan Öngörülen Bağlam 94
F. Bağlam Hükümlerinin İntifa Hakkı Kurulması Açısından Etkileri 96
G. Bağlam Hükümleri Uygulanmayacak Hukuki İşlemler 96
1. Rehin Hakkı 96
2. Temsilci Atanması 97
3. Tüzel Kişiliğe Sahip Ortak Şirkette Gerçekleşen Kontrol Değişikliği 97
III. BORSAYA KOTE OLMAYAN PAYLARDA ESAS SÖZLEŞMESEL BAĞLAM 98
A. Bağlam Hükümleri Kapsamında 6102 Sayılı TTK ile Getirilen Yenilikler 99
B. Önemli Sebep Kavramı 101
C. Esas Sözleşmedeki Önemli Sebeplere Dayanarak Devre Onay Verilmemesi 104
1. Esas Sözleşmede Önemli Sebeplerin Gösterilmesi Zorunluluğu 104
2. Şirketin Esas Sözleşmede Gösterebileceği Önemli Sebepler 105
a. Şirketin İşletme Konusuna Yönelik Olarak Gösterilebilecek Önemli Sebepler 106
aa. Pay Sahiplerinde Birtakım Kişisel Niteliklerin Aranması Şartı 106
bb. Rakiplerin Şirkete Girerek Hakimiyet Kurmasına Engel Olunması 109
cc. Şirkete Yabancıların Girmesine Yönelik Önlem Alınması 111
b. Şirketin Ekonomik Bağımsızlığının Korunmasına Yönelik Önemli Sebepler 112
aa. Rakiplerin Şirkete Girerek Hakimiyet Kurmasının Engellenmesi 112
bb. Şirketler Topluluğuna Dahil Olunmasına Karşı Önlem 113
cc. Getirilebilecek Sayısal ve Yüzdelik Sınırlamalar 115
3. Şirketin Payları Kendi Hesabına ya da Bir Pay Sahibi yahut Üçüncü Bir Kişi Hesabına Satın Almayı Önermesi (Kaçış Klozu) 117
a. Genel Olarak 117
b. Kaçış Klozunun Kullanılmasının Koşulları 123
aa. Bağlı Nama Yazılı Payların Borsaya Kote Edilmemiş Olması 123
bb. Şirketin Payı Devredene Satın Alma Teklifinde Bulunması 124
cc. Şirketin Payları Satın Alması 126
aaa. Şirketin Payları Kendi Hesabına Satın Alması 127
bbb. Şirketin Payları Başka Bir Pay Sahibi veya Üçüncü Kişi Adına Satın Alması 133
ccc. Gerçek Değerin Tespit Edilmesi 133
dd. Süreler 141
4. Devralanın Kendi Adına ve Hesabına Devralmış Olduğu Beyanı (İnançlı İktisap) 142
D. Bağlamın Kaldırılması ve Etkisini Kaybettiği Haller 144
1. Bağlamın Kaldırılması 144
2. Bağlamın Etkisini Kaybettiği Haller 145
a. Anonim Şirketin Tasfiye Haline Girmesi 145
b. Anonim Şirket İşletme Konusunun Değiştirilmiş Olması 145
c. Anonim Şirkette İmtiyazlı Pay Oluşturulması 147
4. Payın Miras, Mirasın Paylaşımı, Cebri İcra ya da Eşler Arasındaki Mal Rejimi Sebebi ile Kazanılmış Olması 148
IV. BORSAYA KOTE NAMA YAZILI HİSSELERDE PAY DEVRİNİN SINIRLANDIRILMASI 150
A. Borsaya Kote Edilmiş Hisse Kavramı 151
B. SerPK m. 137/III Hükmünün TTK Hükümleri ile Birlikte Değerlendirilmesi 156
C. Borsa Şirketi Olan ve Borsa Şirketi Olmayan HAAO’lar Ayrımı 159
D. Borsaya Kote Nama Yazılı Paylarda Yüzdeye İlişkin Sınırlamalar (Bağlam) 162
1. Genel Olarak 162
2. Esas Sözleşme ile Yüzdesel Sınırın Belirlenmesi 163
3. Payların Kendi Ad ve Hesabına Devralınmış Olduğu Beyanı 167
4. Şirketin Başvuruyu Reddetmesi ve Mahkemeye Başvurma Hakkı 169
5. Kanuni İktisap Halleri 171
6. Paya Sahip Olma Sebebi ile Doğmuş Olan Hakların Kullanılması 171
a. Oy Hakkı ve Oy Hakkına Bağlı Haklar 172
b. Oy Hakkına Bağlı Bulunmayan Diğer Haklar 173
Üçüncü Bölüm
HAKLARIN GEÇİŞİ ve PAY DEFTERİ
I. PAYLARI BORSAYA KOTE OLMAYAN ANONİM ŞİRKETLER BAKIMINDAN HAKLARIN GEÇİŞİ 175
A. Genel Olarak 175
B. Teoriler 175
1. Birlik Teorisi 175
2. Bölünme Teorisi 176
C. Payın Hukuki İşlem ile Devrinin İncelenmesi 180
1. Devir Sözleşmesi Bakımından Etkisi 181
2. Onay ile İlgili Olarak Süre 182
3. Mahkeme Kararı ile Devir 183
II. PAYLARI BORSA KOTE OLAN ANONİM ŞİRKETLER BAKIMINDAN HAKLARIN GEÇİŞİ 183
A. Genel Olarak 183
B. Borsada İktisap Kavramı 184
C. Borsa Dışı İktisap Kavramı 186
III. PAY DEFTERİNİN TANIMI, HUKUKİ NİTELİĞİ VE PAY DEFTERİNE KAYIT HUSUSU 189
A. Genel Olarak 189
B. Pay Defterinin Tasdiki 190
C. Pay Defterine Kayıt 191
D. Kaydın Hukuki Niteliği 192
E. Pay Defterine Kaydın Amacı 194
F. Pay Defterinin Şekli 194
1. Ticaret Kanunu Uyarınca 194
2. Sermaye Piyasası Kanunu Uyarınca 195
IV. ANONİM ŞİRKET TARAFINDAN PAY DEFTERİNE YAPILACAK KAYDIN İNCELENMESİ VE KAYITTAN KAÇINILMASININ SONUÇLARI 196
A. Pay Defterine Yapılacak Bildirimin İncelenmesi 196
B. Ret Durumunda Başvurulacak Hukuk Yolları 198
C. Pay Defterindeki Kaydın Silinmesi (TTK m. 500) 199
Sonuç 201
Kaynakça 207
Kavramlar Dizini 215
