Türkiye’de Alternatif Uyuşmazlık Çözümüne Yeni Bir Yol: MED-ARBArabuluculuk-Tahkim
Arb. Av. Beyza SAYGIN ( LL.M
İÇİNDEKİLER
ÖZET.5
ABSTRACT6
İÇİNDEKİLER.7
TABLOLAR .13
KISALTMALAR15
GİRİŞ.19
BİRİNCİ BÖLÜM
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMLERİNDEN
ARABULUCULUK VE TAHKİM
UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜNDE ALTERNATİF
YOLLAR.23
GENEL OLARAK.23
BAŞLICA ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM
YOLLARI.28
Müzakere (Doğrudan Görüşme) .28
Arabuluculuk ve Uzlaşma.30
Tahkim34
Tarafsız Ön Değerlendirme Yöntemi36
Vakıaların Saptanması Yöntemi .37
Kısa Yargılama Yöntemi 38
Seri Jüri Yargılaması Yöntemi39
Çevrimiçi Uyuşmazlık Çözümü (ODR)39
ARABULUCULUK VE TAHKİM42
ARABULUCULUK 42
Arabuluculuk Kavramı ve Temel İlkeleri.42
Arabuluculuğun Gelişimi ve Düzenlemeler52
İçindekiler
8
a) Genel.52
b) Türkiye’de Arabuluculuk .55
Arabuluculuğa Elverişli Alanlar.57
Arabuluculuk Türleri 61
a) Zorunlu Arabuluculuk.62
b) İhtiyari Arabuluculuk .69
Arabuluculuk Süreci .69
a) Arabuluculuk Öncesi Aşama 70
(1) Arabuluculuk Sözleşmesi 72
(2) Arabulucu ve Arabulucu Sözleşmesi.73
b) Arabuluculuk Faaliyetinin Yürütülmesi .75
c) Arabuluculuğun Sona Ermesi .77
d) Arabuluculuk Sonrası Aşama .79
Ticari Uyuşmazlıklara İlişkin Arabuluculuk Faaliyeti
Sonunda Yapılan Milletlerarası Sulh Sözleşmeleri
Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Singapur
Konvansiyonu)82
TAHKİM .85
Tanımı, Genel Prensipleri ve Avantajları .86
Tahkimin Hukuki Niteliği.88
Tahkim Türleri89
a) Mecburi Tahkim-İhtiyari Tahkim.89
b) Milli Tahkim-Milletlerarası Tahkim.90
c) Ad hoc (Arızi) tahkim ve Kurumsal tahkim .94
Tahkim Yargılaması Süreci ve Hakem Kararı96
a) Genel Olarak (Tahkime Elverişlilik) 96
b) Tahkim Sözleşmesi.98
İçindekiler
9
c) Tahkimde Geçici Hukuki Koruma 101
d) Hakem Seçimi ve Hakem Sözleşmesi.102
e) Tahkimde Yargılama.107
(1) Tahkim Yeri, Usul İlkeleri ve Uygulanacak
Kurallar107
(2) Davanın Açılması ve Tahkim Süresi .108
(3) Dilekçeler ve Deliller.109
(4) Görev Belgesi ve Usuli Zaman Çizelgesi 112
(5) Duruşma.113
f) Hakem Kararı ve Yargılama Giderleri 115
g) Hakem Kararı Verilmesinden Sonra Gündeme
Gelebilecek Durumlar .118
(1) Hakem Kararına Karşı Kanun Yolları ve Hakem
Kararının İcrası118
(2) Hakem Kararlarının Tanıması ve Tenfizi 120
Türkiye’de Tahkime İlişkin Kurumsal Yapılanmada
Tarihsel Süreç .122
İKİNCİ BÖLÜM
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLU OLARAK
MED-ARB
ARABULUCULUK VE TAHKİMİN BİRLİKTE
İŞLETİLMESİ131
MED-ARB133
TANIM 133
VARYASYONLAR 136
Aynı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Med-Arb (MedArb Same, Same-Neutral Med-Arb)138
İçindekiler
10
Farklı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Med-Arb
(Med-Arb Diff)139
Farklı Tarafsız Üçüncü Kişi Huzurunda Tavsiye Edici
Med-Arb (Med-Arb Diff-recommendation)141
Takım Halinde Yürütülen Med-Arb (Co-Med-Arb).142
Arabuluculuk-Tahkimden Cayma Hakkı (Med-ArbOpt-Out)143
Bağlayıcı Olmayan Med-Arb (Non-Binding Med-Arb,
Danışman Hakem, Advisory Arbitrator).145
Sebep Gösterilen Med-Arb (Med-Arb Show Cause) 147
Arabuluculuk ve Nihai Teklif Tahkimi (Mediation and
Last Offer Arbitration, MEDALOA)148
Paralel Arabuluculuk (Mediation Window in
Arbitration, Consent Award) 152
Gölge Arabuluculuk (Shadow Mediation)157
III. UYUŞMAZLIĞIN MED-ARB YOLUYLA
ÇÖZÜLECEĞİNİN KARARLAŞTIRILMASI
(ARABULUCULUK-TAHKİM ANLAŞMALARI /
KLOZLARI).158
MED-ARB YOLUNUN OLUMLU YÖNLERİ162
Genel Olarak162
Arabuluculuğa Göre Avantajları168
Tahkime Göre Avantajları .169
MED-ARB YOLUNUN SAKINCALARI.170
Arabulucunun Hakem Olarak Görev Yapması171
Gizlilik ve Belgeler177
Tarafların İstemedikleri Sulhe Zorlanmaları .180
MED-ARBA ÖZGÜ SORUNLARA GETİRİLEN
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 182
İçindekiler
11
VII. MED-ARB DÜNYA UYGULAMALARI VE BİR
ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLU OLARAK
DEĞERLENDİRİLMESİ185
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE MED-ARB UYGULAMALARI
GİRİŞ.189
TÜRK HUKUKU MEVZUATINDA MED-ARB 190
MED-ARB YOLUNA ELVERİŞLİ
UYUŞMAZLIKLARIN KAPSAMI.191
MED-ARB ANLAŞMASININ GEÇERLİLİĞİNİN
DAYANAĞI.199
AYNI TARAFSIZ ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN HEM
ARABULUCU HEM HAKEM OLMASINA İLİŞKİN
DÜZENLEMELER 201
ARABULUCULUK FAALİYETLERİ SIRASINDA
ELDE EDİLEN BİLGİ VE BELGELERİN TAHKİM
AŞAMASINDA KULLANILMASINA DAİR
DÜZENLEMELER 202
III. TÜRKİYE’DEKİ KURUMSAL TAHKİM
UYGULAMALARINDA MED-ARB.204
GİRİŞ.204
İSTANBUL TAHKİM MERKEZİNİN
ARABULUCULUK-TAHKİM KURALLARINA GÖRE
MED-ARB205
İstanbul Tahkim Merkezine Genel Bakış .205
ISTAC ARABULUCULUK-TAHKİM KURALLARI
AMAÇ VE UYGULAMA ALANI208
İstanbul Tahkim Merkezi Uygulamasında Med-Arb
Süreci 211
İçindekiler
12
a) Arabuluculuk-Tahkim Anlaşmasının Yapılma
Zamanı 211
b) Arabuluculuk Sürecinin Sona Ermesi ve Tahkim
Yargılamasının Başlatılması (ISTAC Med-Arb’ta
Arabuluculuk ve Tahkim Süreçleri)216
c) Med-Arb Yolunun Kendine Özgü Yapısına İlişkin
Kurallar .217
(1) Sulh Anlaşmasının Hakem Kararı Olarak Tespit
Edilebilmesi.217
(2) Med-Arb Süreci Başlatılırken veya Arabuluculuk
Aşaması Sırasında Acil Durum Hakemi Talebinde
Bulunulabilmesi 218
(3) Doğrudan Tahkim Davası Açılamaması221
(4) Arabulucunun Hakem Olarak Görev Yapması228
(5) Gizlilik ve Belgelerin Kullanımı .231
Zorunlu Arabuluculuk ve Istac Med-Arb .241
DEĞERLENDİRMELER244
SONUÇ247
KAYNAKÇA 251
TABLOLAR
Tablo 1: Uyuşmazlık Çözümleri Temel Özellikleri.27
Tablo 2: Müzakere Türleri29
Tablo 3: Arabuluculuğun Avantajları45
Tablo 4: Arabuluculuğun Temel İlkeleri .45
Tablo 5: HUAK’a Göre Arabuluculuğa Elverişlilik .59
Tablo 6: Uyuşmazlığın Dava Şartı Arabuluculuğa Tabi
Olduğunun Tespiti66
Tablo 7: Arabuluculuk Süreci.70
Tablo 8: Arabulucunun Hak ve Yükümlülükleri75
Tablo 9: Arabuluculuk Sürecinin Sonuçlanması 78
Tablo 10: HMK ile MTK Arasındaki Farklar.92
Tablo 11: Hakemlerin Seçilmesi .104
Tablo 12: Tahkimin Yer Aldığı Karma ADR Yolları.131
Tablo 13: Med-Arb Modelleri.138
Tablo 14: Med-Arb Yolunun Sakıncaları 171
Tablo 15: Arabuluculuğa ve Tahkime Elverişlilik192
Tablo 16 Med-Arb Anlaşmasının Yapılması ve ISTAC
Arabuluculuk-Tahkim Kurallarının Uygulama Alanı
Bulması215
