YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLERE GENEL BAKIŞ VE BAZI HÜKÛMET SİSTEMİ UYGULAMALARI
GENEL OLARAK. 21 KUVVETLER ARASINDAKİ İLİŞKİLERE GÖRE HÜKÛMET SİSTEMLERİ 25 Parlamenter Hükûmet Sistemi. 31 Genel Olarak. 36 Parlamenter Hükûmet Sisteminin Birleşik Krallık Uygulaması (Westminster Sistemi ya da Çoğun- lukçu Sistem) ve Yasama ile Yürütme Organları Arasındaki İlişkiler 47 Parlamento: Lordlar Kamarası ve Avam Ka- marası 61 Lordlar Kamarası (House of Lords). 62 Avam Kamarası (House of Commons) 64
Yürütme Organı: Kral/Kraliçe (The Crown) ve Kabine (Cabinet) 69 Kral ya da Kraliçe (The Crown) 69 Kabine (Cabinet): Başbakan ve Bakanlar74 Gölge Kabine (Shadow Cabinet). 77 Yasama ve Yürütme Organları Arasındaki İlişkiler 78 Kanun Yapım Sürecinde Yürütme Orga- nının Etkisi 78 Devlet Başkanının Kanunları Veto Yetkisi.81 Devlet Başkanının Avam Kamarası’nı Fesih Yetkisi 83 Prorogation 84 İkincil Kanunlar ya da İkincil Yasama Biçimleri 86 Karşı İmza Kuralı 88 Parlamento’nun Yürütme Organını De- netleme Araçları 90 Güven Oylaması/Güvensizlik Oylama- sı 90 Yazılı ve Sözlü Soru 91 Görüşmeler. 93 Komisyonlar ya da Komiteler. 94 Parlamenter Hükûmet Sisteminin Federal Al- manya Cumhuriyeti Uygulaması ve Yasama ile Yürütme Organları Arasındaki İlişkiler. 97 Yasama Organı: Federal Meclis (Bundestag) ve Federal Konsey (Bundesrat) 98 Yürütme Organı: Federal Cumhurbaşkanı ve Federal Bakanlar Kurulu 108
Federal Cumhurbaşkanı (Bundespräside- nt) 108 Federal Bakanlar Kurulu (Bundesregieru- ng): Şansölye (Federal Başbakan) ve Federal Bakanlar 117 Yasama ve Yürütme Organları Arasındaki İlişkiler 123 Kanun Yapım Sürecinde Yürütme Orga- nının Etkisi 123 Cumhurbaşkanı’nın Kanunları Veto Yet- kisi 126 Cumhurbaşkanı’nın Federal Meclis’i Fesih Yetkisi 127 Kanun Hükmünde Kararnameler 127 Zorunlu ya da İvedi Yasama Durumu 130 Karşı İmza Kuralı 131 Parlamentonun Yürütme Organını Denet- leme Araçları 132 Soru 133 Fesih Tehdidi Altında Güven Oylama- sı 136 Kurucu ya da Yapıcı Güvensizlik Oyu 136 Araştırma Komisyonları 137 Komisyonlar. 139 Başkanlık Hükûmet Sistemi. 142 Genel Olarak. 143 Başkanlık Hükûmet Sisteminin Amerika Birleşik Devletleri Uygulaması ve Yasama ile Yürütme Organları Arasındaki İlişkiler. 151 Yasama Organı: Kongre (Congress) 156
Temsilciler Meclisi (House of Representa- tives) 158 Senato (Senate). 160 Yürütme Organı: Başkan (President). 163 Başkan Yardımcısı (Vice Presedent). 172 1789-2022 Yılları Arasında Görev Yapan Başkan ve Başkan Yardımcıları 175 Yasama ve Yürütme Organları Arasındaki İlişkiler 183 Kanun Yapım Sürecinde Yürütme Orga- nının Etkisi 185 Başkan’ın Kanunları Veto Yetkisi. 188 Başkanlık Kararnameleri (Executive Or- ders) 192 Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi (The Supreme Court of the United States) Bütçe Sürecinde Kongre ve Başkan 204 Senato’nun Bazı Atamaları Onaylama Yetkisi 207 Suçlandırma Mekanizması (Impeach- ment) 211
İKİNCİ BÖLÜM PARLAMENTER HÜKÛMET SİSTEMİNİN
TÜRKİYE UYGULAMALARINA
GENEL BAKIŞ
GENEL OLARAK. 221
1876 KĀNÛN-I ESÂSÎ’DE 08.1909 TARİHLİ ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ SONRASI DÖNEM .250
Yasama Organı: Heyet-i Umûmî ya da Meclis-i Umûmî 257 Heyet-i Meb‘ûsan ya da Meclis-i Meb‘ûsan. 259 Heyet-i A‘yân ya da Meclis-i A‘yân 265 Yürütme Organı: Pâdişâh ve Heyet-i Vükelâ ya da Meclis-i Vükelâ 267 Pâdişâh 268 Heyet-i Vükelâ ya da Meclis-i Vükelâ 273 Meşrutiyet Dönemi’nde Görev Yapan Hü- kûmetler 276 Yasama ve Yürütme Organları Arasındaki İlişki- ler 279 Pâdişâh’ın Kanunları Veto Yetkisi 279 Pâdişâh’ın Heyet-i Meb‘ûsan’ı Fesih Yetkisi281 Kānûn-ı Muvakkatler ya da Geçici Kanunlar 283 Nizâmnâmeler ya da Tüzükler 285 Yasama Organının Yürütme Organını Denetleme Araçları 288 Soru ya da Sual 288 Güven Oylaması ve Gensoru ya da İstîzâh .290 Meclis Araştırması ya da Heyet-i Tahkikiye .292 Meclis Soruşturması 293 Genel Görüşme 295 1921 VE 1924 TEŞKİLÂT-I ESÂSİYYE KÂNÛNLA- RI DÖNEMİ 298 1961 ANAYASASI DÖNEMİ310
Genel Olarak314 Yasama Organı: Türkiye Büyük Millet Meclisi 315
Millet Meclisi 316 Cumhuriyet Senatosu 317 Yürütme Organı: Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu 318 Cumhurbaşkanı 319 Bakanlar Kurulu: Başbakan ve Bakanlar 325 “Karşı İmza Kuralı” ve Cumhurbaşkanı’nın Siyasi Sorumsuzluğu 327 Yasama ve Yürütme Organları Arasındaki İlişkiler 328 Cumhurbaşkanı’nın Kanunları Bir Daha Görü- şülmek Üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Geri Gönderme Yetkisi. 332 Cumhurbaşkanı’nın Türkiye Büyük Millet Mecli- si Seçimlerinin Yenilenmesine Karar Verme Yet- kisi 335 Kanun Hükmünde Kararnameler. 338 Yasama Organının Yürütme Organını Denetleme ve Bilgi Edinme Araçları 340 Soru 340 Genel Görüşme 342 Meclis Araştırması 344 Meclis Soruşturması 346 Güven oylaması. 348 Gensoru. 350 05.1960 ile 12.09.1980 Tarihleri Arasında Görev Yapan Hükûmetler ve Cumhurbaşkanları 352
F.1961 Anayasası Döneminde Görev Yapan Koalis- yon ve Azınlık Hükûmetleri 355
1982 ANAYASASI’NIN İLK HALİ358 Genel Olarak361 Yasama Organı: Türkiye Büyük Millet Meclisi 364
04.1920 ile 07.07.2018 Tarihleri Arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Üye Tam Sayısındaki Değişiklikler 374 Yürütme Organı: Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu 377 Cumhurbaşkanı 378 Bakanlar Kurulu: Başbakan ve Bakanlar 389 Karşı İmza Kuralı ve Cumhurbaşkanı’nın Siyasi Sorumsuzluğu 398 Hükûmet Sistemi: “Rasyonelleştirilmiş ya da Aklileştirilmiş Parlamenter Hükûmet Sistemi” 403
Yasama ve Yürütme Organları Arasındaki İlişki- ler 412 Cumhurbaşkanı’nın Kanunları Bir Daha Görü- şülmek Üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Geri Gönderme Yetkisi. 412 Cumhurbaşkanı’nın Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Yenilenmesine Karar Verme Yetkisi 416 Kanun Hükmünde Kararnameler. 418 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Bilgi Edinme ve Denetleme Araçları 427 Soru 428 Güven oylaması. 430
Gensoru. 433 Meclis Soruşturması. 436 05.2007 TARİHLİ ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ SONRASI DÖNEM 440 Genel Olarak441 Hükûmet Sistemi: Parlamenter Hükûmet Sistemi 455
09.1980 TARİHLİ ASKERİ DARBE’DEN CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÛMET SİSTEMİNE GEÇİLİNCEYE KADAR GÖREV YAPAN HÜKÛ- METLER VE CUMHURBAŞKANLARI 466 VIII.1982 ANAYASASI DÖNEMİNDE GÖREV YAPAN KOALİSYON VE AZINLIK HÜKÛMETLERİ 470
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÛMET SİSTEMİNDE YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER 01.2017 TARİHLİ ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ SONRASI DÖNEM 475 Genel Olarak484 Yasama Organı: Türkiye Büyük Millet Meclisi 500 Milletvekillerinin Seçimi. 509 Milletvekillerinin Hukuki Statüsü. 512 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İç Yapısı 515 Başkanlık Divanı 515 Siyasi Parti Grupları 516 Danışma Kurulu 517 İhtisas Komisyonları. 517
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Görev ve Yetkileri 519 Yürütme Organı: Cumhurbaşkanı. 522 Seçimi. 526 Göreve Başlaması ve Görevinin Sona Ermesi . 533 Görev ve Yetkileri 536 Siyasi ve Hukuki Sorumluluğu. 539 Düzenleyici İşlemleri. 542 Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 543 Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri. 555 Cumhurbaşkanlığı Kararları 557 Adsız Düzenleyici İşlemler. 559 Kabinenin Diğer Üyeleri: Cumhurbaşkanı Yar- dımcıları ve Bakanlar 560 Cumhurbaşkanı Yardımcıları 561 Cumhurbaşkanı Yardımcısı Atanabilmek İçin Gerekli Şartlar 563 Cumhurbaşkanı Yardımcılarının Görev ve Yetkileri 563 Cumhurbaşkanı Yardımcılarının Sorum- luluğu 564 Bakanlar 565 Bakan Atanabilmek İçin Gerekli Şartlar 569 Bakanların Görev ve Yetkileri. 569 Bakanların Sorumluluğu 570 Bakan Yardımcıları. 572 Bakanlıklar. 572 Politika Kurulları. 574 Cumhurbaşkanlığı Ofisleri. 577
Bağlı Kurum ve Kuruluşlar 578 Hâlihazırda Cumhurbaşkanlığı Görevini Yerine Getiren Recep Tayyip Erdoğan Cumhurbaşkan- lığı Seçimlerinde Tekrar Aday Olabilir Mi? 578 Yasama ve Yürütme Organları Arasındaki İlişki- ler ve Etkileşim Araçları ile Bunları Etkileyen Kimi Unsurlar 588 Kanun Yapım Sürecinde Yürütme Organının Etkisi 588 Cumhurbaşkanı’nın Kanunları Veto Yetkisi 592 Cumhurbaşkanı’nın “Seçimlerin Yenilenmesine Karar Verme Yetkisi” 596 Cumhurbaşkanı’nın Cezai Sorumluluğu 603 Cumhurbaşkanı Yardımcılarının ve Bakanların Cezai Sorumlulukları ve Yargılanmaları 610 Cumhurbaşkanlığı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Aynı Tarihte Yapılması. 614 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Bilgi Edinme ve Denetleme Araçları 618 Yazılı Soru. 621 Kanun Tekliflerinin Görüşülmesi Sırasında Soru ve Cevap İşlemi 623 Genel Görüşme. 625 Meclis Araştırması 628 Meclis Soruşturması 631 Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ile Parla- menter Hükûmet Sisteminin Türkiye Cumhuriye- ti Uygulamasının Karşılaştırılması634 Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ile Başkanlık Hükûmet Sisteminin Amerika Birleşik Devletleri Uygulamasının ve Yarı Başkanlık Hükûmet Siste- minin Fransız Cumhuriyeti Uygulamasının Karşı- laştırılması 636
ARA DEĞERLENDİRME642
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÛMET SİSTEMİNDE YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER BAKIMINDAN ÇIKABİLECEK SORUNLAR
VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ İLE BAZI TARTIŞMALAR
GENEL OLARAK. 659 CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÛMET SİSTEMİNDE YASAMA VE YÜRÜTME ORGANLARI ARASIN- DAKİ İLİŞKİLERLE İLGİLİ KİMİ SORUNLAR VE TARTIŞMALAR 661 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin “Bütçe Hakkı”nın Zayıflatılması Tartışmaları 662 “Tarafsız ve Partili Cumhurbaşkanı” Tartışmaları 681
“Çift ya da Çifte Meşruiyet” İddiası. 692 “Seçimlerin Yenilenmesine Karar Verme Yetkisi” Bakımından Cumhurbaşkanı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Arasındaki Denge(sizlik)699 Delegasyoncu Demokrasi Tartışmaları ve Cum- hurbaşkanlığı Kararnameleri 706 Cumhurbaşkanı’nın Atama Yetkileri716 “Cumhurbaşkanı’nın Sorumluluğu” Tartışmaları 726 Otoriterizm ve Kuvvetler Birliği Tartışmaları 731
İ. Parlamenter Hükûmet Sistemine Dönüş ve Bu Sis- temin Rasyonelleştirilmesi Önerileri 746
“Kurucu ya da Yapıcı Güvensizlik Oyu” Kuru- mu 756 Alternatif ya da Aralıklı Başkanlık Sistemi 759 NELER YAPILABİLİR?761 Milletvekillerinin Seçildikleri Bölgedeki Seçmen- leriyle Daha Yakın İlişki İçerisinde Bulunmaları Sağlanabilir 765 Siyasi Partilerde Değişimi Teşvik Edici Düzenle- meler Yapılabilir 769 Kamu Denetçiliği Kurumu Güçlendirilebilir ve Kurumun Etkinliği Artırılabilir 772 Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’yla İlgili Kimi Değişiklikler Yapılabilir 778 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Denetim Mekanizmaları Güçlendirilebilir 782 Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Komisyonları Arasında Etkileşim Sağlanabilir. 785 Kamu Siyasalarının Belirlenmesinde Halkoyla- ması Usulü Benimsenebilir 786 “Halkın Vetosu” Kurumu Kabul Edilebilir 788 Seçmene “Kanun Teklifi Sunma Hakkı” Verile- bilir 789 Seçmene “Geri Çağırma Hakkı” Verilebilir 791 E-Demokrasi Uygulamaları ve Dijitalleşme Yaygınlaştırılabilir 793 Hâkimler ve Savcılar Kurulu Güçlendirilebilir 796 İ. Anayasa Yargısıyla İlgili Reform Yapılabilir 802
Cumhurbaşkanlığı Kararnameleriyle İlgili Tered- dütler Giderilebilir 811 Cumhurbaşkanı’nın Seçimi ile Birlikte Cumhur- başkanı Yardımcısının Seçimi de Yapılabilir 820 SONUÇ. 823
%1840,00 TL831,60 TL
