Türkiye'de Vergi İdaresinin Tahsil Yetkisi ve Sınırları

Betül Hayrullahoğlu

Türkiye'de vergi idaresi kamu alacaklarının zorla tahsili amacıyla tahsil yetkisi ile donatılmıştır. Buna göre idare, kamu hukukundan doğan alacaklarını özel hukuk hükümlerinden bağımsız, kendi teşkilatı ile haciz ve benzeri yollara başvurmak suretiyle tahsil edebilmektedir. Ancak tahsil yetkisinin kullanılması, kişilerin başta mülkiyet hakkı olmak üzere temel hak ve özgürlüklerine müdahale edilmesi anlamına gelmektedir. Bu bakımdan her yetkide olduğu gibi vergi idaresinin tahsil yetkisinde de bazı sınırlar bulunmakta ve bu sınırların aşılması hukuka aykırılıklar yaratmaktadır. Çalışmada; Türkiye'de vergi idaresinin tahsil yetkisini kullanımında hukuksal sınırların aşılıp aşılmadığı sorusundan yola çıkılarak, yetkinin kullanımına ilişkin sınırlar, sınırların aşıldığı noktalar ve bunun sonuçları doküman analizi yöntemi kullanılarak ve Anayasa Mahkemesi, Danıştay ve Yargıtay içtihatlarından faydalanılarak açıklanmaktadır.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
TAHSİL YETKİSİ VE KULLANIMI
1.1. VERGİNİN TAHSİLİ KAVRAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ
1.1.1. Tahsil ve Verginin Tahsili Kavramları
1.1.2. Verginin Tahsili Kavramının Hukuki Niteliği
1.1.3. Vergi Tahsilinin Türleri
1.2. TAHSİL YETKİSİ KAVRAMI
1.3. TAHSİL YETKİSİNİN KAPSAMI
1.3.1. Tahsili Yapan İdare Bakımından Tahsil Yetkisinin Kapsamı
1.3.2. Kamu Alacağının Türü Bakımından Tahsil Yetkisinin Kapsamı
1.4. TAHSİL YETKİSİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
1.5. TAHSİL YETKİSİNİN TEORİK DAYANAKLARI
1.5.1. Kamu Alacaklarının Niteliği
1.5.2. Kamu Yararı
1.5.3. Genellik İlkesi
1.5.4. Eşitlik İlkesi
1.5.5. Sosyal Devlet İlkesi
1.6. TAHSİL YETKİSİNİN KULLANIMI
1.6.1. Tahsil Yetkisinin Kullanılabilme Şartları
1.6.2. Tahsil Yetkisinin Kullanım Süreci
İKİNCİ BÖLÜM
TAHSİL YETKİSİNİN SINIRLARI
2.1. ANAYASAL İLKELERE İLİŞKİN SINIRLAR
2.1.1. Hukuk Devleti İlkesine İlişkin Sınırlar
2.1.2. Kanunilik İlkesine İlişkin Sınırlar
2.1.3. Ölçülülük İlkesine İlişkin Sınırlar
2.1.4. Sosyal Devlet İlkesine İlişkin Sınırlar
2.2. İDARİ İŞLEMLERE İLİŞKİN SINIRLAR
2.2.1. Yetki Unsuruna İlişkin Sınırlar
2.2.2. Şekil Unsuruna İlişkin Sınırlar
2.2.3. Sebep Unsuruna İlişkin Sınırlar
2.2.4. Konu Unsuruna İlişkin Sınırlar
2.2.5. Amaç Unsuruna İlişkin Sınırlar
2.3. TAHSİL YETKİSİNİN KULLANIMININ ERTELENMESİ VE SONA ERMESİNE İLİŞKİN SINIRLAR
2.3.1. Tahsil Yetkisinin Kullanımının Ertelenmesine İlişkin Sınırlar
2.3.2. Tahsil Yetkisinin Kullanımının Sona Ermesine İlişkin Sınırlar
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAHSİL YETKİSİNİN KULLANIMINDA SINIRLARIN AŞILMASI VE YARGISAL DENETİMİ
3.1. VERGİ YARGISI TARAFINDAN YAPILAN DENETİM
3.1.1. İdarenin Ödeme Emrine İlişkin Hukuka Aykırı İşlemleri
3.1.2. İdarenin Teminatın Paraya Çevrilmesi ve Kefilin Takibine İlişkin Hukuka Aykırı İşlemleri
3.1.3. İdarenin Haciz İşlemine İlişkin Hukuka Aykırı İşlemleri
3.2. ADLİ YARGI TARAFINDAN YAPILAN DENETİM
3.2.1. İstihkak Davası
3.2.2. Menfi Tespit Davası
3.2.3. Gayrimenkul Malların İhalesinin Feshi
3.3. ANAYASA MAHKEMESİNİN BİREYSEL BAŞVURU DENETİMİ
3.3.1. Genel Hatlarıyla Bireysel Başvuru Yolu
3.3.2. Bireysel Başvuru Denetiminde Kabul Edilebilirlik Kriterleri
3.3.3. Vergi İdaresinin Tahsil Yetkisini Kullanımının Bireysel Başvuru Yoluyla Denetlenmesi
3.4. VERGİ İDARESİNİN TAHSİL YETKİSİNİ KULLANIMINDA HUKUKA AYKIRILIKLARA YOL AÇAN ETKENLER VE SINIRLARIN AŞILMASINDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR
3.4.1. Tahsil Yetkisinin Kullanımı Sürecinde Vergi İdaresini Hukuka Aykırı Uygulamalara Yönelten Etkenler
3.4.2. Tahsil Yetkisinin Kullanımında Sınırların Aşılmasının Sonuçları
3.4.3. Vergi İdaresinin Tahsil Yetkisini Kullanımında Hukuka Aykırılıklara Yol Açan Etkenler ve Sınırların Aşılmasından Kaynaklanan Sorunlar (Ankara İli Vergi Mükellefleri Anket Çalışması)
SONUÇ
KAYNAKÇA
EK: VERGİ İDARESİNİN TAHSİL YETKİSİNİ KULLANIMINDA HUKUKA AYKIRILIKLARA YOL AÇAN ETKENLER VE SINIRLARIN AŞILMASINDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR