Üç Boyutlu Baskı Teknolojilerinin Fikri Mülkiyet Hukukuna Etkileri
Dr. Tamer SOYSAL
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ. 5
İÇİNDEKİLER 7
TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ. 17
KISALTMALAR . 19
GİRİŞ . 23
BİRİNCİ BÖLÜM
ENDÜSTRİ 4.0 VE ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ
ENDÜSTRİ 4.0 ÖNCESİ SANAYİ DEVRİMLERİNE BAKIŞ . 31
ENDÜSTRİ 4.0 DÖNEMİ 38
GENEL OLARAK 38
ENDÜSTRİ 4.0’IN TEMEL İLKELERİ 41
Birlikte Çalışabilirlik (Inter-Operability) ve Bağlantısallık (Inter-
Connection) 41
Sanallaştırma (Virtualization) . 42
Merkezi Olmayan Yönetim (De-centralisation) ve Bağımsız Kararlar
(Autonomous Decisions) 42
Gerçek Zamanlılık (Real-time Capability) 43
Teknik Yardım (Technical Assistance) ve Hizmet Oryantasyonu
(Service Orientation) 43
Modülerlik (Modularity) . 44
ENDÜSTRİ 4.0’IN TEMEL ALANLARI . 46
Nesnelerin İnterneti (Internet of Things-ıot) 48
Bulut Bilişim (Cloud Computing). 50
Gelişmiş Robotik (Advanced Robotics). 51
Sanal ve Artırılmış Gerçeklik (Virtual/Augmented Reality). 54
Yapay Zeka (Artificial Intelligence) . 58
Blok Zincir Teknolojileri (Block-chain Technologies) 61
Üç Boyutlu Baskı Teknolojileri (Three Dimensional Printing
Technologies) . 64
8 İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ ORTAYA ÇIKIŞI VE KULLANIM ALANLARI
DÜZEN BOZUCU BİR TEKNOLOJİ OLARAK ÜÇ BOYUTLU BASKI
TEKNOLOJİLERİ 67
EKSİLTMELİ ÜRETİM SİSTEMLERİNDEN, KATMANLI ÜRETİM
SİSTEMLERİNE GEÇİŞ 67
DÜZEN BOZUCU TEKNOLOJİLER. 71
ÜÇ BOYUTLU BASKI YAPAN YAZICILAR (3D PRINTERS) 74
BİR KAVRAM OLARAK ÜÇ BOYUTLU YAZICILAR . 74
ÜÇ BOYUTLU YAZICILARIN TARİHİ 77
Bilgisayarlı Sayısal Kontrol Teknolojileri (CNC) ve Bilgisayar Destekli
Tasarımın (CAD) Ortaya Çıkışı . 77
Üç Boyutlu Yazıcıların Ortaya Çıkışı . 82
ÜÇ BOYUTLU BASKI YÖNTEMLERİ 86
SLA Yöntemi (Stereolithography) 87
Malzeme Yığma Prensibine Dayalı Yöntem (Fused Deposition
Modelling-FDM Yöntemi) 89
Seçici Lazer Sinterleme (Selective Laser Sintering-SLS) ve Seçici
Lazer Ergitme (Selective Laser Melting-SLM) Yöntemleri . 91
Katmanlı Nesne İmalatı (Laminated Object Manufacturing-LOM) . 94
III. ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİNİN TÜKETİCİYE ULAŞILABİLİRLİĞİ95
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİNİN BAŞLICA KULLANIM ALANLARI 97
TEMEL ÖZELLİKLER. 97
SEKTÖRLERE GÖRE KULLANIM ALANLARI 98
Medikal ve Sağlık Sektöründe Kullanımı . 98
Havacılık ve Savunma Alanında Kullanımı. 103
Otomotiv ve Makine Alanında Kullanımı 106
İnşaat ve Mimari Alanda Kullanımı . 107
Moda ve Takı Alanında Kullanımı 110
Gıda Alanında Kullanımı 115
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TELİF HAKLARI HUKUKU VE ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ
FİKRİ MÜLKİYET HUKUKU VE ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ
ETKİLEŞİMİ 120
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİNE İLİŞKİN ÖNEM ARZEDEN TELİF
HAKLARI HUKUKU ESASLARI 125
GİRİŞ. 125
İçindekiler 9
ESER KORUMASI İÇİN GEREKLİ OLAN ŞARTLAR. 126
ESER SAHİBİNİN HAKLARI 134
Genel Olarak. 134
Eser Sahibinin Çoğaltma Hakkı . 136
Eser Sahibinin Yayma Hakkı 138
Eser Sahibinin Umuma İletim Hakkı 140
TELİF HAKLARI HUKUKUNDA TÜKENME İLKESİ . 143
Genel Olarak. 143
İnternet Ortamında Yayma Hakkının Tükenmesi İlkesinin
Uygulanması . 150
Dijital Tükenmeye İlişkin Avrupa Birliği Adalet Divanı ve ABD’de
Verilen Önemli Kararlara Bakış. 153
UsedSoft v. Oracle Kararı. 153
Art and Allposters International v. Stichting Pictoright Kararı. 158
Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB) v. Stichting
Leenrecht Kararı 160
Nederlands Uitgeversverbond v. Tom Kabinet Internet Kararı . 163
Capitol Records ve ReDigi Kararı 168
III. ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ ALANINDA OLUŞABİLECEK TELİF
HAKKI SORUNLARINA BAKIŞ 171
MÜZİK SEKTÖRÜNDEN AKTARILAN BİR DENEYİM OLARAK NAPSTER VE
VIACOM ÖRNEKLERİNE BAKIŞ . 171
Giriş. 171
Napster Kararı. 172
Viacom v. Youtube Uyuşmazlığı . 174
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİSİNDE EKOSİSTEMİ OLUŞTURAN TEMEL
AKTÖRLER 175
Üç Boyutlu Yazıcı İmalat Şirketleri ve Malzeme Üreticileri. 175
CAD Dosyalarını Oluşturanlar ve Geliştirenler 176
İnternet Servis Sağlayıcıları . 176
Üç Boyutlu Baskı Gerçekleştiren Aracılar ve Son Kullanıcılar . 177
CAD DOSYALARI. 179
Tersine Mühendislik ve Üç Boyutlu Tarama . 179
Tersine Mühendislik (Reverse Engineering) 179
Üç Boyutlu Tarama (3D Scanning) . 181
10 İçindekiler
CAD Dosyalarının Oluşturulması . 183
CAD Dosyalarının Niteliği ve Telif Hakkı Kapsamında Korunabilirliği 187
3D YAZICIDA OLUŞTURULAN ÜÇ BOYUTLU NESNENİN TELİF HAKKI
KORUMASINA HAK KAZANMASI 192
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİNE İLİŞKİN İLK OLUŞAN TELİF HAKKI
İHLALİ İHTİLAFLARINDAN ÖRNEKLER. 193
Penrose Üçgeni Uyuşmazlığı . 193
Warhammer Tarzı Üç Boyutlu Figürler . 195
Game of Thrones Karakterlerinin 3D Baskıları 196
Tenten Roketi 197
Marcel Duchamp Satranç Takımı Tasarımı 198
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ VE TELİF HAKKINA TECAVÜZ
DURUMLARININ TARTIŞILMASI199
TELİF HAKKINA TECAVÜZ OLUŞTURMAYAN EYLEMLER . 199
Hiçbir Telif Hakkı Olmayan Dosyanın 3D Yazıcıdan Çıkarılması. 199
Kamu Malı Olmuş Eserin/Ürünün 3D Yazıcıdan Çıkarılması 200
Üzerinde Telif Hakkı Koruması Bulunmayan Çalışmaların 3D
Yazıcıdan Çıkarılması. 200
Eserin Telif Hakkı Sahibinin İzniyle 3D Yazıcıdan Çıkarılması 200
CAD DOSYASI OLUŞTURMA, İNDİRME, PAYLAŞMA VE BARINDIRMA
YÖNÜNDEN 200
CAD Dosyasının Oluşturulması (creating a CAD File) 200
CAD Dosyasının İndirilmesi ve Paylaşılması (Downloading and
Sharing a CAD file). 204
Bir CAD Dosyasının Host Edilmesi ve Servis Sağlayıcı Kurumların
Sorumluluğu 209
ÜÇ BOYUTLU BASKI YAPILMASI HALİNDE SORUMLULUK 217
ESER SAHİBİNİN HAKLARININ SINIRLANDIRILMASI VE İSTİSNALAR . 219
Şahsi Kullanım İstisnası . 219
Karikatür/Parodi/Pastiş İstisnası . 224
TELİF HAKLARI HUKUKUNDA 3D BASKIYA KARŞI GELİŞTİRİLEBİLECEK
KORUMA TEKNOLOJİLERİ.227
GENEL OLARAK 227
KRİPTOGRAFİ . 229
DİJİTAL FİLİGRAN VE PARMAK İZİ. 229
DİJİTAL YIPRANMA SİSTEMLERİ . 230
İçindekiler 11
İLET VE SİL UYGULAMASI. 231
DEĞERLENDİRME 232
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
PATENT HUKUKU VE ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ
PATENT HAKKI VE KAPSAMI. 235
BULUŞ VE PATENT KAVRAMLARI. 235
Buluş Kavramı. 235
Patent Kavramı . 238
PATENT İSTEME HAKKI VE PATENT HAKKI KAVRAMLARI 243
PATENT HAKKININ ÖZELLİKLERİ 245
İnhisari Nitelikte Hak Bahşetmesi. 245
Mutlak Hak Niteliği . 246
Koruma Süresinin Sınırlılığı. 247
Ülkesellik 248
LÜKSEMBURG SÖZLEŞMESİ VE ÜNİTER AVRUPA BİRLİĞİ PATENTİ . 248
PATENT HAKKININ KAPSAMI . 253
Hakkın Kapsamının Belirlenmesi (İstemler, Tarifname ve Resimler) 253
Patent Hakkı Kapsamında Hak Sahibinin Önleyebileceği Eylemler 256
Giriş 256
Ürün ve Usul Patenti Kavramları 257
Patent Koruması Kapsamında Kalan Ürün Patentine İlişkin
Koruma Eylemleri 258
Patent Koruması Kapsamında Kalan Usul Patentine İlişkin
Koruma Eylemleri 259
Patent Koruması Kapsamında Buluşun Dolaylı Kullanımı
Kapsamında Kalan Eylemler. 260
Patentin Sağladığı Hakkın Kapsamı Dışında Kalan Eylemler . 263
Sınai ve Ticari Bir Amaç Taşımayan ve Özel Amaçlı Kullanımlar
(SMK, m. 85/3-a) 264
Deneme Amaçlı Eylemler (SMK, m. 85/3-b) 269
İlaçların Ruhsatlandırılması için Yapılan Deneyler/Bolar
İstisnası (SMK, m. 85/3-c) 270
Eczane İstisnası (SMK, m. 85/3-ç) 273
Diğer İstisnalar . 274
Patent Hukukunda Hakkın Tükenmesi İlkesi . 276
12 İçindekiler
PATENT HAKKINA TECAVÜZ HALLERİ278
PATENT HAKKINA TECAVÜZÜN BELİRLENMESİ SÜRECİ . 279
Genel Olarak . 279
Birebir Tecavüz/Aynen Kullanım (Literal Infringement) 282
Eşdeğerler Yoluyla Tecavüz (Infringement by Equivalents) 283
DOĞRUDAN TECAVÜZ 285
Üretim. 287
Genel Olarak. 287
Kısmen veya Tamamen Üretim 287
Ürünün Parçalarının Üretilmesi 290
Ürünün Onarımı/Tamir Edilmesi 291
Genel Olarak 291
ABD 292
İngiltere . 299
Almanya. 302
Kanada. 304
Değerlendirme. 306
Satış, Satışa Sunma, Dağıtma, Ticaret Alanına Çıkarma, Ticari Amaçla
Elde Bulundurma ve Sözleşme Yapmak için Öneride Bulunma. 310
Tecavüz Konusu Ürünleri Kullanma 315
Kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği
ya da bilmesi gerektiği patentli buluşu satım, dağıtım, ticaret
alanına çıkarma gibi amaçlar için İthal Etmek. 315
Usul Patentlerine İlişkin Tecavüz Halleri . 316
Bilme veya Bilmesi Gerekme Unsuru 319
Patent Konusu Ürünün Kişisel İhtiyaçtan Başka Bir Nedenle
Elde Bulundurulması 320
DOLAYLI TECAVÜZ 322
Genel Olarak . 322
SMK’nın 86/1 Maddesi Uygulama Şartları (Yardım/Tedarik Yoluyla
Tecavüz): . 323
Buluşun uygulanmasını mümkün kılan unsur veya araçlar
olmalıdır. Bu unsur ve araçlar aynı zamanda buluşun esasını
teşkil eden bir kısmı ile ilgili olmalıdır. . 324
Unsur ve Araçların Buluşun Uygulanmasını Mümkün
Kılması . 324
İçindekiler 13
Unsur ve Araçların Buluşun Esasını Teşkil Eden Bir Kısmı ile
İlgili Olması 326
Unsur ve Araçların Üçüncü Kişiler Tarafından, Patent Konusu
Buluşu Kullanmaya Yetkili Olmayan Kişilere Verilmesi 327
Bilme veya Yeterince Açık Olma Koşulu. 328
Tedarik Edilen Unsur ve Araçlar Piyasada Her Zaman
Bulunabilen Ürünlerden Olmamalıdır 330
SMK’nın 86/2 Maddesi Uygulama Şartları (Teşvik Yoluyla Tecavüz):. 331
Buluşun uygulanmasını mümkün kılan unsur veya araçlar
olmalıdır. Bu unsur ve araçlar aynı zamanda buluşun esasını
teşkil eden bir kısmı ile ilgili olmalıdır 331
Unsur ve Araçların Üçüncü Kişiler Tarafından, Patent Konusu
Buluşu Kullanmaya Yetkili Olmayan Kişilere Verilmesi 331
Bilme veya Yeterince Açık Olma Koşulu. 332
Tedarik Edilen Unsur ve Araçlar Piyasada Her Zaman
Bulunabilen Ürünlerden Olmalıdır. 332
Buluşa Ait Unsur ve Araçları Veren Kişinin, Buluşu Kullanmaya
Yetkili Olmayan Kişiyi Buluşu Uygulamak Suretiyle Patent
Hakkını İhlal Etmeye Teşvik Etmesi Gerekir. 332
III. PATENT HAKKININ SONA ERMESİ 333
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ ALANINDA OLUŞABİLECEK PATENT
HAKKI SORUNLARINA BAKIŞ 334
CAD DOSYASININ OLUŞTURULMASI (CREATING of a CAD-FILE) 334
CAD DOSYASININ PAYLAŞILMASI (SHARING a CAD-FILE) 335
CAD DOSYASININ HOST EDİLMESİ (HOSTING a CAD-FILE) 338
3D BASKI YAPILMASI HALİNDE SORUMLULUĞUN DEĞERLENDİRİLMESİ
(PRINTING a 3D OBJECT) . 338
ABD PATENT HUKUKUNA GÖRE DOĞRUDAN VE DOLAYLI PATENT
TECAVÜZÜ VE 3D BASKI ALANINA YANSIMALARI . 341
DOĞRUDAN PATENT İHLALİ (ABD PATENT KANUNU, m. 271 (a)). 341
Giriş. 341
Patentli Buluşa Ait CAD Dosyasının Satışı ve Satışa Sunulması
Yoluyla Doğrudan Tecavüz . 343
Buluşun 3D Yazıcıdan Çıkarılması ve Buluşun Yapılması Kapsamında
Doğrudan İhlal 350
Eşdeğerlik Doktrini 351
DOLAYLI PATENT İHLALİ 354
14 İçindekiler
Aktif Teşvik (Active Inducement) Yoluyla Dolaylı Patent İhlali (ABD
Patent Kanunu, m. 271 (b)). 354
İhlale Katkıda Bulunma (Contributory Infringement) Yoluyla Dolaylı
Patent İhlali (ABD Patent Kanunu m. 271 (c)) . 359
İNGİLİZ HUKUKUNA GÖRE DOĞRUDAN VE DOLAYLI PATENT TECAVÜZÜ
VE 3D BASKI ALANINA YANSIMALARI.362
DOĞRUDAN PATENT TECAVÜZÜ (İNGİLİZ PATENT KANUNU, m. 60/1-a). 362
DOLAYLI PATENT TECAVÜZÜ (İNGİLİZ PATENT KANUNU, m. 60/2). 365
ÜÇ BOYUTLU BASKI ALANINA ÖZGÜ DURUMLARDA DEĞERLENDİRME 368
CAD Dosyasının Oluşturulması 368
CAD Dosyasının Yüklenmesi, Paylaşılması ve Host Edilmesi . 369
Patentli Ürünün Baskısının Yapılması ve Dağıtılması 370
BEŞİNCİ BÖLÜM
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİNİN TASARIM VE
MARKA HUKUKU BAKIMINDAN ETKİLERİ
GENEL OLARAK MARKA VE TASARIM HUKUKU.371
MARKA HUKUKU 371
TASARIM HUKUKU . 375
MARKA-TASARIM HUKUKU İLİŞKİSİ . 378
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİNİN TASARIM HUKUKUNA ETKİLERİ .382
TASARIM KORUMASININ KONUSU BAKIMINDAN . 382
TASARIMIN KORUMA ŞARTLARI BAKIMINDAN 386
KAMUYA SUNULMUŞ SAYILMA . 389
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİSİ ALANINDA BİLGİLENMİŞ KULLANICI. 392
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ VE TASARIM HAKLARI: NADIA PLESNER KARARI 394
ONARIM İSTİSNASI VE YEDEK PARÇA KULLANIMI 397
TASARIM HAKKININ İHLAL EDİLMESİ . 403
CAD Dosyalarının İhlale Yol Açma Durumu. 404
Ürünün Üç Boyutlu Yazıcıdan Oluşturulması Durumu 406
Özel ve Ticari Olmayan Amaçlarla Kullanım İstisnası 407
Üç Boyutlu Baskı Hizmeti Veren Aracı Kurumlar ve Paylaşım
Platformlarının Durumu 409
Tescilsiz Tasarımlar Açısından Değerlendirme 412
İçindekiler 15
III. ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİNİN MARKA HUKUKUNA ETKİLERİ 413
ÜÇ BOYUTLU ŞEKİLLERİN MARKA OLARAK TESCİL EDİLMESİ 413
AB ve Türk Hukukunda Üç Boyutlu Şekillerin Marka Olarak Tescil
Edilmesi 413
ABD ve Çin Hukukunda Üç Boyutlu Şekillerin Marka Olarak Tescil
Edilmesi 422
ABD Hukuku'nda 422
Çin Hukuku'nda 426
Üç Boyutlu Şekil Markalarına İlişkin Türk ve AB Hukuku'nda
Verilmiş Önemli Kararlara Bakış . 427
Nestle KitKat Kararı 427
Lego Kararı . 429
Rubik Küpü Kararı 431
Gucci At Gemi Kararı 433
Londra Taksi-Land Rover ve Muratbey Kararları . 435
Yargıtay'ın Ferrero Rocher ve Seretide Kararları . 437
ÜÇ BOYUTLU BASKI TEKNOLOJİLERİ YOLUYLA ÇIKMASI OLASI MARKA
İHLALLERİ. 438
Giriş. 438
CAD Dosyaları Bakımından İhlalin Değerlendirilmesi . 439
Genel Olarak 439
Tanınmış Markalar Açısından. 440
Ürünün Üç Boyutlu Yazıcıdan Oluşturulması Durumu 442
Üç Boyutlu Baskı Hizmeti Veren Aracı Kurumlar ve Paylaşım
Platformlarının Durumu . 443
Üç Boyutlu Baskı Ekosisteminde 'Karıştırılma İhtimali (Likelıhood Of
Confusıon)' Kavramının Değerlendirilmesi . 446
KISA DEĞERLENDİRME. 452
SONUÇ 455
BİBLİYOGRAFYA. 461
KARAR ARAMA DİZİNİ 507
KAVRAM ARAMA DİZİNİ. 511a
