Ulusal ve Uluslararası Hukuk BoyutuylaSosyal Güvenlik Hakkı ve Etkinleştirilmesi (Covid-19 Pandemisiyle)
İÇİNDEKİLER
TAKDİM 7
2 BASKIYA ÖNSÖZ 9
ÖNSÖZ 1
İÇİNDEKİLER 3
KISALTMALAR LİSTESİ 11
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
1 SOSYAL GÜVENLİK HAKKI KAVRAM ANALİZİ, TARİHSEL
GELİŞİM VE İNSAN HAKLARI 19
11 Hak, Özgürlük ve İnsan Haklarına İlişkin Kavramsal Çerçeve 19
111 Hak Kavramı 19
112 Özgürlük Kavramı 22
113 İnsan Hakları Kavramı 25
1131 Hak ve Özgürlük Arasındaki İlişki 26
1132 Hak ve Özgürlük Anlamında Sosyal Güvenlik Hakkı 29
1133 Sosyal Güvenlik Kavramının Hak Niteliği 31
11331 Sosyal Güvenlik Hakkının Toplumsal
Düzeni Sağlama Özelliği 32
11332 Sosyal Güvenliğin Sosyal-Ekonomik Hak
Kavramı İle İlişkisi 33
12 Sosyal Güvenlik Hakkı ve Gelişimi 35
121 Sosyal Güvenlik Kavramı 35
122 Sosyal Güvenlik Kavramı ile Sosyal Koruma Kavramı
Arasında Bir Tercih 45
123 Sosyal Güvenliği Sağlama Yöntemleri 50
4 İçindekiler
1231 Geleneksel Tedbirler51
1232 Modern Tedbirler52
1233 Diğer Tedbirler 52
124 Sosyal Güvenliği Sağlama Yöntemi Olarak Sosyal Sigorta53
1241 Özel Sigorta- Sosyal Sigorta Ayrımı 56
125 Sosyal Güvenliği Sağlama Yöntemi Olarak Sosyal Yardım 59
126 Sosyal Güvenliği Sağlama Yöntemi Olarak Sosyal Hizmet62
13 Sosyal Güvenliğin Temel Dayanakları65
131 Sosyal Devlet66
132 Sosyal Haklar 73
133 Sosyal Risk77
134 Sosyal Adalet78
1341 İslamiyet’te Sosyal Adalet ve Sosyal Güvenlik
Anlayışı 80
1342 Hristiyanlık’ta (Batıda) Sosyal Adalet ve Sosyal
Güvenlik Anlayışı85
14 Sosyal Güvenlik Hakkının Genel Özellikleri 90
141 Sosyal Güvenlik ve Herkes İçin Kapsam Kampanyası 91
142 Sosyal Güvenlik Hakkı ve Beveridge Raporu95
15 Sosyal Güvenliğin Diğer Disiplinlerle İlişkisi98
151 Sosyal Güvenlik ve Sosyal Güvenlik Hukuku İlişkisi98
152 Sosyal Güvenlik ve Sosyal Politika İlişkisi99
153 Sosyal Güvenlik ve Ekonomi İlişkisi 101
154 Sosyal Güvenlik ve Sosyal Hukuk İlişkisi 102
155 Sosyal Güvenlik ve Sosyal İdare (Sosyal Kamu Hizmetleri)
İlişkisi 104
156 Sosyal Güvenlik ve Sosyoloji İlişkisi114
16 Dünyada Sosyal Güvenlik Hakkının Gelişimi116
161 Birinci Kuşak: Sosyal Sigorta Hakları Dönemi (1919-1944)118
162 İkinci Kuşak: Sosyal Güvenlik Hakkı Dönemi (1944-1986)120
İçindekiler 5
163 Üçüncü Kuşak: Sosyal Koruma Tabanlı Sosyal Güvenlik
Hakkı Dönemi (1986-2021) 125
164 Küreselleşme ve Sosyal Güvenlik Hakkı 143
17 Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Sosyal
Güvenlik Hakkının Gelişimi 145
171 Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Güvenlik Hakkının
Gelişimi 145
1711 Tanzimat Dönemi’ne Kadar Olan Dönemde Sosyal
Güvenlik Hakkı 146
1712 Tanzimat Dönemi Sonrasında Sosyal Güvenlik
Hakkı 150
172 Türkiye Cumhuriyeti’nde Sosyal Güvenlik Hakkının
Gelişimi 154
1721 1961 Anayasası Öncesi Döneme Kadar Sosyal
Güvenlik Hakkı 156
1722 1961 Anayasası Dönemi’nde Sosyal Güvenlik Hakkı 160
1723 1982 Anayasası Dönemi’nde Sosyal Güvenlik Hakkı 166
İKİNCİ BÖLÜM
2 SOSYAL GÜVENLİK HAKKININ ULUSLARARASI BOYUT
KAZANMASI 171
21 Sosyal Güvenlik Hakkının Uluslararası Boyut Kazanmasını
Hazırlayan Nedenler 172
211 Sosyal Devlet Kavramının Doğuşu 173
212 Ekonomik Gelişmeler 176
213 Siyasi ve Ekonomik Entegrasyonlar 176
22 Sosyal Güvenlik Hakkının Uluslararası Boyut Kazanma Araçları 177
221 Birleşmiş Milletler Örgütünün Kuruluş Sürecinde
Düzenlenen Belgeler 177
2211 Saint-James Bildirisi (12 Haziran 1941) 178
2212 Atlantik Şartı (14 Ağustos 1941) 179
6 İçindekiler
2213 Filadelfiya Bildirgesi: İnsan Odaklı ve Sosyal
Merkezli Anayasal Belge180
2214 Sosyal Güvenlik Anlayışında Yeni Paradigmanın
Öncü Belgeleri: 67 ve 69 Sayılı Tavsiyeler 186
222 Birleşmiş Milletler Tarafından Düzenlenen Belgelerde Sosyal
Güvenlik Hakkı 188
2221 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi189
2222 Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi 190
22221 Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar
Komitesi 19 No’lu Genel Yorum: Sosyal
Güvenlik Hakkı 193
22222 Genel Yorum 19’a Göre Sosyal Güvenlik
Hakkının Özü ve Normatif İçeriği196
222221 Genel Yorum 19 Çerçevesinde
Sosyal Güvenlik Hakkının
Unsurları 197
222222 Sosyal Güvenlik Hakkının
Asgari Çekirdek
Yükümlülükleri201
23 Diğer Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Belgeleri ve Uluslararası
Çalışma Örgütü Düzenlemelerinde Sosyal Güvenlik Hakkı203
231 Her Çeşit Irk Ayrımcılığının Kaldırılmasına İlişkin
Uluslararası Sözleşme 203
232 Kadınlara Karşı Her Biçimiyle Ayrımcılığın Ortadan
Kaldırılması Sözleşmesi 204
233 Çocuk Hakları Sözleşmesi205
234 Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Bireylerinin Haklarının
Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme207
235 Engelli Kişilerin Hakları Sözleşmesi208
236 Mültecilerin Statüsüne Dair Cenevre Sözleşmesi210
237 Vatansız Kişilerin Statüsüne Dair Sözleşme 212
238 Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin 102 Sayılı
Sözleşme 213
2381 Sosyal Koruma Tabanları 202 Sayılı Tavsiyesi215
İçindekiler 7
2382 Vatandaşlarla Vatandaş Olmayan Kimselere Sosyal
Güvenlik Konusunda Eşit İşlem Yapılması Hakkında
118 Sayılı Sözleşme 219
2383 Sosyal Güvenlik Haklarının Korunmasına İlişkin
157 Sayılı Sözleşme 221
24 Bölgesel Nitelikli Bildiriler ve Sözleşmeler 222
241 Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği Çerçevesinde Oluşturulan
Norm ve Sözleşmeler 222
2411 Avrupa Sosyal Şartı 222
24111 Avrupa Sosyal Haklar Komitesi’nin
Sosyal Güvenlik Hakkı ile İlgili
Uygulamaları 229
2412 Avrupa Sosyal Güvenlik Kodu 239
2413 Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi 241
2414 Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı 242
2415 Çalışanların Temel Sosyal Hakları Topluluk Şartı 243
2416 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 244
25 Sosyal Güvenliğin İnsan Hakkı Olması ve Devletin Yükümlülüğü 245
251 Sosyal Güvenlik Hakkı ve İnsan Hakları 246
252 İnsan Hakları Listesinin Bölünmezliği (Bütünselliği),
Karşılıklı Bağımlılığı ve Karşılıklı İlişkisi 247
26 Sosyal Güvenlik Hakkının Diğer Haklarla İlişkisi 248
261 Yaşam Hakkı 249
262 Maddi ve Manevi Varlığını Koruma ve Geliştirme Hakkı 251
263 Sağlık Hakkı 255
264 Çalışma Hakkı 265
265 Herkese Yeterli Bir Yaşama Standardına Hak ve Sosyal
Güvenliğe Erişim Hakkı 273
266 Açlıktan Kurtulma Temel Hakkı ve Sosyal Güvenlik İlişkisi 278
267 İnsan Onurunun Korunması ve Sosyal Güvenlik Hakkı 279
27 Sosyal Güvenlik Hakkının Anayasalarda Yer Alması 282
8 İçindekiler
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
3 SOSYAL GÜVENLİK HAKKININ ETKİNLEŞTİRİLMESİ 285
31 Sosyal Güvenlik Hakkını Olumsuz Yönde Etkileyen Faktörler 285
311 Çalışma İlişkilerinde Değişim 287
312 Kayıt Dışı İstihdam 288
313 İşsizlik 295
314 Kısmi Süreli Çalışma296
315 Nüfus Yapısında Değişim 297
3151 Nüfusun Artması ve Yaşlanması 298
3152 Göç 299
316 Gelir Dağılımında Adaletsizlik301
317 Sistemin Finansman Krizi 302
32 Sosyal Güvenliğin Önemli Bir Rolü: Yoksulluğun Azaltılması302
321 Sosyal Güvenlik Hakkının Boşluklarını Dolduracak Bir
Çözüm Önerisi: Tamamlayıcı Sosyal Güvenlik Hakkı Olan
Güvenceli Asgari Gelir Desteği305
3211 Türkiye’de (Güvenceli) Asgari Gelir Desteği
Uygulanabilir Mi?315
3212 Dünyada Covid-19 Salgını ve Temel Gelir 318
322 Sosyal Güvenliğin Özelleştirilmesi Sorunu320
323 Sosyal Güvenlik Hakkı Konusunda Çeşitli Eleştiriler321
33 Sosyal Hakların Dava Edilebilirliği Meselesi323
331 Sosyal Güvenlik Hakkının Dava Edilebilirliği Meselesi328
3311 Sosyal Hakların Yargısal İcrası Mümkün Mü?
Sosyal Güvenlik Hakkı Dava Edilebilir Mi? 329
33111 Sosyal Güvenlik Hakkının Yeni Açılımı:
Sosyal Kişi Hakkı338
34 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Sistemi’nde Sosyal Güvenlik
Hakkının Korunması339
341 Sosyal Güvenlik Hakkının Adil Yargılanma Hakkı
Kapsamında Dava Edilebilirliği 341
İçindekiler 9
342 Sosyal Güvenlik Hakkının Mülkiyet Hakkı Kapsamında
Dava Edilebilirliği 348
3421 Kişilerin Sosyal Güvenlik Hakkı Kaynaklı Statüleri
Bakımından Hakların Bütünselliği İlkesi 359
3422 Yeni Mülkiyet Anlayışı Çerçevesinde Sosyal
Güvenlik Hakkını Okumak 361
3423 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında
Sosyal Güvenlik ve Mülkiyet Hakkı Değerlendirmesi 362
343 Sosyal Güvenlik Hakkı’nın Özel Yaşamın Korunması Hakkı
Kapsamında Dava Edilebilirliği 364
3431 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Sosyal
Güvenlik Hakkıyla İlgili Değerlendirmelerde
Takdir Marjı Uygulanması 368
344 Sosyal Güvenlik Hakkının İnsanlık dışı ya da Aşağılayıcı
Muamele Yasağı Kapsamında Dava Edilebilirliği 370
35 Cinsiyet Temelli Sosyal Güvenlik Hakkı 371
351 Sosyal Güvenlik Hakkına Yönelik Feminist Eleştiriler veya
Sosyal Korumada Toplumsal Cinsiyet Eşit(siz)liği 377
36 Sosyal Haklar Kategorisine Eklenen Yeni Bir Hak: Yoksulluk ve
Sosyal Dışlanmaya Karşı Korunma Hakkı 378
37 Avrupa Konseyi Kararlarında Sosyal Güvenlik Hakkının Korunması 381
38 Bireysel Başvuru/Anayasa Şikâyeti Yolunun Benimsenmesinin
Hak ve Özgürlüklerin Yorumlanması Konusunu Önemli ve Güncel
Hale Getirmesi 382
381 Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Yoluyla Sosyal
Güvenlik Hakkının Uygulanabilirliği 386
382 Sosyal Güvenlik Hakkının Ulusal Hukuk Uygulamasındaki
Örnek Kararları 395
3821 Anayasa Mahkemesi Kararlarında Sosyal Güvenlik
Hakkı 395
3822 Yargıtay Kararlarında Sosyal Güvenlik Hakkı 403
3823 Danıştay Kararlarında Sosyal Güvenlik Hakkı 407
39 Covid-19 ve Sosyal Güvenlik Hakkı 408
391 Ülkelerin Genel Sağlık Sistemlerinin Kapsamı 409
10 İçindekiler
392 Ülkelerin Pandemi Sürecinde Genel Sağlık Sigortası
Hizmetleri410
3921 Covid-19’un İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası
veya Hastalık Sigortası Kapsamında Olmasının
Sosyal Güvenlik Hakkı Bakımından Sonuçları 412
3922 Dünyada Covid-19’un İş Kazası ve Meslek Hastalığı
Açısından Değerlendirilmesi 416
393 Pandemi Döneminde Türkiye’de Sosyal Güvenlik Hakkı
Uygulamaları418
3931 İşsizlik Sigortası Ödeneği418
3932 Kısa Çalışma Ödeneği 420
3933 Nakdi Ücret Desteği 424
310 Sosyal Güvenlik Hakkıyla İlgili Genel Bir Değerlendirme 427
SONUÇ VE ÖNERİLER 431
YARARLANILAN KAYNAKLAR 443
