Esra ATA DAĞISTANLI
İÇİNDEKİLER
Ö N S Ö ZV
KISALTMALAR LİSTESİ. XI
G İ R İ Ş .1
BİRİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKUN TARİHSEL BOYUTUYLA
DİPLOMATİK DOKUNULMAZLIK VE AYRICALIKLARIN
GELİŞİM SÜRECİ .5
1.1. Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıkların Doğuşu 5
1.2. Eski Yunan Dönemi.7
1.3. Roma ve Bizans İmparatorlukları Dönemi 8
1.4. Ortaçağ ve Rönesans Dönemleri11
1.5. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi 15
1.6. Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalık Kurallarının
Kodifikasyonu19
İKİNCİ BÖLÜM
DİPLOMASİDE YETKİ KULLANAN KİŞİLER VE KURUMLAR .25
2.1. Genel Olarak 25
2.2. Merkezi Organlar.29
2.2.1. Devlet Başkanı.29
2.2.1.1. Devlet Başkanının Temsil Yetkisi29
2.2.1.2. Devlet Başkanının Milletlerarası Statüsü .32
2.2.1.2.1. Genel Olarak 32
2.2.1.2.2. Devlet Başkanının Kişi Dokunulmazlığı33
VIII
2.2.1.2.3. Devlet Başkanının Yargı Bağışıklığı ve
İstisnaları .34
2.2.2. Hükümet Başkanı.48
2.2.3. Dışişleri Bakanı .50
2.2.4. Öteki Uzman Bakanlıklar ve Kamu Kurumu Yetkilileri .56
2.3. Dış Organlar: Diplomasi Temsilcileri61
2.3.1. Diplomasi Temsilcilerinin Tanımı ve Sınıflandırılması 61
2.3.1.1. Uluslararası Hukukta Benimsenen
Genel Uygulama 61
2.3.1.2. Türkiye’deki Uygulama65
2.3.2. Diplomasi Temsilcilerinin Görevleri.67
2.3.3. Diplomasi Temsilcilerinin Göreve Başlaması ve Sona
Ermesi70
2.3.3.1. Görevin Başlaması70
2.3.3.2. Görevin Sona Ermesi75
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DİPLOMATİK DOKUNULMAZLIK VE AYRICALIKLAR 79
3.1. Genel Olarak 79
3.2. Ayrıcalık ve Dokunulmazlık Kavramı.80
3.3. Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıkların Kuramsal Temeli.82
3.3.1. Ülke-Dışılık Teorisi.82
3.3.2. Temsil Teorisi84
3.3.3. İşlevsel Zorunluluk (Görev) Teorisi 85
3.4. Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıkların Kapsamı 88
3.4.1. Diplomasi Temsilciliği Bakımından88
3.4.1.1. Elçilik Binasının ve Araçlarının Dokunulmazlığı 88
IX
3.4.1.1.1. Genel Olarak 88
3.4.1.1.2. Diplomatik Sığınma Meselesi98
3.4.1.1.2.1. Diplomatik Sığınma Kavramı ve
Uluslararası Uygulama. 98
3.4.1.1.2.2. Diplomatik Sığınma Hakkında
Uluslararası Adalet Divanı
İçtihadı: Kolombiya ve Peru
Arasındaki “Sığınma Hakkı
İhtilafı”. 104
3.4.1.2. Elçilik Arşivlerinin Dokunulmazlığı 110
3.4.1.3. Elçiliğin Haberleşme Dokunulmazlığı .113
3.4.1.3.1. Haberleşme Dokunulmazlığı ve
Kapsamı.113
3.4.1.3.2. Diplomatik Çanta ve Diplomatik Çantanın
Kötüye Kullanılması Meselesi.115
3.4.1.3.3. Diplomatik Kurye 123
3.4.1.4. Elçiliğin Vergi ve Gümrük Ayrıcalığı 125
3.4.2. Diplomasi Temsilcileri ve Görevlileri Bakımından.126
3.4.2.1. Kişi Dokunulmazlığı.126
3.4.2.2. Belge, Yazışma ve Konut Dokunulmazlığı 140
3.4.2.3. Yargı Dokunulmazlığı 142
3.4.2.3.1. Genel Olarak 142
3.4.2.3.2. Cezai Yargı Dokunulmazlığı .143
3.4.2.3.3. Hukuki Yargı Dokunulmazlığı.146
3.4.2.3.4. Dokunulmazlıktan Vazgeçme148
3.4.2.3.5. Diplomatik Yargı Dokunulmazlığının
Kötüye Kullanılması Meselesi ve Olası
Öneriler150
X
3.4.2.3.6. Türkiye’de Diplomatik Personelin
Yargı Dokunulmazlığına İlişkin
Düzenlemeler.157
3.4.2.4. Seyahat Dokunulmazlığı.165
3.4.2.5. Vergi ve Gümrük Ayrıcalığı.166
3.5. Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıklardan Yararlanacak
Kişilerin Kapsamı.169
3.5.1.Diplomasi Temsilcileri ve Birlikte Oturan Aile Üyeleri.169
3.5.2. İdari ve Teknik Personel ve Birlikte Oturan Aile Üyeleri .171
3.5.3. Misyonun Hizmet Personeli.171
3.5.4. Türkiye’de Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıklardan
Yararlanacak Kişilerin Sınıflandırılması .172
3.6. Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıklardan
Yararlanma Süresi173
SONUÇ.181
EK.187
YARARLANILAN KAYNAKLAR.203
