Uluslararası Sınai Mülkiyet Haklarına İlişkin Uyuşmazlıkların Tahkim Yoluyla Çözümü ve Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (Wipo) Tahkim Kuralları

Dr. Öğr. Üyesi Gülce GÜMÜŞLÜ TUNÇAĞIL

 

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR CETVELİ .21

GİRİŞ .25

ÇALIŞMANIN AMACI 26

KONUNUN İNCELEME PLÂNI VE

SINIRLANDIRILMASI. 29

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK SINAÎ MÜLKİYET HAKKI KAVRAMI,

HUKUKÎ DÜZENLEMELER VE YABANCI UNSURLU

SINAÎ MÜLKİYET HAKLARINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLAR

GENEL OLARAK SINAÎ MÜLKİYET HAKKININ ÖNEMİ. 33

KAVRAMSAL BOYUT 43

III. SINAÎ MÜLKİYET HAKKI ÜZERİNE ÇALIŞMALAR

YAPAN BAZI ULUSLARARASI KURUMLAR. 51

Fikrî Mülkiyetin Korunması için Birleşik Uluslararası

 

Büro (United International Bureaux for the Protection of

 

Intellectual Property/ BIRPI) . 51

 

Dünya Fikrî Mülkiyet Örgütü (World Intellectual

 

Property Organization/WIPO) . 52

 

Dünya Ticaret Örgütü/DTÖ (World Trade

 

Organization/WTO) 57

 

Ç. Avrupa Patent Organizasyonu (European Patent

 

Organisation) . 59

 

Avrupa Birliği Fikrî Mülkiyet Ofisi (European Union

 

Intellectual Property Office/EUIPO) 60

 

TÜRK HUKUKUNDA SINAÎ MÜLKİYET HAKKINA

 

İLİŞKİN HUKUKÎ DÜZENLEMELER 61

 

Milletlerarası Sözleşme Rejimi 61

 

12

 

1883 Sınaî Mülkiyetin Korunması Hususunda Paris

 

Sözleşmesi (Paris Convention for the Protection of

 

Industrial Property). 63

 

Markaların Uluslararası Tescili Konusundaki Madrid

 

Sözleşmesi’ne İlişkin Protokol 68

 

Patent İş Birliği Antlaşması (Patent Cooperation

 

Treaty). 71

 

Avrupa Patentlerinin Verilmesiyle İlgili Avrupa

 

Patent Sözleşmesi (Convention on the Grant of

 

European Patents /EPC) . 76

 

Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Tesciline İlişkin

 

Lahey Anlaşması . 79

 

Dünya Fikrî Mülkiyet Örgütü Kuruluş Sözleşmesi. 80

 

Fikrî Mülkiyet Haklarının Ticaretle İlgili Yönleri

 

Hakkında Sözleşme (Agreement on Trade-Related

 

Aspects of Intellectual Property Rights/TRIPS)  81

 

Kanunî Rejim 83

 

Maddî Hukuk Açısından . 83

 

6769 sayılı Sınaî Mülkiyet Kanunu (SMK) . 85

 

(1) Marka Hakkı. 86

 

(2) Coğrafî İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Hakkı 88

 

(3) Tasarım Hakkı  90

 

(4) Buluş Üzerinde Sahip Olunan Patent ve

 

Faydalı Model Hakkı 91

 

5147 sayılı Entegre Devre Topoğrafyalarının

 

Korunması Hakkında Kanun 95

 

5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı

 

Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun . 96

 

Yabancılar Hukuku Açısından 98

 

Kanunlar İhtilâfı Hukuku ile Milletlerarası Usûl

 

Hukuku Açısından .101

 

Yabancılık Unsuru 101

 

13

 

Vasıflandırma .104

 

(1) Uyuşmazlık Türleri .105

 

(2) 6769 Sayılı Sınaî Mülkiyet Kanunu

 

Kapsamında Dâva Türleri .112

 

Milletlerarası Yetkili Mahkemenin ve

 

Uygulanacak Hukukun Tespiti .117

 

(1) Milletlerarası Yetki ve Milletlerarası Yetki

 

Kuralları 118

 

(2) Uygulanacak Hukuk .127

 

(a) MÖHUK m.23 ve Sınaî Mülkiyete İlişkin

 

Haklara Uygulanacak Hukuk 127

 

(b) MÖHUK m.28 ve Sınaî Mülkiyet

 

Haklarına İlişkin Sözleşmeye

 

Uygulanacak Hukuk .130

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

ULUSLARARASI SINAÎ MÜLKİYET UYUŞMAZLIKLARININ

 

TAHKİM YOLUYLA ÇÖZÜMÜ

 

SINAÎ MÜLKİYET UYUŞMAZLIKLARININ

 

ÇÖZÜMÜNDE TAHKİM YOLUNUN ÖZELLİKLERİ

 

(OLUMLU YANLARI) .135

 

Uzman Kişilerin Hakem Olarak Görev Alabilmesi 139

 

Taraf İradesine Dayanması .141

 

Uyuşmazlık Çözüm Yerinin Tek Olması ve Belirli Bir

 

Hukuk Düzeni Kuralına Bağlı Olmadan Karar

 

Verilebilmesi 148

 

Zaman Açısından ve Uyuşmazlık Konusuna Göre Maddî

 

Açıdan Daha Tasarruflu Olabilmesi .159

 

Gizliliğe Dayanması .163

 

Çözüm Çeşitliliği Sunması .169

 

Hakem Kararının Kesin ve Taraflar için Bağlayıcı Olması.174

 

Tahkim Yargılamalarında Geçici Hukukî Koruma

 

Tedbirlerinin Alınabilmesi .180

 

14

 

TAHKİME ELVERİŞLİLİK 186

 

Genel Olarak Tahkime Elverişlilik Kavramı 187

 

Subjektif Elverişlilik 189

 

Objektif Elverişlilik .191

 

Objektif Tahkime Elverişliliğe İlişkin İtirazların

 

Sürülebileceği Aşamalar 192

 

(1) Hakem Mahkemesinde İleri Sürülmesi 193

 

(2) Devlet Mahkemesinde İleri Sürülmesi .201

 

(3) Hakem Kararının İptali Dâvası Aşamasında

 

İleri Sürülmesi 208

 

(4) Yabancı Hakem Kararının Tanınması ve

 

Tenfizi Aşamasında İleri Sürülmesi .214

 

Sınaî Mülkiyet Uyuşmazlıklarının Objektif Tahkime

 

Elverişli Kabul Edilip Edilmediğine Yönelik Bazı Hukuk

 

Düzenlerinden Örnekler .215

 

Devletlerin Hukukî Düzenlemelerinin Altında Yatan

 

Mülahazalar .215

 

Objektif Tahkime Elverişli Kabul Edilmeyen

 

Uyuşmazlık Türlerinin Kabulünün Altında Yatan

 

Mülahazalardan Biri Olan Kamu Düzeni 219

 

Mülahazaların Sonucunda Kabul Edilen Yaklaşımlar .222

 

Bazı Hukuk Düzenlerinden Örnekler 229

 

Amerika Birleşik Devletleri .229

 

Fransa .234

 

Güney Kore 236

 

ç. İsviçre .236

 

Singapur .239

 

Türkiye Cumhuriyeti 241

 

Bazı Tahkim Kurumlarının Tahkime Elverişlilik

 

Konusunda Uygulamaları .247

 

15

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

DÜNYA FİKRÎ MÜLKİYET ÖRGÜTÜ

 

TAHKİM KURALLARI UYARINCA SINAÎ MÜLKİYET

 

UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ

 

GENEL AÇIKLAMALAR 257

 

WIPO TAHKİM KURALLARI .266

 

Tahkim Kuralları’nın Uygulanması 266

 

Tahkim Kuralları’nın Uygulanması için Tahkim

 

Anlaşmasının Varlığı .267

 

Tahkim Kuralları’nın Zaman Bakımından

 

Uygulanması 270

 

Tahkim Kuralları’nın Uygulanmama Durumu 271

 

Ad Hoc Tahkim Yargılaması Açısından Uygulanması 272

 

WIPO Tahkim Yargılama Sürecinin Başlaması .275

 

Belgelerin İletileceği Araçlar ve Teslim Edileceği

 

Mercii 275

 

Teslim Edilecek Belgeler 278

 

Tahkim Talebi (Request for Arbitration) .279

 

Tahkim Talebine Cevap (Answer to the Request) 282

 

Dâva Dilekçesi (Statement for Claim) 283

 

ç. Cevap (Savunma) Dilekçesi (Statement for

 

Defense) 285

 

Karşı Dâva (Counterclaim) Talebi .287

 

Tahkim Kuralları Uyarınca Öngörülen Usûle İlişkin

 

Sürelerin Başlaması ve Hesaplanması .289

 

Hakem Mahkemesinin Oluşumu ve Kurulması 290

 

Hakemlerin Seçilme Usûlü ve Sayısı 292

 

Tarafların Anlaşması Uyarınca Hakem

 

Mahkemesinin Seçimi (m.14, m.15) 293

 

Merkez Tarafından Hakem Mahkemesinin Seçimi

 

(m.14/b, m.19) 295

 

16

 

Tek Hakemin Belirlenme Usûlü (m.16) .300

 

ç. Üç Hakemin Belirlenme Usûlü (m.17) .301

 

Birden Fazla Davacı ve/veya Birden Fazla

 

Davalının Olması Durumunda Üç Hakemin

 

Belirlenmesi Usûlü .305

 

Hakemlerin Seçiminde Dikkate Alınacak Hususlar 308

 

Hakemlerin Tarafsızlığı (Neutrality) ve

 

Bağımsızlığı (Independence) ile Açıklama Yapma

 

Yükümlülüğü 309

 

Hakemlerin Vatandaşlığı 314

 

Diğerleri .316

 

Hakem Seçimine İtiraz 317

 

Hakemin Reddî Talebi (Challenge of Arbitrators) 317

 

Hakemin Çekilmesi (Release from Appointment) .320

 

Hakemin Değiştirilmesi ve Yeni Hakem Seçimi

 

(Replacament of an Arbitrator) 321

 

ç. Geri Kalan Hakemlerin Tahkim Yargılamasını

 

Tamamlaması (Truncated Tribunal) 323

 

Hakem Mahkemesinin Yetkisine İtiraz/Hakemlerin

 

Kendi Yetkileri Hakkında Karar Verebilmeleri 326

 

Ç. Tahkim Yargılamasının Yürütülmesi .328

 

Hakem Mahkemesinin Yetkileri 328

 

Kendi Yetkisine İlişkin İtirazlar Hakkında Karar

 

Verme Yetkisi (Kompetenz-Kompetenz) 333

 

Hazırlık Toplantısı Düzenleme Yetkisi 333

 

Tahkim Dilini Belirleme Yetkisi 336

 

ç. Tahkim Yargılamasının Süresinin Uzatılmasına

 

Karar Verme Yetkisi 340

 

Tarafların Dilekçelerinde Sunduğu İddia ve

 

Savunmalarının Yanında Daha Fazla Yazılı

 

Beyanda Bulunmasına İzin Verme veya Bunları

 

Talep Etme Yetkisi .340

 

17

 

İddia ve Savunmada Değişiklik Yapılmasına İzin

 

Verme Yetkisi 341

 

Tahkim Yargılamasına Katılma Talebini (Joinder)

 

Kabul Etme Yetkisi 342

 

Geçici Hukukî Koruma Önlemleri Alma ve

 

Teminat İsteme Yetkisi 346

 

ğ. Delilleri Değerlendirme ve Tarafların Belge veya

 

Diğer Tür Kanıtları İbraz Etmesine İzin Verme

 

Yetkisi 353

 

(1) Deneyler (Experiments) 362

 

(2) Keşif (Saha Gezileri/Site Visits) .364

 

(3) Kararlaştırılan Bilgiler ve Modeller (Agreed

 

Primers and Models) 364

 

(4) Tanık (Witnesses) Beyanı .365

 

(5) Bilirkişi (Experts Appointed by the Tribunal)

 

Görüşleri .368

 

Belirli Bilgileri Gizli Olarak Sınıflandırılmasına

 

Karar Verme Yetkisi 372

 

ı. Duruşma Yapılmasına Karar Verme Yetkisi 372

 

Esasa Uygulanacak Hukuku Tespit Etme Yetkisi 374

 

Tahkikatın Sona Ermesine İlişkin Kararı Verme

 

Yetkisi 376

 

Tarafları Bağlayıcı Karar Alma Yetkisi .378

 

Tahkim Dâvalarının Birleştirilmesi (Consolidation) .379

 

Tahkim Yeri 382

 

Uygulanacak Hukuk 386

 

Tahkim Usûlüne Uygulanacak Hukuk .387

 

Tahkim Anlaşmasının Geçerliliğine Uygulanacak

 

Hukuk .388

 

Hüküm ve Diğer Kararlar .389

 

Hakem Mahkemesi Tarafından Verilebilecek Kararlar .390

 

18

 

Karar Alma Usûlü .398

 

Kararın Şeklî 399

 

Kararın Tebliği 401

 

Nihaî Kararın Verilmesi için Gereken Süre ve Kararın

 

Etkisi 402

 

Kararların Düzeltilmesi ve Tamamlanması .403

 

Ücretler ve Masraflar 405

 

Merkez’e Ödenecek Ücretlere İlişkin Karar 405

 

Kayıt Ücreti 407

 

Yönetim Ücreti .409

 

Hakem Ücretine İlişkin Karar .411

 

Yargılama Masraflarına İlişkin Kararı 412

 

Taraflardan Birinin Üstleneceği Masraflara İlişkin

 

Karar 415

 

Acil Durum Hakemi .416

 

Başvuru Şartları .417

 

Atanma Usûlü ve Atanmasına İtiraz 419

 

Yetkileri .420

 

Yargılama Sürecinin Yürütülmesi .421

 

Yargılama Yeri 422

 

Alınabilecek Tedbirler .423

 

Teminat Talebi 424

 

Masraflar .425

 

Gizlilik 426

 

Merkez’in ve Hakem Mahkemesinin Gizliliğe Uyması .426

 

Ticarî Sırların ve Diğer Gizli Bilgilerin Korunması 428

 

Tahkimin Varlığına İlişkin Gizlilik .432

 

Tahkim Yargılaması Sırasında İfşa Edilen Bilgilerin

 

Gizliliği 433

 

19

 

Hükmün Gizliliği .434

 

Ğ. Sorumluluktan Kurtulma (Exclusion of Liability) ve

 

Hakaret Dâvası Açma Hakkının Kaybı (Waiver of

 

Defamation) 435

 

Tarafın İtiraz Hakkının Kaybı (Waiver) .437

 

SONUÇ 439

 

EKLER .445

 

2021 WIPO Tahkim Kuralları 445

 

Tahkim ve Acil Durum Prosedürü Hakkında Ücret ve Masraf

 

Tarifesi 473

 

KAYNAKÇA .477