Uluslararası Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümünde Tahkim

Arkan YUSUFOĞLU

Devletler, uluslararası çifte vergilendirme sorununu çözümlemek amacıyla karşılıklı olarak vergilendirme yetkilerini sınırlandırmayı kabul ettikleri ikili ya da çok taraflı vergi anlaşmaları imzalamaktadır. Uluslararası vergi hukukunun temel kaynağı konumundaki bu anlaşmaların yorumlanması ya da uygulanmasında taraflar arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklar, çifte vergilendirmeye, başka bir ifadeyle anlaşmaların amacını gerçekleştirememesine sebebiyet vermektedir. 

Vergi anlaşmalarından kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünde öngörülen temel yöntem, tarafların enformel görüşmeler yoluyla sorunu aşmaya çalıştıkları karşılıklı anlaşma usulüdür. Ancak bu yöntem tarafları bir anlaşmaya varmak noktasında zorlayıcı olmadığından, söz konusu uyuşmazlıklar uzun süre çözümsüz kalabilmektedir. Bu realitenin bir sonucu olarak, uluslararası vergi uyuşmazlıklarının çözümünde, karşılıklı anlaşma usulünün tamamlayıcı bir parçası biçiminde tahkim, giderek daha geniş kabul görmüş ve gerek OECD ve BM model anlaşmalarında gerekse de AB uygulamalarında yer almaya başlamıştır. Bu çalışmanın konusunu, OECD ve BM model vergi anlaşmaları, OECD Çok Taraflı Anlaşma, AB Tahkim Anlaşması ve AB'de Vergi Uyuşmazlıklarının Çözüm Yöntemlerine İlişkin Konsey Direktifi'nde yer alan tahkim düzenlemelerinin incelenmesi oluşturmaktadır. Ayrıca çalışmada, birbirinden farklı hukuk sistemlerinin uygulandığı ülkelerin vergi anlaşmaları kaynaklı uyuşmazlık profilleri ve bu ülkelerdeki uyuşmazlık çözümüne ilişkin uygulamalar irdelenmekte ve literatürde tahkime yöneltilen çekincelerin geçerliliği değerlendirilmektedir.