^{Uygulama ve Teoride}Göçmen Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti Suçları

Yusuf Hakkı DOĞAN ( Yargıtay Üyesi )

Rifat SAGUT ( Yargıtay Cumhuriyet Savcısı )

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ.5

İÇİNDEKİLER 7

- I -

TERİMLER SÖZLÜĞÜ

Borç Köleliği 15

Borçlandırma  15

Borçlandırarak Hizmetkarlık Yaptırma 16

Cebir . 16

Cinsel İstismar. 16

Cinsel Sömürü. 17

Çevresel Göçmen 17

Çocuk İstismarı . 17

Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimleri  21

Değerlendirme Raporu . 21

Diplomatik Sığınma. 21

Düşünme Süresi 21

Düzensiz Göçmen . 22

Ekonomik Göçmen . 22

Fuhuş  22

Göç . 23

Göçmen Kaçakçılığı. 23

Hedef Ülke 24

İnsan Ticareti  24

İnsan Taciri 25

Kalifiye Göçmen 26

Kaynak Ülke  26

Kontrol 26

Kısa Süreli Göçmen . 26

Kölelik . 27

Mağdur . 28

Mülteci . 28

Pornografi. 30

 

8 İçindekiler

Sığınmacı .30

Serflik 31

Sömürü31

Tehdit 31

Transit Ülke .31

Uzman personel 32

Uzman Raporu.32

Vücut Organlarının Alınması32

Yasadışı Giriş32

Zorla Çalıştırma .32

Zorla Evlendirme .34

 

- II –

 

İNSAN TİCARETİNİ YASAKLAYAN ULUSLARARASI BELGELER

 

GENEL OLARAK .35

Beyaz Kadın Ticaretinin Engellenmesi Sözleşmesi (1904-1910).36

Beyaz Kadın Ticaretinin Engellenmesi Sözleşmesi (1921) 37

Kadın ve Çocuk Ticaretinin Engellenmesi Sözleşmesi (30 Eylül 1921) .38

Kadın Ticaretinin Engellenmesi Sözleşmesi (11 Ekim 1933) 38

Birleşmiş Milletler İnsan Ticaretinin ve Fuhuş Amacıyla İstismarın

Önlenmesi Sözleşmesi .39

Kölelik ve Köle Ticaretinin Yasaklanmasına İlişkin Birleşmiş Milletler

Sözleşmeleri.41

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi (2 Eylül 1990).43

Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve

Çocuk Pornografisi İle İlgili İhtiyari Protokol 43

Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne Ek İnsan

Ticaretinin, Özellikle Kadın ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine,

Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin Protokol (Palermo

Protokolü) 44

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Üye Devletlere Cinsel Sömürü

Amacıyla İnsan Ticaretine Karşı Eylem Konulu 19 Mayıs 2000 tarih ve

R (2000) 11 sayılı Tavsiye Kararı .47

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Üye Ülkelere Kadınların Şiddete

Karşı Korunmasına İlişkin 30.04.2002 tarih ve Rec (2002)/5 Sayılı

Tavsiye Kararı .49

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Üye Ülkelere Cinsel İstismara

Karşı Çocukların Korunmasına İlişkin Rec (2001)/16 Sayılı Tavsiye Kararı.49

İnsan Ticaretine Karşı Avrupa Sözleşmesi (16 Mayıs 2005) .50

 

İçindekiler 9

 

- III –

 

İNSAN TİCARETİ - OLGUNUN TANIMI - YASAL ÇERÇEVE

 

GENEL BİLGİLER . 53

TÜRK CEZA MEVZUATINDA İNSAN TİCARETİ . 54

İNSAN TİCARETİNİN TEMEL SEBEPLERİ 56

İNSAN TİCARETİNİN BOYUTLARI (MAĞDUR AÇISINDAN). 57

İNSAN TİCARETİ İLE ORGANİZE SUÇLULUK ARASINDAKİ İLİŞKİ 58

İNSAN TİCARETİNİN TİPİK ORTAYA ÇIKIŞ ŞEKİLLERİ . 59

6.1. Göç Bağlamında İnsan Ticareti. 59

6.2. Fuhuş Maksatlı İnsan Ticareti  59

6.3. İşgücü Sömürüsü Olarak İnsan Ticareti 60

6.4. Çocuk İstismarı Olarak İnsan Ticareti. 60

6.5. Organ ve Doku Kaçakçılığı Bağlamında İnsan Ticareti 62

TÜRK HUKUKUNDA İNSAN TİCARETİ FİİLİNİN DÜZENLENİŞ ŞEKLİ 62

İNSAN TİCARETİ SUÇUNUN BENZER SUÇLARLA KARŞILAŞTIRILMASI . 67

8.1. Göçmen Kaçakçılığı Suçu 67

8.2. Fuhuş Suçu (m.227).70

8.3. İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu (m.117) 77

8.4. Dilencilik Suçu (TCK m.229) . 80

8.5. Kasten Yaralama Suçu (TCK m.86), Tehdit (TCK m.106) ve Hürriyeti

Tahdit (TCK m.109) Suçları . 80

8.6. Organ ve Doku Ticareti Suçu (TCK m.91) 81

8.7. Müstehcenlik Suçu (TCK m.226)  81

8.8. Eziyet (TCK m.96), Cinsel Saldırı (TCK m.102) ve Cinsel İstismar (TCK

m.103) Suçları  82

 

-IV-

İNSAN TİCARETİ SUÇUNUN İHDASIYLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER

 

GENEL BİLGİLER . 83

ÜLKENİN KAMU DÜZENİ 83

KİŞİLERİN TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ 84

İNSAN HAYSİYETİNİN, ONURUNUN DOKUNULMAZLIĞI 86

ULUSLARARASI TOPLUM DÜZENİ 87

 

10 İçindekiler

 

-V-

İNSAN TİCARETİ SUÇUNUN UNSURLARI

 

MADDİ UNSURLAR89

1.1. Fiil .89

1.1.1. İnsan ticaretinin fiil yönünden arz ettiği özellikleri;90

1.1.1.1. Araç Fiiller.91

1.1.1.1.1. Tehdit, Baskı, Cebir ve Şiddet 93

1.1.1.1.2. Nüfuzu Kötüye Kullanmak.97

1.1.1.1.3. Kandırmak 99

1.1.1.1.4. Kişiler Üzerindeki Denetim Olanaklarından

Yararlanmak .101

1.1.1.1.5. Kişilerin çaresizliklerinden yararlanmak.102

1.1.1.2. Asıl Fiiller 105

1.1.1.2.1. Ülkeye Sokmak veya Ülke Dışına Çıkarmak 106

1.1.1.2.2. Tedarik Etmek .108

1.1.1.2.3. Kaçırmak 109

1.1.1.2.4. Bir Yerden Başka Bir Yere Götürmek 110

1.1.1.2.5. Sevk Etmek111

1.1.1.2.6. Barındırmak 111

1.2. Fail 112

1.3. Mağdur .114

1.4. Suçun Maddi Konusu .116

MANEVİ UNSURLAR117

2.1. Genel Bilgiler 117

2.2. Zorla Çalıştırmak, Hizmet Ettirmek .120

2.3. Fuhuş Yaptırmak .121

2.4. Esarete tabi kılmak .122

2.5. Vücut organlarının verilmesini sağlamak123

HUKUKA AYKIRILIK UNSURU.125

İNSAN TİCARETİ SUÇUNUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ127

4.1. Teşebbüs .127

4.2. İştirak .129

4.3. İçtima129

YAPTIRIM VE SORUŞTURMA İLE KOVUŞTURMA USULÜ.133

5.1. Yaptırım.133

5.2. Soruşturma ve Kovuşturma 136

SONUÇ 136

 

İçindekiler 11

 

-VI-

TÜRK CEZA KANUNUNDA GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI SUÇU

 

GENEL BİLGİLER. 141

KORUNAN HUKUKİ DEĞER. 144

SUÇUN UNSURLARI 145

3.1. Maddi Unsurlar  145

3.1.1. Hareket 145

3.1.1.1. Bir Yabancıyı Yasal Olmayan Yollardan Ülkeye Sokmak 146

3.1.1.2. Yabancının Yasal Olmayan Yollardan Ülkede

Kalmasına İmkan Sağlamak. 148

3.1.1.3. Türk Vatandaşının veya Yabancının Yasal Olmayan

Yollardan Yurt Dışına Çıkmasına İmkan Sağlamak . 151

3.1.2. Fail. 155

3.1.3. Mağdur 155

3.1.4. Maddi Konu 157

3.1.5. Suçun Nitelikli Unsurları .157

3.1.5.1. Suçun, Mağdurların Hayatı Bakımından Bir Tehlike

Oluşturması veya Onur Kırıcı Bir Muameleye Maruz

Bırakılarak İşlenmesi . 157

3.1.5.2. Suçun; birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi 160

3.1.5.3. Suçun, Bir Örgütün Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi . 161

3.2. Manevi Unsurlar. 163

SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ. 165

4.1. Teşebbüs  165

4.2. İştirak . 165

4.3. İçtima . 167

YAPTIRIM VE SORUŞTURMA İLE KOVUŞTURMA USULÜ 170

5.1. Yaptırım.170

5.2. Soruşturma ile Kovuşturma Usulü.172

 

-VII-

İNSAN TİCARETİ VE GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI SUÇLARININ SORUŞTURMASI

 

SIRASINDA İZLENECEK YÖNTEM VE UYGULAMALAR

 

GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI VE İNSAN TİCARETİ SUÇLARINDA SORUŞTURMA . 173

1.1. Genel Bilgiler 173

1.2. Soruşturma Aşamasında Yetkiler . 175

1.2.1. Savcılık. 175

 

12 İçindekiler

1.2.2. Adli Kolluk 178

1.2.3. Sulh Yargıcı .192

1.3. Soruşturma Evresinin Başlaması .193

1.4. Soruşturma Evresinin Yürütülmesi195

1.5. Soruşturma Evresinin Sonuçlandırılması.197

GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI VE İNSAN TİCARETİ SUÇLARINDA BEYAN DELİLLERİ 204

2.1. Genel Bilgiler 204

2.2. İfade Alma.204

2.2.1. İfade ve Sorgunun Tarzı .207

2.2.2. Yasak İfade ve Sorgu Yöntemleri213

2.3. Bilgi Alma215

2.4. Tanık Dinlenmesi.216

2.5. Mağdur veya Suça Konu Olan Kişinin Dinlenmesi.219

GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI SUÇUNDA SORUŞTURMA İŞLEMLERİ.220

3.1. Genel Bilgiler 220

3.2. Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Nitelikli Halleri223

3.2.1. Suçun Birden Fazla Kişi ile Birlikte İşlenmesi223

3.2.2. Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Bir Örgütün Faaliyeti

Çerçevesinde İşlenmesi224

3.2.2.1. Örgütün Unsur ve Kriterleri .224

3.2.2.2. Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurmak Suçunun

Özellikleri .225

3.3. Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Mağdura İlişkin Nitelikli Halleri 230

3.3.1. Suç Mağdurlarının “Hayatı Bakımından Bir Tehlike

Oluşturması” 230

3.3.2. Suç Mağdurlarının Onur Kırıcı Bir Muameleye Maruz

Bırakılması233

İNSAN TİCARETİ SUÇUNDA SORUŞTURMA İŞLEMLERİ .234

4.1. Genel Olarak .234

4.2. İnsan Ticareti Suçunun Temel Unsurları .241

4.3. İnsan Ticareti ile Organize Suçluluk Arasındaki İlişki.246

4.4. İnsan Ticareti Suçunda Mağdurun Tespiti, Hakları ve Dinlenmesi 247

4.4.1. Mağdurun Tanımı.247

4.4.2. Mağdurun Tespiti .248

4.4.2.1. Angaje Etme (Bağlama) Aşaması .248

4.4.2.2. Nakletme (Transfer) Aşaması.249

4.4.2.3. İstismar (Sömürü) Aşaması 249

 

İçindekiler 13

4.4.3. Mağdurun Dinlenmesi257

4.4.4. Mağdurun Hakları  259

4.4.4.1. Genel Olarak 259

4.4.4.2. Güvenlik Hakkı. 260

4.4.4.3. Mahremiyet Hakkı. 261

4.4.4.4. Bilgi Edinme Hakkı. 261

4.4.4.5. Sosyal ve Sağlıktan Yararlanma Hakkı . 262

4.5. Mağdurun Soruşturma Aşamasındaki Hakları. 264

4.5.1. Lekelenmeme Hakkı (İkinci Kez Mağdur Edilmeme) . 264

4.5.2. Delillerin Toplanmasını İsteme Hakkı  265

4.5.3. Dosya İnceletme ve Belge Verme / Alma Hakkı. 265

4.5.4. Avukat İsteme Hakkı 266

4.5.5. Ücretsiz Tercümandan Yararlanma Hakkı  266

4.5.6. Cezai Soruşturma ve Kovuşturmaya Tabii Olmama Hakkı 267

4.5.7. Tazminat Hakkı  268

4.6. İnsan Ticareti Mağduruna Tanınan Haklar . 269

4.6.1. İkametgah İzni 270

4.6.2. Sınır dışı Edilmeme .273

4.6.3. Çalışma İzni Verilmesi.274

GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI VE İNSAN TİCARETİ SUÇLARINDA BAŞVURULAN

KORUMA TEDBİRLERİ. 277

5.1. Koruma Tedbirleri  277

5.2. Arama278

5.2.1. Arama Çeşitleri 280

5.2.1.1. Önleme Araması 280

5.2.1.2. Adli Arama. 283

5.2.2. Arama Kararı ve Emri Verme Yetkisi  288

5.2.3. Aramanın Yapılması. 290

5.3. El Koyma  301

5.3.1. Basit El Koyma . 301

5.3.2. El Koyma Kararını Verme Yetkisi  303

5.3.3. CMK’da Düzenlenen Özel El Koyma Türleri 304

5.3.3.1. Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara El Koyma . 304

5.3.4. Göçmen Kaçakçılığı Suçu için El Koymaya ilişkin Özel

Düzenleme  306

5.4. Şirket Yönetimi için Kayyum Tayini. 310

 

14 İçindekiler

5.5. Postada El Koyma310

5.6. Bilgisayarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama,

Kopyalama ve El Koyma 314

GİZLİ KORUMA TEDBİRLERİ 318

6.1. Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi.318

6.2. Telekomünikasyon Yoluyla İletişimin Denetlenmesinin CMK’da

Düzenlenişi (CMK 135)320

6.2.1. Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi Ne

Demektir? 323

6.2.2. İletişimin Tespiti Nedir?324

6.2.3. İletişimin Dinlenmesi ve Kayda Alınması Nedir? 325

6.2.4. Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi Nedir? .326

6.2.5. Mobil İzleme Nedir?.327

6.2.6. Mağdur Tarafından Şüphelinin İletişiminin Kayda Alınması .334

6.2.7. HTS Kayıtlarının Delil Değeri ve Yargıtay Uygulaması.336

6.3. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi339

6.4. Teknik Araçlarla İzleme .347

TESADÜFEN ELDE EDİLEN DELİLLER (CMK m. 138).350

SONUÇ: İnsan Ticareti ve Göçmen Kaçakçılığı Suçlarında Soruşturma

Görevlilerinin İzleyeceği Yol ve Dikkat Etmesi Gereken Kurallar355

VIII –YARGITAY KARARLARI361

İNSAN TİCARETİ SUÇU KARARLARI.361

GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI SUÇU KARARLARI 382

IX AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEME KARARLARINDA İNSAN TİCARETİ

SUÇUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ .439

X- SINIRAŞAN ÖRGÜTLÜ SUÇLARA KARŞI BİRLEŞMİŞ MİLLETLER

SÖZLEŞMESİNE EK İNSAN TİCARETİNİN, ÖZELLİKLE KADIN VE ÇOCUK

TİCARETİNİN ÖNLENMESİNE, DURDURULMASINA VE

CEZALANDIRILMASINA İLİŞKİN PROTOKOL455

XI- SINIRAŞAN ÖRGÜTLÜ SUÇLARA KARŞI BİRLEŞMİŞ MİLLETLER

SÖZLEŞMESİNE EK “KARA, DENİZ VE HAVA YOLUYLA GÖÇMEN

KAÇAKÇILIĞINA KARŞI PROTOKOL” 489

XII- YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU.509