Prof. Dr. Mustafa AKKAYA
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR XI
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
VERGİ NORMLARININ UYGULANMASI,
VERGİ BORCUNU ETKİLEME ÇABALARI
VE EKONOMİK YAKLAŞIM
I. NORMUN UYGULANMASI SORUNU 5
II. HUKUK NORMUNUN UYGULANMASI SÜRECİ 6
III. VERGİ NORMUNUN UYGULANMASI SÜRECİ 10
IV. VERGİ ALACAĞININ –BORCUNUN- DOĞUMU 11
A. “Vergiyi Doğuran Olay” Terimi ve Kapsamı 12
B. Vergi Borcunun Doğumunda Soyut Unsur olarak Vergiyi
Doğuran Olay 15
C. Vergi Borcunun Doğumunda Somut Unsur olarak Vergiyi
Doğuran Olay 18
D. Örtüşme: Vergisel Sonuç 18
V. VERGİ BORCUNU ETKİLEME ÇABALARI 19
A. Vergi Borcunu Etkileme Çabalarının Genel Çerçevesi 19
B. Özel Hukuk İşlemleri Aracılığıyla Vergi Borcunu Etkileme Çabaları 20
1. Çabaların Özel Hukuk İşlemlerinde Yoğunlaşma Nedenleri 20
a) Vergi Normunda Soyut Vergiyi Doğuran Olayın Özel
Hukuk Kavramlarıyla İfade Edilmesi 22
b) Özel Hukuk İşlemlerinin Somut Maddi Olayı -Vergiyi Doğuran Olayı- Oluşturması 22
c) İrade Özgürlüğünün Sunduğu Olanakların Vergisel Amaçlarla Kullanılması 24
(1) Genel Çerçeve 24
(2) Vergisel Motivasyonun Özel Hukuk İşlemleri Üzerinde
Etkisi 26
(i) İşlem Tipi Bakımından 27
(ii) İşlem Tarafları Bakımından 27
(iii) İşlem Zamanı Bakımından 28
(iv) Diğer Etkiler 28
C. Vergi Borcunu Etkilemeye Yönelik Çabalara Vergi Hukukunun Reaksiyonu: Ekonomik Yaklaşım 29
VI. EKONOMİK YAKLAŞIMIN İŞLEVİ, GELİŞİMİ, NİTELİĞİ
VE VERGİ HUKUKUNDAKİ KONUMU 30
A. İşlev 30
B. Ekonomik Yaklaşımın Tarihsel Gelişimi 31
1. Alman Vergi Hukukunda 31
2. Türk Vergi Hukukunda 34
C. Vergi Hukuku Metodolojisindeki Konumu 36
İKİNCİ BÖLÜM
VERGİ NORMUNUN YORUMUNDA
EKONOMİK YAKLAŞIM
-Ekonomik Yorum-
I. VERGİ NORMLARININ YORUMU 41
A. Yasal Çerçeve 41
B. Teorik Çerçeve 42
1. Yorumun Amacı 43
2. Yorum Yöntemleri ve Değerlendirilmesi 46
3. Yorumun Sınırları 49
4. Yasa Boşlukları ve Doldurulması 51
a) Yasa Boşluğu 51
b) Plana Uygun Yasa Boşlukları 52
c) Plana Aykırı Yasa Boşlukları 53
5. Düzenleme Yapılmasından Kaçınılan Alan
(Rechtsfreierraum) 56
II. VERGİ NORMLARININ EKONOMİK YORUMU 57
A. Ekonomik Yorum Kavramı ve Gerekliliği 57
B. Ekonomik Yorumun Yorum Teorisindeki Konumu 58
III. EKONOMİK YORUM VE SINIRLARI 60
A. Ekonomik Yorumun Uygulama Alanı 60
B. Ekonomik Yorumun Sınırları 63
C. Yorum ve Hukuk Yaratma İlişkisi 64
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VERGİYİ DOĞURAN OLAYIN
SAPTANMASINDA
-Ekonomik İrdeleme-
I. NORMUN UYGULANMASI SÜRECİNDE SOMUT MADDİ
OLAY 65
A. Somut Maddi Olayın Saptanması ve Nitelenmesi Sorunu 65
B. Vergi Hukukunda Somut Maddi Olayın Saptanması ve Nitelenmesi 68
1. Yasal Çerçeve(VUK. m. 3/B) 68
2. Vergilendirmede Somut Maddi Olayın Gerçek Niteliğinin
Esas Alınması -Ekonomik İrdeleme- 70
a) Yasal Dayanak VUK m. 3, VUK.m. 9 71
b) Uygulama Alanı 73
II. "EKONOMİK İRDELEME" AÇISINDAN ÖZEL HUKUK İŞLEMLERİNİN VERGİSEL KONUMU 74
A. Geçerli Özel Hukuk İşlemleri 74
B. Geçersiz Özel Hukuk İşlemleri 75
1. Özel Hukuk İşlemlerinde Geçersizlik ve Vergisel Açıdan Dikkate Alınabilirliği 75
2. Mutlak Geçersiz Özel Hukuk İşlemleri 77
a) Yasaya ve Ahlâka Aykırı Özel Hukuk İşlemleri 77
b) Şekil Koşuluna Uyulmaksızın Yapılan İşlemler 79
c) Hak ve Fiil Ehliyeti Olmaksızın Yapılan İşlemler 80
d) Muvazaalı İşlemler 80
3. Askıda Geçersiz İşlemler 81
4. Göreceli Geçersiz İşlemler 82
5. Şarta ve Süreye Bağlı Özel Hukuk İşlemleri 82
a) Şarta Bağlı Özel Hukuk İşlemleri 82
b) Süreli Özel Hukuk İşlemleri 83
C. Vergiyi Dolanmaya Yönelik Özel Hukuk İşlemleri: Peçeleme 84
1. Teorik Çerçeve 85
a) Kavram ve Niteliği 85
b) Unsurları 86
(1) Özel Hukukun Düzenleme Olanaklarının Kullanılması 86
(2) Özel Hukukun Düzenleme Olanaklarını Kötüye Kullanma 88
(3) Vergisel Çıkar Sağlanması 89
(4) Vergiyi Dolanma Amacının (kastının)Gerekliliği 89
c) Peçelemeye Bağlanan Vergisel Sonuç 90
d) Maddi Olay Olarak Peçeleme İşlemlerinin Saptanması ve Nitelenmesi 91
e) Vergisel Saikli İşlemler İçinde Peçeleme İşlemlerinin
Konumu 91
2. Yasal Çerçeve 94
a) Genel Bir Yasal Düzenlemenin Bulunup Bulunmadığı
Sorunu 94
b) Özel Düzenlemeler 95
III. EKONOMİK İRDELEMEDE SINIRLAR VE GENEL
DEĞERLENDİRME 96
SONUÇ 99
KAYNAKÇA 105
