Vergi Yargı Sistemi
Av. Dr. Hasan ORAL
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
GİRİŞ .13
BÖLÜM
TÜRKİYE’DE VERGİ YARGISI SİSTEMİ
VERGİ YARGISININ İŞLEVİ .15
VERGİ YARGISININ HUKUK SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ .17
TÜRK VERGİ YARGISININ TARİHSEL GELİŞİMİ .19
Osmanlı Devleti’nde Vergi Yargısı.20
Cumhuriyet Döneminde Vergi Yargısı.22
2.1. 1950 Öncesi Dönem .23
2.2. 1950 Sonrası Dönem 24
2.3. 1980 Öncesi Türk Vergi Yargısının Genel Değerlendirmesi 27
2.3.1. Vergi Yargısının Bağımsızlığına İlişkin Sorunlar .27
2.3.2. İdari Çözüm Yollarına İlişkin Sorunlar .28
2.3.3. Usul Hükümlerine İlişkin Sorunlar.29
1982 Tarihli İdari Yargı Reformu ve Vergi Yargısı Sistemi .30
3.1. 1982 Tarihli İdari Yargı Reformuna Genel Bir Bakış 30
3.2. 1982 Tarihli İdari Yargı Reformu ile Yürürlüğe Giren Kanunların Vergi
Yargısı Sisteminde Getirdiği Değişiklikler31
3.2.1. Vergi Usul Kanunu 32
3.2.2. Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun32
3.2.3. Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi
Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun.33
3.2.4. Danıştay Kanunu.33
3.2.5. İdari Yargılama Usulü Hakkındaki Kanun 33
3.2.6. Hukuk Muhakemeleri Kanunu 33
3.2.7. Gümrük Kanunu34
1982 TARİHLİ İDARİ YARGI REFORMU SONRASI VERGİ YARGISI
ÖRGÜTLENMESİ .35
Vergi Mahkemeleri .37
1.1. Vergi Mahkemelerinin Yapısı37
8 İçindekiler
1.2. Vergi Mahkemelerinin Görevleri42
1.2.1. Mükellef ve Ceza Muhatabı Yönünden 45
1.2.2. Vergi Dairesi Yönünden 48
Kanun Yolu .49
2.1. Kanun Yoluna Genel Bir Bakış 50
2.2. İstinaf Mercii: Bölge İdare Mahkemesi.51
2.2.1. İstinaf Uygulamasına Tarihsel Bir Bakış 52
2.2.2. Bölge İdare Mahkemeleri .54
2.2.2.1. Bölge İdare Mahkemelerinin Kuruluşu 55
2.2.2.2. Bölge İdare Mahkemelerinin İstinaf Mahkemesi
Olma Nedenleri56
2.2.2.3. İstinaf Mercii 57
2.2.2.4. Bölge İdare Mahkemelerinin Yapısı .58
2.2.2.5. Bölge İdare Mahkemelerinin Görevleri60
2.2.2.6. Bölge İdare Mahkemesi Başkanının Görevleri .61
2.2.2.7. Bölge İdare Mahkemesi Dairelerinin Görevleri62
2.2.2.8. Bölge İdare Mahkemesine İstinaf Başvurusu.63
2.2.2.9. İstinaf Sistemi Değerlendirilmesi .64
2.2.2.10. İvedi Yargılama Usulü.70
2.3. Danıştay72
2.3.1. Danıştay’ın Kuruluşu.72
2.3.2. Danıştay’ın Görevleri75
2.3.2.1. Danıştay’ın Yargısal Görevleri 75
2.3.2.1.1. Temyiz Mercii Olarak Danıştay75
2.3.2.1.2. Temyiz Yoluna Başvurulabilen Kararlar.76
2.3.2.1.2.1. İstinaf Sonucu Verilen
Nihai Kararlar.77
2.3.2.1.2.2. Danıştay’ın İlk Derece
Mahkemesi Sıfatıyla Baktığı
Nihai Yargı Kararları.78
2.3.2.1.2.3. İvedi Yargılama Usulüne
Tabi Kararlar 79
2.3.2.1.2.4. MEB ile ÖSYM Tarafından
Yapılan Merkezi ve Ortak
Sınavlar, Bu Sınavlara
İlişkin İş ve İşlemler İle
Sınav Sonuçları Hakkında
Açılacak Davalarda
Verilen Nihai Kararlar 80
İçindekiler 9
2.3.2.2. Danıştay’ın İlk Derece Mahkemesi Olarak Görevleri81
2.3.2.3. Danıştay’ın Danışma ve İnceleme Görevleri.81
2.3.3. Danıştay’ın Yapısı81
2.3.3.1. Danıştay Daireleri.82
2.3.3.2. Danıştay Genel Kurulu83
2.3.3.3. İdari İşler Kurulu.83
2.3.3.4. İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulları 84
2.3.3.5. İçtihatları Birleştirme Kurulu 85
2.3.3.6. Başkanlar Kurulu 85
2.3.3.7. Başkanlık Kurulu.85
2.3.3.8. Yüksek Disiplin Kurulu 86
2.3.3.9. Disiplin Kurulu 86
2.3.4. Danıştay Üyeleri87
2.3.4.1. Danıştay Üyelerinde Aranan Nitelikler.87
2.3.4.2. Danıştay Üyelerinin Seçimi.87
2.3.5. Danıştay Başkanı, Başsavcısı, Başkanvekilleri ve Daire
Başkanlarının Nitelikleri, Seçimleri ve Görev Süreleri.88
2.3.6. Danıştay Tetkik Hâkimi ve Savcılarının Atanmaları ve
Dairelere Verilmeleri 89
2.3.7. Memurların Nitelikleri, Atanmaları, İstihdamı, Nakilleri ve
Görevlendirilmeleri.89
2.3.8. Vergi Yargılaması Yapan Danıştay Daireleri 90
Olağanüstü Kanun Yolları .91
3.1. Kanun Yararına Temyiz .93
3.2. Yargılamanın Yenilenmesi 99
3.2.1. Yargılanmanın Yenilenmesinin Şartları .101
3.2.2. Yargılamanın Yenilenmesinin Sonuçları104
İKİNCİ BÖLÜM
ALMANYA VE FRANSA’DA VERGİ YARGISI SİSTEMİ
ALMANYA’DA VERGİ YARGISI SİSTEMİ .107
Alman Vergi Yargısının Tarihsel Süreci .107
1.1. Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu Dönemi107
1.2. Alman Konfederasyonu Dönemi.111
1.3. Alman İmparatorluğu Dönemi112
1.4. Weimar Cumhuriyeti Dönemi.115
1.5. Üçüncü Reich Dönemi (Nazi Devleti)118
10 İçindekiler
1.6. İşgal Yönetimi Dönemi .119
1.7. Almanya Federal Cumhuriyeti Dönemi 121
1.8. Alman Vergi Yargısının Tarihsel Gelişiminin Taşıdığı Özellikler 122
Günümüzde Alman Vergi Yargısı 123
2.1. Vergi Mahkemeleri.124
2.2. Fahri Yargıçlık Müessesesi127
2.3. Federal Vergi Mahkemesi.132
2.4. Yargılama Süreci.133
2.5. Yargı Dışı Çözüm Aşaması.133
2.6. Vergi Mahkemesinde Yargılama Aşaması 140
2.6.1. Vergi Mahkemelerince Çözümlenecek Uzlaşmazlıklar .142
2.6.2. Görev ve Yetki 143
2.6.3. Vergi Mahkemelerinde Açılabilecek Davalar145
2.6.4. Yürütmenin Durdurulması146
2.6.5. Davanın Açılması 147
2.6.6. Mahkemenin Karar ve İşlemleri .148
2.6.7. Esas Hakkında Karar .150
2.6.8. Şikâyet 151
2.7. Temyiz 153
FRANSA’DA VERGİ YARGISI SİSTEMİ 159
Fransız Vergi Yargısının Tarihsel Süreci 159
1.1. Eski Rejim .159
1.2. Fransız Devrimi.160
1.3. İlk Derece Meclislerinin ve İdari Meclislerin Kurulması Hakkında
Kanun .161
1.4. Yargı Teşkilâtı Hakkında Kanun 162
1.5. 7 ve 11 Eylül 1790 Tarihli Kanun 163
1.6. Yeni Vergi Kanunları .165
1.7. Cumhuriyet Topraklarının Bölünüşü ve İdare Hakkında Kanun166
1.8. Danıştay168
1.9. Üçüncü Cumhuriyet İçtihatları .170
1.10. Alsace-Lorraine İdare Mahkemesi171
1.11. Valilik Kurullarından İdare Mahkemelerine173
1.12. Tarihsel Gelişimin Taşıdığı Özellikler 174
Fransa’da Güncel Vergi Yargılamaları.174
2.1. Görevli Yargı Kolunun Belirlenmesi175
2.2. İçtihat Hukukunun Yaklaşımı176
İçindekiler 11
2.3. Zorunlu İdari Ön Başvuru178
2.4. Başvuru Usulü.179
2.5. Dava Ehliyetinde Menfaat Şartı180
Yargılama Süreci .180
3.1. Tam Yargı Davaları181
3.2. İdari Yargıda Görülen Atipik Vergi Davaları 183
3.3. İptal Talebiyle Sınırlı Davalar 183
3.4. İdarenin Sorumluluk Hallerinden Kaynaklanan Davalar .185
3.5. Adli Yargıda Görülen Vergi Davaları .186
SONUÇ189
Almanya’da Vergi Yargısının Farklılık Taşıyan Özellikleri 190
Almanya’nın Ayrı Bir Vergi Yargısı Teşkilatı Bulunmaktadır 191
Alman Vergi Yargısının Özel Vergi Yargı Usulü Mevzuatı Bulunmaktadır .191
Almanya’da İki Dereceli Bir Vergi Yargısı Sistemi Vardır .192
Fahri Yargıçlık Müessesesi 193
Zorunlu Yargı Dışı Çözüm Aşaması (İtiraz Başvurusu) .194
Tespit Davası Alman Vergi Yargısı Türlerinden Birisini Oluşturur .195
Fransa’da Vergi Yargısının Farklılık Taşıyan Özellikleri195
Fransa’da Dolaylı Vergiler Adli Yargıda, Dolaysız Vergiler İdari Yargıda
Görülmektedir. .196
Zorunlu İdari Ön Başvuru 197
Tam Yargı Davaları 198
KAYNAKÇA199
