Taraflarca Getirilme İlkesi
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR CETVELİ 15
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ HAKKINDA
GENEL BİLGİLER
§1. TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİNİN TARİHÇESİ VE HUKUK POLİTİKASI ESASLARI. 31
I. Taraflarca Getirilme İlkesinin Tarihçesi 31
A. Taraflarca Getirilme İlkesinin Ortaya Çıkışı 31
B. Tarihi Süreçte Dava Malzemesinin Getirilmesinde Mahkeme İle
Taraflar Arasındaki Rol Dağılımı 36
1. Roma Hukuku 36
2. Müşterek Usûl Hukuku 41
3. Prusya Yargı Reformu 48
4. Türk Hukuku 50
a. Cumhuriyetin İlanından Önceki Dönem 50
aa. Tanzimat Öncesi Dönem 51
bb. Tanzimatın İlanı ve Sonrası 54
b. Cumhuriyetin İlan Edilmesinden Sonraki Dönem 58
5. Tarihi Süreç İncelemesinin Değerlendirilmesi 59
II. Taraflarca Getirilme İlkesinin Uygulanmasına Yönelik Hukuk Politikası Esasları 61
A. Teknik Gerekçe 61
B. İdeolojik Gerekçe 62
1. Genel Olarak 62
2. Vakıalar Üzerinde Tasarruf 68
§2. BAZI HUKUK SİSTEMLERİNDE TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ 70
I. Alman Hukuku 70
II. İsviçre Hukuku 75
III. Avusturya Hukuku 78
§3. MEDENÎ USÛL HUKUKUNDA AMAÇ VE DAVA SEBEBİ 80
I. Medenî Usûl Hukukunun Amacı 80
II. Medenî Usûl Hukukunda Dava Sebebi 87
A. Dava Sebebine İlişkin Teoriler 87
1. Ferdileştirme Teorisi 88
2. Vakıalara Dayandırma Teorisi 90
B. Değerlendirme 92
§4. TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİNİN TERMİNOLOJİSİ, DİĞER İLKELERLE
İLİŞKİSİ VE KAPSAMI 94
I. Terminoloji 94
II. Medenî Usûl Hukukunda İlkeler 97
A. İlkelerin Değeri ve İşlevi 97
B. İlkelerin Çeşitleri ve Taraflarca Getirilme İlkesinin Yeri 101
C. Taraflarca Getirilme İlkesinin Diğer İlkelerle İlişkisi 103
1. Re’sen Araştırma İlkesi 103
2. Tasarruf İlkesi 107
3. Hukukî Dinlenilme Hakkı 109
4. Teksif İlkesi 111
5. Usûl Ekonomisi İlkesi 113
6. Yargılamanın Sevk ve İdaresi 118
7. Yazılılık-Sözlülük İlkesi 119
III. Taraflarca Getirilme İlkesinin Kapsamı 121
A. Vakıalar 121
1. Terim Sorunu ve Kavram 121
2. Vakıaların İleri Sürülmesi 124
a. İddia Yükü 124
b. Somutlaştırma Yükü 129
c. Savunma Yükü 132
B. Deliller 136
1. Genel Olarak 136
2. Delil Gösterme (İkame) Yükü 139
İKİNCİ BÖLÜM VAKIALARIN TARAFLARCA GETİRİLMESİ
§5. VAKIALARIN TASNİFİ VE DOĞRUYU SÖYLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 145
I. Vakıaların Tasnifi 145
A. Genel Olarak 145
B. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Vakıaların Tasnifi 148
1. Koşul (Soyut) Vakıa- Maddî (Somut) Vakıa 148
2. Çekişmeli Vakıa- Çekişmesiz Vakıa 150
3. Yemin Deliline İlişkin Düzenlemeler Kapsamında Vakıa 151
4. Hukukî İşlem Olup Olmamasına Göre Vakıa 154
II. Vakıaların İleri Sürülmesinde Doğruyu Söyleme Yükümlülüğü 155
A. Genel Olarak 155
B. Taraflarca Getirilme İlkesinin Sınırlanması 158
C. Doğruyu Söyleme Yükümlülüğünün İhlâli 160
§6. VAKIALARIN TARAFLARCA İLERİ SÜRÜLMESİ 163
I. Yazılı Yargılama Usûlünde Vakıaların İleri Sürülmesi 163
A. Dilekçeler Aşaması 163
1. Davacının Vakıaları İleri Sürmesi. 164
a. Dava ve Cevaba Cevap Dilekçesi Verilmesi 165
b. Dava Dilekçesinde Vakıaların Eksik Olması 169
2. Davalının Vakıaları İleri Sürmesi 172
a. Cevap Dilekçesi Verilmemesi 172
b. Cevap ve İkinci Cevap Dilekçesi Verilmesi 180
B. Ön İnceleme Aşaması 186
C. Tahkikat Aşaması 188
1. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı 189
a. Yasağın Anlamı, Amacı ve Uygulama Alanı 189
b. Yasağın Başlama Anı 191
c. Yasağın Kapsamı Dışında Kalan Vakıalar 192
aa. İleri Sürülmüş Vakıayı Tamamlayan veya Bu Vakıanın
İçeriğine Dâhil Olan Vakıalar 192
bb. Sonradan Ortaya Çıkan Vakıalar 195
cc. Karşı Tarafın, Taraf Lehine İleri Sürdüğü Vakıalar 196
d. Yasağın Kapsamı Bakımından Özel Durumlar 197
bb. Davalının İnkâr Şeklinde Savunma Yapmış Olması 199
2. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağının İstisnaları 201
a. Karşı Tarafın Açık Muvafakati 202
b. Islah 204
c. Taraflardan Birinin Mazeretsiz Olarak Duruşmaya Gelmemesi 210
II. Basit Yargılama Usûlünde Vakıaların İleri Sürülmesi 212
§7. VAKIALARIN GETİRİLMESİNDE HÂKİMİN ROLÜ 213
I. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Sistemi 213
II. Bilinen Vakıaların Mahkeme Önünde İspata İhtiyaç Duymamasının
Anlamı 217
A. Herkesçe Bilinen Vakıalar 218
1. Genel Olarak 218
2. Herkesçe Bilinen Vakıaların İddia Yükü Kapsamında Yer Alıp
Almadığı Hakkındaki Görüşler 219
3. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Kanaatimiz 221
B. Hâkimin Bilgisi 225
1. Mahkemece Bilinen Vakıa 226
2. Hâkimin Şahsî Bilgisi 227
III. Dava Şartları 229
IV. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 231
A. Genel Olarak 231
B. Bazı Mukayeseli Hukuk Düzenlemeleri 236
C. Vakıaların İleri Sürülmesi Bakımından Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Fonksiyonları 237
1. Açıklama Fonksiyonu 238
2. Tamamlama Fonksiyonu 239
D. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Sınırları 242
V. Hukukun Uygulanması 244
VI. Bazı Davalarda Hâkimin Vakıalar Hususundaki Yetkisi 250
A. Boşanma Davası 250
1. Dava Malzemesinin Toplanmasında Geçerli İlke 250
2. Boşanma Davasında Uygulanacak Özel Usûl Kuralları 255
B. Soybağı Davaları 258
C. Kadastro Davaları 261
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DELİLLERİN TARAFLARCA GETİRİLMESİ
§8. DELİLLERİN GÖSTERİLMESİNDE TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİNİN SINIRLARI 263
I. İspatın Konusu 263
A. Genel Olarak 263
B. Herkesçe Bilinen Vakıalar ve İkrar Edilmiş Vakıalar 267
1. Herkesçe Bilinen Vakıalar 267
2. İkrar Edilmiş Vakıalar 269
a. Genel Olarak 269
b. Susma İkrar Sayılmaz Kuralı 270
c. İkrarın Bağlayıcı Etkisi 272
C. Karineler 275
1. Kanunî Karineler 276
2. Fiilî Karineler 278
II. Özel Usûl Kuralları 280
A. Tarafların Belgeleri İbrazı Zorunluluğu 280
1. Kimse Kendi Aleyhine Olan Delilleri Göstermeye Zorlanamaz İlkesi 281
2. Taraflarca Getirilme İlkesinin Sınırlanması 282
B. Hukuka Aykırı Olarak Elde Edilmiş Deliller 284
C. Senetle İspat Zorunluluğu 287
D. Delil Sözleşmesi 291
§9. DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ VE İBRAZI 295
I. Yazılı Yargılama Usûlünde Delillerin Gösterilmesi ve İbrazı 299
A. Dilekçeler Aşaması 299
1. Tarafların Dilekçelerinde Delilleri Göstermeleri 299
2. Belgelerin Birlikte Verilmesi 301
3. Delillerin Hasredilmesi 303
B. Ön İnceleme Aşaması 306
C. Sonradan Delil Gösterilmesi 308
1. Genel Olarak 308
2. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağının Delillerin Gösterilmesiyle İlişkisi 312
3. Islah Yoluyla Yeni Delil Gösterilmesinin İlişkisi 314
D. Kanun Yolunda Delil Gösterilmesi Sorunu 318
1. İstinaf 318
2. Temyiz 320
II. Basit Yargılama Usûlünde Delillerin Gösterilmesi ve İbrazı 323
§10. DELİLLERİN TOPLANMASINDA HÂKİMİN ROLÜ 326
I. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 326
II. Hâkimin Re’sen Başvurabileceği Deliller 334
A. Bilirkişi İncelemesi 334
B. Keşif 339
C. İnkâr Yemini 341
D. Ticari Defterler 347
E. Delil Avansı 350
III. Hâkimin Re’sen İsticvaba Başvurması 356
A. İsticvabın Hukukî Niteliği 356
B. İsticvabın Uygulama Alanı. 358
C. İsticvap Usûlü ve Sonuçları 361
SONUÇ 365
KAYNAKÇA 377
