Yapay Zekaya Sahip Robotların Avrupa Birliğinde Serbest Dolaşımı Önünde Ortaya Çıkacak Sorunların Hukuki Sorumluluk Müessesesi Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Berk IŞIK

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR

İÇİNDEKİLER  

KISALTMALAR

GİRİŞ

1.1 Robot Nedir? ........................................................................................ 17

1.2. Yapay Zeka Nedir? .............................................................................. 20

1.3. Yapay Zekaya Sahip Robotların Niteliği ve Sorumluluğu .................. 23

1.3.1. Hukuki Sorumluluk ................................................................... 24

1.3.2. Cezai Sorumluluk ...................................................................... 32

1.4. Yapay Zekaya Sahip Robotlara İlişkin Kişilik Önerileri .................... 36

1.4.1. İnsan Statüsü Verilmesi ............................................................. 37

1.4.2. Elektronik Kişilik Verilmesi ...................................................... 39

1.4.3. Evcil Hayvan Statüsü Verilmesi ................................................ 41

1.4.4. Köle Statüsü Verilmesi .............................................................. 42

BÖLÜM 1 YAPAY ZEKAYA SAHİP ROBOTLARA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR, HUKUKİ STATÜLERİNE VE SORUMLULUĞA İLİŞKİN GÖRÜŞLER 8

2.1 Kısım: Avrupa Birliğinde Malların Serbest Dolaşımı .......................... 45

2.1.1. Genel Olarak .............................................................................. 45

2.1.2. Malların Serbest Dolaşımının Alt Unsurları .............................. 46

2.1.2.1. Gümrük Vergisi ............................................................ 46

2.1.2.2. Gümrük Vergisine Eş Etkili Ödenek ............................ 46

2.1.2.3. Ayrımcı ve Koruyucu İç Vergi Yasağı ........................ 48

2.1.2.4. Miktar Kısıtlaması ve Miktar Kısıtlamasına Eş Etkili Tedbirler ..................................................................... 50

2.1.2.4.1. Doğrudan Ayrımcı Uygulamalar ................. 54

2.1.2.4.2 Doğrudan Ayrımcı Olmayan Uygulamalar ... 55

2.1.2.4.3. Avrupa Birliği Adalet Divanının Miktar Kısıtlamasına Eş Etkili Tedbirlere Yönelik Kararları ....................................................... 57

2.1.2.4.3.1. Dassonville Kararı .................... 58

2.1.2.4.3.2. Cassis de Dijon Kararı .............. 61

2.1.2.4.3.3. Keck Kararı ............................. 64

2.1.2.4.3.4. Komisyon v. İtalya Kararı ........ 67

2.1.2.4.4. Miktar Kısıtlaması ve Miktar Kısıtlamasına Eş Etkili Tedbirler Yönünden Hukuka Uygunluk Sebepleri ..................................... 68

2.1.2.4.4.1. Antlaşmadaki İstisnalar ............ 68

2.1.2.4.4.1.1 Genel Ahlak ........ 69

2.1.2.4.4.1.2. Kamu Güvenliği .. 69

2.1.2.4.4.1.3. Kamu Düzeni ...... 70

2.1.2.4.4.1.4. İnsanların, Hayvanların veya Bitkilerin Sağlığının ve Yaşamının Korunması .......... 71

2.1.2.4.4.1.5. Sınai ve Ticari Mülkiyetin Korunması .......... 71

BÖLÜM 2 AVRUPA BİRLİĞİNDE MALLARIN SERBEST DOLAŞIMI ve YAPAY ZEKAYA SAHİP ROBOTLARIN DURUMU 9

2.1.2.4.4.2. Adalet Divanı’nın Kabul Ettiği Zorunlu Gereksinimler ............. 72

2.1.2.4.4.2.1. Tüketicinin Korunması .......... 73

2.1.2.4.4.2.2. Çevrenin Korunması .......... 73

2.1.2.4.4.3. Orantılılık İlkesi ........................ 75

2.2. Kısım: Avrupa Birliğinde Yapay Zekaya Sahip Robotların Durumu .. 76

2.2.1. Genel Olarak .............................................................................. 76

2.2.2. Malların Serbest Dolaşımına İlişkin ABAD Kararları ve Robotların Serbest Dolaşımı ...................................................... 78

2.2.3. Üye Devlet Hukuklarının Uyumlaştırılması .............................. 84

2.2.4. 1985/374 Sayılı Ürün Sorumluluğu Direktifi ............................ 87

SONUÇ ........................................................................................................ 93

KAYNAKLAR ............................................................................................ 95