Prof. Dr. Yasin Kurban
İçindekileri
- Baskı İçin Önsöz
5
Önsöz
7
- Giriş
13
- Amaç ve Yöntem
13
- Bölüm
GENEL NİTELİKLİ HUKUK KURALLARI
- İslâm Hukukunda Genel Hukuk Kuralları
15
1.1. Kavaid
18
1.2. Zabıt
18
1.3. el–Eşbah ve’n–Nezair
18
1.4. Furuk
19
1.5. Fıkıh Nazariyesi
19
- Genel Hukuk Kurallarının İslâm Hukukundaki Yeri
19
2.1. Genel Hukuk Kurallarının Kaynakları
21
2.2. Müstakil Kaynak Olup Olmama Açısından Genel Hukuk Kuralları
21
- Bölüm
MECELLE VE GÜNÜMÜZ HUKUKU
- Mecelle ve Küllî Kaideleri
23
- Mecelle’nin Hazırlanmasının Tarihî Arka Planı
24
- Mecelle’ye Yöneltilen Eleştiriler
30
- Mecelle’nin İçeriği ve Uygulandığı Ülkeler
31
- Mecelle’nin Tadilleri ve Yürürlükten Kaldırılışı
33
III. Bölüm
MECELLE’NİN KÜLLİ KAİDELERİ VE GÜNÜMÜZ HUKUKU
- İlm–i fıkıh mesâ’il–i şer’iyye–i ameliyeyi bilmektir.
35
- Bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir.
37
- Ukudda itibar makasıd ve maaniyedir; elfaz ve mebanîye değildir.
46
- Şekk ile yakîn zail olmaz.
55
- Bir şeyin bulunduğu hâl üzere kalması asıldır.
61
- Kadîm, kıdemi üzere terk olunur.
65
- Zarar kadîm olmaz.
67
- Beraet–i zimmet asıldır.
67
- Sıfat–ı ârızada asl olan ademdir.
69
- Bir zamanda sabit olan şeyin hilâfına delil olmadıkça bekasıyla hükmolunur.
72
- Bir emr–i hâdisin akreb–i evkatına izâfeti asıldır.
73
- Kelâmda aslolan mânây–ı hakîkîdir.
76
- Tasrîh mukabelesinde delâlete itibar yoktur.
77
- Mevrid–i nassda içtihada mesağ yoktur.
78
- Alâ hilafi’l–kıyas sabit olan şey saire makîs’un–aleyh olamaz.
80
- İctihad ile ictihad nakz olunmaz.
82
- Meşakkat teysîri celbeder.
83
- Bir iş zîk oldukda müttesi olur.
85
- Zarar ve mukabele bi’z–zarar yoktur.
87
- Zarar izâle olunur.
89
- Zaruretler memnu’ olan şeyleri mubah kılar.
90
- Zaruretler kendi miktarlarınca takdîr olunur.
95
- Bir özür için caiz olan şey ol özrün zevaliyle batıl olur.
96
- Mâni’ zail oldukda memnu avdet eder.
99
- Bir zarar kendi misli ile izale olunamaz.
101
- Zarar–ı âmmı def için zarar–ı has ihtiyar olunur.
103
- Zarar–ı eşed zarar–ı ehaf ile izale olunur.
104
- İki fesad teâruz ettikde ehaffı irtikâb ile a’zamının çaresine bakılır.
106
- Ehven–i şerreyn ihtiyar olunur.
107
- Def’–i mefâsid celb–i menafi’den evlâdır.
108
- Zarar bi kaderi’l–imkân def’ olunur.
109
- Hâcet umumî olsun husûsî olsun zaruret menzilesine tenzîl olunur.
109
- Iztırar gayrın hakkını iptal etmez.
111
- Alması memnû olan şeyin vermesi dahi memnûdur.
112
- İşlenmesi memnû olan şeyin istenmesi dahi memnû olur.
115
- Âdet muhakkemdir.
116
- Nâsın istimali bir hüccettir ki anınla amel vacip olur.
119
- Âdeten mümteni’ olan şey hakîkaten mümteni’ gibidir.
120
- Ezmânın teğayyürü ile ahkâmın teğayyürü inkâr olunamaz.
121
- Âdetin delaletiyle manay–ı hakîki terk olunur.
123
- Âdet ancak muttarid yahut galib oldukta muteber olur.
123
- İtibar galib–i şâyi’a olup nadire değildir.
124
- Örfen ma’ruf olan şey şart kılınmış gibidir.
125
- Beyne’t–tüccar ma’ruf olan şey beynlerinde meşrût gibidir.
127
- Örf ile ta’yin nass ile ta’yin gibidir.
128
- Mâni’ ve muktezî teâruz ettikte mâni’ takdim olunur.
128
- Vücudda bir şeye tabi olan hükümde dahi ona tabi olur.
130
- Tabi olan şeye ayrıca hüküm verilmez.
131
- Bir şeye malik olan kimse ol şeyin zarûriyyatından olan şeye dahi malik olur.
135
- Asıl sakıt oldukta fer’i dahi sakıt olur.
136
- Sakıt olan şey avdet etmez.
137
- Bir şey bâtıl oldukta anın zımnındaki şey dahi batıl olur.
138
- Aslın ifası kabil olmadığı hâlde bedeli ifa olunur.
139
- Bizzat tecvîz olunmayan şey bi’t–tebea tecviz olunabilir.
142
- İbtidaen tecvîz olunamayan şey bekâen tecvîz olunabilir.
142
- Beka ibtidâdan esheldir.
143
- Teberru’ ancak kabz ile tamam olur.
145
- Raiyye yani teb’ a üzerine tasarruf maslahata menûttur.
147
- Velâyet–i hâssa velâyet–i ammeden akvâdır.
150
- Kelâmın i’mâli ihmalinden evlâdır.
152
- Manay–ı hakîkî, müteazzir oldukta mecaza gidilir.
153
- Bir kelâmın i’mali mümkün olmazsa ihmâl olunur.
154
- Mütecezzî olmayan bir şeyin bazısını zikretmek, küllünü zikir gibidir.
155
- Mutlak ıtlakı üzere cari olur. Eğer nassen yahut delaleten takyid delili bulunmazsa.
156
- Hazırdaki vasıf lağv, gaibdeki vasıf muteberdir.
158
- Sual cevapta iade olunmuş addolunur.
159
- Sâkite bir söz isnad olunmaz. Lakin marız–ı hacette sükût beyandır.
160
- Bir şeyin umur–ı batınada delili o şeyin makamına kaim olur.
163
- Mükâtebe muhâtaba gibidir.
164
- Dilsizin işaret–i ma’hudesi lisan ile beyan gibidir.
166
- Tercümanın kavli her hususta kabul olunur.
167
- Hatası zahir olan zanna itibar yoktur.
168
- Senede müstenid olan ihtimal ile hüccet yoktur.
169
- Tevehhüme itibar yoktur.
170
- Burhan ile sabit olan şey, ayanen sabit gibidir.
170
- Beyyine müddeî için ve yemin münkir üzerinedir.
171
- Beyyine hilâf–ı zahiri isbat için ve yemîn aslı ibkâ içindir.
174
- Beyyine hüccet–i müteaddiye ve ikrar hüccet–i kâsıradır.
176
- Kişi ikrarı ile muâheze olunur.
176
- Tenakuz ile hüccet kalmaz. Lakin mütenâkızın aleyhine olan hükme halel gelmez.
178
- Asıl sabit olmadığı halde fer’in sabit olduğu vardır.
179
- Şartın sübûtu indinde ona muallâk olan şeyin sübûtu lazım olur.
180
- Bi–kaderi’l–imkân şarta müraat olunmak lazım gelir.
181
- Vaatler suver–i tâ’lîki iktisâ ile lazım olur.
182
- Bir şeyin nef’i zamanı mukabelesindedir.
183
- Ücret ile zaman müctemi’ olmaz.
184
- Mazarrat menfaat mukabelesindedir.
186
- Külfet nimete ve nimet külfete göredir.
187
- Bir fiilin hükmü failine muzaf kılınır ve mücbir olmadıkça âmirine muzaf kılınmaz.
187
- Mübâşir yani bizzat fail ile mütesebbib müctemi’ oldukta hüküm faile muzaf kılınır.
189
- Cevâz–ı şer’î zamana münafî olur.
192
- Mübaşir müteammid olmasa da zâmin olur.
194
- Mütesebbib müteammid olmadıkça zâmin olmaz.
195
- Hayvanatın kendiliğinden olarak cinayet ve mazarratı hederdir.
196
- Gayrın mülkünde tasarrufla emretmek bâtıldır.
197
- Bir kimsenin mülkünde onun izni olmaksızın âhar bir kimsenin tasarruf etmesi caiz değildir.
198
- Bilâ–sebeb–i meşru’ birinin malını bir kimsenin ahz eylemesi caiz olmaz.
199
- Bir şeyde sebeb–i temellükün tebeddülü o şeyin tebeddülü makamına kâimdir.
200
- Kim ki bir şeyi vaktinden evvel isti’cal eyler ise mahrumiyetle muâteb olur.
201
- Her kim ki kendi tarafından tamam olan şeyi nakz etmeye sa’y ederse sa’yi merduttur.
203
EK 1: MECELLE’NİN KÜLLİ KAİDELERİ
205
Kaynakça
209
Kavram Dizini
215
Prof. Dr. Yasin Kurban
İçindekileri
- Baskı İçin Önsöz
5
Önsöz
7
- Giriş
13
- Amaç ve Yöntem
13
- Bölüm
GENEL NİTELİKLİ HUKUK KURALLARI
- İslâm Hukukunda Genel Hukuk Kuralları
15
1.1. Kavaid
18
1.2. Zabıt
18
1.3. el–Eşbah ve’n–Nezair
18
1.4. Furuk
19
1.5. Fıkıh Nazariyesi
19
- Genel Hukuk Kurallarının İslâm Hukukundaki Yeri
19
2.1. Genel Hukuk Kurallarının Kaynakları
21
2.2. Müstakil Kaynak Olup Olmama Açısından Genel Hukuk Kuralları
21
- Bölüm
MECELLE VE GÜNÜMÜZ HUKUKU
- Mecelle ve Küllî Kaideleri
23
- Mecelle’nin Hazırlanmasının Tarihî Arka Planı
24
- Mecelle’ye Yöneltilen Eleştiriler
30
- Mecelle’nin İçeriği ve Uygulandığı Ülkeler
31
- Mecelle’nin Tadilleri ve Yürürlükten Kaldırılışı
33
III. Bölüm
MECELLE’NİN KÜLLİ KAİDELERİ VE GÜNÜMÜZ HUKUKU
- İlm–i fıkıh mesâ’il–i şer’iyye–i ameliyeyi bilmektir.
35
- Bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir.
37
- Ukudda itibar makasıd ve maaniyedir; elfaz ve mebanîye değildir.
46
- Şekk ile yakîn zail olmaz.
55
- Bir şeyin bulunduğu hâl üzere kalması asıldır.
61
- Kadîm, kıdemi üzere terk olunur.
65
- Zarar kadîm olmaz.
67
- Beraet–i zimmet asıldır.
67
- Sıfat–ı ârızada asl olan ademdir.
69
- Bir zamanda sabit olan şeyin hilâfına delil olmadıkça bekasıyla hükmolunur.
72
- Bir emr–i hâdisin akreb–i evkatına izâfeti asıldır.
73
- Kelâmda aslolan mânây–ı hakîkîdir.
76
- Tasrîh mukabelesinde delâlete itibar yoktur.
77
- Mevrid–i nassda içtihada mesağ yoktur.
78
- Alâ hilafi’l–kıyas sabit olan şey saire makîs’un–aleyh olamaz.
80
- İctihad ile ictihad nakz olunmaz.
82
- Meşakkat teysîri celbeder.
83
- Bir iş zîk oldukda müttesi olur.
85
- Zarar ve mukabele bi’z–zarar yoktur.
87
- Zarar izâle olunur.
89
- Zaruretler memnu’ olan şeyleri mubah kılar.
90
- Zaruretler kendi miktarlarınca takdîr olunur.
95
- Bir özür için caiz olan şey ol özrün zevaliyle batıl olur.
96
- Mâni’ zail oldukda memnu avdet eder.
99
- Bir zarar kendi misli ile izale olunamaz.
101
- Zarar–ı âmmı def için zarar–ı has ihtiyar olunur.
103
- Zarar–ı eşed zarar–ı ehaf ile izale olunur.
104
- İki fesad teâruz ettikde ehaffı irtikâb ile a’zamının çaresine bakılır.
106
- Ehven–i şerreyn ihtiyar olunur.
107
- Def’–i mefâsid celb–i menafi’den evlâdır.
108
- Zarar bi kaderi’l–imkân def’ olunur.
109
- Hâcet umumî olsun husûsî olsun zaruret menzilesine tenzîl olunur.
109
- Iztırar gayrın hakkını iptal etmez.
111
- Alması memnû olan şeyin vermesi dahi memnûdur.
112
- İşlenmesi memnû olan şeyin istenmesi dahi memnû olur.
115
- Âdet muhakkemdir.
116
- Nâsın istimali bir hüccettir ki anınla amel vacip olur.
119
- Âdeten mümteni’ olan şey hakîkaten mümteni’ gibidir.
120
- Ezmânın teğayyürü ile ahkâmın teğayyürü inkâr olunamaz.
121
- Âdetin delaletiyle manay–ı hakîki terk olunur.
123
- Âdet ancak muttarid yahut galib oldukta muteber olur.
123
- İtibar galib–i şâyi’a olup nadire değildir.
124
- Örfen ma’ruf olan şey şart kılınmış gibidir.
125
- Beyne’t–tüccar ma’ruf olan şey beynlerinde meşrût gibidir.
127
- Örf ile ta’yin nass ile ta’yin gibidir.
128
- Mâni’ ve muktezî teâruz ettikte mâni’ takdim olunur.
128
- Vücudda bir şeye tabi olan hükümde dahi ona tabi olur.
130
- Tabi olan şeye ayrıca hüküm verilmez.
131
- Bir şeye malik olan kimse ol şeyin zarûriyyatından olan şeye dahi malik olur.
135
- Asıl sakıt oldukta fer’i dahi sakıt olur.
136
- Sakıt olan şey avdet etmez.
137
- Bir şey bâtıl oldukta anın zımnındaki şey dahi batıl olur.
138
- Aslın ifası kabil olmadığı hâlde bedeli ifa olunur.
139
- Bizzat tecvîz olunmayan şey bi’t–tebea tecviz olunabilir.
142
- İbtidaen tecvîz olunamayan şey bekâen tecvîz olunabilir.
142
- Beka ibtidâdan esheldir.
143
- Teberru’ ancak kabz ile tamam olur.
145
- Raiyye yani teb’ a üzerine tasarruf maslahata menûttur.
147
- Velâyet–i hâssa velâyet–i ammeden akvâdır.
150
- Kelâmın i’mâli ihmalinden evlâdır.
152
- Manay–ı hakîkî, müteazzir oldukta mecaza gidilir.
153
- Bir kelâmın i’mali mümkün olmazsa ihmâl olunur.
154
- Mütecezzî olmayan bir şeyin bazısını zikretmek, küllünü zikir gibidir.
155
- Mutlak ıtlakı üzere cari olur. Eğer nassen yahut delaleten takyid delili bulunmazsa.
156
- Hazırdaki vasıf lağv, gaibdeki vasıf muteberdir.
158
- Sual cevapta iade olunmuş addolunur.
159
- Sâkite bir söz isnad olunmaz. Lakin marız–ı hacette sükût beyandır.
160
- Bir şeyin umur–ı batınada delili o şeyin makamına kaim olur.
163
- Mükâtebe muhâtaba gibidir.
164
- Dilsizin işaret–i ma’hudesi lisan ile beyan gibidir.
166
- Tercümanın kavli her hususta kabul olunur.
167
- Hatası zahir olan zanna itibar yoktur.
168
- Senede müstenid olan ihtimal ile hüccet yoktur.
169
- Tevehhüme itibar yoktur.
170
- Burhan ile sabit olan şey, ayanen sabit gibidir.
170
- Beyyine müddeî için ve yemin münkir üzerinedir.
171
- Beyyine hilâf–ı zahiri isbat için ve yemîn aslı ibkâ içindir.
174
- Beyyine hüccet–i müteaddiye ve ikrar hüccet–i kâsıradır.
176
- Kişi ikrarı ile muâheze olunur.
176
- Tenakuz ile hüccet kalmaz. Lakin mütenâkızın aleyhine olan hükme halel gelmez.
178
- Asıl sabit olmadığı halde fer’in sabit olduğu vardır.
179
- Şartın sübûtu indinde ona muallâk olan şeyin sübûtu lazım olur.
180
- Bi–kaderi’l–imkân şarta müraat olunmak lazım gelir.
181
- Vaatler suver–i tâ’lîki iktisâ ile lazım olur.
182
- Bir şeyin nef’i zamanı mukabelesindedir.
183
- Ücret ile zaman müctemi’ olmaz.
184
- Mazarrat menfaat mukabelesindedir.
186
- Külfet nimete ve nimet külfete göredir.
187
- Bir fiilin hükmü failine muzaf kılınır ve mücbir olmadıkça âmirine muzaf kılınmaz.
187
- Mübâşir yani bizzat fail ile mütesebbib müctemi’ oldukta hüküm faile muzaf kılınır.
189
- Cevâz–ı şer’î zamana münafî olur.
192
- Mübaşir müteammid olmasa da zâmin olur.
194
- Mütesebbib müteammid olmadıkça zâmin olmaz.
195
- Hayvanatın kendiliğinden olarak cinayet ve mazarratı hederdir.
196
- Gayrın mülkünde tasarrufla emretmek bâtıldır.
197
- Bir kimsenin mülkünde onun izni olmaksızın âhar bir kimsenin tasarruf etmesi caiz değildir.
198
- Bilâ–sebeb–i meşru’ birinin malını bir kimsenin ahz eylemesi caiz olmaz.
199
- Bir şeyde sebeb–i temellükün tebeddülü o şeyin tebeddülü makamına kâimdir.
200
- Kim ki bir şeyi vaktinden evvel isti’cal eyler ise mahrumiyetle muâteb olur.
201
- Her kim ki kendi tarafından tamam olan şeyi nakz etmeye sa’y ederse sa’yi merduttur.
203
EK 1: MECELLE’NİN KÜLLİ KAİDELERİ
205
Kaynakça
209
Kavram Dizini
215
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 285,00 | 285,00 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 285,00 | 285,00 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 285,00 | 285,00 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 285,00 | 285,00 |
| Taksit Sayısı | Taksit tutarı | Genel Toplam |
|---|---|---|
| Tek Çekim | 285,00 | 285,00 |


