Milletlerarası Satım Hukuku (CISG)

MİLLETLERARASI SATIM HUKUKU

MİLLETLERARASI MAL SATIMINA İLİŞKİN SÖZLEŞMELER

HAKKINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMASI (CISG)



EDİTÖR

Doç. Dr. YEŞİM M. ATAMER

( İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Öğretim Üyesi )



§ 1. Türkiye’nin CISG’a Taraf Olmasına İlişkin Çerçeve.....1

I. UNCITRAL ile Türkiye arasındaki ortaklık.... 1

II. Türkiye’nin CISG’a katılmasının çerçeve planı.... 3

III. Katılımdan sonra: Kapasite artırma ve destek.... 4



§ 2. CISG’ın Uygulama Alanı: Yer, Zaman ve

Kişi Bakımından...7

I. Giriş 7

1. Tarihçe... 9

2. Antlaşmanın hazırlanma amacı 12

II. Yer bakımından uygulanırlık.... 13

1. Doğrudan veya otonom uygulanırlık:

CISG m.1(1)(a).. 16

2. Dolaylı uygulanırlık: CISG m.1(1)(b) 17

3. Hükümlerin birlikte uygulanırlığı ve diğer bazı

sorunlar..... 19

III. Kişi bakımından uygulanırlık... 20

IV. Zaman bakımından uygulanırlık.... 20

V. Hakem mahkemeleri tarafından uygulanması.. 21

VI. Sonuç ve değerlendirme..... 23

AYRINTILI İÇİNDEKİLER



§ 3. CISG’ın Uygulama Alanı: Konu Bakımından..25

I. Giriş.... 25

II. CISG kapsamındaki sözleşmeler.... 25

1. Sorun... 25

2. Satım sözleşmesi.... 26

a. Temel kavram... 26

b. Satım sözleşmesinin uygulanmasına yönelik

istisnalar..... 26

c. Satım sözleşmesi kavramının genişletilmesi. 27

d. CISG m.3(2) 27

e. CISG m.3(1) 28

f. Özet 31

3. “Mal” kavramının tanımlanması 31

a. CISG m.2’deki istisnalar 31

b. Genel tanım – nakledilebilirlik ve cisimleşmiş

olmak.... 32

c. Özel durum: Yazılım 32

d. Özet 33

III. Düzenleme alanına konu olmamış olan hukuki

sorunlar..... 34

1. Genel bakış 34

2. Geçerlilik ... 34

3. Sözleşmenin mülkiyet üzerindeki etkileri.... 34

4. Sözleşme konusu malın sebep olduğu

bedensel zarar veya ölümden dolayı sorumluluk .... 35

IV. Sonuç.. 36



§ 4. Uluslararası İçtihat Hukuku Işığında CISG’da

Yorum ve Boşluk Doldurmaya İlişkin Meseleler...37

I. Giriş.... 37

II. Yorum sorunu. 40

1. CISG’ın uluslararası niteliği ve otonom

yorumlanması.. 40

2. Yabancı içtihat hukukuna başvurulması:

Uygulamaya ilişkin sorunlar..... 48

3. Yabancı içtihat hukukuna başvurulması:

Yöntem sorunu. 58

4. Dürüstlük kuralı: Bir yorum aracı mı yoksa

daha fazlası mı? 62

III. Boşluk doldurma ve genel ilkeler.... 67

1. Genel olarak..... 67

xvii

2. İçtihat hukukunda yeralan CISG’a ilişkin

genel ilkeler 71

3. Son çare olarak devletler özel hukuku

kurallarına başvurulması... 80



§ 5. Sözleşmenin Kurulması..83

I. Giriş.... 83

II. İcap..... 86

1. Teklifin kesinliği..... 86

2. Bağlanma niyeti 87

3. Genel işlem şartlarının sözleşmeye dahil

edilmesi 88

4. İcabın etkisi ve geri alınması .... 90

5. İcaptan cayma.. 91

6. İcabın hükmünü yitirmesi.. 92

III. Kabul... 92

1. Kabul beyanı.... 92

2. Kabul süresi ve kabulün etkisi.. 94

3. İcap ve kabul arasındaki uyumsuzluklar.... 95

IV. Sözleşmenin değiştirilmesi. 98

V. Sonuç ..... 102



§ 6. Satıcının Malları ve Belgeleri Teslim Borcu105

A. Giriş.. 105

B. Malların teslimi... 107

I. Genel olarak . 107

II. Teslime ilişkin genel esaslar... 108

III. Teslim yeri..... 112

1. Genel olarak... 112

2. Tarafların seçimi... 114

a. Seçim şekli 115

aa. Tarafların seçimi açık veya örtülü

olabilir. 115

bb. Taraflar ilk anlaşmalarını

değiştirmekte her zaman serbesttir 122

cc. Tarafların seçiminin geçerliliği

Antlaşmaya bağlı değildir... 123

b. Sonuç. 123

3. Tarafların seçim yapmaması... 123

a. Taşıma içeren satımlar 124

xviii

aa. Sorun.. 124

bb. Öngörülen olasılık.. 128

cc. Sonuç . 131

b. Çeşitli mal tiplerine ilişkin satımlar..... 133

aa. Uygulama şartları.. 133

bb. Sonuçları... 135

c. Diğer haller..... 136

aa. Uygulama şartları.. 136

bb. Sonuçlar ... 136

IV. Teslim zamanı 138

1. Genel olarak... 138

2. Tarafların seçimi halinde.. 140

a. Genel olarak.... 140

aa. Seçim açık veya örtülü olabilir. 140

bb. Taraflar ilk anlaşmalarını

değiştirmekte her zaman serbesttirler.. 142

cc. Tarafların seçiminin geçerliliği

Antlaşmada düzenlenmemiştir. 142

b. Belirli bir tarih seçimi.. 142

aa. Uygulama şartları.. 143

bb. Sonuçlar.... 143

c. Belirli bir dönemin saptanması 144

aa. Uygulama şartları.. 144

bb. Sonuçlar.... 147

3. Tarafların seçiminin yokluğunda.. 148

a. Kural... 148

b. Geciktirici şarta bağlı sözleşme 150

4. Teslim zamanına ilişkin yorum kuralları... 151

C. Belgelerin teslimi 151

I. Genel olarak.. 152

II. Belgelerin niteliği. 153

III. İfa zamanı ve ifa yeri . 156

IV. Belgelerin erken teslimi.... 160

1. Genel olarak... 160

2. Kuralın içeriği. 160



§ 7. Malların Sözleşmeye Uygunluğu, Üçüncü

Kişilerin Talepleri ve Alıcının İhlal Bildirimi.....163

I. Giriş.. 163

II. Satıcının yükümlülüklerini düzenleyen maddeler. 165

1. Madde 35: Satıcının malın kalitesine ilişkin

yükümlülükleri..... 165

2. Madde 41 ve 42: Üçüncü kişilerin mülkiyet

iddiası ve fikri hak ihlalleri karşısında

satıcının yükümlülükleri . 173

III. Alıcının malları muayene ve sözleşmeye aykırılık

halinde bildirim yükümlülüğü 176

IV. Sonuç 191



§ 8. CISG Uyarınca Hasarın Geçmesi.....193

I. Giriş.. 193

II. Hasarın tanımı .... 195

III. Bozulma ve satıcının yükümlülükleri 197

IV. Satıcının yan yükümlülükleri 199

V. Hasarın geçmesinin önemi .... 200

VI. CISG uyarınca hasarın yansıması 201

VII. Taşıma halinde satım ve geçmişe etki etme.... 209

VIII. Yedek hasar kuralı..... 212

IX. Sözleşmeye aykırılık ve hasarın geri aktarılması .. 215

X. Sonuç 218



§ 9. Satıcının Sözleşmeye Aykırı Davranışı

Ekseninde CISG’ın İfa Engelleri Sistemine Genel Bakış.221

I. Yeknesak sözleşmeye aykırılık anlayışı:

Alternatif bir modelin gelişimi ..... 222

II. CISG’ın ifa engelleri sisteminin temel önermeleri.. 228

1. Genel olarak... 228

2. Ayırıcı kriter olarak sözleşmenin “esaslı ihlali” 230

a. Esaslı ihlal kavramının gelişimi ve işlevleri 230

b. Esaslı ihlalin şartları... 236

aa. Yükümlülüğe aykırılık.. 238

bb. Sözleşmesel menfaatten önemli ölçüde

yoksun bırakan bir olumsuzluk..... 238

cc. Öngörülebilirlik 242

c. Borçlar Kanunundaki sözleşmeye aykırılık

türleri örneğinde “esaslı ihlal” kavramı 247

aa. Temelli ifa etmeme ve eksik ifa. 247

bb. Geç ifa 248

cc. Ayıplı ifa.... 250

dd. Eksik veya yanlış belge 251

3. Kusurdan bağımsız sorumluluk.... 251

a. Genel olarak.... 251

xx

b. CISG’da öngörülen sorumsuzluk halleri..... 254

c. Sorumsuzluk: Ne ölçüde?.. 255

d. Borçlar Kanunundaki sorumluluk rejimi ile

mukayese.. 256

4. Aynen ifa talebinin özelliği ..... 259

a. Aynen ifa talebine ilişkin tarihi ve mukayeseli

bilgiler. 259

b. Aynen ifa talebine ilişkin CISG’ın uzlaştırıcı

çözümü..... 262



§ 10. CISG – Sözleşmeye Aykırılık Halinde

Alıcının Hakları267

I. Giriş.. 267

II. Temel amaç: Sözleşmeyi ayakta tutma ve

sözleşmeden dönmekten kaçınma ..... 268

1. Kısa bir mukayeseli bakış: Dönme

yaptırımının itibarını yitirmesi 269

2. Hukuk politikası mülahazaları 269

3. Yöntemler. 270

4. CISG’ın yaklaşımı. 271

III. İfa Talebi.. 271

1. İfa talepleri için genel şartlar . 272

a. Sözleşmeye aykırılık.... 272

b. İfa talebiyle bağdaşmayan talepler. 272

c. İç hukuk defi (CISG m.28). 272

d. CISG m.80 uyarınca defi... 273

e. İmkânsızlık ve aşırı ifa güçlüğü .... 273

2. Malların sözleşmeye uygun olmaması halinde

ikame mal teslimi (CISG m.46(2)).. 274

a. Sözleşmeye uygun olmama 275

b. Esaslı ihlal ..... 275

c. Süre sınırlaması.... 276

d. Sözleşmeye uygun olmayan malların iadesi .... 276

e. İkame mal tesliminin masrafları ve yeri .... 277

3. Onarım hakkı – CISG m.46(3) 277

4. İspat yükü 278

IV. Sözleşmeden dönme .. 278

1. Genel olarak .. 279

2. Esaslı ihlal halinde dönme (CISG m.49(1)(a))... 279

a. Genel olarak esaslı ihlal ... 279

b. Esaslı ihlal analizi için kıstas . 280

aa. Sözleşmesel mutabakat ..... 280

bb. Sözleşmeye aykırılığın ciddiyeti ..... 280

cc. Satıcının onarım hakkı?..... 281

dd. Ayıplı malın değerlendirilmesi imkanı... 282

3. Nachfrist-usulünü izleyerek sözleşmeden

dönme (CISG m.49(2)(b))... 284

4. Süre sınırlamaları. 284

V. Semenin tenzili.... 285

VI. Sonuç 285



§ 11. CISG Uyarınca Tazminat, Faiz,

Sorumluluktan Kurtulma....287

I. Giriş.. 287

II. Tazminat. 288

1. Tazminat hakkı.... 288

2. Tazminatın hesaplanmasına dair genel

kurallar.... 289

3. Tazminata ilişkin bazı özel kurallar..... 291

a. Hesaplama usulü.. 291

b. Müterafık kusur.... 293

c. İspat külfeti..... 293

4. Tazminatın kapsamı, örnekler 294

III. Faiz... 296

1. Genel düşünceler.. 296

2. Faiz ödeme yükümlülüğü. 296

3. Faiz oranı. 298

4. Usule ilişkin sorunlar. 300

a. Otomatik faiz?. 300

b. Usuli faiz... 301

c. Faiz ile ilgili mahkeme kararlarının

tanınması ve tenfizi..... 301

IV. Sorumluluktan kurtulma. 302

1. CISG uyarınca sorumluluk ve

sorumluluktan kurtulma sistemi.. 302

2. CISG m.79(1) hükmünün unsurları.... 303

a. İfada bulunmama.. 303

b. Denetim dışında kalan engel... 304

c. Öngörülememe ve kaçınılmaz olma 304

d. Nedensellik bağı.... 305

3. Sorumluluktan kurtulma ile ilgili belirli

sorunlar... 305

a. Üçüncü kişilerin ifa etmemesi (CISG m.79(2)) . 305

b. Geçici engeller (CISG m.79(3)). 306

c. Bildirim yükümü (CISG m.79(4))... 306

4. Sonuç ve hukuki yollar..... 306

5. Alacaklının neden olduğu ihlal 307

V. Sonuç 307

EK 1

Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler

Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması.....311

EK 2

United Nations Convention on Contracts for the

International Sale of Goods.341

EK 3

CISG’ın Yürürlükte Olduğu Devletler Listesi.....373