^{Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğunda}Farklılaştırılmış Teselsül İlkesi

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
İkinci Baskıya Önsöz 9
Kısaltmalar 19
Giriş 25
Birinci Bölüm
HUKUKİ SORUMLULUK KAVRAMI VE
TÜRK HUKUKUNDAKİ DÜZENLEME
I. GENEL AÇIKLAMALAR 29
A. Genel Olarak Sorumluluk Kavramı 29
B. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu Kavramı 30
C. Hukuki Sorumluluk Kavramına Hâkim Olan İlkeler 31
II. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ 32
A. Giriş 32
B. Yönetim Kurulu Üyelerinin Şirkete Karşı Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 33
1. Vekâlet Sözleşmesi Olduğu Görüşü 34
2. Hizmet Sözleşmesi Olduğu Görüşü 36
3. Kendine Özgü İsimsiz Bir Sözleşme Olduğu Görüşü 37
4. Borçlar İle Şirketler Hukukuna Ait Özellikleri İçeren Bir Sözleşme Olduğu Görüşü 39
5. Pozitif Hukuktaki Değerlendirme 40
6. Değerlendirme 42
C. Yönetim Kurulu Üyelerinin Ortaklar ve Alacaklılara Karşı Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 43
III. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN ÇEŞİTLİ SİSTEMLER 44
A. Genel Olarak 44
B. Bireysel Sorumluluk 48
C. Müteselsil Sorumluluk 50
1. Kavram ve Tanım 50
2. Kanunda Düzenleniş Biçimi 51
3. Türleri 54
a. Tam Teselsül 54
b. Eksik Teselsül 56
c. Farklılaştırılmış Teselsül 59
IV. ANONİM ŞİRKETLER HUKUKU YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELERE BAKIŞ 61
A. Eski Türk Ticaret Kanununda Uygulanan Tam Teselsül Sorumluluk İlkesi 61
1. Tam Teselsül Sorumluluk İlkesinin Kabul Edilme Sebepleri 62
2. Tam Teselsülün Yararları 63
3. Tam Teselsülün Sakıncaları 64
B. Yeni Türk Ticaret Kanunu İle Benimsenen Farklılaştırılmış Teselsül İlkesi 65
1. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Kabul Edilme Sebepleri 67
2. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Yararları 69
3. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Sakıncaları 70
C. Teselsül Karinesi 72
İkinci Bölüm
İSVİÇRE HUKUKUNDA FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL
I. İSVİÇRE HUKUKUNDA YASAL DÜZENLEME 75
A. Genel Olarak 75
B. Kanunun Düzenleme Amacı 78
C. Kanunun Uygulama Alanı 80
II. BİREYSEL İNDİRİM SEBEPLERİNE İLİŞKİN DÜZENLEME 82
A. Genel Olarak 82
B. Şirketin İflas Halinde Olmaması Durumunda 83
1. Alacağı Talep Etme Hakkına İlişkin Teori 84
2. Davayı Bizzat Takip Edebilme Yetkisine İlişkin Teori 84
C. Şirketin İflas Halinde Olması Durumunda 85
1. Çift Yön Teorisi 85
2. Derdestlik Teorisi 86
3. Bütün Alacaklıların Hakları Teorisi 87
III. SORUMLULUĞA İLİŞKİN BİREYSEL İNDİRİM SEBEPLERİNİN SINIRLANDIRILMASI VE BİREYSEL İNDİRİM SEBEPLERİ 88
A. Sorumluluğa İlişkin Bireysel İndirim Sebeplerinin Sınırlandırılması 88
B. Bireysel İndirim Sebepleri 90
1. Şahsi Kusur ve Rıza 90
2. Zorda Kalma Tehlikesi 92
3. Hatır ve Düşük Ücret 92
IV. ZARAR TAZMİNATININ BELİRLENMESİ HUSUSU 92
A. Zarar Tazminatının Belirlenmesinde İndirim Sebeplerinin Fonksiyonu 93
B. Zarar Tazminatının Belirlenmesinde Hafif Kusurun Fonksiyonu ve Hafif Kusur Dolayısıyla İndirime Gidilmesi Zorunluluğunun Olmaması 94
C. Zarar Tazminatının Belirlenmesinde Tazminat Borçlularının Birden Fazla Olması 96
V. ZARAR TAZMİNATININ BELİRLENMESİ YÖNTEMİ 97
VI. ÖRNEK İSVİÇRE FEDERAL MAHKEME KARARLARI 97
VII. DEĞERLENDİRME 100
Üçüncü Bölüm
TÜRK HUKUKUNDA FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL
I. FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL KAVRAMI KAPSAMI AMACI KANUNDA DÜZENLENİŞ BİÇİMİ VE GEREKÇESİ 103
A. Farklılaştırılmış Teselsül Kavramı 103
B. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Amacı 105
C. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Kapsamı 109
1. Konu Bakımından 111
2. Şahıs Bakımından 113
3. Zaman Bakımından 113
D. Farklılaştırılmış Teselsülün Kanunda Düzenleniş Biçimi 114
E. Farklılaştırılmış Teselsülün Kanuni Gerekçesi 116
F. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Mutlak Teselsül İlkesinden Ayrılan Başlıca Yönleri 121
II. FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜLÜN LEHİNDE VE ALEYHİNDE OLAN GÖRÜŞLER VE DEĞERLENDİRMELER 124
A. Farklılaştırılmış Teselsülün Lehinde ve Aleyhinde Olan Görüşler 124
1. Lehinde Olan Görüşler 124
2. Aleyhinde Olan Görüşler 126
B. Farklılaştırılmış Teselsül Düzenlemesinin Değerlendirilmesi 127
III. FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜLÜN İÇ VE DIŞ İLİŞKİ BAKIMINDAN ETKİSİ VE ÖZELLİKLERİ 134
A. Alacaklı ve Borçlular Arasındaki İlişki Bakımından Etkisi 134
B. Dış İlişkide Sorumluluk Miktarında Farklılaşmayı Gerektiren Nedenler 138
1. Zarar Verenin Kusuru 138
2. Üçüncü Kişinin Kusuru, Özellikle de Diğer Sorumluların Davranışları 141
3. Yönetim ve Temsil Yetkisinin Devredilmesi 142
4. Diğer Hal ve Şartlar 144
C. Borçlular Arasındaki İç İlişki Bakımından Etkisi 146
D. Farklılaştırılmış Teselsülün Özellikleri 148
1. Farklılaştırılmış Teselsülün Birlikte Verilen Zararlar İçin Uygulanması 148
a. Aynı Hukuki Sebepten Kaynaklanan Zarar 150
b. Farklı Hukuki Sebeplerden Kaynaklanan Zarar 151
2. Farklılaştırılmış Teselsülün Dış İlişki Bakımından Sonuç Doğurması 152
3. Sorumluluğun Zararın Şahsen İsnat Edilmesi Durumunda İsnat Edilecek Miktarı Aşmaması 153
4. Zararla Kusur Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması 154
5. Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülebilmesi 156
6. Farklılaştırılmış Teselsülün İç İlişki Bakımından Uygulanması 157
7. Farklı Tazminat Sorumlusu Grupların Olabilmesi 162
8. Zararın Tamamının Birlikte Dava ve Talep Edilebilmesi 163
9. Tazminat Miktarının Hâkim Tarafından Tespit Edilmesi 163
E. Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülüp Sürülemeyeceğine İlişkin Görüşler ve Çeşitli Bireysel İndirim Sebepleri 165
1. Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülüp Sürülemeyeceğine İlişkin Görüşler 165
a. Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülebileceğine İlişkin Görüşler 165
b. Bireysel İndirim Sebeplerinin Dış İlişkide İleri Sürülemeyeceğine İlişkin Görüşler 167
c. İsviçre Federal Mahkemesi’nin Tutumu 168
2. Dış İlişkide İleri Sürülebilecek Çeşitli Bireysel İndirim Sebepleri 169
a. Genel Olarak 169
b. Zarar Görenin Zarara Rıza Göstermesi 171
c. Zararın Meydana Gelmesinde Zarar Görenin Kusuru 172
d. Hükmedilecek Tazminatın Davalıyı Mali Açıdan Zor Durumda Bırakması 174
IV. FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL İLKESİNİN UYGULANDIĞI KİŞİLER VE FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL SORUMLULUĞU ŞARTLARI 174
A. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Uygulandığı Zarar Verenler 174
1. Genel Olarak 174
2. Kurucular 176
3. Yönetim Kurulu Üyeleri 177
a. Genel Olarak 177
b. Tek Kişilik Yönetim Kurulunda Farklılaştırılmış Teselsül Sorumluluğu 180
4. Diğer Yöneticiler 182
5. Tasfiye Memurları 183
B. Farklılaştırılmış Teselsül İlkesinin Uygulandığı Zarar Görenler 185
1. Şirket 185
2. Pay Sahipleri 186
3. Şirket Alacaklıları 188
c. Farklılaştırılmış Teselsül Sorumluluğu Şartları 188
1. Hukuka Aykırılık 189
2. Kusur 192
a. Kast 194
b. İhmal 195
3. Zarar 196
4. İlliyet Bağı 198
a. Ortak İlliyet Bağı 200
b. Yarışan İlliyet Bağı 201
c. Önüne Geçilen illiyet Bağı 202
d. Değerlendirme 202
Dördüncü Bölüm
FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜLDE SORUMLULUK VE
RÜCU DAVALARI
I. SORUMLULUK DAVALARI 205
A. Genel Olarak 205
B. Sorumluluk Davası Açılması Kararı 208
1. 6762 Sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu Dönemindeki Uygulama 208
2. 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunundaki Uygulama 209
3. Dava Açılması Kararında Görev ve Yetkiye İlişkin Değerlendirme 211
a. Davanın Açılması Kararının Yönetim Kurulu Tarafından Alınmasının Uygun Olacağı Durumlar 212
b. Davanın Açılması Kararının Genel Kurul Tarafından Alınmasının Uygun Olacağı Durumlar 213
C. Açılan Davada Şirketin Temsili 214
1. 6762 Sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu Döneminde Şirketin Temsili 215
2. Yürürlükteki 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Düzenlemesi 215
3. Sorumluluk Davasında Şirketin Temsiline İlişkin Değerlendirme 216
a. Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisinin Kabulü Gereken Durumlar 217
b. Özel Temsilci Atanması Gereken Durumlar 218
D. Aktif Dava Ehliyeti 219
1. Şirket 220
2. Pay Sahipleri 221
a. Genel Olarak 221
b. Doğrudan Uğranılan Zararlarda 222
c. Dolayısıyla Uğranılan Zararlarda 225
3. Alacaklılar 227
4. Pay Sahipleri İle Alacaklıların Dava Hakkının Tartışılması 230
E. Pasif Dava Ehliyeti 232
1. Yönetim Kurulu Üyeleri 233
2. Diğer Yöneticiler 235
3. Denetçiler 237
a. Genel Olarak 237
b. Denetçinin Kanunda Düzenleniş Biçimi 239
4. Ticaret Kanunda Öngörülen Denetçiler 243
a. Genel Olarak 243
b. Esas Denetçi 245
c. Özel Denetçi 245
5. Denetçilerin Sorumluluğu 246
a. Sorumluluğun Kapsamı 246
b. Sorumluluk 248
c. Sorumluluk Miktarı 248
d. Denetçilerin Farklılaştırılmış Teselsül Sorumluluğu 249
6. Değerlendirme 249
F. Görevli ve Yetkili Mahkeme 250
1. Görevli Mahkeme 250
2. Yetkili Mahkeme 252
G. Kusur Oranının Belirlenmesi 254
1. Genel Olarak 254
2. Sorumluların Tamamı İçin Davanın Açılmış Olması 255
3. Sorumluların Bir Kısmı İçin Davanın Açılmış Olması 258
H. Sorumluluktan Kurtulma 259
1. Kusursuzluk 259
2. Sulh 260
a. Genel Olarak 260
b. Sulh Sözleşmesinin Pay Sahiplerinin Dava Haklarına Etkisi 262
c. Sulh Sözleşmesinin Alacaklıların Dava Haklarına Etkisi 262
3. İbra 263
a. Genel olarak İbra Kavramı ve İbranın Hukuki niteliği 263
b. İbra Kararının Özellikleri ve Oydan Yoksunluk 265
c. İbra Yasağı 267
d. Sorumluluk Davaları Açısından İbranın Etkisi 268
4. Zamanaşımı 269
II. FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜLDE RÜCU DAVALARI 274
A. Genel Olarak Rücu Kavramı Davası ve Kanunda Düzenleniş Biçimi 274
1. Genel Olarak Rücu Kavramı ve Kanunda Düzenleniş Biçimi 274
2. Rücu Davası Kavramı 277
B. Rücu Davasında Taraflar 279
C. Aleyhine sorumluluk Davası Açılmış veya Açılmamış Sorumluların Rücu Davasındaki Durumları 282
1. Aleyhine sorumluluk Davası Açılmamış Sorumlular 282
2. Aleyhine Sorumluluk Davası Açıldığı Halde Kusuru Oranında Ödeme Yapmayan Sorumlular 282
D. Rücu Davası İle İlgili Özel Durumlar 284
1. Sorumluluk Davasının Davalısı Olmadığı Halde Aleyhine Rücu Davası Açılan Kişinin Kusur Oranının Belirlenmesi Hususu 284
2. Sorumluluk Davasında Belirlenen Kusur Oranlarının Rücu Davasında Geçerli Olup Olmayacağı Hususu 286
a. Geçerli Olması Durumunda 286
b. Geçersiz Olması Durumunda 288
E. Rücu Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme 289
1. Yetkili Mahkeme 289
2. Görevli Mahkeme 291
F. Sorumluluktan Kurtulma Zamanaşımı 291
1. Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başladığı Tarih 292
2. İhbar Külfeti 293
3. Amacı ve İşlevi 294
4. İhbarın Hukukî Niteliği ve Yerine Getirilmesi 294
5. İhbar Külfetinin Yerine Getirilmemesinin Müeyyidesi 295
Beşinci Bölüm
FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜLE İLİŞKİN
GÜNCEL YARGI KARARLARI
Sonuç 329
Yararlanılan Kaynaklar 335
Kavram Dizini 359