Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen ve Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlar
Av. Dr. Merve Bihter AKICI
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR . 15
GİRİŞ . 19
1. KONUNUN SUNULMASI. 19
2. İNCELEME YÖNTEMİ 24
BİRİNCİ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN VE
KAMU DESTEKLİ PROJELERDE ORTAYA ÇIKAN BULUŞ KAVRAMI
1. GENEL OLARAK BULUŞ KAVRAMI. 27
Buluş. 27
Buluşçu ve Buluş Sahibi 28
III. Patent Hakkı. 31
Genel Olarak . 31
Patent Verilebilirlik Şartları. 33
2. YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞ. 35
Genel Olarak. 35
İlgili Düzenlemeler 37
Diğer Hukuk Sistemlerinde . 37
AB Hukukunda 37
ABD Hukukunda 38
Türk Hukukunda 43
SMK Öncesi Dönem. 43
SMK Dönemi . 44
3. KAMU DESTEKLİ PROJELERDE ORTAYA ÇIKAN BULUŞ . 46
Genel Olarak. 46
İlgili Düzenlemeler 46
Diğer Hukuk Sistemlerinde . 46
Türk Hukukunda 47
III. Unsurları. 49
Kamu Kurum ve Kuruluşları 49
Üçlü İlişkinin Söz Konusu Olduğu Durumlarda: Müşteri Kurum . 50
Genel Olarak Üçlü İlişki . 50
8 İçindekiler
Müşteri Kurum 50
Genel Olarak . 50
TÜBİTAK Projelerinde Müşteri Kurum 52
Kamu Kurum veya Kuruluşlarınca Destek Verilmiş Olması 52
Desteğin Miktarı 52
Desteğin Kapsamı 53
Kapsam Dışı Buluşlar. 53
Öğretim Üyeleri, Stajyerler ve Öğrencilerin Buluşlarının SMK md. 122
Kapsamında Değerlendirilmesi. 54
Yabancı Ortaklı Projeler 55
VII. TÜBİTAK Destek Programlarının İncelenmesi. 55
TÜBİTAK. 55
Genel Olarak 55
Hukuki Statüsü. 56
Proje Çağrıları 56
Müşteri Kurum 57
Hak Sahipliği 58
Genel Olarak . 58
1007 Programı 58
4 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Getirilen
Düzenleme 60
Değerlendirme 61
Yükseköğretim Kurumunun TÜBİTAK Destek Programından
Yararlanması 62
TÜBİTAK Bünyesinde Yürütülen Projeler. 63
VIII. Yükseköğretim Kurumunun Kamu Destekli Projenin Tarafı Olması
Halinde Durum . 64
İKİNCİ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN VE KAMU DESTEKLİ
PROJELERDE ORTAYA ÇIKAN BULUŞLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ VE İLGİLİ
DÜZENLEMELERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME
1. YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN VE KAMU
DESTEKLİ PROJELERDE ORTAYA ÇIKAN BULUŞLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ 65
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar . 65
Kural: Hizmet Buluşu Niteliği. 65
Tanım. 65
Unsurları 66
Buluşun Çalışan Tarafından Gerçekleştirilmiş Olması.66
SMK ve Yönetmelik’te yer Alan Düzenleme.66
İçindekiler 9
aaa. Genel Olarak . 66
bbb. Yükseköğretim Kurumları Açısından Çalışan
Kavramı . 67
aaaa. Genel Olarak. 67
bbbb. Öğrenciler. 69
cccc. Stajyerler 69
dddd. Kamu Çalışanları. 70
eeee. Yükseköğretim Kurumlarındaki Diğer
Kişiler 71
Diğer Düzenlemeler. 72
Buluşun Yükümlü Olunan Faaliyet Gereği
Gerçekleştirilmiş Olması. 74
SMK’da Yer Alan Düzenleme . 74
Yükümlü Olunan Faaliyetin Tespiti 74
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen
Buluşlar Açısından Yükümlü Olunan Faaliyetin
Tespiti 75
aaa. Genel Olarak . 75
bbb. Yükseköğretim Kanunu’nun İlgili Maddelerine
İlişkin Değerlendirme 76
ccc. Öğretim Üyelerinin Bilimsel Araştırma ve Yayım
Yükümlülüğü . 78
Buluşun Büyük Ölçüde İşletme veya Kamu İdaresinin
Deneyim ve Çalışmalarına Dayanılarak Gerçekleştirilmiş
Olması 79
SMK’da Yer Alan Düzenleme . 79
Buluşun Yükseköğretim Kurumunun Deneyim ve
Çalışmalarına Dayanılarak Gerçekleştirilmiş Olması 79
SMK ile Yönetmelik Arasındaki Çelişkinin
İncelenmesi . 82
Buluşun İş İlişkisi Sırasında Gerçekleştirilmiş Olması . 84
Genel Olarak 84
İspat Yükü 87
Buluşun Yükseköğretim Kurumunda Gerçekleştirilmiş
Olması 87
Buluşun Bilimsel Çalışmalar veya Araştırmalar
Sonucunda Gerçekleştirilmiş Olması 89
İstisna: Serbest Buluş Niteliği 89
Özel Durumlar. 91
Genel Olarak . 91
10 İçindekiler
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ve Ar-Ge Merkezleri 92
Genel Olarak . 92
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ile Yükseköğretim
Kurumları Arasındaki İlişki 95
SMK md. 121.9 Kapsamında Sözleşme İlişkileri
Çerçevesinde Gerçekleştirilen Buluşlar 98
Uygulamada İzlenmesi Gereken Yol 101
Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlar 101
2. İLGİLİ DÜZENLEMELERİN HUKUKİ NİTELİĞİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME 103
İlgili Düzenlemelerin İş Hukukundaki Hükümler Karşısındaki Durumu 103
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar Açısından . 103
Genel Olarak 103
İş Hukukunda İşçi Lehine Yorum Kuralı 105
SMK ve İş Hukuku Mevzuatındaki İlgili Hükümlerin Emredici
Niteliği 106
Hakkaniyete Aykırılık Denetimi . 107
Genel Olarak . 107
Hakkaniyete Aykırılık İtirazı 109
Hukuki Sonucu 110
Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlar Açısından 111
İlgili Düzenlemelerin Anayasa’ya Uygunluk Açısından İncelenmesi . 112
Akademik Özgürlük Kavramı . 112
Genel Olarak 112
Yayın Özgürlüğü. 115
Pozitif Yayın Özgürlüğü . 115
Negatif Yayın Özgürlüğü . 117
Değerlendirme 117
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN VE KAMU DESTEKLİ
PROJELERDE ORTAYA ÇIKAN BULUŞLARDA
TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
1. YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BULUŞLARDA 119
Buluş Bildirimi. 119
Genel Olarak 119
Buluş Bildiriminin Zamanı 121
Hukuki İlişkinin Sona Ermesinden Sonra Ortaya Çıkan Buluşlarda
Bildirim 123
Buluş Bildiriminde Bulunulmaması 124
İçindekiler 11
Buluşun Birden Fazla Kişi Tarafından Gerçekleştirilmesi Halinde
Buluş Bildirimi . 124
Buluşun Birden Fazla Yükseköğretim Kurumunu İlgilendirmesi
Halinde Buluş Bildirimi 124
Buluş Bildiriminin Yapılacağı Merci. 125
İş Değişikliği Halinde Buluş Bildirimi . 126
Buluş Bildiriminin Bildirimi Alan Tarafından Kabul Edilmemesi 127
Buluşun Gizli Tutulması. 127
Buluş Bildirim Formları . 128
Genel Olarak . 128
Özellik Arz Eden Hususlar 129
Başvuru Bildirimi 130
Genel Olarak . 130
Başvuru Bildiriminde Bulunulmaması. 131
Genel Olarak . 131
Gasp Davası. 131
Başvuru Bildiriminde Bulunulmamasından Dolayı Oluşacak
Zarardan Sorumluluk 132
III. Hak Talebi. 133
Genel Olarak . 133
Hak Talep Edilmesinin Sonuçları . 136
Yurtiçinde Patent Başvurusu. 136
Yükseköğretim Kurumunun Patent Başvurusu Yapmaktan
Kaçınması ve Başvuru Yükümlülüğünün Sona Erdiği Durumlar 137
Genel Olarak. 137
Ticari Sır Kavramı 138
Yurt Dışında Patent Başvurusu 140
Hak Sahipliğinden Sonradan Vazgeçme 142
Adın Belirtilmesini Talep Etme Hakkı . 143
Gelir Paylaşımı 144
Hak Talebinde Bedel . 144
Bedelin Miktarı . 145
Teknik İyileştirme Tekliflerinde Bedel. 146
Bedelin Hesaplanması. 146
Genel Olarak . 146
Taraflarca Belirlenmesi . 148
Genel Olarak. 148
Taraflar Arasında İmzalanacak Sözleşme veya Benzeri
Hukuk İlişkisinin Geçerlilik Şartı 149
12 İçindekiler
Hesaplama Yöntemleri 150
Genel Olarak . 150
Buluşun Ekonomik Değeri. 151
Yükseköğretim Kurumunda Kullanılan Buluşlarda
Buluştan Elde Edilen Kazanç . 153
Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (Seri No:1)’nin
Uygulanmasında Kullanılmak Üzere Belirlenen Kazanç 153
Kıyas Yöntemi . 154
Buluştan Sağlanan Yarar Yöntemi. 155
Tahmin Yöntemi . 156
Yükseköğretim Kurumunda Kullanılmayan Buluştan Elde
Edilen Kazanç 156
Katkı Faktörünü Hesaplama Yöntemi . 157
Bedel Ödeme Yükümlülüğünün Sona Ermesi .159
Genel Olarak 159
Buluşun Korunabilir Olmadığının Tespitinde .160
aaa. İtiraz Üzerine Açılacak Dava ile Sona Erme 161
bbb. Patent Başvurusunun Reddi ile Sona Erme . 161
ccc. Hükümsüzlük Kararı ile Sona Erme161
Bedelin Akıbeti 162
Teşvik Ödülü 163
Genel Olarak 163
Patentin Hükümsüzlüğü Halinde Teşvik Ödülü 164
Özel Durumlar. 165
Gelirin Belirlenme Zamanı. 165
Yükseköğretim Kurumunun Hissesine Düşen Gelir ile İlgili
Yönetmelik’te Yer Alan Düzenleme. 166
Buluştan Elde Edilen Gelirin Kapsamı 166
2. KAMU DESTEKLİ PROJELERDE ORTAYA ÇIKAN BULUŞLARDA .167
Bildirim Yükümlülüğü 167
Hak Sahipliği Talebi. 168
III. Bilgi Talep Etme Hakkı 169
Başvuru Yapma Yükümlülüğü . 169
Adın Belirtilmesini Talep Etme Hakkı 170
Sır Saklama Yükümlülüğü 170
Proje Sahibi Açısından . 170
Kamu Kurumu ve Müşteri Kurum Açısından . 171
Bedelsiz Lisans Hakkı 171
İçindekiler 13
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN VE
KAMU DESTEKLİ PROJELERDE ORTAYA ÇIKAN BULUŞLARIN TİCARİLEŞTİRİLMESİ
VE BU BULUŞLARA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMLENMESİ
1. BULUŞUN TİCARİLEŞTİRİLMESİ 173
Genel Olarak. 173
Teknoloji Transfer Ofisleri ile Ticarileştirme 176
III. Üniversitelerde Döner Sermaye Sistemi 181
2. UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMLENMESİ. 182
Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar Açısından 182
Uyuşmazlıkların Mahkemeler Yoluyla Çözümlenecek Olması
Halinde Durum 182
Tahkim 184
Genel Olarak . 184
İlgili Düzenlemeler 185
Arabuluculuk. 188
Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlar Açısından. 190
SONUÇ 191
KAYNAKÇA 195
