Tüketici Hukukunda Yapay Zeka Sistemlerinin Sebep Olduğu Zararlardan Doğan Sözleşme Sorumluluğu

Dr. Yuliia Sapıga

 İçindekileri

Ön Söz 

5

Kısaltmalar 

13

Giriş 

15

Birinci Bölüm

YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN TANIMI, TÜRLERİ,

ÖZELLİKLERİ VE DİĞER DİJİTAL TEKNOLOJİLERLE KARŞILAŞTIRILMASI

1. YAPAY ZEKÂ KAVRAMINA İLİŞKİN TANIMLAR 

21

1. Akademik Tanımlar 

21

1. Ülke Düzenlemelerinde ve Yasal Kararlarda Yer Alan Yapay Zekâ Tanımları 

24

1. Yapay Zekâ Tanımına İlişkin Görüşümüz ve Önerimiz 

30

1. YAPAY ZEKÂ KAVRAMINI AÇIKLAMA İÇİN YAPILAN TASNİFLER 

33

1. İnsanlar Gibi Davranan Sistemler 

33

1. İnsanlar Gibi Düşünen Sistemler 

34

1. Rasyonel Düşünen Sistemler 

34

1. Rasyonel Davranan Sistemler 

35

1. Yapay Zekâ Kavramını Açıklayan Tasniflerin Değerlendirmesi 

36

III. YAPAY ZEKANIN TÜRLERİ VE SINIFLANDIRMASI 

37

1. Yeteneğine Göre Yapay Zekâ 

37

1. Analitik Yapay Zekâ 

37

2. İnsandan Esinlenen Yapay Zekâ 

38

3. İnsanlaştırılmış Yapay Zekâ 

38

1. Yapay Zekânın Evrimsel Aşamaya Göre Sınıflandırılması 

38

1. Reaktif Makineler 

39

2. Sınırlı Hafıza 

39

3. Zihin Teorisi 

40

4. Kendinin Farkında Olan Makineler 

40

1. Avrupa Birliği Yapay Zekâ Önerisinde Yapay Zekanın Risk Türlerine Göre Sınıflandırılması 

41

1. YAPAY ZEKÂNIN ÖZELLİKLERİ 

41

1. Makine Öğrenmesi ve Alt Bileşenleri 

42

1. Denetimli Öğrenme 

44

2. Denetimsiz Öğrenme 

45

3. Yarı Denetimli Öğrenme 

45

4. Takviyeli Öğrenme 

46

1. Derin Öğrenme 

47

1. Doğal Dil İşleme 

48

1. YAPAY ZEKANIN DİĞER DİJİTAL TEKNOLOJİLERLE KARŞILAŞTIRILMASI 

50

1. Nesnelerin İnterneti (Internet of Things) 

50

1. Robot 

50

1. Botlar 

51

1. Geleneksel Bilgisayar Programları 

51

1. ARA SONUÇ 

52

İkinci Bölüm

YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN HUKUKİ STATÜSÜ

1. KİŞİ VE KİŞİLİK KAVRAMLARI, KRİTERLERİ VE YAPAY ZEKÂ: HUKUKİ, TARİHSEL, FELSEFİ VE ETİK BOYUTLARIYLA DEĞERLENDİRME 

55

1. Teorik, Tarihsel ve Felsefi Bakışlar Açısından Kişilik Statüsünün Oluşturması 

55

1. Hukukta Kişi ve Kişi Türleri 

62

1. Kişilik Statüsünün Tanımı ve Kişilik Statüsüne Sahip Olmak İçin Gereken Şartlar 

69

1. Hukukta Kişilik Kavramı 

69

2. Sosyolojik ve Felsefî Açısından Kişilik Kavramı 

72

1. Yapay Zeka Sistemlerinin Hukuki Kişiliğe Sahip Olma Kapasitesi 

86

1. Mukayeseli Hukukta Yapay Zekaya Kişilik Tanınması İçin Aranan Koşullar 

86

2. Türk Hukukuna Göre Yapay Zekanın Hukuki Statüsü 

94

1. Yapay Zekaya Kişilik Statüsü Verme Argümanları 

100

1. Kişilik Kapasitesi Testi Argümanı 

101

2. Aşamalı Sosyal Bağ Argümanı 

102

3. Akışkan Kişilik Argümanı 

104

1. Yapay Zekaya Kişilik Statüsü Verilmesine Karşı Argümanları 

105

1. İnsan Olmaması Argümanı 

105

2. Yapay Zekâ Sistemlerinin İnsana Has Niteliklerden Yoksunlukları Argümanı 

106

3. Yapay Zeka Sistemlerinin Eşya Statüsünde Olduğu Argümanı 

112

4. Yetersiz Sorumluluk Argümanı 

112

5. Doğal Köle Argümanı (Dijital Peculium Kavramı) 

115

6. Yarı–Kişilik Statüsü Argümanı 

119

7. Yapay Temsil Argümanı 

121

8. İnsan Olmayan (Yapay İnsan) Kişi Argümanı 

121

9. Yapay Zekaya Kişilik Statüsü Verilmesine Karşı Öne Sürülen Argümanların Değerlendirmesi 

122

1. MEDENİ HUKUK BAKIMINDAN TÜZEL KİŞİ KAVRAMI VE YAPAY ZEK 

123

III. ELEKTRONİK KİŞİ KAVRAMI 

130

1. Genel Bilgi 

130

1. Elektronik Kişilik Tanınmasına Dair Görüşlerin Değerlendirilmesi 

134

1. Hukuki Açıdan Yapay Zekaya ‘Elektronik Kişilik’ Statüsü Tanınmasını Gerektiren Sebepler 

138

1. ARA SONUÇ 

142

Üçüncü Bölüm

ÜRÜN NİTELİĞİ TAŞIYAN YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN

SEBEP OLDUĞU ZARARLARDAN DOĞAN

SÖZLEŞMEYE DAYANAN SORUMLULUK

1. TÜKETİCİ İŞLEMİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR 

146

1. Mal Kavramı 

147

1. Taşınır Mal Kavramı 

148

2. Gayri Maddi Mal Kavramı 

149

3. Taşınır Mal ve Gayri Maddi Mal Kavramları Arasında Yapay Zekâ Sistemlerinin Yeri 

151

1. Ayıplı Mal Kavramı, Türleri ve Yapay Zekâ Sistemlerine Ayıplı Mal Hükümlerinin Uygulanması 

161

1. Ayıplı Mal Kavramı 

161

2. Ayıp Türleri 

162

1. Maddi Ayıp 

162

1. Hukuki Ayıp 

166

1. Ekonomik Ayıp 

170

1. Satıcının Ayıptan Doğan Sorumluluğunun Koşulları 

172

1. Tüketici İşleminin Konusu Olan Malın İfasının Gerçekleşmesi ve Malda Ayıbın Bulunması Gereken An 

172

2. Tüketici İşleminin Konusu Malın Ayıplı Olması 

179

1. Zikir ve Vaat Edilen Nitelikler 

180

1. Lüzumlu Nitelikler 

182

1. Malın Ambalajında, Etiketinde, Tanıtımında ve Kullanım Kılavuzunda veya İnternet Portalında, Reklamlarda Belirtilen Niteliklerin Bulunmaması 

188

1. Malın Montajında Çıkan Ayıplar 

192

3. Maldaki Ayıbın Görünür Olmaması Gerekmektedir 

193

4. Tüketicinin Malı Gözden Geçirme ve Satıcıya Bildirme Külfeti 

197

1. Ayıptan Doğan Sorumluluk Durumunda Tüketiciye Tanınan Seçimlik Hakları 

201

1. Tüketicinin Sözleşmeden Dönme Hakkı 

203

2. Tüketicinin Satış Bedelinin İndirilmesini İsteme Hakkı 

208

3. Tüketicinin Ayıplı Malı Ayıpsız Misli ile Değiştirilmesini İsteme Hakkı 

209

4. Tüketicinin Ayıplı Malı Ücretsiz Olarak Onarımını İsteme Hakkı 

211

5. Tüketicinin Tazminat İsteme Hakkı 

214

1. Tüketicinin Ayıptan Doğan Haklarının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süreleri 

217

1. ESER SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR 

220

1. Eser Kavramının Tanımı 

221

1. Bilgisayar Programının Tanımı, Hukuki Niteliği ve Yapay Zekâ Sistemleri ile İlişkisi 

223

1. Ayıplı Eser Kavramı ve Yapay Zekâ Sistemlerine Ayıplı Eser Kavramının Uygulanması 

230

1. Ayıplı Eser Kavramı 

230

2. Eser Sözleşmesinde Ayıptan Sorumluluğunun Koşulları 

234

1. Eseri Teslim Edilmiş Olması 

234

1. Teslim Edilen Eserin Ayıplı Olması 

237

1. Eserdeki Ayıbın İş Sahibinden Kaynaklanmamış Olması 

241

1. İş Sahibinin Eseri Kabul Etmemiş Olması 

243

1. İş Sahibinin Ayıplı Eser Dolasıyla Yükleniciye Karşı Sahip Olduğu Haklar 

245

1. Sözleşmeden Dönme Hakkı ve Kullanılmasının Koşulları 

245

1. Eserin Kabule Zorlanamayacak Nitelikte Olması 

246

1. Eserin Kullanılamaz Nitelikte Olması 

247

2. Bedelden İndirim İsteme Hakkı ve Kullanılmasının Koşulları 

249

1. Eserin Ayıp Nedeniyle Kıymet Noksanının Meydana Gelmesi 

249

1. Ayıp Nedeniyle Eserin Tamamen Değersiz Hale Gelmemesi 

250

3. Eserin Ücretsiz Onarımını İsteme Hakkı ve Kullanılmasının Koşulları 

252

1. Eserdeki Ayıbın Giderilmesinin Objektif Olarak Mümkün Olması 

252

1. Eserdeki Ayıbın Giderilmesinin Aşırı Bir Masraf Gerektirmemesi 

253

Dördüncü Bölüm

YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN HİZMET EDİMİ NİTELİĞİ TAŞIYAN FİİLLERİNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUK

1. HİZMET KAVRAMI VE YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİ ARASINDA İLİŞKİSİ 

257

1. HİZMET ÇEŞİTLERİ 

260

1. Doğrudan Mal ile İlgili Hizmetler 

260

1. Doğrudan Kişi ile İlgili Hizmetler 

260

1. Mal veya Kişi ile İlgili Dolaylı Hizmetler 

261

III. YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİN ARACILIĞIYLA SUNULMUŞ OLDUĞU AYIPLI HİZMETLER VE AYIPLI HİZMETTEN DOĞAN SAĞLAYICININ SORUMLULUĞU 

262

1. Ayıplı Hizmet Kavramı ve Ayıp Çeşitleri 

262

1. Geç İfa 

263

2. Zikredilen Niteliklerdeki Ayıplar 

266

3. Lüzumlu Niteliklerdeki Ayıplar 

268

1. Ayıbın Önemli Olmasının Şartı Aranmaması 

269

1. Ayıbın Bulunması Gereken An 

271

1. Ayıbın Gizli Olması 

273

1. Sorumsuzluk Anlaşması 

274

1. AYIPLI HİZMET HALİNDE TÜKETİCİNİN SAHİP OLDUĞU SEÇİMLİK HAKLAR 

274

1. Hizmetin Yeniden Görülmesi İsteme Hakkı 

275

1. Ücretsiz Onarım İsteme Hakkı 

277

1. Ayıp Oranında Bedelde İndirim İsteme Hakkı 

278

1. Sözleşmeden Dönme Hakkı 

279

Sonuç 

283

Kaynakça 

299

Kavram Dizini 

327