Askeri Ceza Hukuku

"ASKERİ CEZA HUKUKU



Yrd. Doç. Dr. Zeynel T. KANGAL



İçindekiler

İkinci Baskıya Önsöz 1

Birinci Baskıya Önsöz 9

Kısaltmalar 23

I. Kısım ASKERÎ CEZA HUKUKU

I. BÖIÜM ASKERÎ CEZA HUKUKUNA GİRİŞ

§ 1. ASKERÎ CEZA HUKUKU KAVRAMI 29

Genel Olarak 29

Çeşitli Ülkelerdeki Durum 31

Askerî Ceza Hukukunun Genel Ceza Hukukuna Göre Özelliği 33

§ 2. ASKERÎ CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 35

Doğrudan Kaynaklar 35

Anayasa 35

Askerî Ceza Kanunu ve Diğer ilgili Kanunlar 36

Uluslararası Sözleşmeler ve Belgeler 36

Kanun Hükmünde Kararnameler 41

Dolaylı Kaynaklar 42

Örf ve Âdet Kuralları 42

Yüksek Mahkeme Kararları 42

Doktrin 43

II Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi 43

Genel Olarak 43

Çerçeve Norm Sorunu 44

I Askerî Ceza Hukuku Kurallarının Yorumu ve Kıyas Yasağı 46

Yorum 46

Kıyas Yasağı 48

i : ASKERÎ CEZA KANUNU NUN UYGULAMA ALANI 49

-s
Genel Olarak 49

E Savaş Hükümlerinin Uygulanması 49

I Geçmişe Uygulama Yasağı ve Failin Lehine Olan Kanunun Uygulanması 51

Askerî Ceza Kanunu'nun Yer Bakımından Uygulanması 54

Türkiye'de İşlenen Suçlar 54

Yurt Dışında İşlenen Suçlar 55

Türk Deniz ve Hava Savaş Araçlarında veya Bu Araçlarla işlenen Suçlar 55

Yabancı Ülkelerde işlenen Suçlar 58

Barış Zamanında 58

Savaş Zamanında 59

Askerî Ceza Kanunu'nun Kişi Bakımından Uygulanması 60

Muvazzaf Asker Kişiler 60

Subaylar 61

Astsubaylar 62

Uzman Jandarma ve Uzman Erbaşlar 63

Erbaş ve Erler 65

Askerî Öğrenciler 69

Yedek Asker Kişiler 72

Sivil Personel 74

Siviller 77

Yabancı Asker Kişiler 79

Savaşan Türk Ordusu Nezdinde Bulunan Yabancı Subaylar 79

Mülteci Asker Kişiler 80

Savaş Esirleri 81

NATO’ya Mensup Asker Kişiler ve Diğer Kişiler 82

BÖIÜM ASKERÎ SUÇ TEORİSİ

§ 4. ASKERÎ SUÇ KAVRAMI 83

Genel Olarak 83

Sırf Askerî Suçlar - Askerî Suç Benzerleri Ayrımı 88

Sırf Askerî Suçlar 88

Failin Asker Kişi Olması 89

Fiilin Askerî Bir Hizmet veya Görevin İhlâlini İfade Etmesi 89

Fiilin Genel Nitelikteki Kanunlarda Kısmen veya Tamamen Suç Olarak Düzenlenmemiş

Olması 90

Askerî Suç Benzerleri 91

Askerî Cürüm - Askerî Kabahat Ayrımı 93

§ 5. ASKERÎ SUÇUN MADDÎ UNSURLARI 93

Genel Olarak 93

Hareket (Fiil) 96

Kavram 96

Hareket Çeşitlerine Göre Askerî Suçlar 96

Serbest Hareketli Askerî Suçlar - Bağlı Hareketli Askerî Suçlar 96

Tek Hareketli Askerî Suçlar - Birden Fazla Hareketli Askerî Suçlar 97

Seçimlik Hareketli Askerî Suçlar 97

Mütemadi Suçlar - Anî Suçlar 98

İcraî ve İhmalî Hareketli Askerî Suçlar 99

Netice 101

Kavram 101

Nedensellik Bağı ve Objektif İsnad Edilebilirlik 102

Suçun Konusu 103

Kavram 103

Zarar Suçları - Tehlike Suçları 103

Korunan Hukuksal Değer 104

Nitelikli Unsurlar 105

Astlarla Birlikte Bir Suçu İşlemek veya Astların Bir Suçuna İştirak Etmek 106

Suçun Silâhın veya Resmî Nüfuz ve Yetkinin Kötüye Kullanılması Suretiyle Hizmetin İfası Esnasında İşlenmesi 106

Suçun Müteaddit Kişiler Tarafından Toplu Olarak veya Herkesin Gözü Önünde Birlikte İşlenmesi 107

Az Vahim Hâl 108

Suçun Toplu Asker Karşısında İşlenmesi 109

Diğer Nitelikli Unsurlar 109

Fiilin İşleniş Biçimine Göre Nitelikli Unsurlar 109

Fiilin İşlendiği Zaman 110

Failin Sıfatı 110

Mağdurun Sıfatı 110

Suçun Konusu 111

Fiilin Belirli Bir Amaç ile işlenmesi 111

§ 6. ASKERÎ SUÇUN MANEVÎ UNSURU 112

Kast.... 112

Taksir 113

Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Askerî Suçlar 114

. Suçun Maddî Unsurlarında ve Nitelikli Unsurlarında Hata 116

Suçun Maddî Unsurlarında Hata 116

Suçun Nitelikli Unsurlarında Hata 117

5 7. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 119

Genel Olarak 119

Hukuka Uygunluk Nedenleri 120

Kanun Hükmünü Yerine Getirme 120

Meşru Savunma 123

Zorunluluk Durumu 125

Yükümlülüklerin Çatışması 129

Hakkın Kullanılması 130

ilgilinin Rızası 131

Varsayılan Rıza 133

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 133

Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddî Koşullarında Hata 136

§8. KUSUR 138

Genel Olarak 138

Kusuru Ortadan Kaldıran veya Etkileyen Nedenler 139

Yaş Küçüklüğü 139

Akıl Hastalığı 139

Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 141

Mazeret Nedenleri 142

Zorunluluk Durumu 142

Cebir veya Tehdit 143

Amirin veya Üstün Emrini Yerine Getirme 144

Meşru Savunmada Sınırın Aşılması 151

Haksız Tahrik 152

Kusuru Etkileyen Hata Hâlleri 156

Yasak Hatası 156

Kusuru Etkileyen veya Ortadan Kaldıran Nedenlerin Maddî Koşullarında Hata 157

§ 9. ASKERÎ SUÇA TEŞEBBÜS 157

Genel Olarak 157

Gönüllü Vazgeçme 161

Teşebbüste Cezanın Belirlenmesi 161

§ 10. ÇOK FAİLLİ ASKERÎ SUÇLAR VE ASKERÎ SUÇLARA İŞTİRAK 163

Çok Failli Askerî Suçlar 163

Suça İştirak 163

Genel Olarak 163

Faillik 164

Şeriklik 165

Azmettirme 165

Yardım Etme 165

Bağlılık Kuralı 166

Özgü (Mahsus) Suçlara İştirak 167

§11. ASKERÎ SUÇLARIN İÇTİMAİ 168

Gerçek İçtima 168

Zincirleme Suç 169

Fikrî İçtima 171

Aynı Neviden Fikrî İçtima 171

Farklı Neviden Fikrî İçtima 172

Görünüşte İçtima 173

§ 12. KİŞİSEL CEZAS1ZLIK NEDENLERİ - CEZAYI KALDIRAN VEYA AZALTAN KİŞİSEL NEDENLER - CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN OBJEKTİF KOŞULLARI 175

Kişisel Cezasızlık Nedenleri - Cezayı Kaldıran veya Azaltan Kişisel Nedenler 175

Cezalandırılabilirimin Objektif Koşulları 177

8

§ 13. SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA KOŞULLARI 178

g I I Genel Olarak 178

g I Soruşturma Emri 179

g III. izin ve Talep 179

1

III. BÖIÜM ASKERÎ YAPTIRIM TEORİSİ

İ3

§ 14. ASKERÎ CEZALAR 181

>1

Genel Olarak 181

¡5 Aslî Cezalar 181

36 A. Hapis Cezaları 181

57 j 1. Genel Olarak 181

I 2. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 182

Hapis Cezasının Ertelenmesi 184

Hapis Cezalarının Toplanması ve Koşullu Salıverilme 188

51 S a. Hapis Cezalarının Toplanması 188

b. Koşullu Salıverilme 188

B. Adlî Para Cezası 189

63 FerT Cezalar 189

63 A. Türk Silâhlı Kuvvetleri'nden Çıkarma 190

I B. Rütbenin Geri Alınması 195

g3 C. Askerî Öğrencilik Hukukunu Kaybettirme 196

V Askerî Kabahatlere Uygulanacak Cezalar 198

65 I A. Genel Olarak 198

65 I B. Göz Hapsi 198

i C. Oda Hapsi 198

I ...

S 15. GÜVENLİK TEDBİRLERİ 199

Genel Olarak 199

68

Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 199

İL Müsadere 200

69 1

V. Tekerrür 201

171

m S 16. DAVANIN VE CEZANIN DÜŞMESİ 202

li Genel Olarak 202

Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 203

Af 203

Dava ve Ceza Zamanaşımı 203

Kısım

ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU

I. BÖLÜM

ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNA GİRİŞ ASKERÎ MAHKEMELERİN KURULUŞU, GÖREV VE YETKİLERİ

§ 17. ASKERÎ YARGI 209

Askerî Yargının Bulunmasının Nedenleri 209

Karşılaştırmalı Hukuk 215

§ 18. ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU KAVRAMI 218

Ayrı Bir Askerî Ceza Muhakemesi Hukukunun Oluşturulması 218

AsMKYUK ile CMK Arasındaki İlişki 219

§ 19. ASKERÎ MAHKEMELERİN KURULUŞU 222

Genel Olarak 222

İlk Derece Askerî Mahkemeleri 223

Askerî Mahkemeler 223

Disiplin Mahkemeleri 225

Askerî Yargıtay 225

§ 20. GÖREV VE YETKİ 232

Görev 232

Askerî Mahkemelerin Görevi 232

Genel Görev 232

Asker Kişilerin İşledikleri Suçlar 234

aa. Asker Kişilerin işledikleri Askerî Suçlar 239

bb. Asker Kişilerin Asker Kişiler Aleyhine İşledikleri Suçlar 240

cc. Asker Kişilerin Askerlik Hizmet ve Görevleri ile İlgili Olarak İşledikleri Suçlar 242

Sivillerin İşledikleri Suçlar 248

İstirdat ve Tazminat Davaları 249

Askerî Mahkemelerde Yargılanmayı Gerektiren İlginin Kesilmesi 251

Askerî Mahkemeler Arasındaki Görev Ayrılığı 259

General ve Amiraller Bakımından Görevli Askerî Mahkeme 259

Kanunda Gösterilen Bazı Suçlar Bakımından Görevli Askerî Mahkeme 260

Kurul Hâlinde ve Tek Hâkimle Görülecek Davalar 261

Askerî Mahkemeler ile Adliye Mahkemeleri Arasındaki Görev Ayrılığı 266

Askerî Mahkemeler ile Adliye Mahkemeleri Arasında Görev Uyuşmazlıklarının Çıkabileceği

Bazı Durumlar 266

aa. Savaş Zamanında Askerî Mahkemelerin Görevi 266

bb. Karayolları Trafik Kanunu'nda Yazılı Suçlar 267

cc. TMK md. 10'a Göre Görevli Ağır Ceza Mahkemelerinin Görevine Giren Suçlar 268

dd. Çocuk Mahkemelerinin Görevine Giren Suçlar 269

Askerî Mahkemeler ile Adliye Mahkemeleri Arasında Ortaya Çıkacak Görev Uyuşmazlıklarının Çözümü 271

Askerî Mahkemeler ile Yüce Divan Arasındaki Görev Ayrılığı 274

Askerî Mahkemeler ile Disiplin Mahkemeleri Arasındaki Görev Ayrılığı 275

Askerî Yargıtay'ın Görevi 277

Yetki 278

Genel Kural 278

Askerî Mahkemelerin Yetkilerinin Tespitinde Diğer Yetki Kuralları 281

Kişinin Bağlı Olduğu Yetkili Askerî Mahkemenin Tespit Edilememesi Hâlinde Yetki 281

Birden Fazla Askerî Mahkemenin Yetkili Olması Hâlinde Yetki 281

Geçici Görevlendirmelerde Yetki 281

Savaş Zamanında Yetki 282

Yabancı Ülkelerde İşlenen Suçlarda Yetki 283

Yetkisiz Askerî Mahkemeye Yetki Verilmesi 284

Bağlantı Nedeniyle Yetkisiz Askerî Mahkemeye Yetki Verilmesi 284

Davanın Nakli Nedeniyle Yetkisiz Askerî Mahkemeye Yetki Verilmesi 285

Yabancı Ülkelerde işlenen Suçlarda Yetkisiz Askerî Mahkemeye Yetki Verilmesi 286

istinabe Suretiyle Yetkisiz Askerî Mahkemeye Yetki Verilmesi 286

Askerî Mahkemeler Arasında Ortaya Çıkacak Yetki Uyuşmazlıklarının Çözümü 287

BÖIÜM

ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞÜ

§ 21. ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİNİN SÜJELERİ 289

Askerî Hâkim 289

Askerî Savcı 307

Teşkilâtında Askerî Mahkeme Kurulan Kıt'a Komutanı veya Askerî Kurum Amiri ve

Adlî Müşaviri 312

V Şüpheli ve Sanık 317

Müdafii 324

Katılan 328

I 22. ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ VE SÜRELER 329

Askerî Ceza Muhakemesi İşlemleri 329

Askerî Ceza Muhakemesinde Tebligat 331

Askerî Ceza Muhakemesinde Süreler 333

! 23. ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİNDE KORUMA TEDBİRLERİ 334

Genel Olarak 334

Yakalama ve Gözaltı 336

İL Tutuklama 341

Zorla Getirme 352

Arama ve Elkoyma 353

§ 24. ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİNDE DELİLLER 358

Genel Olarak 358

Şüpheli veya Sanık Beyanı 358

Tanık Beyanı 361

Bilirkişi Değerlendirmesi 362

Belgeler 362

Keşif 362

Görüntü ve/veya Ses Kayıtları 362

§ 25. ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİNİN AŞAMALARI 363

Soruşturma Aşaması 363

Kovuşturma Aşaması 375

BÖIÜM ASKERÎ CEZA MUHAKEMESİNDE KANUN YOLLARI

§ 26. OLAĞAN KANUN YOLLARI 383

Genel Olarak Askerî Ceza Muhakemesinde Kanun Yolları 383

İtiraz 386

Temyiz 389

Temyiz Edilebilen Hükümler ve Temyiz Yasakları 389

Temyiz Nedenleri 390

Temyiz İstemi, Süresi ve Usulü 394

Temyiz İsteminin Hükmü Veren Askerî Mahkeme Tarafından İncelenmesi 397

Temyiz İsteminin Etkisi 398

Temyiz Evrakının Gönderilmesi 399

Askerî Yargıtay İncelemesi 399

Askerî Yargıtay'ın Ön incelemesi 399

Duruşmalı İnceleme 400

Temyiz İncelemesinin Kapsamı 401

Temyiz İncelemesi Sonucunda Verilecek Kararlar 401

Temyiz İsteminin Reddi (Onama) 401

Düzelterek Onama (Esasa Hükmetme) 401

Düşme Kararı 404

Hükmün Bozulması 404

Hükmün Bozulmasının Diğer Sanıklara Etkisi 405

J. Bozma Kararından Sonraki Muhakeme 406

Dosyanın Gönderileceği Askerî Mahkeme 406

Davaya Yeniden Bakacak Askerî Mahkemenin Yapacağı İşlemler 406

Davaya Yeniden Bakacak Askerî Mahkemenin Verebileceği Karariar 407

Direnme Kararı 407

Uyma Kararı 410

§ 27. OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI 411

Askerî Yargıtay Başsavcısfnın İtirazı 411

414

Kararın Düzeltilmesi

Kanun Yararına Bozma 416

Yargılamanın Yenilenmesi 421

Genel Olarak 421

Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri 421

Hükümlünün Lehine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri 422

Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri 423

Yargılamanın Yenilenmesinin Koşulları 424

Başvurabilecek Kişiler 424

Başvurunun Usul ve Şekli 424

Başvuru Süresi 425

Başvurunun Etkisi 426

Yargılamanın Yenilenmesi İsteminin İncelenmesi 426

inceleme Mercii 426

Ön İnceleme 426

Delillerin Toplanması 427

Yenileme isteminin İncelenmesi 427

Yargılamanın Yenilenmesinin Kabulü Kararından Sonra Yapılacak Yargılama 428

Askerî Yargıtay Tarafından Duruşmasız Yapılacak Yargılama 428

Askerî Mahkeme Tarafından Yapılacak Yargılama 428

Kısım ASKERİ İNFAZ HUKUKU

28. ASKERÎ İNFAZ HUKUKUNUN KAVRAMSAL ÖZELLİKLERİ 433

Askerî İnfaz Hukuku Kavramı 433

Askerî İnfaz Hukukunun Kaynakları 433

İnfazın Konusu ve Koşulu 434

. İnfazda Görevli Merciler 435

S 29. HAPİS CEZALARININ İNFAZI 435

Askerî Ceza ve Tutukevleri 435

Askerî Ceza ve Tutukevlerinin Kuruluşu 435

S. Askerî Ceza ve Tutukevlerinin Sınıfları 435

Askerî Ceza ve Tutukevlerinin Yönetimi 436

Askerî Ceza ve Tutukevi Personeli 436

Müdür 436

Müdür Yardımcısı 437

Gardiyanlar 437

infaz Astsubayı 438

Tabip .'. 439

Psikolog 440

Askerî Ceza ve Tutukevi Personelinin Yükümlülükleri ve Yasaklar 440

Teşkilâtında Askerî Mahkeme Kurulan Kıt'a Komutanı veya Askerî Kurum Amirinin Görevleri ..441

Askerî Ceza ve Tutukevlerinin İç ve Dış Korunması 442

Askerî Ceza ve Tutukevlerinin Denetimi 443

Hükümlülerin Askerî Cezaevine Kabulü ve Gruplandırmaları 443

Askerî Cezaevine Kabul Edilebilecek Kişiler 443

Hükümlülerin Askerî Cezaevine Kabulü 445

Hükümlülerin Gruplandırmaları 446

Askerî Ceza ve Tutukevlerinde Disiplinin Korunması 446

İnfazın Geri Bırakılması 448

İnfazla İlgili Kararlar 448

§ 30. DİĞER CEZALARIN, GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN VE TUTUKLAMA

KARARLARININ İNFAZI 453

Fer'î Cezaların İnfazı 453

Adlî Para Cezalarının İnfazı 454

Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı 454

İstirdat ve Tazminat Kararlarının İnfazı 454

Tutuklama Kararlarının İnfazı 455

Kısım ASKERÎ DİSİPLİN HUKUKU

§ 31. DİSİPLİN VE ASKERÎ DİSİPLİN KAVRAMLARI 459

Disiplin ve Askerî Disiplin 459

Disiplin Kavramı 459

Askerî Disiplin 460

Askerî Disiplini Bozan Fiiller 462

§ 32. DİSİPLİN KABAHATLERİ 463

Kavram 463

Disiplin Kabahatlerine Uygulanabilecek Ceza 464

Ceza Verecek Makam 464

Uygulanacak Ceza 466

§ 33. DİSİPLİN TECAVÜZLERİ 467

Kavram 467

D sıplin Cezasıyla Cezalandırılabilecek Kişiler 468

Disiplin Tecavüzlerine Uygulanabilecek Disiplin Cezaları 469

A- Uyarı 469

İzinsizlik 470

I Sıra Harici Hizmet 470

I Aylık Kesilmesi 471

Göz Hapsi 471

: Oda Hapsi 471

1 Rütbenin Geri Alınması 471

Isiplin Cezalarının Verilmesi 472

Genel Olarak 472

1 Disiplin Amiri 472

I Jsul 477

I D sıplin Cezasının Kaldırılması veya Değiştirilmesi 483

Şikâyet Yolu 483

Disiplin Amirinin Müracaatı 485

• Daha Yüksek Disiplin Amiri Tarafından Düzeltme 486

£ Disiplin Cezasının İnfazı 486

•-i DİSİPLİN SUÇLARI ; 487

487

İL Iıs: n Suçlarına Uygulanacak Cezalar 487

¿sı Cezalar 487

Göz Hapsi 487

I Oda Hapsi 488

* Feri Ceza 488

1 Iczanın Ertelenmesi 488

I 3splin Cezalarının Etkisi 489

&#