Ceza Muhakemesinde Katılan

CEZA MUHAKEMESİNDE KATILAN



Ziya KOÇ



1412 Sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nun Yürürlükten Kaldırılarak 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun Kabulü İle Kamu Davasına Katılma Ve Katılanın Süjeliği Konusunda Da Bir Takım Değişiklikler Olmuştur. Ceza Adaleti Sisteminde İnsana Önem Veren, İnsan Haklarını Ön Plana Çıkaran Bir Anlayış İle Kanun Yeniden Ele Alınmış Ve Mağdur, Suçtan Zarar Görenler Hakkında Düzenlemeler Yapılmıştır.



Çalışmamız Ceza Muhakemesinde Katılanı Üç Başlık Altında Ele Almaktadır:



A) Birinci Bolümde Ceza Muhakemesinde Katılanın Tanımı Ve Kavram Hakkında İleri Sürülen Görüşlere Yer Verilmiştir. Kamu Davasına Katılmanın, Katılan Sıfatının Hukuki Niteliği İle İddia Faaliyetindeki Yeri, Cumhuriyet Savcısı İle Katılanın İlişkisi, Katılanın Lehinde Ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler, Suçtan Zarar Görenlerin Ve Mağdurların Ceza Adaleti Sistemine Katılmaları Amacıyla Yapılan Uluslararası Çalışmalar İncelenmiştir.



B) İkinci Bölümde Kamu Davasına Katılan Olabilmenin Şartlan İle Ceza Muhakemesine Katılmanın Zamanı, Usulü Ve Katılma Kararı İncelenmiştir. Ceza Muhakemesine Katılmada Özellikle Suçtan Zarar Görmenin Ne Şekilde Tespit Edilebileceği, Ne Tür Davalarda Katılmanın Mümkün Olduğu, Katılma Kararının Hukuki Niteliği Ve Kamu Davasına Etkisi Çeşitli Yönleriyle İncelenmiştir.



C) Üçüncü Bölümde Bir Muhakeme Süjesi Olarak Katılanın Hakları Ve Ödevleri İle Katılan Sıfatının Sona Ermesi Ve Buna Bağlanan Sonuçlar Ele Alınmıştır.



Dr. Ziya KOÇ

Hâkim

CEZA MUHAKEMESİNDE

KATILAN



ÖNSÖZ .................................................................................................................. v ii

İÇİNDEKİLER......................................................................................................xi

K ISA LTM A LA R.................................................................................................x ix

Birinci Bölüm

KAVRAM, HUKUKİ NİTELİK, TARİHSEL

GELİŞİM, KATILANIN BİREYSEL

YARARLARI, ULUSLARARASI HUKUKTA

YAPILAN ÇALIŞMALAR

I. KAVRAM.........................................................................................................1

1. Terim...........................................................................................................1

2. Tanım..........................................................................................................4

3. Kanaatimiz.................................................................................................7

II. HUKUKİ NİTELİK......................................................................................8

1. Genel Olarak .............................................................................................8

2. Katılanın Davacı Sıfatı............................................................................9

3. Katılanın Bir Ceza Muhakemesi Süjesi Oluşu ................................12

A. Genel Olarak.....................................................................................12

B. Makam İtibariyle Süjelik ...............................................................14

C. Şahıs İtibariyle Süjelik....................................................................15

D. Koruma Tedbiri ve Delil Süjeliği.................................................16

İÇİNDEKİLERxii

4. Katılanın Cumhuriyet Savcısı ile İlişkisi..........................................17

III. CEZA MUHAKEMESİNE KATILMANIN ALEYHİNDE

VE LEHİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER..................................21

1. Katılmanın Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler ................................21

2. Katılmanın Lehinde İleri Sürülen Görüşler................................... 24

3. Kanaatimiz.............................................................................................. 25

IV. TARİHSEL GELİŞİM................................................................................27

1. Ceza Muhakemesi Sistemlerinde Durum........................................27

A. İtham Sistemi ...................................................................................27

B. Tahkik Sistemi ................................................................................ 28

C. Karma Sistem.................................................................................. 28

2. Hukuk Düzenlerinde Ceza Muhakemesine Katılma ....................29

A. İlkel Hukuk Düzenleri ...................................................................29

B. Roma Hukuku..................................................................................31

C. Cermen Hukuku .............................................................................33

D. Müşterek Hukuk..............................................................................35

E. Fransız Hukuku .............................................................................. 36

F. Türk Hukuku................................................................................... 38

V. KATILAN OLMAYA HUKUKİLİK KAZANDIRAN

TEMEL İLKELER ......................................................................................41

1. Hukuk Devleti ........................................................................................41

2. İnsan Haysiyetinin Dokunulmazlığı ................................................42

3. Orantılılık ...............................................................................................43

4. Sosyal Devlet .........................................................................................43

5. Adil Yargılanma Hakkı ve Silahların Eşitliği ................................ 44

6. Hak Arama Hürriyeti............................................................................45

VI. KATILANIN BİREYSEL YARARLARI..............................................45

1. Genel Olarak ...........................................................................................45

2. Tatmin Edilme (Misilleme)................................................................ 46

3. Kontrol .....................................................................................................51

4. Aydınlanma .............................................................................................53xiii

5. Koruma ....................................................................................................55

6. Tazmin......................................................................................................57

VII.ULUSLARARASI HUKUKTA YAPILAN ÇALIŞMALAR ......... 60

1. Birleşmiş Milletler ................................................................................ 60

A. İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ................................................. 60

B. Birleşmiş Milletler Suç ve Yetki İstismarı Mağdurlarına

Adalet Sağlanmasına Dair Temel Prensipler Bildirisi ............61

2. Uluslararası Ceza Mahkemesi ........................................................... 64

3. Avrupa Birliği......................................................................................... 66

A. İnsan Hakları ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair

Avrupa Sözleşmesi ve Ek Protokolleri ....................................... 66

B. Avrupa Konseyi Sözleşmesi ..........................................................67

C. Avrupa Konseyi’nin 28 Haziran 1985 Tarihli Ceza ve

Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Durumuna

Dair Tavsiye Kararları................................................................... 68

D. 15 Mart 2001 Tarihli Ceza Muhakemesi Usullerinde

Mağdurun Yeri İle İlgili Çalışma Taslağı...................................71

E. 12-13 Ekim 2006 Tarihlerinde Erivan’da Yapılan 27.

Katılım Toplantısı .......................................................................... 72

İkinci Bölüm

KATILAN OLMANIN ŞARTLARI, KATILMA

ZAMANI, USULÜ VE KATILMA KARARI

I. KATILAN OLMANIN ŞARTLARI......................................................75

1. Sıfat............................................................................................................75

A. Suçtan Zarar Gören ........................................................................75

a. Terim...........................................................................................75

b. Çeşitli Görüşler........................................................................ 77

aa. Alman Hukuku ................................................................. 77

aaa. Öğreti ......................................................................... 77xiv

bbb.Mahkeme Kararları...................................................81

bb. Türk Hukuku..................................................................... 83

aaa. Öğreti .......................................................................... 83

bbb.Mahkeme Kararları.................................................. 86

B. Mağdur.............................................................................................. 94

a. Genel Olarak............................................................................. 94

b. Viktimolojide Mağdur.............................................................95

c. Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur ........................... 96

d. Suçtan Zarar Gören-Mağdur Ayrımı.................................101

C. Malen Sorumlu ............................................................................. 102

D. Kanaatimiz..................................................................................... 104

2. Hukuken Kişi Olma............................................................................ 108

A. Genel Olarak.................................................................................. 108

B. Gerçek Kişiler ............................................................................... 108

a. Sağ Olmak ............................................................................... 108

b. Dava Ehliyetine Sahip Olmak ............................................ 109

C. Tüzel Kişiler ..................................................................................116

a. Genel Olarak............................................................................116

b. Suçtan Zarar Gören Tüzel Kişinin Kamu

Davasında Temsili .................................................................117

aa. Katılan Yanında Yer Alma .............................................117

bb. Tüzel Kişi Adına Kamu Davasına Katılma Talebinde

Bulunabilecekler.............................................................120

3. Bir Kamu Davasının Varlığı.............................................................. 123

A. Asıl Ceza Davası ........................................................................... 123

a. Genel Olarak .......................................................................... 123

b. Dar Anlamda Asıl Ceza Davaları....................................... 123

c. Güvenlik Tedbiri Davaları ..................................................126

B. Tali Ceza Davaları ....................................................................... 129

a. Genel Olarak........................................................................... 129

b. Kovuşturma Davası .............................................................. 130xv

c. Kanun Yolu Davaları............................................................. 131

aa. Genel Olarak ................................................................... 131

bb. Olağan Kanun Yolları.................................................... 132

cc. Olağanüstü Kanun Yolları............................................ 133

aaa. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtirazı....... 133

bbb.Muhakemenin Yenilenmesi................................. 133

ccc. Kanun Yararına Bozma......................................... 135

d. Hadise Davaları ..................................................................... 136

aa. Genel Olarak ................................................................... 136

bb. Müsadere Davaları ......................................................... 137

cc. İnfaz Davaları .................................................................. 139

II. KATILMA ZAMANI.............................................................................. 140

1. Soruşturma Aşamasında Katılma ................................................... 140

2. Kovuşturma Aşamasında Katılma.................................................. 142

3. Bozmadan Sonra Katılma ................................................................. 144

III. KATILMA BAŞVURUSU...................................................................... 146

1. Katılma İsteği....................................................................................... 146

2. Katılma Başvurusunun Şekli ........................................................... 148

3. Katılma Başvurusunun Yapılacağı Makam................................... 154

4. Katılma İsteğinden Vazgeçme ......................................................... 156

IV. KATILMA KARARI............................................................................... 160

1. Yetki........................................................................................................ 160

2. İncelemenin Konusu........................................................................... 162

3. Usul......................................................................................................... 164

4. Katılma İsteminin Uygun Bulunması veya Reddi Kararı ......... 165

5. Katılma Kararının Anlamı.................................................................171

A. Çeşitli Görüşler..............................................................................171

a. Alman Hukuku.......................................................................171

b. Türk Hukuku.......................................................................... 173

B. Kanaatimiz......................................................................................174xvi

6. Kararın Kesinliği..................................................................................175

7. Kanun Yolu ............................................................................................176

8. Katılma Kararının Kamu Davasına Etkisi .................................... 179

Üçüncü Bölüm

KATILANIN ÖDEVLERİ VE HAKLARI,

KATILAN SIFATININ SONA ERMESİ

I. KATILANIN ÖDEVLERİ .................................................................... 183

1. Davayı Takip Etmek ........................................................................... 183

2. Duruşmanın Düzenini Bozmamak ................................................ 186

3. Adres Değişikliğini Bildirme ........................................................... 187

II. KATILANIN HAKLARI....................................................................... 188

1. Genel Olarak ........................................................................................ 188

2. Haklarını Öğrenme Hakkı ............................................................... 189

3. Duruşmadan Haberdar Edilme Hakkı ...........................................191

4. Muhakemeye Yön Verme Hakkı ..................................................... 193

5. Dava Dosyasını İnceleme ve Örnek Alma Hakkı ........................ 198

6. Avukat Yardımından Yararlanma Hakkı ...................................... 199

7. Kanun Yollarına Başvurma Hakkı..................................................203

A. Katılmadan Önce Verilen Kararlara Karşı Kanun

Yoluna Başvurma Hakkı.............................................................203

B. Katılmadan Sonra Verilen Kararlara Karşı Kanun

Yoluna Başvurma Hakkı.............................................................204

C. Sanık Lehinde Kanun Yoluna Başvurma................................207

8. Tanık Olma Hakkı..............................................................................209

9. Korunma Hakkı................................................................................... 212

10. Vekâlet Ücreti .......................................................................................216

11. Zararının Tazmin Edilmesini İsteme Hakkı.................................217

III. KATILAN SIFATININ SONA ERMESİ .......................................... 221

1. Kamu Davasının Sona Ermesi.......................................................... 221xvii

2. Katılanın Ölümü .................................................................................223

3. Katılma Davasının Geri Alınması................................................... 227

IV. MUHAKEME GİDERLERİ..................................................................230

SONUÇ................................................................................................................233

KAYNAKÇA ......................................................................................................245