Anayasa Hukuku Dersleri_{Genel Esaslar - Türk Anayasa Hukuku}

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 27
BİRİNCİ BÖLÜM
ANAYASA KAVRAMI VE ANAYASACILIK HAREKETLERİ
I. ANAYASA KAVRAMI VE ANAYASANIN YAPILMASI 33
A. Anayasa Kavramı 33
1. Terminoloji 33
2. Tanımı 36
a. Şekli – Maddi Anayasa 36
b. Yazılı–Yazısız Anayasa 38
3. Özellikleri 41
a. Anayasanın Üstünlüğü 41
b. Anayasanın Katılığı 45
c. Anayasanın Çerçeve Olması 47
d. Anayasanın İdeolojisi 50
B. Anayasanın Yapılması ve Değiştirilmesi 52
1. Anayasa Yapımı 53
a. Anayasa Yapma Yetkisinin Niteliği 54
aa. Kurucu İktidar Yetkisi 54
ab. Kurucu İktidar Yetkisinin Sınırı 58
ac. Kurucu İktidar Yetkisinin Hukukiliği 61
b. Anayasa Yapım Yöntemleri 67
ba. Kurucu Meclis Yöntemi 67
bb. Olağan Meclis Yöntemi 71
bc. Referandum Yöntemi 72
2. Anayasa Değişikliği 74
a. Anayasa Değiştirme Yetkisinin Sınırları 74
aa. Maddi Sınırlar 74
aaa. Açık Maddi Sınırlar 75
aab. Örtülü Maddi Sınırlar 78
ab. Şekli Sınırlar 80
b. Anayasayı Değiştirme Yöntemi 81
ba. Teklif Aşaması 82
baa. Halkın Teklifi 82
bab. Milletvekillerinin Teklifi 83
bb. Karar Aşaması 84
bba. Görüşmeler 84
bbb. Oylamalar 85
bc. Yayımlanma Aşaması 88
bd. Onaylama Aşaması 93
c. Anayasa Değişikliklerinin Denetimi 96
ca. Esas Denetimi 97
cb. Şekil Denetimi 100
II. ANAYASACILIK HAREKETLERİ 105
A. Anayasacılık Kavramı 105
B. Temel Anayasacılık Akımları 106
1. Liberal Anayasacılık 107
a. Genel Olarak Liberalizm 107
b. Liberal Anayasacılığın Unsurları 115
ba. Milli Egemenlik 115
bb. Kuvvetler Ayrılığı 117
bc. Bireycilik 120
bd. Liberal Demokrasi 121
be. Serbest Piyasa Ekonomisi 122
2. Sosyalist Anayasacılık 124
a. Genel Olarak Sosyalizm 124
b. Sosyalist Anayasacılığın Unsurları 130
ba. Halk Egemenliği 130
bb. Demokratik Merkeziyetçilik 131
bc. Kolektivizm 133
bd. Sosyalist Demokrasi 134
be. Sosyalist Ekonomik Sistem 137
3. İslami Anayasacılık 138
a. Genel Olarak İslami Anayasacılık 139
b. İslami Anayasacılığın Unsurları 144
ba. Allah’ın Egemenliği 144
bb. Kuvvetler Ayrılığı 146
bc. Ümmetçilik 148
bd. İslami Demokrasi 149
be. İslam Ekonomik Sistemi 152
III. OSMANLI–TÜRK ANAYASAL GELİŞMELERİ 154
A. Mutlak Monarşi Dönemi: Maddi Anayasal Gelişmeler 155
1. Osmanlı Devleti’nin Ana Teşkilat Yapısı 156
a. Osmanlı Merkez Teşkilatı 156
aa. Padişah 156
ab. Divan–ı Hümayun 158
b. Osmanlı Taşra Teşkilatı 161
c. Osmanlı Yargı Teşkilatı 162
d. Osmanlı Millet Sistemi 166
e. Osmanlı Arazi Sistemi 168
2. İlk Anayasal Nitelikte Belgeler 169
a. 1808 Sened–i İttifak 170
b. 1839 Tanzimat Fermanı 175
c. 1856 Islahat Fermanı 180
B. Meşruti Monarşi Dönemi: 1876 Kanun–u Esasi 182
1. Hazırlanışı 183
a. Yapım Koşulları 183
b. Yapım Yöntemi 186
2. Kanun–u Esasi’nin Temel Özellikleri 187
a. Teokratik Meşruti Monarşi 188
b. Çift Meclisli Yasama Organı 190
c. Parlamenter Sistem 192
d. Yargı Ayrılığı Sistemi 193
e. Osmanlı Devleti Vatandaşlarının Temel Hakları 194
3. 1909 Değişiklikleri 194
C. Cumhuriyet Dönemi: 1921, 1924, 1961 ve 1982 Anayasaları 203
1. 1921 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu 204
a. Hazırlanışı 204
aa. Yapım Koşulları 204
ab. Yapım Yöntemi 216
b. 1921 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu’nun Temel Özellikleri 219
ba. Yumuşak ve Çerçeve Anayasa 220
bb. Millet Egemenliği 220
bc. Meclis Hükümet Sistemi 221
bd. İstiklal Mahkemeleri 225
c. Cumhuriyetin İlanı 225
2. 1924 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu 230
a. Hazırlanışı 230
aa. Yapım Koşulları 230
ab. Yapım Yöntemi 231
b. 1924 Teşkilat–ı Esasiye Kanunu’nun Temel Özellikleri 232
ba. Atatürk İlkeleri 232
bb. Kuvvetler Birliği Görevler Ayrılığı Sistemi 236
bc. Yargılama Kuvveti 238
bd. Türklerin Temel Hakları 239
c. Çok Partili Dönem 240
3. 1961 Anayasası 244
a. Hazırlanışı 244
aa. Yapım Koşulları 245
ab. Yapım Yöntemi 248
b. 1961 Anayasası’nın Temel Özellikleri 250
ba. Liberal Anayasal İlkeler 250
bb. Sosyal Haklar 252
bc. Parlamenter Sistem 253
bd. Anayasa Mahkemesinin Kurulması 254
c. 1971–1973 Anayasa Değişiklikleri 255
4. 1982 Anayasası 257
a. Hazırlanışı 258
aa. Yapım Koşulları 258
ab. Yapım Yöntemi 259
b. 1982 Anayasası’nın Temel Özellikleri 260
ba. Atatürk Milliyetçiliği 260
bb. İnsan Haklarına Saygılı Devlet 263
bc. Devlet Başkanını Güçlendirme 264
bd. Askeri – Sivil Yargı Ayrılığı 266
c. 1982 Anayasası’nda Yapılan Değişiklikler 266
İKİNCİ BÖLÜM
DEVLETİN UNSURLARI, ŞEKİLLERİ VE İLKELERİ
I. DEVLET KAVRAMI VE DEVLETİN UNSURLARI 271
A. Devlet Kavramı 271
1. Devlet Terimi 271
2. Devletin Tanımı 272
a. Üç Unsur Teorisi 272
b. Tüzel Kişilik Teorisi 273
B. Devletin Kökeni 274
1. Tabi Hukukçu Teoriler 275
2. Pozitivist Teoriler 277
C. Devletin Unsurları 280
1. Millet 280
a. Objektif Millet Anlayışı 282
b. Sübjektif Millet Anlayışı 284
c. Vatandaşlık 285
d. Osmanlı– Türk Anayasalarında Millet Anlayışı 289
2. Ülke 294
a. Ülkenin Sınırları 294
b. Ülkenin Bölünmez Bütünlüğü 296
3. Egemenlik 299
a. Egemenlik Kavramı 299
b. Egemenliğin İki Boyutu 301
ba. İç Egemenlik 301
bb. Dış Egemenlik 303
c. Egemenlik Türleri 303
ba. Dini Egemenlik 305
baa. Egemenlik Doğrudan Tanrıdan Gelir Görüşü 306
bab. Egemenlik Halk Aracılığı İle Tanrıdan Gelir Görüşü 308
bb. Dünyevi Egemenlik 310
bba. Milli Egemenlik 310
bbb. Halk Egemenliği 312
d. Egemenliğin Sınırlanması 314
da. İlahi Yasa Görüşü 314
db. Doğal Yasa Görüşü 315
dc. Pozitif Yasa Görüşü 316
II. DEVLET ŞEKİLLERİ 317
A. Egemenlik Yetkilerini Kullanan Organların Seçimi Bakımından Devlet Şekilleri 318
1. Cumhuriyet 319
2. Monarşi 320
B. Egemenlik Yetkilerinin Paylaşımı Bakımından Devlet Şekilleri 322
1. Üniter Devlet 322
a. Tanımı 322
b. Üniter Devletin Özellikleri 324
ba. Egemenlik Yetkilerinin Yatay Paylaşımı 324
bb. İdari Özerklik 326
bc. Yerinden Yönetim 328
2. Federal Devlet 329
a. Tanımı 330
b. Federal Devletin Özellikleri 332
ba. Egemenlik Yetkilerinin Dikey Paylaşımı 332
bb. Siyasi Özerklik 333
bc. Federal Hukukun Üstünlüğü 335
bd. Federal Yönetime Katılım 336
3. Bölgeli Devlet 337
a. Tanımı 337
b. Bölgeli Devletin Özellikleri 338
ba. Yasama Yetkisinin Bölge Düzeyinde Paylaşımı 338
bb. Bölgesel Siyasi Özerklik 340
bc. Merkezi Hukukun Üstünlüğü 341
bd. Merkezi Yönetime Katılım 342
III. DEVLETİN TEMEL İLKELERİ 343
A. Demokratik Devlet İlkesi 344
1. Demokrasi Kavramı 345
2. Demokratik Devletin Temel Özellikleri 346
a. Halkın Yönetime Katılımı 347
aa. Katılımcı Demokrasi 347
ab. Doğrudan Demokrasi 349
ac. Temsili Demokrasi 351
b. Siyasi Partiler 353
ba. Siyasi Partilerin Tanımı 356
bb. Siyasi Partilerin Hukuki Niteliği 359
bc. Siyasi Partilerin Kuruluşu 360
bd. Siyasi Parti Sistemleri 361
bda. Çok Parti Sistemi 362
bdb. Tek Parti Sistemi 363
c. Serbest Seçimler 364
ca. Seçme Hakkı 365
caa. Olumlu Koşullar 366
cab. Olumsuz Koşullar 366
cb. Seçimin Temel İlkeleri 370
cc. Seçim Sistemleri 374
cca. Çoğunluk Sistemi 375
ccb. Nispi Temsil Sistemi 376
B. Laik Devlet İlkesi 378
1. Din ve Devlet İlişkileri 378
a. Teokratik Devlet Modeli 378
b. Marksist Devlet Modeli 379
c. Seküler/Laik Devlet Modeli 380
ca. Resmi Dine Yerverme 381
cb. Bir Dine Özel Statü Tanıma 383
cc. Dine Hiç Yer Vermeme 384
2. Laik Devletin Temel Özellikleri 386
a. Din ve Vicdan Özgürlüğü 387
b. Hukuk Düzeninin Dine Dayanmaması 395
c. Dini Kurumların Bağımsız Olması 399
C. Hukuk Devleti İlkesi 403
1. Hukuk Devleti Kavramı 403
2. Hukuk Devletinin Temel Özellikleri 406
a. Hukukun Üstünlüğü 407
b. Hukuk Önünde Hesap Verebilirlik 408
c. Hukuk Güvenliği 412
D. Sosyal Devlet İlkesi 415
1. Sosyal Devlet Kavramı 416
2. Sosyal Devletin Temel Özellikleri 419
a. Asgari Yaşam Standardı 419
b. Sosyal Adalet 421
c. Sosyal Güvenlik 423
d. Planlama 424
e. Devletin İktisadî ve Sosyal Ödevlerinin Sınırları 426
E. Eşitlik İlkesi 427
1. Eşitlik Kavramı 429
a. Şekli Eşitlik 431
b. Maddi Eşitlik 432
2. Eşitlik İlkesine Aykırılığın Unsurları 435
a. Durumlarda Benzerlik 438
b. Farklı Muamele 439
c. Objektif ve Makul Neden 442
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İNSAN HAKLARI
I. GENEL OLARAK İNSAN HAKLARI 445
A. İnsan Hakları Kavramı 446
1. İnsan Haklarına Dair Terminoloji 447
2. İnsan Hakları Kavramını Açıklayan Görüşler 449
a. Doğal Haklar Görüşü 450
b. Pozitif Haklar Görüşü 454
3. İnsan Haklarının Özellikleri 456
a. Doğumla Kazanılma 456
b. İnsan Doğasından Kaynaklanma 457
c. Devredilmez ve Vazgeçilmez Olma 458
d. Evrensel Olma 458
B. İnsan Haklarının Sınıflandırılması 461
1. Kişisel ve Siyasal Haklar 462
2. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 463
3. Haklar ve Ödevler 465
C. İnsan Hakları Hukukunun Kaynakları 465
1. Asıl Kaynaklar 466
a. Anayasalar 466
b. İnsan Hakları Sözleşmeleri 466
c. Örf ve Adet Hukuku 468
d. Hukukun Genel İlkeleri 470
2. Yardımcı Kaynaklar 471
a. İnsan Hakları Bildirileri ve Tavsiye Kararları 471
b. İçtihatlar 472
c. Öğreti 474
D. İnsan Haklarının Normatif Yapısı 474
1. İnsan Haklarının Konusu 474
2. İnsan Haklarının Öznesi 475
a. Gerçek Kişiler 477
b. Tüzel Kişiler 479
c. Kişi Toplulukları 482
3. İnsan Haklarının Yükümlüsü 483
a. Devletin Genel Yükümlülükleri 485
aa. İnsan Haklarına Saygı 485
ab. Uygulama 487
ac. Koruma 487
b. Negatif – Pozitif Yükümlülük 488
c. Dikey – Yatay Yükümlülük 491
II. İNSAN HAKLARININ KORUNMASI 493
A. Evrensel Koruma: Birleşmiş Milletler Koruma Sistemi 494
1. Sözleşme Dışı Denetim Mekanizmaları 498
a. Sözleşme Dışı Denetim Organı: İnsan Hakları Konseyi 499
b. Sözleşme Dışı Denetim Yöntemleri 501
ba. Şikâyet Yöntemi 501
bb. Özel Yöntemler 503
bc. Evrensel Periyodik İzleme Yöntemi 506
2. Sözleşme İçi Denetim Mekanizmaları 509
a. Sözleşme İçi Denetim Organları: İnsan Hakları Komiteleri 512
b. Sözleşme İçi Denetim Yöntemleri 514
ba. Rapor Yöntemi 514
bb. Şikâyet Yöntemi 517
bc. Soruşturma Yöntemi 518
bd. Ziyaret Yöntemi 519
B. Bölgesel Koruma: Avrupa Konseyi Koruma Sistemi 521
1. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Yardımcı Organları 525
a. İnsan Hakları Komisyonerliği 525
b. Hukuk İşleri ve İnsan Hakları Komitesi 526
c. Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu 527
d. Eşitlik ve Ayrımcılık Komitesi 529
2. Avrupa Konseyi Sözleşme İçi Denetim Mekanizmaları 530
a. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 531
aa. Denetim Organı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 535
ab. Denetim Yöntemi 539
aba. Devlet Başvurusu 539
abb. Bireysel Başvuru 540
b. Avrupa Sosyal Şartı 546
ba. Denetim Organı: Avrupa Sosyal Haklar Komitesi 547
bb. Denetim Yöntemleri 548
bba. Rapor Yöntemi 548
bbb. Toplu Şikâyet Yöntemi 549
c. Avrupa İşkencenin Önlenmesi Sözleşmesi 551
ca. Denetim Organı: Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi 552
cb. Denetim Usulü: Ziyaretlere Dayalı Denetim 553
C. Ulusal Koruma Mekanizmaları 555
1. Yargısal Mekanizmalar 555
2. Yargı Dışı Mekanizmalar 556
a. Kamu Denetçiliği Kurumu 560
aa. Oluşumu 563
ab. Görev ve Yetkileri 566
ac. Kararları 567
b. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu 568
ba. Oluşumu 570
bb. Görev ve Yetkileri 573
bc. Kararları 575
III. TÜRKİYE’DE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN GENEL REJİMİ 577
A. Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliği 578
B. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması 579
1. Kanunilik İlkesi 582
a. Şekli Kanun–Maddi Kanun Anlayışı 583
b. Sınırlama–Düzenleme Ayrımı 586
2. Sebebe Bağlılık İlkesi 591
a. Hakkın Doğasından Kaynaklı Sebepler 591
b. Kamu Yararı İlkesinden Kaynaklı Sebepler 591
c. Anayasada Belirlenen Sebepler 593
ca. Genel Sınırlama Sebepleri 593
cb. Özel Sınırlama Sebepleri 595
d. Gizli Amaç Gütme Yasağı 598
3. Öz İlkesi 599
4. Ölçülülük İlkesi 602
5. Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri İlkesi 604
a. Müdahalenin Gerekliliği 606
b. Zorlayıcı Toplumsal İhtiyaç 608
c. Orantılılık 611
6. Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygunluk İlkesi 613
7. Laik Cumhuriyetin Gerekleri İlkesi 615
C. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılması Yasağı 623
1. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı 626
2. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılması Yasağının Unsurları 627
a. Bir Temel Hakka Dayanılmalı 627
b. Hak Amacı Dışında Kullanılmalı 630
c. Kötüye Kullanma Faaliyetle Olmalı 631
3. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları 632
D. Olağanüstü Hal Yönetiminde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması 634
1. Hürriyetlerin Sınırlanması – Durdurulması – Askıya Alınması Kavramları 635
2. Olağanüstü Yönetimde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanmasının Koşulları 639
a. Olağanüstü Hal Yönetiminin Resmen İlanı 640
b. Milletlerarası Hukuktan Doğan Yükümlülüklerin İhlâl Edilmemesi 642
c. Sınırlamaların Durumun Gerektirdiği Ölçüde Olması 643
d. Mutlak Olarak Korunması Gereken Haklar 645
E. Temel Hakların Sınırlanmasında Yabancıların Durumu 648
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YASAMA ORGANI
I. GENEL OLARAK YASAMA ORGANI 653
A. Yasama Organının Yapısı 654
1. Tek veya Çift Meclislilik 654
2. Birinci Meclis ile İkinci Meclis Arasındaki Farklar 656
B. Yasama Organının İşlevleri 657
1. Temsil 657
2. Müzakere 661
3. Denetim 662
4. Yasama Yetkisi 664
a. Yasama İşlemleri 664
aa. Kanunlar 665
ab. Meclis Kararları 668
b. Yasama Yetkisinin Özellikleri 670
ba. Genellik 670
bb. Aslilik 671
bc. Devredilmezlik 671
II. TÜRKİYE’DE YASAMA ORGANI 674
A. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Kuruluşu 674
1. Milletvekili Sayısı 674
2. Seçilme Yeterliliği 675
a. Vatandaşlık 677
b. Seçilme Yaşı 680
c. Eğitim 680
d. Askerlik 681
e. Kısıtlılık 682
f. Hükümlülük 683
g. Kamu Görevinden Çekilme 688
3. Seçim Dönemi 691
4. Seçimlerin Geriye Bırakılması 693
5. Ara Seçimler 695
6. Seçimlerin Genel Yönetim ve Denetimi 699
a. Yüksek Seçim Kurulunun Oluşumu 701
b. Yüksek Seçim Kurulunun Görev ve Yetkileri 702
c. Yüksek Seçim Kurulunun Kararlarının Hukuki Niteliği 703
7. Milletvekili Seçimleri 707
a. Seçim Çevreleri 708
b. Milletvekili Adaylığı 709
c. Seçim İttifakı 713
d. Seçim Sistemi 715
B. TBMM Üyelerinin Hukuki Statüsü 717
1. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması 718
2. Milletvekili Andı 720
3. Üyelikle Bağdaşmayan İşler 726
4. Yasama Bağışıklığı 731
a. Yasama Sorumsuzluğu 735
aa. Sorumsuzluğun Amacı 735
ab. Sorumsuzluğun Kapsamı 736
aba. Sağladığı Koruma Bakımından Kapsam 736
abb. Kişi Bakımından Kapsam 740
abc. Konu Bakımından Kapsam 741
abd. Yer Bakımından Kapsam 742
b. Yasama Dokunulmazlığı 744
ba. Dokunulmazlığın Amacı 745
bb. Dokunulmazlığın Kapsamı 745
bba. Kişi Bakımından Kapsam 746
bbb. Konu Bakımından Kapsam 747
bbc. Zaman Bakımından Kapsam 748
bc. Dokunulmazlığın İstisnaları 749
bca. Suçüstü Hali 749
bcb. Anayasanın 14’üncü Maddesindeki Durumlar 750
bd. Dokunulmazlığın Kaldırılması 751
5. Milletvekilliğinin Düşmesi 753
a. Milletvekilliğini Sona Erdiren Genel Sebepler 754
aa. Ölüm 755
ab. Seçimlerin Yenilenmesi 755
ac. Seçilme Yeterliliğinin Olmaması 755
ad. Yürütme Organına Seçilme 759
b. Milletvekilliğinin Düşme Sebepleri 760
ba. İstifa 762
bb. Kesin Hüküm Giyme ve Kısıtlanma 764
bc. Bağdaşmaz Görevi Sürdürme 764
bd. Devamsızlık 765
6. Dokunulmazlığın Kaldırılması ve Milletvekilliğinin Düşmesine Dayalı İptal İstemi 768
7. Milletvekilliği Ödenek ve Yollukları 771
C. TBMM’nin İç Yapısı ve Çalışma Düzeni 772
1. İçtüzük 773
a. İçtüzüğün Yapılması 773
b. İçtüzüğün Denetlenmesi 774
2. Başkanlık Divanı 777
3. Siyasi Parti Grupları 779
4. Komisyonlar 780
5. Danışma Kurulu 782
6. Meclisin Toplanması ve Tatili 783
a. Olağan Toplantılar 783
b. Olağanüstü Toplantı 785
7. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı 787
D. TBMM’nin Görev ve Yetkileri 789
1. Kanun Yapmak 790
a. Teklif 790
b. Görüşme 793
c. Kabul 794
d. Yayımlanma 795
2. Özel Nitelikli Kanunlar 797
a. Bütçe ve Kesinhesap Kanunu 797
aa. Bütçe Kanunu 798
ab. Kesinhesap Kanunu 803
b. Milletlerarası Andlaşmaların Uygun Bulunması Kanunu 805
ba. Andlaşmaların Onaylanması 806
baa. Onaylamanın Uygun Bulunması Gereken Andlaşmalar 814
bab. Onaylamanın Uygun Bulunması Gerekmeyen Andlaşmalar 814
bb. Andlaşmaların İç Hukuktaki Yeri 816
bba. Andlaşmaların İç Hukutaki Yerine İlişkin Genel Kural 816
bbb. İnsan Hakları Andlaşmalarının İç Hukuktaki Yerine İlişkin Özel Kural 819
cc. Andlaşmaların Anayasaya Uygunluk Denetimi 821
c. Genel ve Özel Af Kanunları 824
ca. Af Yetkisinin Hukuki Niteliği 827
cb. Genel ve Özel Af Ayrımı 831
d. Para Basılmasına Karar Vermek 833
3. Savaş İlanına Karar Vermek 833
4. Bilgi Edinme ve Denetim 835
a. Yazılı Soru 837
b. Genel Görüşme 839
c. Meclis Araştırması 840
d. Meclis Soruşturması 841
da. Meclis Soruşturması Açılması 842
db. Meclis Soruşturması Komisyonunun Kuruluşu 844
dc. Yüce Divana Sevk Kararı 845
BEŞİNCİ BÖLÜM
YÜRÜTME ORGANI
I. GENEL OLARAK YÜRÜTME ORGANININ YAPISI 849
A. Tek Yapılı Yürütme: Başkanlık Sistemi 850
1. Yürütme Yetkisi Devlet Başkanına Aittir 852
2. Devlet Başkanı Halk Tarafından Seçilir 853
3. Devlet Başkanı Halka Karşı Sorumludur 856
B. İki Yapılı Yürütme 857
1. Parlamenter Sistem 858
a. Yürütme Yetkisini Devlet Başkanı ve Bakanlar Kurulu Birlikte Kullanır 860
b. Hükümet Yasama Organı İçinden Belirlenir 862
c. Hükümet Yasama Organına Karşı Sorumludur 864
2. Yarı Başkanlık Sistemi 865
a. Yürütmede Cumhurbaşkanı Yetkilidir 866
b. Cumhurbaşkanı Halk Tarafından Seçilir 867
c. Bakanlar Kurulu Yasama Organına Karşı Sorumludur 867
C. Ortaklaşa Yürütme: Meclis Hükümeti Sistemi 868
1. Yasama ve Yürütme Yetkisi Mecliste Toplanır 869
2. Yürütme Kurulu Meclis Tarafından Seçilir 870
3. Yürütme Kurulu Yasama Organına Karşı Sorumludur 872
II. YÜRÜTME ORGANININ İŞLEVLERİ 873
A. Devleti Temsil 873
B. Genel Politikayı Belirlemek 875
C. Kamu Görevlilerini Seçmek ve Atamak 876
D. Düzenleme Yetkisi 877
1. Kararnameler 879
2. Düzenleyici İdari İşlemler 884
3. Düzenleyici İşlemlerin Özellikleri 885
a. Kanuna Aykırı Olmama 885
b. Kanuna Dayanma 886
III. TÜRKİYE’DE YÜRÜTME ORGANI 886
A. Cumhurbaşkanının Hukuki Statüsü 887
1. Cumhurbaşkanının Nitelikleri ve Seçimi 887
a. Cumhurbaşkanının Nitelikleri 887
b. Cumhurbaşkanının Seçimi 890
2. Seçimlerin Yenilenmesi 895
a. Genel Olarak Fesih Yetkisi 896
b. Birlikte Seçim Usulü 899
3. Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri 903
a. Devlet Başkanlığı Yetkileri 903
b. Hükümet Yetkileri 906
4. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu 907
a. Siyasi Sorumluk 907
b. Cezai Sorumluluk 911
5. Cumhurbaşkanına Vekâlet 919
6. Cumhurbaşkanına Bağlı Kurumlar 922
a. Milli Güvenlik Kurulu 923
b. Devlet Denetleme Kurulu 925
c. Diyanet İşleri Başkanlığı 926
B. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 927
1. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Belirlenmesi 927
2. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Sorumluluğu 933
a. Siyasi Sorumluluk 933
b. Cezai Sorumluluk 935
C. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 937
1. Kararnamelerin Tarihsel Gelişimi 937
2. Olağan Dönem Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 943
a. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Niteliği 943
b. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Normlar Hiyerarşisindeki Yeri 953
c. Münhasır Alan Bakımından Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 957
ca. Münhasır Kanun Alanı 960
cb. Münhasır Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Alanı 965
d. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği Kuralı Bağlamında Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 974
e. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal Denetimi 981
3. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 988
a. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yapılması 989
b. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal Denetimi 993
D. Olağanüstü Hal Yönetimi 998
1. Olağanüstü Hal İlan Yetkisi 1001
2. Olağanüstü Hal İlan Sebepleri ve Sonuçları 1004
3. Olağanüstü Halin Yargısal Denetimi 1006
E. İdare 1007
1. İdarenin Kuruluş Esasları 1007
a. İdarenin Bütünlüğü İlkesi 1007
b. İdarenin Kanuniliği İlkesi 1011
2. İdarenin Teşkilat Yapısı 1013
a. Merkezi İdare 1014
b. Mahalli İdareler 1015
3. İdarenin Yargısal Denetimi 1016
4. Kamu Hizmeti Görevlilerinin Statüsü 1020
5. Kamu Görevlilerinin Görev ve Sorumlulukları ile Kanunsuz Emir 1022
6. Anayasal Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları 1025
a. Yükseköğretim Kurumları ve Üst Kuruluşları 1025
b. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu 1030
c. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu 1031
d. Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları 1032
ALTINCI BÖLÜM
YARGI ORGANI
I. GENEL OLARAK YARGI ORGANI 1037
A. Yargı Organının Yapısı 1037
1. Yargı Birliği Sistemi 1038
2. Yargı Ayrılığı Sistemi 1039
B. Yargı Yetkisi ve Özellikleri 1040
C. Yargıya İlişkin Temel İlkeler 1042
1. Adil Yargılanma 1042
2. Kanunî Hâkim Güvencesi 1048
3. Suç ve Cezalara İlişkin İlkeler 1051
4. Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 1052
II. TÜRKİYE’DE YARGI TEŞKİLATI 1057
A. Yüksek Mahkemeler 1058
1. Anayasa Mahkemesi 1059
2. Yargıtay 1059
3. Danıştay 1060
4. Uyuşmazlık Mahkemesi 1061
B. Sayıştay 1062
1. Sayıştayın Oluşumu 1062
2. Sayıştayın Görev ve Yetkileri 1064
3. Sayıştay Kararlarının Hukuki Niteliği 1066
C. Hâkimler ve Savcılar Kurulu 1068
1. Hâkimler ve Savcılar Kurulunun Oluşumu 1071
2. Hâkimler ve Savcılar Kurulunun Görev ve Yetkileri 1076
III. GENEL OLARAK ANAYASA YARGISI 1078
A. Anayasa Yargısı Sistemleri 1079
1. Genel Mahkeme Sistemi 1079
2. Özel Mahkeme Sistemi 1080
B. Denetim Türleri 1082
1. Denetimin Niteliği Bakımından 1082
a. Siyasal Denetim 1082
b. Yargısal Denetim 1083
2. Denetimin Zamanı Bakımından 1083
a. Ön Denetim 1084
b. Sonradan Denetim 1085
C. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı 1085
1. Norm Denetimi 1086
2. Yetki İhtilaflarının Çözümü 1086
3. Bireysel Başvuru 1087
4. Yüce Divan 1088
5. Siyasi Partilerin Denetimi 1088
6. Seçimlerin Denetimi 1088
D. Anayasaya Uygunluk Denetiminde Ölçü Normlar 1088
1. Doğrudan Ölçü Norm 1089
2. Destek Ölçü Norm 1090
IV. TÜRKİYE’DE ANAYASA YARGISI 1094
A. Anayasa Yargısının Tarihsel Gelişimi 1094
B. Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu 1096
1. Üyelerin Seçimi ve Nitelikleri 1097
2. Görev Süresi ve Teminatı 1099
3. Teşkilat Yapısı 1100
C. Anayasa Mahkemesinin Görev ve Yetkileri 1101
1. Norm Denetimi 1102
a. Denetime Tabi Normlar 1103
b. Dava Türleri 1103
ba. İptal Davası 1103
bb. İtiraz Yolu 1106
bba. Mahkemede Görülmekte Olan Dava 1106
bbb. Davada Uygulanacak Hüküm 1110
bbc. Anayasaya Aykırılık İddiasının Ciddî Görülmesi 1111
bbd. Beş Aylık Karar Süresi 1112
bbe. Red Kararından Sonra On Yıllık Tekrar Başvuru Yasağı 1113
c. Denetimin Kapsamı 1120
ca. Şekil Yönünden Denetim 1120
cb. Esas Yönünden Denetim 1123
d. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Özellikleri 1127
da. Kararların Kesinliği ve Bağlayıcılığı 1129
db. İptal Kararlarının Gerekçesi Yazılmadan Açıklanmaması 1132
dc. Kanun Koyucu Gibi Hareket Etmeme 1136
dd. İptal Kararlarının Yürürlüğü 1137
dda. İptal Kararının Yürürlük Tarihini Erteleme 1138
ddb. İptal Kararları Geriye Yürümez 1140
ddc. Yürürlüğü Durdurma Kararı 1141
2. Siyasi Partilerin Denetimi 1146
a. Siyasi Parti Yasakları ve Kapatılması 1146
aa. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadı 1147
ab. Venedik Kriterleri 1149
ac. 1982 Anayasası’nda Kapatma Rejimi 1155
aca. Kapatma Nedenleri 1156
acb. Kapatma Davası Açılması 1158
b. Siyasi Partilerin Mali Denetimi 1159
ba. Siyasi Partilerin Gelirleri ve Giderleri 1159
bb. Mali Denetim Usulü 1161
3. Yüce Divan Yargılaması 1163
a. Yüce Divanda Yargılanacak Kişiler 1165
b. Yüce Divan Yargılamasının Konusu 1169
c. Yargılama Usulü 1169
4. Bireysel Başvuru 1171
a. Bireysel Başvurunun Hukuki Niteliği 1172
b. Bireysel Başvuru Usulü 1173
c. Başvuruların Ön İncelemesi 1175
d. Kabul Edilebilirlik İncelemesi 1176
da. Zaman ve Süre Bakımından Yetki 1176
db. Kişi Bakımından Yetki 1180
dc. Konu Bakımından Yetki 1189
dd. Başvuru Yollarının Tüketilmesi 1198
de. Açıkça Dayanaktan Yoksunluk 1202
e. Bireysel Başvuru Kararları 1203
ea. Esas Kararı 1203
eb. Düşme Kararı 1211
ec. Tedbir Kararı 1211
ed. Pilot Kararı 1213
Kaynakça 1217
Kavram Dizini 1245