Prof. Dr. Cafer EMİNOĞLU
İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ. 9
ÖNSÖZ 11
İÇİNDEKİLER . 13
KAYNAKÇA 19
KISALTMALAR CETVELİ. 35
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL HUSUSLAR VE KAVRAMLAR
KONUNUN TAKDİMİ VE TEMEL BİR MESELE OLARAK FİİLÎ YÖNETİM
ORGANI 39
Genel Olarak. 39
Çalışmanın Esasları . 43
“Fiilî Yönetim Organı” Kavramının Tercih Edilmesinin
Gerekçeleri . 45
Fiilî Organ Olgusunun Sakıncaları ve Meşruiyet Sorunu. 50
Fiilî Yönetim Organın Sorumluluğuna Gidilememesi Halinde
Ortaya Çıkan Sonuçlar 53
Fiilî Yönetim Organının Fonksiyonları. 55
Fiilî Yönetim Organlığının, Organ Sorunundan Ziyade Bir
Sorumluluk Konusu Olması. 57
ORGAN VE FİİLÎ (YÖNETİMSEL) ORGAN KAVRAMLARI 62
Kavramsal ve Hukukî Niteliği Bakımından Organ 62
Genel Olarak 62
Organ Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Öğretinin Yaklaşımı 67
Tüzel Kişiyle İlişkisi ve Temsil Yetkisi Bakımından Organ . 75
14 İçindekiler
Organ ve Yardımcı Kişi Ayırımı. 78
Organ Kavramının Sınıflandırılması ve Fiilî Organın Yeri. 81
FİİLÎ ORGAN / FİİLÎ YÖNETİM ORGANI KAVRAMI . 86
FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ BENZER KURUMLARDAN AYIRT
EDİLMESİ 97
Genel Olarak 97
Gizli Yönetim Kurulu Üyesi (Stilles Mitglied des
Verwaltungsrates) . 98
İnançlı Yönetim Kurulu Üyeliği 99
Hâkim Teşebbüs 101
İKİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKETTE FİİLÎ YÖNETİM ORGANI
ANONİM ŞİRKETTE ŞEKLİ YÖNETİM ORGANI 107
Genel Olarak. 107
Vazgeçilemez Bir Organ Olarak Yönetim Kurulu 109
Yönetim Organı Olarak Yönetim Kurulu . 111
Temsil Organı Olarak Yönetim Kurulu 114
Yönetim ve Temsil Yetkisi Bakımından İstisnalar . 116
Şeklî Anlamda Organ Olan Yönetim Kurulunun Oluşturulması 118
Genel Olarak 118
Yönetim Kurulu ve Üyelerinin Belirlenmesi. 119
Yönetim Kurulu Üyesinin Nitelikleri. 122
Tüzel Kişi ya da Temsilcilerinin Yönetim Kuruluna Seçilmesi. 126
Yönetim Yetkisinin Tüm Üyelere Ait Olması ve Kurul Organ
Niteliği 129
Anonim Şirkette Şeklî Yönetim Organının Ortadan Kalkması. 130
Fiilî Yönetim Organını Ortaya Çıkaran Nedenlerden Biri
Olarak “Şeklî Organın Yokluğu” . 130
İçindekiler 15
Yönetim Organının Yokluğunun Giderilmesi ve Alınacak
Tedbirler 134
FİİLÎ YÖNETİM ORGANI DAVRANIŞININ TEMEL UNSURLARI138
Yönetim Organına Özgü Davranış ve İşlemlerle Şirketin
İradesinin Oluşturulması 138
Şirket İradesinin Aktarılması /Yansıtılması . 145
Zararı Önleyebilme Kudretine Sahip Olma . 147
III. FİİLÎ YÖNETİM ORGANIN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ .149
Genel Olarak. 149
Geçerli Bir Atama/Seçim İşleminin Bulunmaması 150
Geçerli Olarak Atanan/Seçilen Organın Devre Dışı Bırakılması? 153
Şirketin Fiilî Olarak Yönetimi 154
Şirket Yönetimine Doğrudan, Üst Düzeyde ve Önemli Ölçüde
Etki Bakımından 159
Süreklilik ve Yönetim Yoğunluğu Bakımından 161
Dış İlişkide İşlem Gerekliliği Bakımından 163
MEHAZ ÜLKELERDE FİİLÎ ORGAN DOKTİRİNİN KABULÜ.165
İsviçre . 165
Almanya 168
Avusturya 171
İNGİLİZ HUKUKUNDA “DE FACTO DIRECTOR”.173
TÜRK HUKUKUNDA DURUM176
Hukuk Öğretisinde Fiilî Yönetim Organı 176
Fiilî Yönetim Organı Doktrinin Türk Pozitif Hukukundaki
Yansımaları . 181
TTK m. 553 Hükmündeki “Yönetici” Kavramı. 181
Fiilî Yönetim Organı Olarak Yönetim Kurulunda Temsil
Olunan Kamu Tüzel Kişisi . 182
Fiilî Yönetim Organına Bağımlı Yönetim Kurulu Üyeliğinin
Kabulüne İlişkin Diğer Bazı Düzenlemeler 187
16 İçindekiler
Banka Anonim Şirketlerinin Hâkim Ortaklarının Şahsi
Sorumluluğuna İlişkin BankK m. 110 Hükmü. 190
Bankanın Yönetimini Fiilen Elinde Bulunduran Gerçek Kişi
Pay Sahiplerine İlişkin BankK m. 160/3 Hükmü . 194
Şirketler Topluluğuna İlişkin Hükümler . 195
VII. YARGI KARARLARINDA FİİLÎ YÖNETİM ORGANI 201
Mehaz Ülke Yargı Kararları. 201
İsviçre 201
Almanya. 209
Türkiye’de Yargı Kararları Bakımından Durum . 214
VIII. FİİLÎ YÖNETİM ORGANI OLARAK ORTAYA ÇIKMASI MUHTEMEL
KİŞİLER 224
Genel Olarak. 224
Pay Sahibi / Hâkim Teşebbüs . 226
Kredi Veren Alacaklı (Özellikle Bankalar) . 234
Ticari Temsilci. 238
Yönetici / Ortak Yakınları 240
Organsız Kalmış Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliği Sona Ermiş Olan
Kişiler 241
Profesyonel Danışman . 245
İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi ile İlişkisi Bağlamında İnanan
(Menfaat Sahibi). 247
İ. Yönetim Kurulunda Temsil Olunan Kamu Tüzel Kişisi 249
Tüzel Kişi Yönetim Kurulu Üyesi Adına Tescil Edilecek Gerçek Kişi 251
Diğer Muhtemel Kişiler. 256
FİİLÎ YÖNETİM ORGANI OLARAK TÜZEL KİŞİ258
İçindekiler 17
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKİ SONUÇLARI BAKIMINDAN FİİLÎ YÖNETİM ORGANLIĞI
GENEL OLARAK .261
FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 263
Yönetim Kurulu Üyesinin Yükümlülüklerinin Süjesi olarak Fiilî
Yönetim Organı. 263
Özen Yükümlülüğü 264
Sadakat Yükümlülüğü . 267
Excursus: “İş İnsanı Kararı” (Business Judgement Rule) Fiilî
Yönetim Organı Bakımından Uygulanmalı mıdır?. 268
Borca Batıklık Bildiriminde Bulunulması. 270
Diğer Yükümlülükler . 272
III. FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ HAKLARI .273
FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ HUKUKİ SORUMLULUĞU (“ORGANIN
SORUMLULUĞU”) .275
Fiilî Yönetim Organı Sorumluluğunun Dogmatik Dayanakları 275
Excursus: Hukukî Görünüş Teorisi Bağlamında Fiilî Yönetim
Organı Sorumluluğu 277
Yönetim Kurulu Üyeleri İçin Öngörülen Sorumluluk
Hükümlerinin (TTK m. 553) Fiilî Yönetim Organı Bakımından
Uygulanması . 279
Fiilî Yönetim Organının de jure TTK m. 553 Hükmü
Kapsamında Bulunması 279
Fiilî Yönetim Organının TTK m. 553 Hükmü Kapsamında
Sorumlu Tutulabilmesinin Şartları . 282
Genel Olarak . 282
Zarar 283
Kanuna ve Esas Sözleşmeye Aykırılık 284
Kusur . 285
İlliyet Bağı 286
18 İçindekiler
Organın Sorumluluğu Dışındaki Sorumluluk Kaynakları. 287
ANONİM ŞİRKETİN FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ FİİL VE
İŞLEMLERİNDEN SORUMLULUĞU (“ORGAN SORUMLULUĞU”) .289
Anonim Şirketin, Fiilî Yönetim Organının Haksız Fiilinden Doğan
Sorumluluğu . 289
Fiilî Yönetim Organının Hukukî İşlemlerinin Anonim Şirket
Bakımından Bağlayıcılığı (Şirketin Fiilî Yönetim Organı
Tarafından Temsili). 290
EXCURSUS: FİİLÎ YÖNETİM ORGANININ TAHAKKÜMÜNÜ KABUL
EDEN YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU .294
SONUÇ NOTLARI 299
