Vergi Hukuku Açısından Vakıf Üniversiteleri

VERGİ HUKUKU AÇISINDAN VAKIF ÜNİVERSİTELERİ



Yrd.Doç.DR.Ayşe Yiğit ŞAKAR



İÇİNDEKİLER

GİRİŞ ..................................................................................................................... 1

KAVRAM VE TERİM.............................................................................................3

KONUNUN SINIRLANMASI VE SUNULMASI...................................................5

BİRİNCİ BÖLÜM

VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

VE ÇEŞİTLİ HUKUK SİSTEMLERİNE

TOPLU BAKIŞ

1.1. VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ ................................9

1.1.1. Vakıf Üniversitelerinin Dünyadaki Gelişimi........................................9

1.1.2. Vakıf Üniversitelerinin Türkiye'deki Gelişimi ................................... 14

1.1.2.1. Cumhuriyet Dönemi Öncesi Vakıf-

Yükseköğretim İlişkileri....................................................... 14

1.1.2.2. Cumhuriyet Dönemi Vakıf Üniversiteleri............................24

1.1.2.2.1. Özel Yüksekokulları Dönemi.................................24

1.1.2.2.2. Vakıf Üniversiteleri Dönemi ................................. 31

1.2. ÇEŞİTLİ HUKUK SİSTEMLERİNE TOPLU BAKIŞ ................................... 41

1.2.1. Amerika Birleşik Devletleri ................................................................ 41

1.2.2. İngiltere ..............................................................................................44

1.2.3. Almanya..............................................................................................46

1.2.4. Avusturya............................................................................................48

1.2.5. Japonya..............................................................................................50

İKİNCİ BÖLÜM

VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN HUKUKSAL TEMELLERİ

2.1. ANAYASAL DÜZENLEMELER...................................................................53

2.1.1 1961 Anayasası Dönemi ......................................................................53

2.1.2 1982 Anayasası Dönemi .....................................................................56VIII İçindekiler

2.2. YASAL DÜZENLEMELER ...........................................................................65

2.2.1. Genel Olarak ......................................................................................65

2.2.2. 2880 Sayılı Kanun.............................................................................66

2.2.3. 3589 Sayılı Kanun .............................................................................68

2.2.4. 3708 Sayılı Kanun.............................................................................70

2.2.5. 5772 Sayılı Kanun..............................................................................74

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN KURULUŞU,

YÖNETİMİ, DENETİMİ

VE FİNANSMANI

3.1. VAKIF ÜNİVERSİTESİ KURUCU VAKFININ TABİ

OLDUĞU HÜKÜMLER VE VAKFIN KURULMASI ................................... 77

3.1.1. Vakfın Tanımı ve Unsurları ................................................................ 77

3.1.1.1. Vakfeden..................................................................................78

3.1.1.2. Amaç .......................................................................................78

3.1.1.3. Mal .........................................................................................79

3.1.1.4. İrade Açıklaması ....................................................................79

3.1.2. Vakıf Senedi....................................................................................... 80

3.1.3. Vakfın Örgütü ................................................................................... 80

3.1.4. Vakfın Denetimi .................................................................................81

3.1.5. Vakıf Yönetiminin, Amacının ve Mallarının Değiştirilmesi ..............82

3.1.6. Vakfın Sona Ermesi ...........................................................................82

3.2. VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN KURULUŞU VE ARANACAK ŞARTLAR.83

3.2.1. Kuruluş Başvurusunda Aranacak Belgeler.......................................84

3.2.2. Üniversite/Yüksek Teknoloji Enstitüsü/

Vakıf Meslek Yüksekokulu Kurulması.............................................88

3.2.3. Vakıf Yükseköğretim Kurumlarına Ad Verme İşlemleri .................89

3.2.4. Vakıf Yükseköğretim Kurumları Koordinasyon Komisyonu

Tarafından Başvuru Belgelerinin İncelenmesi ................................89

3.2.5. Vakıf Yükseköğretim Kurumu Kurulması Kararı ...........................90

3.2.6. Tüzel Kişilik Kazanma ......................................................................90

3.2.7. Eğitim-Öğretime Açma Müracaatı Şartları ....................................95

3.2.8. Eğitim-Öğretime Başlama İzninin Verilmesi ..................................96

3.2.9. Öğrenci Alınması..............................................................................99

3.2.10. Öğrenci Hak ve Yükümlülükleri İle Disiplin İşleri........................100

3.3. VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN YÖNETİMİ.............................................. 101

3.3.1. Yönetim Yapısı ................................................................................. 101İçindekiler IX

3.3.1.1. İdari Açıdan: Mütevelli Heyeti............................................. 101

3.3.1.2. Akademik Açıdan: Akademik Organlar...............................104

3.4. VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN GÖZETİM VE DENETİMİ ..................... 109

3.4.1. Kurumsal Yapının Denetimi............................................................. 111

3.4.2. Öğrenciler İle İlgili Bilgiler ve Öğrenciye Yönelik Hizmetlerin

Denetimi ............................................................................................114

3.4.3. Eğitim-Öğretim Faaliyetlerinin ve Bilimsel Araştırmaların

Denetimi............................................................................................117

3.4.4. Alt Yapısını Denetimi .....................................................................121

3.4.5. Bütçe ............................................................................................ 122

3.4.6. Genel Değerlendirme ....................................................................... 124

3.5. VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN FAALİYETTEN ALIKONULMASI VE

KAPATILMASI........................................................................................... 125

3.6. VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN FİNANSMANI........................................ 127

3.6.1. Finansman Kaynakları ..................................................................... 127

3.6.2. Devlet Yardımları............................................................................ 128

3.6.3. Mali ve İdari Özerklik ...................................................................... 134

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

VAKIF ÜNİVERSİTELERİNDE VERGİSEL DÜZEN

4.1. GELİRDEN ALINAN VERGİLER ...............................................................141

4.1.1. KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN.................................................141

4.1.1.1. Vakıf Üniversitelerinin İktisadi İşletme Olduğu Görüşü...141

4.1.1.2. Vakıf Üniversitelerinin İktisadi İşletme Olmadığı

Görüşü................................................................................148

4.1.1.3. Kurumlar Vergisi Açısından Vakıf Üniversitelerine

Yapılan Ayni ve Nakdi Bağışlar ......................................... 152

4.1.2. GELİR VERGİSİ AÇISINDAN .........................................................160

4.1.2.1. Vakıf Üniversitelerinin Ücret Ödemelerinde

Vergi Kesintisi Yapma Sorumluluğu .................................160

4.1.2.2. Vakıf Üniversitelerin Akademik Personeline Ödenen

“Üniversite Ödeneği” ile “Eğitim Öğretim Ödeneği”nin

Vergilendirilmesi ............................................................... 164

4.1.2.3. Vakıf Üniversitelerin Akademik Personeline

Ödenen “Geliştirme Ödeneği” ile “Makam

Tazminatı”nın Vergilendirilmesi....................................... 165

4.1.2.4. Devamlı Statüde Görev Yapan Öğretim

Elemanlarının Başka Üniversitelerde

Aldıkları Ücretler ............................................................... 167X İçindekiler

4.1.2.5. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun Geçici 67'inci

maddesi Kapsamında yapılacak Kesinti............................ 169

4.1.2.6. Gelir Vergisi Kanunu Açısından Vakıf Üniversitelerine

Yapılan Ayni ve Nakdi Bağışlar ..........................................171

4.2. HARCAMALARDAN ALINAN VERGİLER................................................177

4.2.1. KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN...........................................177

4.2.1.1. Vakıf Üniversitelerinin Tahsil Ettikleri Eğitim Hizmet

Bedelinin Niteliği ................................................................177

4.2.1.2. Vakıf Üniversitelerinin KDV Mükellefiyeti ......................180

4.2.1.3. Vakıf Üniversitelerinin Katma Değer Vergisi

Kanunu'nda Yer Alan Kültür ve Eğitim Amacı

Taşıyan İstisnalar Açısından Durumu............................... 185

4.2.1.4. Vakıf Üniversitelerinin Katma Değer Vergisi

Kanunu'nda Yer Alan Sosyal Amaç Taşıyan

İstisnalar Açısından Durumu ............................................ 189

4.2.1.5. Katma Değer Vergisi Yönünden Üniversitelere

Yapılan Ayni Bağışlar......................................................... 192

4.2.1.6. Üniversitelere Ait Gayrimenkullerin Kiralanması ............ 193

4.2.1.7. Vakıf Üniversiteleri Tarafından Verilen Eğitim

Hizmet Bedelinin Kredi Kartıyla Tahsil

Edilmesinde Katma Değer Vergisi..................................... 194

4.2.1.7.1. Bedelin Tamamen veya Kısmen Öğretimin

Başlamasından Önce Tahsil Edilmesi ................ 194

4.2.1.7.2. Bedelin Tamamen veya Kısmen Öğretimin

Başlamasından Sonra Tahsil Edilmesi............... 196

4.2.1.7.3. Bedelin Kredi Kartıyla Taksitler Halinde

Tahsili................................................................. 197

4.2.1.7.4. Bedelin Kredi Kartıyla Vade Farkı Alınarak

Taksitler Halinde Tahsili ................................... 198

4.2.1.7.5. Eğitim Sürerken Kurumdan Ayrılma

Durumunda KDV................................................ 199

4.2.2. Özel Tüketim Vergisi Kanunu Açısından ........................................ 199

4.2.3. Damga Vergisi Açısından.................................................................201

4.2.4. Gümrük Vergisi Açısından.............................................................. 206

4.2.5. Belediye Gelirleri Kanunu Açısından...............................................207

4.2.5.1. İlan ve Reklâm Vergisi.......................................................207

4.2.5.2. Eğlence Vergisi...................................................................207

4.2.5.3. Haberleşme Vergisi........................................................... 208

4.2.5.4. Çevre Temizlik Vergisi ...................................................... 208

4.2.5.5. Bina İnşaat Harcı ............................................................. 209

4.2.6. Harçlar Kanunu Açısından ............................................................. 209İçindekiler XI

4.3. SERVET VERGİLERİ................................................................................ 213

4.3.1. Emlak Vergisi Açısından .................................................................. 213

4.3.2. Motorlu Taşıtlar Vergisi Açısından.................................................. 214

4.3.3. Veraset ve İntikal Vergisi Açısından................................................ 215

4.4. VAKIF ÜNİVERSİTELERİNDE MUHASEBE DÜZENİ ........................... 217

4.4.1. Özel Hesap Dönemi .......................................................................... 217

4.4.1. Vakıf Üniversitelerinin Defter, Belge ve Kayıt Düzeni..................... 219

4.4.2. Vakıf Üniversitelerine Duran Varlık Bağışında

Yapılacak Muhasebe Kaydı...............................................................220

4.4.3. Vakıf Üniversitelerinin Sürekli Gider Fazlası Vermesi ................... 221

SONUÇ...............................................................................................................223

EKLER

YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU (İlgili Maddeler)..............................................227

VAKIF YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI YÖNETMELİĞİ............................243

BÜTÇE FORMATI ............................................................................................266

KAYNAKÇA ....................................................................................................... 271



* Vakıf Üniversitelerinin Kuruluşu Ve Aranacak Şartlar

- Vakıf Üniversitelerinin Yönetimi

- Vakıf Üniversitelerinin Gözetim Ve Denetimi

- Vakıf Üniversitelerinin Faaliyetten Alıkonulması Ve Kapatılması

- Vakıf Üniversitelerinin Finansmanı

- Vakıf Üniversitelerinde Vergisel Düzen

- Gelirden Alınan Vergiler

- Harcamalardan Alınan Vergiler

- Servet Vergileri

- Vakıf Üniversitelerinde Muhasebe Düzeni