Boşanma Yargılaması Hukuku ( 2 Cilt Takım )
Mehmet Akif TUTUMLU
Cilt 1:
-Medeni Usul Hukukuna Hâkim Olan İlkelerin Boşanma Davalarinda İncelenmesi
-Boşanma Davasinda Taraflar Ve Temsil
-Görevli Ve Yetkili Mahkeme
-Davanin Açilmasi, Dava Şartlari, Davaya Cevap, Davalinin Savunma Vasitalari
-Boşanma Davalarinda İspat, Delil Türleri Ve Delillerin İleri Sürülmesi
-Boşanma Davalarinda Sulh, Kabul Ve Feragat'in Geçerlilik Düzeyleri
-Medeni Usul Hukukuna Hâkim Olan İlkelerin Boşanma Davalarinda İncelenmesi
Cilt 2:
-Gaiplik Nedeniyle Evliliğin Feshi Davasi
-Mutlak Ve Nisbî Butlan Sebepleriyle Evlenmenin İptali Davalari
-Boşanma Davalari (Özel - Genel)
-Boşanma Davalarinda Geçici Önlemler (Tedbirler)
-Boşanmanin Hukuki Sonuçlarina İlişkin Talep Ve Davalar
-Usul Hukuku Yönünden Boşanmanin Fer'i Sonuçlarina İlişkin Sözleşmeler
-Milletlerarasi Usul Hukuku Bağlaminda Boşanma Davalarinda Yargilama Usulü
-Yabanci Boşanma İlamlarinin Taninmasi Ve Tenfizi
-Boşanma Hükmünün Teorisi (Kesinleşme Süreci - Kanun Yollari - İstinaf Sistemi)
-Hükmün Yerine Getirilmesi
İçindekiler
İkinci Baskıya Önsöz 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 25
BİRİNCİ BÖLÜM BOŞANMA DAVALARINA USUL HUKUKU AÇISINDAN GENEL BİR BAKIŞ
§ 1. BOŞANMA DAVASININ ÖNEMİ VE NİTELİĞİ 27
4) Aile Hukukumuzun Temel Felsefesi 27
5) Boşanma Davası (Önemi ve Niteliği) 30
I. Adli Boşanmadan Önceki Süreç 30
II. Çağdaş ve Laik Türk Hukukunda Boşanma Davasının Önemi 32
III. Davanın Hukuki Niteliği 34
§ 2. BOŞANMA DAVLARINDA UYGULANMASI GEREKEN USUL KURALLARININ
DÜZENLENİŞİ . 36
A. Genel Olarak 36
B. Boşanma Davalarına İlişkin Usul Kurallarının Medeni Kanun İçinde Yer
Almasının Nedeni 37
C. 2001 Tarihli Türk Medeni Kanunundaki Usul Hükümleri 38
1) Gaiplik Nedeniyle Evliliğin Feshi 39
2) Evliliğin Mutlak Butlan Sebebiyle İptali 39
3) Evliliğin Nispi Butlan Sebebiyle İptali 39
4) Butlan Kararı ve Sonuçları 40
5) Evlenmenin Butlanında Mirasçıların Dava Hakkı 40
6) Butlanda Yetki ve Yargılama Usulü 40
7) Boşanma Davasında Usul Hükümleri 40
a) Boşanma Sebepleri 40
b) Davaya İlişkin Usul Hükümleri 40
c) Boşanmanın Hukuki Sonuçları - Talep ve Dava Hakları 41
8) Boşanmadan Sonra Açılacak Davalarda Usul Hükümleri 41
A. Boşanmadan Sonra Açılacak Nafaka Davalarında Yetki 41
B. Zamanaşımı 41
9) Mirasçıların Boşanma Davasını Sürdürme Yetkileri 42
İ. Velayetin Tevdii - İştirak Nafakası - Kişisel İlişkinin Düzenlenmesine İlişkin Hükümler 42
J. Boşanmada Yargılama Usulü 42
§ 3. MEDENİ USUL HUKUKUNA HÂKİM OLAN İLKELERİN BOŞANMA DAVALARI
BAĞLAMINDA İNCELENMESİ 43
4) Tasarruf İlkesi 43
I. Genel Olarak 43
II. Boşanma Davaları Açısından İlkenin Değerlendirilmesi 44
5) Taraflarca Hazırlama İlkesi 49
6) Re'sen Araştırma (Harekete Geçme) İlkesi 53
A. Genel Olarak § 53
B. Boşanma Davaları Açısından 54
C. Dava Temelini Oluşturan Maddi Vakıalar Bakımından 54
D. Delillerin Araştırılması ve Toplanması Bakımından 55
E. Delillerin İspat Gücü ve Değerlendirilmesi Yönünden 56
F. Boşanmanın Hukuki Sonuçlarına İlişkin Anlaşmalar Yönünden 56
G. Tedbirler Yönünden 57
7) Teksif İlkesi 58
8) Usul Ekonomisi İlkesi 62
9) Yargılamanın Hâkim Tarafından Yürütülmesi İlkesi 64
VH. Hâkimin Aydınlatma Ödevi 71
1) Genel Olarak .71
2) Boşanma Davalannda 76
a) Hâkim Hukuku Re'sen Uygular (Lura Novit Curia) İlkesi 79
A. Genel Olarak 79
B. Boşanma Davalarında 83
b) Yazılılık - Sözlülük ve Doğrudanlık İlkeleri 90
1) Yazıldık - Sözlülük İlkesi 90
2) Doğrudanlık İlkesi 93
c) Tarafların Dürüstlük Kuralına Uyma ve Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü 95
1) Dürüstlük Kuralı 95
2) Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü 106
1) Kavram 106
2) Amaç 107
3) Yasal Düzenleme 108
4) Konusu 108
5) Şekli 108
6) Yaptınmı 109
7) Boşanma Davalannda 109
d) Yargı Merciilerinde Kullanılan Dil 110
XI!. Aleniyet İlkesi ve Yeni Medeni Kanununa Göre Boşanma Davalarında
Duruşmanın Gizli Yapılabilmesi 112
4) Aleniyet İlkesi 112
I. Genel Olarak 112
II. Aleniyetin Kaldırılması (Gizli Duruşma) 118
5) Boşanma Davalarında Duruşmaların Gizli Yapılabilmesi 120
A. Genel Olarak 120
B. Boşanma Hukukumuzda 121
C. Yeni Türk Medeni Kanunundaki Düzenleme 122
D. Yeni Düzenleme Hakkındaki Görüşlerimiz 123
1) Hâkimin Delilleri Serbestçe Takdir Etmesi, Vicdani Kaıidat Sistemi, Boşanma Yargılamasında Rasyonel Amaç 128
a) Hâkimin Delilleri Serbestçe Takdir Etmesi 128
A. Genel Olarak 128
B. Boşanma Davalarında 135
1) İkrar 137
2) Yemin 141
3) Kabul 143
C. Yargıtay Denetimi 144
b) Vicdani Kanaat Sistemi 146
1) Kavram 146
2) Pozitif Düzenleme ve Boşanma Davaları 147
1) Genel Olarak 147
2) Türk Medeni Kanunundaki Düzenleme 149
c) Boşanma Yargılamasında Rasyonel Amaç 151
1) Genel Olarak 151
2) Anlaşmalı Boşanma 156
3) Eylemli Ayrılığa Dayanan Boşanmada 158
2) Hukuki Dinlenilme Hakkı (Rechtliches Gehör) 159
1) Genel Olarak 159
2) İlkenin İçtihatlarda ve Boşanma Davaların-Da Uygulanması 162
1) Dava Hakkında Bilgilendirilme (Tebligat - Taraf Teşkili) 162
2) Dava Hakkında Görüş Açıklayabilme (Cevap - Delil İkamesi - Deliller Hakkında Beyan
- Sözlü Yargılama) 174
3) İddia ve Savunmaların Mahkemece Değerlendirilmesi (Gerekçe) 178
3) Adil Yargılanma Hakkı (Fair Trial) 183
A. Genel Olarak Z 183
B. Adil Yargılanma Hakkının Unsurları 190
1. Yasal, Bağımsız ve Tarafsız Bir Mahkemede Yargılanma Hakkı 190
2. Makul Süre İçinde Yargılanma Hakkı 196
4) Aleniyet İlkesi . 199
5) Hakkaniyete Uygun Olarak (Adil) Yargılama Hakkı 200
İkİNci BÖLÜM
BOŞANMA DAVALARINDA TARAFLAR VE TEMSİL
§ 1. TARAF KAVRAMI - TARAF EHLİYETİ - TARAF SIFATI - DAVA EHLİYETİ -
DAVA TAKİP YETKİSİ - USULİ İŞLEMİ BİZZAT YAPABİLMEK EHLİYETİ 203
I. Taraf Kavramı 203
II. Taraf Ehliyeti 205
III. Taraf Sıfatı ÜS 206
IV. Dava Ehliyeti 208
V. Dava Takip Yetkisi 211
VI. Usuli İşlemleri Bizzat Yapabilmek Ehliyeti 212
§ 2. DAVACI 213
I Sıfat 213
A. Genel Olarak 213
B. Özel Boşanma Sebeplerinde 214
1) Zina -214
2) Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış 216
3) Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme 217
4) Terk . 217
5) Akıl Hastalığı 218
C. Genel Boşanma Sebeplerinde 219
a) Şiddetli Geçimsizlik Nedeniyle Boşanmada (TMK. 166/1-2) 219
b) Anlaşmalı Boşanma Davalarında (TMK. m. 166/3) 222
c) Eylemli (Fiili) Ayrılığa Dayalı Boşanma Davalarında (TMK. m. 166/4) 223
D. Ayrılık Davasında 223
E. Gaiplik Nedeniyle Evliliğin Feshi Davasında 225
F. Mutlak Butlan Nedeniyle Evliliğin İptali Davasında 227
A. Yasal Düzenleme 227
B. Cumhuriyet Savcısı'nın Dava Açma Görevi 229
C. Eş ve Diğer İlgililerin Dava Açma Hakkı 233
D. Mirasçıların Dava Hakkı 237
G. Nispi Butlan Nedeniyle Evliliğin İptali Davasında 239
1) Yasal Düzenleme 239
2) Eşlerin Dava Açma Hakları 243
1) Ayırt Etme Gücünden Geçici Yoksunlukta 243
2) Yanılmada 243
4) Aldatmada 243
I. Korkutmada 244
A. Yasal Temsilcinin Dava Hakkı 244
B. Mirasçıların Dava Hakları 245
C. Cumhuriyet Savcısının Nispi Butlan Davası Açma Yetkisinin Bulunmaması 245
D. Eşlerin, Yasal Temsilcinin veya Mirasçıların Şekil Eksikliğinden Ötürü İptal Davası Açamayacakları 246
1) Ehliyet 249
a) Dava Ehliyetine Tam Sahip Olanlar 249
b) Sınırlı Dava Ehliyetine Sahip Olanlar 249
c) Dava Ehliyeti Bulunmayanlar 258
A. Doktrin 258
B. İçtihat (Uygulama) 265
C. Görüşümüz 271
2) Boşanma Davası Sürerken Davacının Ölümü Nedeniyle Mirasçılarının Davayı
Takip Yetkisi 273
1) Eski Kanun (Türk Kanunu Medenisi) Dönemi 273
2) Eski Kanun Döneminde Yapılan Eleştiriler 274
3) Türk Medeni Kanunu'nun Düzenlemesi 275
1. Yasa Hükümleri ve Gerekçeleri 275
2.181/2. Maddenin Uygulanma Koşullan 277
1) Devam Eden Bir Boşanma Davasının Bulunması 277
aa. Dosyanın işlemden Kaldırılması 277
ab. Davanın Açılmamış Sayılması 278
ac. Karşılık Dava 279
ad. Davadan Feragat 280
ae. Bozmadan Sonra Mirasçılara Tebligat 281
2) Davacının Vefat Etmesi 281
3) Mirasçıların Davaya Devam Etmesi 282
4) Davanın Konusu 284
C. Yeni Medeni Kanunun 181/2. Maddesi ile İlgili Yargıtay Kararları 285
§ 3. DAVALI 290
I. Sıfat 290
1) Özel Boşanma Sebeplerinde 290
1) Zina 290
2) Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış 291
3) Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme 291
4) Terk 292
5) Akıl Hastalığı 292
2) Genel Boşanma Sebeplerinde 293
1. Evlilik Birliğinin Temelli Sarsılmasında (Şiddetli Geçimsizlikte) 293
4) Anlaşmalı Boşanmada (MK. m. 166/111) 293
5) Eylemli Ayrılığa Dayanan Boşanmada (TMK. m. 166/IV) 294
I. Ayrılık Davasında 294
A. Mutlak Butlan Nedeniyle Evliliğin İptali Davasında 295
1) Cumhuriyet Savcısı Tarafından Açılan Davada 295
2) Eş ve Diğer İlgililer Tarafından Açılan Davada 296
B. Nisbî Butlan Nedeniyle Evliliğin İptali Davasında 296
II. Ehliyet 297
§ 4. BOŞANMA DAVALARINDA TARAFLARIN AVUKATLA TEMSİLİ 298
a) Genel Olarak »,298
b) Boşanma Davalarında Avukatla Temsile İlişkin Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin Emsal Kararları (HGK'nın 15.04.1998 Tarih ve 2-260/268 Sayılı; 22.01.2003
Tarih ve 2-36/10 Sayılı Kararı ile Birlikte) 302
ÜÇÜNCÜ BÖIÜM
BOŞANMA DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
§ 1. GÖREVLİ MAHKEME 315
A. Genel Olarak 315
B. Aile Mahkemeleri 319
1) Hukuki Metinler 319
1) Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun 319
2) Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 322
3) Genel Gerekçe ve Madde Gerekçeleri 324
4) Adalet Komisyonu Raporu 326
5) Karşılaştırmalı Metinler: Hükümetin Teklif Ettiği Metin - Adalet Komisyonunun Kabul
Ettiği Metin 328
6) Tasarı Hakkında TBMM'de Yapılan Görüşmeler 334
7.5133 sayılı Kanunun Genel Gerekçesi, Madde Gerekçesi ve Tasarı Metni 355
1) Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun 13.03.2003 gün ve 97 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluncaya Kadar Aile Mahkemesi Görev Alanına Giren Davalara
Hangi Mahkemelerin Bakacağına İlişkin Kararı 357
2) Aile Mahkemeleri ile İlgili Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün 25.12.2003
tarih ve 23-126 sayılı Genelgesi 359
2) Aile Mahkemeleri Kanununun Medeni Usul Hukuku ve Boşanma Yargılaması
Hukuku Açısından İncelenmesi 361
1) Amaç 361
2) Kapsam 362
3) Yargı Çevresi 362
4) 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun
ile ilgili Yargıtay Kararları 364
5) Aile Mahkemeleri Hâkimlerinde Aranan Nitelikler 375
6) Aile Mahkemelerinde Görevli Uzmanlar 376
§ 2. YETKİLİ MAHKEME 379
I. Türk Medeni Kanunu Metni: Madde 168 379
II. Yetki (m. 168) ile İlgili TBMM Adalet Komisyonundaki Görüşmeler (Tutanaklar) 379
III. Eski Medeni Kanun Metni: Madde 136 389
IV. 1971 MKÖT Metni: Madde 136 389
V. 1984 MKÖT Metni: Madde 132 390
VI. HUMK'un 9/III. Madde Metni 390
VII. 1993 Tarihli Hukuk Yargılama Usulü Kanunu Tasarısı Metni: Madde 4 390
VIII. 2006 Tarihli Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı 390
IX. TMK Düzenlemesine Göre Yetki'nin İncelenmesi 390
X. Yetki ile İlgili Yargıtay Kararları 395
DÖRdÜNCÜ BÖIÜM DAVA DİLEKÇESİNİN UNSURLARI DAVANIN AÇILMASI, DAVA ŞARTLARI, DAVAYA CEVAP,
DAVALININ SAVUNMA VASITALARI
§ 1. DAVA DİLEKÇESİNDE BULUNMASI GEREKEN UNSURLAR 427
A. Mahkemenin Adı 427
B. Tarafların Ad, Soyad ve Adresleri 427
C. Davanın Konusu 431
D. Vakıalar 432
1) Vakıa Deımayanının İddianın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı ile İlişkisi 432
2) Vakıa Dermeyanının Hâkimin Aydınlatma Ödevi ile İlişkisi 434
3) Davanın Açılmasından Sonra Meydana Gelen Olayların (Vakıaların) İleri Sürülmesi
(Yasak Kuralı) 435
4) Barışmadan Önceki Olayların Boşanma Sebebi Sayılamayacağı 436
5) Dava Sebebinin (Vakıaların) Kesin Hüküm Kavramı ile İlişkisi 438
E. Hukuki Sebepler 440
F. Açık Bir Şekilde İddia ve Savunma 454
G. Cevap Süresi 456
H. Deliller 456
§ 2. ALINMASI ZORUNLU HARÇLAR VE DAVANIN AÇILDIĞI TARİH 461
4) Boşanma Taleplerinde Harç 461
5) Boşanma Davası ile Birlikte İleri Sürülen Tedbir, Yoksulluk ve İştirak
Nafakaları ile Maddi ve Manevi Tazminat Taleplerinin Harca Tabi Olmaması 461
6) Boşanma Davasından Bağımsız Olarak Açılan Tedbir, İştirak ve Yoksulluk Nafakaları ile Maddi ve Manevi Tazminat Davalarının Harca Tâbi Olması 462
7) Mal Rejiminin Tasfiyesi ile İlgili Alacak ve Maddi Tazminat Taleplerinin Harca
Tâbi Olması 466
8) Davanın Açıldığı Tarih 468
§ 3. DAVALININ DAVAYA KARŞI CEVABI VE SAVUNMA VASITALARI 477
I. Savunmanın Önkoşulu = Hukuki Dinlenilme Hakkının Tanınması .477
II. Davalının Yazılı Cevap Vermemesi ve Duruşmaya Gelmemesi 482
III. Davalının Cevap Dilekçesi (Layihası) Vermesi 484
A. Cevap Dilekçesinin Unsurları 484
B. Cevap Dilekçesinin Verilme Süresi 490
IV. Davalının Karşılık Dava Açması 494
V. Davalının İlk İtirazları İleri Sürmesi 499
1) Gene! Olarak 499
2) İlk İtiraz Sebeplerinin İncelenmesi 501
a) Teminat Gösterilmesi Talebi 501
b) Yetkisizlik İtirazı (Selahiyet İddiası) 508
c) Derdestlik İtirazı 511
A. Genel olarak 511
B. Derdestlik İtirazının Hukuki Niteliği ve Kesin Hüküm İtirazı ile Farkları 513
C. Derdestlik İtirazının Şartları 515
aa. Davanın Daha Önce Aynı Veyahut Başka Bir Mahkemede Açılmış Olması 516
bb. Birinci Davanın Derdest (Görülmekte) Olması 523
cc. Her İki Davanın Aynı Dava Olması 526
aaa. Taraflar Bakımından 526
bbb. Dava Konusu Bakımından 528
ccc. Dava Sebebi Bakımından 531
D. Derdestlik İtirazının İleri Sürülmesi ve Sonuçları 532
E. İçtihatlar 536
d) Davalar Arasında Bağlantı (İrtibat) Bulunduğu İddiası (İtirazı) 547
e) Dava Dilekçesinin, Cevap Layihasının ve Davetiyenin Düzenlenmesinde Kanuni
Noksanlık Bulunduğu, Tebliğin Usulüne Uygun Olmadığı İtirazları 552
1) Dava Dilekçesinde Kanuni Noksanlık Bulunduğu İtirazı 552
2) Cevap Dilekçesinde (Layihasında) Kanuni Noksanlık Bulunduğu İtirazı 557
3) Davetiyenin Düzenlenmesinde Kanuni Noksanlık Bulunduğu İtirazı 558
4) Tebliğin Usulüne Uygun (Muvafık) Olmadığı İtirazı 560
f) Karşılık Davanın Kabule Şayan Olmadığı İtirazı 561
BEŞİNCİ BÖLÜM
BOŞANMA DAVALARINDA İSPAT, DELİL TÜRLERİ VE DELİLLERİN İLERİ SÜRÜLMESİ
§ 1. İSPAT İHTİYACI, İSPATIN KONUSU, İSPAT YÜKÜ, İSPAT ŞEKLİ, İSPAT
ÖLÇÜSÜ 563
4) İspat İhtiyacı 563
5) İspatın Konusu 565
6) İspat Yükü 567
7) İspat Şekli 574
8) İspat Ölçüsü 575
§ 2. DELİL İKAME (GÖSTERME) YÜKÜ. DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ, DELİLLERİN
İLERİ SÜRÜLMESİNDE USUL KESİTLERİ, DELİL İBRAZINDA ISLAH 578
I. Delil İkame (Gösterme) Yükü 578
II. Delillerin Gösterilmesi 579
A. Dava Dilekçesinde 579
B. Cevap Dilekçesinde 581
III. Delillerin Gösterilmesinde ve İbrazında Islah 581
IV. Delillerin Gösterilmesinde ve Toplanmasında Uyulması Gereken Esaslar 583
1) Genel Olarak 583
2) Yargıtay Kararlarında Belirlenen Esaslar 588
a) Yargı Sisteminde Taraflarca Hazırlama İlkesinin Geçerli Olduğu 588
b) Boşanma Davalarında Hâkimin Kendiliğinden ve Bizzat Delil Toplayamayacağı 589
c) Boşanma Davalarında Taraflarca Bildirilmeyen Delillerin Nazaıa Alınamayacağı 589
d) Boşanma Davalarında Davacının Delille İspata Zorunlu Olduğu 589
e) Gösterilen Tüm Deliller Toplanmadan Hüküm Kurulamayacağı 589
f) Dava Dilekçesinde Olayların Ayrıntılı Yazılmamış Olmasının Taraf Delillerinin Toplanmasına Engel Oluşturmayacağı 590
g) Kişinin Taraf Olmadığı Bir Davada Sabit Kabul Edilen Vakıaların Aleyhine Delil Sayılamayacağı 591
h) Kendisine Usulüne Uygun Tebligat Yapılmayan Davalının Delil Gösterme Hakkının Düşmeyeceği 591
i) Dava Sonuçlanıncaya Kadar - İddia Sınırında Kalmak Kaydıyla - Hâkimin Delil İbraz
ve İkamesi Yönünde Karar Verebileceği 591
j) Delil Toplanması ve Gösterilmesi İşleminin İddia ve Savunmanın Genişletilmesi Anlamına Gelmeyeceği 592
k) Tensip Kararı ile Delillerin Bildirilmesi ve Toplanması Yönünde Taraflara Kesin Süre Verilemeyeceği 592
l) Davaların Birleşmesinde Her Dava İçin Delil Gösterme ve İbraz Hakkının Mevcut
Olduğu 594
4) HUMK'un 180. Maddesinin Tanık Listesi Hakkında Uygulanamayacağı 595
5) Davaya Yazılı Cevap Vermeyen ve Yargılamaya Yokluğunda Devam Edilen Davalının
İnkar Çerçevesinde DeÜl İkame ye İbraz, Edilebileceği 595
6) Davalıya Delil Bildirmesi İçin İmkân tanınmadan Hüküm Kurulamayacağı 598
7) Kesin Mehil Verilmek Suretiyle Deliller Toplanmadan Hüküm Kurulamayacağı 598
8) Delil ikame ve İbrazı İçin Verilen Kesin Mehilin Amacına Uygun Olmaması Halinde Geçersiz Kalacağı 598
9) Tanık Ücretine Yer Vermeyen Kesin Mehlin Hukuki Sonuç Doğurmayacağı 599
10) Delillerin Bildirilmesine İlişkin Kesin Süre Kararının Özellikleri (İfade Biçimi - İçerik —
Amaç - İhtar)..... 600
11) Kesin Süreye İlişkin Ara Kararında Yapılacak İşlemlerin ve Yatırılacak Giderlerin
Ayrıntılı Gösterilmesi Gerektiği . 601
12) Delillerini Bildirip Masrafları Karşılayan Tarafa Ayrıca Delillerin Toplanması (Celbi)
İşinin Yüklenemeyeceği
13) Mirasçılık Belgesinin İbrazı İçin Değil, Bu Konuda Dava Açmak Üzere İlgili Tarafa
Kesin Mehil Verilebileceği 601
14) Kesin Mehil İçinde Delil İbraz ve İkame Etmeyen Tarafın Bu Hakkının Düşmüş
Olacağı 602
15) Davalıya Delil Bildirmesi Konusunda Yeniden Mehil Verilmeden Hüküm Kurulmasının Bozma Sebebi Olduğu 603
16) Süresinde Cevap Layihası Verilmemesinin Delil Göstermek Hakkından Feragat
Anlamına Gelmeyeceği 603
17) Anlaşmalı Boşanma Davasında Delil Toplanmasına Gerek Bulunmadığı 603
18) Karşı Tarafın Muvafakati Olmadan Yazılı Delilden Vazgeçilemeyeceği 604
19) Delil ve Tanık Bulunmadığına İlişin Beyanın İmza ile Tevsik Edilmesi 604
20) Tarafın Gıyaba Düşmüş Olması, Delilinin Toplanmasına Engel Değildir 604
§ 3. BOŞANMA DAVALARINDA KULLANILAN DELİL TÜRLERİ VE EMSAL
İÇTİHATLAR 605
I. Tanık 605
II. Yazılı Deliller 605
A. Ceza Dosyası 605
B. İhtar Dosyası 610
C. İcra Dosyası .611
D. Haciz Tutanağı (Yeterli Delil Niteliğinde Olmaması)- DelilTespiti (Hükme Dayanak Yapılabilmesi) 613
E. Hukuk ve Vesayet Davalarına İlişkin Dosyalar 613
F. Hazırlık Evrakı 614
G. Yabancı Mahkûmiyet İlamı..... .615
H. lenfiz ve Tanıma Davalarında Yabancı Mahkeme Kararlarının Onamış Aslı ve
Onanmış Tercümesi 616
i. Nüfus Aile Kayıt Tablosu 617
İ. Kesin Hüküm 618
4) Genel olarak 618
5) Unsurları 620
I. Tarafların Aynı Olması 620
II. Dava Konusunun (Müddeabihin) Aynı Olması 620
III. Dava Sebebinin Aynı Olması 622
6) İşlevleri 627
A. Olumsuz Dava Şartı Olması 627
B. Kesin Delil Olması 628
J. Noter Aracılığı ile Yapılan Tespit 629
K. Mektuplar 632
L. Günlük (Hatıra - Not Defteri) 635
M. Cep Telefonuna Gönderilen Mesajlar 639
N. Telefon Faturaları 640
1) Yabancı Ülkelerde Düzenlenmiş Belgelerin Delil Vasfı Kazanabilme Şartları 640
a) İsticvap 641
A. Genel Olarak 641
B. Boşanma Davlarında isticvaba Başvurulup Başvurulamayacağı Sorunu 643
2) İsticvaba Başvurulmasını Kabul Eden Görüş 643
3) İsticvaba Başvurulmasını Kabul Etmeyen Görüş 645
4) Görüşümüz 645
b) Bilirkişi 647
1) Genel Olarak 647
2) Boşanma Davalarında 654
1) HUMK'daki Bilirkişi Hükümlerinin Uygulanması 654
2) Aile Mahkemeleri Bünyesinde Görevli Uzmanların Hukuki Durumu 657
c) Keşif 660
d) Diğer Deliller (Özel Hüküm Sebepleri) 663
1) Teyp Bandı 663
2) Fotoğraf 665
§ 4. BOŞANMA DAVALARINDA TANIKLIK 666
1) Genel Olarak 666
II. Tanık Deliline Hâkim Olan İlkeler 670
1) Tanıkların Taraflarca Gösterilmesi 670
2) Tanıklık Yapma Zorunluluğu T. 670
1) Kural 670
2) İstisnaları 671
3) Tanık Listesi Vermeleri İçin Taraflara Süre ve Kesin Süre Verilmesi 675
4) Süre Verilmesi 675
5) Kesin Süre Verilmesi 677
I. Kesin Sürenin Anlamı 677
II. Kesin Süreye İlişkin Ara Kararlarının Özellikleri 678
aa. Açıklık - Anlaşırlık 678
bb. Kanuna Uygun İçerik - 680
aaa. Tensip Kararı ile Tanık Delilini Bildirmek ve Tanıklann Celbi İçin Gider Yatırmak Üzere
Taraflara Kesin Süre Verilemeyeceği 680
bbb. Taraflara Tanıklannı Duruşmada Hazır Etmeleri İçin Kesin Süre Verilemeyeceği 681
ccc. Kesin Süreye İlişkin Ara Kararında Tanıkların Dinlenmeleri İçin Gerekli Ücret ve Giderlerin
Ayrıntılı Olarak Belirtilmesi Gerektiği 683
ddd. Son Günü Tatile Rastlayan Kesin Sürenin Ertesi Gün Sona Ereceği 684
eee. Kesin Süreden Beklenen Yarann Başka Şekilde Gerçekleşebileceği 684
cc. Kesin Süreye Uymayan Tarafın Tanık Bildirme - Dinletme Hakkının Düşeceği 686
A. İlgili Taraf Açıkça Vazgeçmedikçe Davetiye Tebliğine Rağmen Mazeretsiz Gelmeyen Tanığın İhzaren Celpedilip Dinlenmesi Gerektiği... 689
B. Tanığın Dinlenmesinden Vazgeçmenin Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı Olmaması 691
C. Tanığın Dinlenmesinden Sonra Vazgeçmenin Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı
Olması 692
D. Tanık Delilinden Vazgeçme Beyanının Açık Olması ve İlgili Tarafın İmzası ile Teşvik Edilmesi Zorunluluğu 693
E. Tanık Listesi Verilmesi 696
1) Tanık Listesi Kavramı 696
2) İkinci Tanık Listesi Verme Yasağı 697
F. Tanık Sayısı - Sınırlama Problemi 704
a) Eski Hukukumuzda 704
b) Çağdaş Hukukumuzda 705
İ. Tanıkların Dinlenmesi 707
A. Genel Esaslar 707
B. İçtihad Hukuku 720
1) İkinci Tanık Listesi Verme Yasağı Kamu Düzeninden Olması 720
2) Islah Suretiyle Bile Olsa İkinci Tanık Listesi Verilemeyeceği 721
3) Tanık Delilinin Özellikleri - Tanık Dinlenmesinde Gözetilmesi Gereken Hususlar 722
4) Tanığın ancak Hâkim Tarafından Dinlenebileceği 723
5) Jandarma Tarafından Alınan Tanık İfadelerine Dayanılamayacağı 725
6) Tanığın Bulunduğu Ülke ile Türkiye Arasında Adli Yardım Anlaşmasının Bulunması -
Tanığın Gönderilen Sorulara Yazılı Cevap Vermesi ile Dinlenmiş Sayılamayacağı 726
7) Yargı Yetkisinin Ancak Hâkimler Eliyle Yürütülebileceği 727
8) Bilirkişinin Tanık Dinleme Yetkisinin Bulunmadığı 727
ı. İstinabenin Tanımı ve Amacı 727
9) Yurt Dışındaki Tanıkların Dinlenmesinde İzlenecek Yöntem 727
j. Tanıkların Çağrılma Şekli 729
k. Tanıkların İki Tarafın Hazır Bulundurulmasıyla Dinlenebileceği 732
I. Davanın Reddedilmiş Olması Halinde Davalı Tanıklarının Dinlenmemiş Olması 733
m. Yetki İtirazında Tanık Dinlenmesi Esas Hakkında Tanık Dinletme İstemine Engel Değildir 733
n. Tanıkların Ayrı Ayrı Dinlenmeleri Kuralı 733
o. Kural Olarak Hâkimin Tanığa Yemin Verdirme Zorunluluğunun Bulunmaması 734
ö. Dinlenmeden Önce Tanıklara Yemin Verdirilemeyeceği 734
p. Boşanma Davalarında Tanıklardan Sorulması Gereken Hususlar 735
r. İspat Aracı Olarak Tanık Sözlerinin Değeri 737
aa. Başka Şehirde Oturan Tanık Anlatımlarının Yetersizliği 737
bb. Tanıkların Davacıdan Aktardığı Olayların Sabit Kabul Edilemeyeceği 737
cc. Tanığın Davacının Melektaşı Olması Beyanının Samimiyetini Etkilemez 738
dd. Ciddi ve Samimi Olmayan Tanık Anlatımlarına Dayanılarak Karar Verilemez 738
ee. Aslolan Tanıkların Gerçeği Söylemiş Olmalıdır 738
ff. Akrabalık, Arkadaşlık veya Diğer Bir Yakınlığın Başlı Başına Tanık Beyanını Değerden Düşürücü Bir
Sebep Sayılamayacağı 738
gg. Boşanmada Yararı Olan Tanığın Beyanına İtibar Edilemeyeceği 740
hh. Savunmayı Aşar Nitelikteki Tanık Beyanına itibar Edilemeyeceği 740
ALTİNCİ BÖIÜM
BOŞANMA DAVALARINDA SULH KABUL VE FERAGAT
§ 1. SULH 743
4) Genel Olarak 743
5) Mahkeme Önünde Sulh 743
6) Tarihsel Bir Kurum Olarak Sulh Teşebbüsü 747
7) 4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 7. Maddesi ile Getirilen Kurum: Sulhe Teşvik 749
§ 2. KABUL 753
I. Genel Olarak 753
II. Boşanma Davalarında 755
§3. FERAGAT 758
A. Genel Olarak 758
B. Boşanma Davalarında 765
1) Feragatin Hukuki Sonucu - Şekli Anlamda Kesin Hüküm Oluşturması 765
2) Yetki Uyuşmazlığı Çözülmedikçe Feragat Nedeniyle Hüküm Kurulamayacağı -
Feragat Hakkında Yetkili Mahkemece Karar Verilebileceği 767
3) Feragatten Ötürü Verilen Hükmün Tebliğine ve Kesinleşmesine İhtiyaç Bulunmadığı 769
4) Feragat Dilekçesinin Mahkemeye Sunulmasından Sonra Taraflar Gelmeseler Bile Davanın (Feragat Nedeniyle) Reddine Karar Verilmesi Gerektiği 769
5) Kararın Kesinleşmesinden Sonra Vaki Feragat Beyanının Hukuki Sonuç Doğurmayacağı 770
6) Feragatten Sonra Anlaşmalı Dahi Olsa Boşanmaya Karar Verilemeyeceği 771
7) Feragatin Karşı Tarafın Kabulüne Bağlı Olmadığı 771
4) Feragatin Davayı Sona Erdirmesi - Şekli Anlamda Kesin Hüküm (Hükmün
Kesinleşme Tarihi) 771
5) Feragat Üzerine Mahkemece Yapılması Gereken İşlem 772
İ. Şarta Bağlı Feragatin Geçerli Olamayacağı 773
J. Feragat Tarihinden Sonraki Dönem İçin Tedbir Nafakasına Hükmedilemeyeceği 774
K. Feragat Dilekçesindeki İmzanın Davacıya Ait Olduğu Konusunda Hâkim Tarafından
Şerh Verilmesi - Dilekçenin Davacıya Ait Olduğunun Tespiti 774
L. Adli Tatil Süresi İçinde Verilen Feragat Dilekçesinin Etkisi 775
M. Davacı Vekilinin Vekaletnamesinde Feragat Yetkisi Bulunduğu Takdirde Davadan
Feragat Edebileceği . 775
N. Feragatten Zımnen Rücu Etmek . 775
0. Feragat Dilekçesinin Karşı Tarafa Tebliğine Gerek Bulunmadığı 775
Ö. Feragatten Önceki Kabul Beyanının Hukuki Değerini Yitireceği 776
P. Feragat Halinde Davalı Yararına Vekalet Ücretine Hükmedilmesi Gerektiği 776
R. Hüküm Tebliğ Edilmeden Temyizden Feragatin Hukuki Sonuç Doğurup
Doğurmayacağı Sorunu 776
I. Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin Kararları 776
II. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun Kararı 777
III. Görüşümüz 778
S. Karar Düzeltme Süresi İçinde Temyizden Feragat Edilebileceği 779
Ş. Nihai Karardan Sonra, Hükmün Kesinleşmesinden Önce Davadan Feragat Halinde
İzlenecek Prosedür Sorunu 780
A. Feragat Dilekçesinin Temyiz Talebi Olarak Kabulü ve Kararın Yargıtay'ca Bozulması
Sonucu Mahalli Mahkemece Red Kararı Verilmesi Gerektiği Görüşü 780
1) Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Kararları 780
2) Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin Kararları 786
3) Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin Kararı 791
4) Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin Kararı 791
5) Yargıtay 6. Hukuk Dairesinin Kararı 791
6) Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin Kararı 791
B. Nihai Hükümden Sonra Mahalli Mahkemesine Feragat Üzerine Karar Verilebileceği -
Feragat Dilekçesinin Temyiz Prosedürüne Tabi Tutulamayacağı Görüşü 792
C. Görüşümüz 793
İçtihatlar Dizini 795
Kavramlar Dizini 803
Cilt 2:
Yedinci BÖLÜM EVLİLİĞİN FESHİ, İPTALİ, BOŞANMA VE AYRILIK DAVALARINDA İSPATI GEREKEN HUSUSLAR - YARCITAY UYGULAMASI
§ 1. GAİPLİK NEDENİYLE EVLİLİĞİN FESHİ DAVASI 827
4) Metinler 827
I. 743 Sayılı Kanunu Medenisi 827
II. 1971 Tarihli Türk Medeni Kanunu Öntasarısı 827
III. 1984 Tarihli Türk Medeni Kanunu Öntasarısı 828
IV. 2001 Tarih ve 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu Hükmü ve Gerekçesi 828
5) Değerlendirme 828
6) Koşulları 829
§ 2. MUTLAK BUTLAN VE NİSBİ BUTLAN SEBEPLERİYLE EVLENMENİN İPTALİ
DAVALARI 834
A. Mutlak Butlan Sebebiyle Evlenmenin İptali Davası 834
1) Yasa Metinleri ve TMK'nın Gerekçesi 834
2) Sebeplerin İspat Hukuku Yönünden İncelenmesi 835
a) Eşlerden Birinin Evlenme Sırasında Evli Bulunması 835
b) Eşlerden Birinin Evlenme Sırasında Sürekli Bir Sebeple Ayırt Etme Gücünden Yoksun Bulunması 841
c) Eşlerden Birinde Evlenmeye Engel Olacak Derecede Akıl Hastalığı Bulunması 843
d) Eşler Arasında Evlenmeye Engel Olacak Derecede Hısımlığın Bulunması 846
B. Nisbî Sebepleriyle Evlenmenin İptali Davası 847
A. Yasa Metinleri ve TMK'nın Gerekçesi 847
B. Sebeplerin İspat Hukuku Yönünden İncelenmesi 849
1) Ayırt Etme Gücünden Geçici Yoksunluk 849
2) Yanılma 850
1) Evlenme Aktini Yapmakta Yanılma 850
2) Şahısta Yanılma 851
3) Nitelikte Yanılma 852
3) Aldatma 857
1) Genel Olarak 857
2) Eşin Namus ve Onuru Hakkında Aldatılma 857
3) Tehlikeli Bir Hastalığın Gizlenmesi 858
4) Korkutma 860
4) İptal Davalarında Süreler 868
I. Mutlak Butlanla Evlenmenin İptali Davasında (Şiire Bulunmayışı) 868
A. Davanın Süreye Bağlı Olmaması 868
B. Dava Hakkının Sınırlanması veya Kalkması. 869
II. Nisbî Butlanla Evlenmenin İptali Davasında 869
5) Butlan Davalarında Deliller, Görevli ve Yetkili Mahkeme, Yargılama Usulü 871
§ 3. YASAL TEMSİLCİNİN İZNİ OLMADAN KÜÇÜK VEYA KISITLI TARAFINDAN
YAPILAN EVLİLİĞİN İPTALİ DAVASI 871
1) Evlenme Ehliyeti Bakımından İzin Koşulîı 871
2) İptal Davasının Unsurları 872
a) Davacı 872
b) 872
c) Davanın Hak 0ûş®cfl Süreye Bağlı Olmaması 873
d) Dava Hakkı® Sınırlayan Nedenler 873
t. Görevli ye Yetkili Mahkeme, Yargılama Usulü 873
§ 4. BÜŞANMA DAVALARI 873
A. Genel Olarak 873
B. Zina Sebebiyle Boşanma Davası 874
1) Metinler ve TMK'nın Gerekçesi 874
2) Zina Kavramı ve Koşulları 875
1) Kavram 875
2) Koşulları 876
1) Evli Olmak 876
2) Başkasıyla Cinsel İlişki 878
3) Kusurlu Olma 879
3) Zinada İspat, İspat Araçlan ve İspat Ölçüsü 881
4) Sûreler 885
5) Dava Hakkını Düşüren Sebep Olarak - Af 887
6) Yargıtay Kararları 888
C. Hayata Kast-Pek Kötü veya Onur Kinci Davranış Nedeniyle Boşanma Davası 893
1) Metinler ve TMK'nın Gerekçesi 893
2) Nedenlerin İncelenmesi 893
1) Hayata Kast 893
2) Pek HU Davranış 895
3) Ağır Surette Onur Kırıcı Davranış 896
3) Süreler 898
4) Dava Hakkını Düşüren Sebep Olarak 898
İ. İspat 898
F. Yargıtay Kararları 899
4) Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma Davası 902
I. Metinler ve TMK'nın Gerekçesi 902
II. Nedenlerin İncelenmesi 903
A. Küçük Düşürücü Suç İşleme 903
B. Haysiyetsiz Hayat Sürme 904
III. Davanın Süreye Bağlı Olmaması 905
IV. İspat 906
V. Yargıtay Kararlan 906
5) Terk Nedeniyle Boşanma Davası 911
1) Metinler ve TMK'nın Gerekçesi 911
2) Genel Olarak Terk 912
3) Terkin Koşulları 913
a) Ortak Yaşama Son Verilmesi 913
b) Evlilik Ödevlerini Yerine Getirmeme Niyeti 914
c) Haksızlık Koşulu 914
d) Süre koşulu 915
e) İhtar Koşulu (Usul Hukuku Açısından ihtar) 916
A. İhtarın Niteliği ve Amacı 916
B. İhtarda Samimiyet ve Dürüstlük Kuralı 917
C. İhtarda Görevli Mahkeme 918
D. ihtarda Yetkili Mahkeme 918
E. İhtar Talebinin Değişik iş Defterine Kaydının Yapılması Gerektiği 922
F. İhtar Talebinin Başvurma ve Nisbî (Karar) Harcına Tabi Olmadığı 922
G. İhtarın İçeriği ve Unsurları 923
H. İhtarın Şekli 924
ı. ihtar Talebi Karşısında Hakimin Durumu 926
4) Terk Nedeni ile Boşanmada İspat Yükü, İspat Biçimi ve Delil İkame Yükü 927
5) Yargıtay Kararlan 930
6) Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma Davası 964
1) Metinler ve TMK'nın Gerekçesi 964
2) Genel Olarak 965
3) Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanmanın Koşulları 967
1) İyileşmesi Olanaksız Bir Akıl Hastalığının Bulunması 967
2) Resmi Sağlık Kurulu Raporu ile Belgelenmesi (İspatı) 968
3) Ortak Hayatın Davacı Eş Açısında Çekilmez Hale Gelmesi 969
4) Dava Açmanın Süreye Bağlı Olmaması 970
5) Dava Açma Hakkının Akıl Hastası Olmayan Eşe Ait Bulunması 970
4) Yargıtay Kararlan 971
7) Genel Boşanma Sebeplerine Dayanan Davalar 977
4) Metinler 977
I. Türk Medeni Kanunu: Madde 166 977
II. Gerekçesi 977
III. Eski Medeni Kanun Metni: Madde 134 (Değişik: 4.5.1988-3444/4) 978
5) Genel olarak 978
6) Genel Boşanma Sebeplerinin İncelenmesi 981
A. Şiddetli Geçimsizlik (Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması) Nedeniyle Boşanma
Davası 981
1) Koşulları 981
aa. Objektif Koşul: Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması 983
bb. Sübjektif Koşul: Ortak Yaşamın Çekilmez Hale Gelmesi 984
2) Kusur ve İspat""a İlişkin Sorunlar 984
ba. Kusur 984
bb. İspat 990
3) Yargıtay Kararları 992
B. Anlaşmalı Boşanma Davası 1046
a) Genel Olarak 1046
b) Koşullan 1048
aa. Başvuru (Dava) 1048
bb. Evliliğin En Az Bir Yıl Sürmüş Olması 1050
cc. Tarafların (Eşlerin) Bizzat Dinlenmeleri 1051
dd. Tarafların Boşanmanın Eki (Ferileri) Niteliğindeki Konularda Anlaşmaları 1055
aaa. Anlaşmanın Niteliği, Kapsam ve Boyutu 1055
bbb. Fert Konularda Anlaşmanın Şekli 1058
ccc. TMK'nın 166/111. Maddesindeki Yan Konulardaki Anlaşmanın TMK'nın 184/5. Maddedeki
Anlaşmaya İlişkin Düzenlemeden Farkı 1059
ddd. Mali Taleplerin Ayn Bir Davaya Konu Yapılıp Yapılamayacağı 1060
c) Anlaşmalı Boşanma Davasında Bazı Durum ve Sorunların İrdelenmesi 1061
aa. Boşanma Talebinde Saik'in Önem Taşıyıp Taşımadığı 1061
bb. İspat Faaliyetine Gerek Bulunmaması 1063
cc. Anlaşmalı Boşanmanın Bir Çekişmesiz Yargı (Nizasız Kaza) Faaliyeti Olması 1064
dd. Anlaşmalı Boşanma Davasında Ayrılık Kararı Verilip Verilemeyeceği 1066
d) Yargıtay Kararları 1067
C. Eylemli Ayrılık Nedeniyle Boşanma Davası 1078
A. Genel Olarak 1078
B. Koşullan’ - 1079
aa. Boşanmaya İlişkin Redle Sonuçlanan ve Kesinleşen Bir Kararın Varlığı 1079
aaa. Önceki Davada Kusurun Önemsizliği 1079
bbb. Reddedilen Davanın Birden Çok Olması 1083
ccc. Önceki Davada Boşanma Sebeplerinden Herhangi Birine Dayanılmış Olması 1083
ddd. Evliliğin Butlanı veya Feshi Davalaypın Reddi Kararlannın Etkisi 1083
eee. Önceki Davanın Feragatle Sonuçlanması 1084
fff. Önceki Davanın; Açılmamış Sayılma, Görevsizlik veya Yetkisizlik Karanyla Sonuçlanmış
Olması 1085
ggg. Yabancı Mahkemelerden Verilen Boşanma İsteğinin Reddi Karariannın Etkisi 1085
bb. Kesinleşen Red Karannın Üzerinden 3 Yıl Geçmesi 1086
cc. Ortak Yaşamın Kurulamaması 1088
dd. Boşanma Davasının Açılması Koşulu 1091
4) Eylemli Ayrılık Nedeniyle Boşanma Davasında Bazı Durum ve Sorunların İrdelenmesi 1092
aa. İspat Yükü, İspat Araçları, Taraf Beyan, İkrar ve Kabullerinin Geçerliliği 1092
bb. Kusurun Tahkikat ve İspat Konusu Olamayacağı 1096
cc. Ayrılığın Saikinin Önemli Olmaması 1097
dd. Hakimin Takdir Yetkisinin Bulunmayışı 1098
ee. Kesinleşmiş Ayrılık Kararının MK. m. 166/IV'ün Kapsamına Dahil Edilip Edilemeyeceği 1099
I. Yargıtay Kararları 1099
VIII. Ayrılık Davasının Koşulları 1112
A. Metinler 1112
B. Ayrılık Nedenleri 1114
C. Ayrılık koşulları 1114
1) Boşanma Nedenlerinden Birisinin İspat Edilmiş Olması 1114
2) Ortak Hayatın Yeniden Kurulma (Barışma) Olasılığının Bulunması 1115
3) Hakimin Re’sen veya Talep Üzerine Ayrılığa Karar Verebilmesi 1117
4) Ayrılık Süresi, Sürenin Başlangıcı ve Hakimin Takdir Yetkisi 1118
D. Ayrılık Süresinin Bitiminden Sonra Eşlerin Boşanma Davası Açabilmeleri 1119
E. Anlaşmalı Ayrılık Mümkün mü? 1122
SskizİNCi BÖLÜM
BOŞANMA DAVALARINDA GEÇİCİ ÖNLEMLER (TEDBİRLER)
§ 1. BOŞANMA DAVALARINDAKİ ÖNLEMLERİN İHTİYATİ TEDBİRLER HUKUKU
İÇİNDEKİ YERİ 1123
§ 2. TÜRK MEDENİ KANUNU'NDAKİ GEÇİCİ ÖNLEMLER 1125
I. Tedbir Nafakası 1125
A. Boşanma, Evliliğin Feshi ve Evliliğin İptali Davalarında 1125
a) Boşanma, Evliliğin Feshi veya İptali Davası Açıldığında Hakimin Re'sen (Talep Olmasa
Dahi) Tedbir Nafakasına Hükmetmek Zorunda Olması 1127
b) Tedbir Nafakasına Talep Değil Dava Tarihinden İtibaren Hükmolunmalıdır 1128
c) Davadan Feragat Halinde Tedbir Nafakasına Feragat Tarihine Kadar Hükmedilebileceği... 1128
d) Tedbir Nafakasının Boşanma Davasında Verilen Kararın Kesinleşmesine Kadar Devam Edeceği 1129
e) Baba Yanında Kalan Çocuklar İçin Tedbir Nafakasına Hükmolunamayacağı 1130
f) Anne Yanında Kalan Çocuk Yararına Tedbir Nafakasına Hükmolunması Zorunluluğu 1130
g) Dava Aşamasında Çocuğun Ölmesi Halinde Tedbir Nafakasının Süresi 1130
h) Çalışan ve Geliri Bulunan Kadın Lehine 01 Ocak 2002 Tarihine Kadar Tedbir
Nafakasına Hükmolunabileceği 1131
i) Cevap Dilekçesinde Tedbir Nafakası İstemediğini Beyan Eden Davalı Kadın Yararına
Tedbir Nafakasına Hükmolunamayacağı 1132
j) Az Nafaka Takdir Edilmesi 1133
k) Dava Tarihinde Reşit Olan Çocuk İçin Tedbir Nafakasına Hükmedilemeyeceği 1133
4) Kadının Çalışması Halinde Müşterek ÇoetftClçin Hakkaniyete Uygun Şekilde
(Miktarda) Tedbir Nafakasına Hükmecfilmesi Gerektiği 1133
5) Askerlik Dönemi İçinde Mal ve Geliri Olmayan Asker Eşin Tedbir Nafakası ile
Yükümlü Tutulamayacağı 1133
6) Yabancı Mahkemeden Verilen Nafaka Kararının Etkisi 1134
7) Birliğin Korunması Bağlamında Tedbir Nafakasına Hükmedilmiş Olması Boşanma
Davasının Açılmasından Sonra Tedbir Nafakasına Karar Verilmesine Engel Değildir 1134
8) Doğmamış Nafakadan Feragatin Geçerli Olmaması 1135
9) Yargıtay Bozmasından Sonra da Tedbir Nafakası İstenebileceği 1135
10) Ekonomik Gücü Olmayan Kocanın Nafaka ile Yükümlü Tutulamayacağı 1136
11) Tedbir Nafakasına İlişkin Ara Kararlarının Esas Karar ile Birlikte Temyiz Edilebileceği 1136
12) Tedbir Nafakasının Tahsilinde Genel Haciz Yolu ile Takip Yapılabileceği 1136
13) Tedbir Nafakasında Faiz Sorunu .ı 1137
I. Ara Karan ile Hükmolunan Tedbir Nafakasında Faizin Ara Kararı Tarihinden İtibaren İşletilmesi Gerektiği 1137
II. Tedbir Nafakasına Dava Tarihinden İtibaren Değil, Muaccel Hale Geldikten Sonra Faize Hükmedilebileceği 1137
14) Kocanın Karısından Tedbir Nafakası İsteyebileceği ve İstemeyeceği Haller 1137
15) Çocuklar İçin Hükmolunan Tedbir Nafakalarının Ayrı Ayrı Gösterilmesi 1137
16) Başka Erkekle Yaşayan Kadın Yararına Tedbir Nafakasına Hükmolunamayacağı 1137
17) Müşterek Çocuğun Kimin Yanında Kaldığı Tespit Edilmeden Davacı Lehine Tedbir
Nafakasına Karar Verilemeyeceği 1138
18) Diğer Kararlar 1138
A. Ayrılık Davalarında 1141
B. Boşanma ve Ayrılık Davaları Dışında (Müstakil) Talep Olunabilen Tedbir Nafakaları 1142
1) TMK'nın 195. Maddesine Dayanan Tedbir Nafakası Davaları 1142
2) TMK'nın 197. Maddesine Dayanan Tedbir Nafakası Davaları 1145
a) Yasa Metni ve Gerekçesi 1145
b) Görevli ve Yetkili Mahkeme 1146
c) İspatın Konusu, İspat Yükü, Deliller 1149
d) Yargıtay Kararları 1151
aa. MK'nm 197. Maddesi Kapsamındaki Tedbir Nafakası 1151
bb. Davacının Ayrı Yaşamakta Haklı Olduğunun İspatı 1152
cc. Boşanma Davası Dışındaki Nafaka Taleplerinin Bağımsız Dava Olarak Harca Tabi Olması 1153
dd. Ayrı Yaşamakta Haklılığın İspat Edilememesi ....1153
ee. Evlilik Dışı Birleşmede Tedbir Nafakası İstenemeyeceği M-BN ""53
ff. Delil Toplanmadan Nafaka İsteğinin Reddine Karar Verilemeyeceği 1153
gg. Boşanma Davası ile Birleştirilen Nafaka Davaşjpda Tahkikat Lüzumu 1154
hh. Ayrı Yaşama Hakkının Devam Ettiğinin Kanıtlanamaması 1155
ıı. Nafaka Miktarının Belirienmesinde Bilirkişi Görüşüne Başvurulamayacağı 1155
ii. Tedbir Nafakasının Dava Tarihinden İtibaren Geçerli Olacağı 1155
jj. Bitiş Tarihi Belirtilmeksizin Tedbir Nafakasının Tayin ve Takdir Edilmesi Gerektiği 1155
kk. Çocuklar Yararına Tedbir Nafakası Hükmünün Ayn Yaşamada Haklılık Şartına (İspatına)
Bağlı Bulunmadığı 1156
C. Nafaka Alacaklarının Özellikleri 1156
4) Önceden Feragatin Mümkün Olmaması 1156
5) Haczedilememesi 1157
6) Temlik Edilememesi 1157
7) Üzerinde Rehin Tesis Edilememesi 1157
8) Mirasçılara Geçmemesi 1158
9) Türk Parası ile Ödeme Kuralı 1158
10) Zamanaşımı 1158
11) Faiz 1159
I. Eşlerin Barınması 1159
II. Eşlerin Mallarının Yönetimi 1160
III. Çocukların Bakımı ve Korunması 1161
IV. Diğer Önlemler 1162
§ 3. 4320 SAYILI AİLENİN KORUNMASINA DAİR KANUN UYARINCA
HÜKMOLUNAN ÖNLEMLER 1163
A. Yasa Metni 1163
B. Genel Olarak 1164
C. 4320 Sayılı Kanun'a Göre Hükmolunan Tedbir Nafakası ve Bunun TMK Hükümlerinden Farkları 1169
§ 4. AİLE MAHKEMELERİNİN KURULUŞ. GÖREV VE YARGILAMA USULLERİNE
DAİR KANUN UYARINCA HÜKMOLUNABİLEN ÖNLEMLER 1170
§ 5. ÖNLEMLERİN (TEDBİRLERİN) YERİNE GETİRİLMESİ VE ÖNLEM
KARARLARINA MUHAFELETTE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR 1171
1) Önlemlerin Yerine Getirilmesi 1171
2) Önlem Kararına Muhalefette Uygulanacak Yaptırımlar 1172
a) Tedbir Nafakasında 1172
b) Çocuk Tesliminde ve Kişisel İlişki Kurulmasında 1173
c) 4320 Sayılı Kanun Uyarınca Verilen Tedbir Kararlarında 1177
d) Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun Uyarınca
Verilen Tedbir Kararlarında 1177
DokuzuNcu BÖLÜM BOŞANMANIN HUKUKİ SONUÇLARINA İLİŞKİN TALEP VE DAVALAR
§1. EŞLER AÇISINDAN 1179
I. Mal Rejiminin Tasfiyesi 1179
A. Genel Olarak 1179
B. Görevli ve Yetkili Mahkeme 1182
4) Harç Alınması 1187
I. İspat Hukuku Yönünden I\m Rejimi Tasfiyesi Davaları 1190
A. Edinilmiş Mallara KatılmaİRejimi 1190
B. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi 1196
C. Mal Ayrılığı Rejimi 1198
D. Mal Ortaklığı Rejimi 1199
E. Yargıtay Kararları 1200
1) Maddi ve Manevi Tazminat 1236
a) Görevli ve Yetkili Mahkeme 1236
b) Maddi Tazminatın Koşullan 1237
A. Talep (İstek) Şartı 1237
1) İstekle Bağlılık Kuralı 1237
2) Talebin Şekli 1239
3) Talebin Süresi . I I ...1239
4) Harç Sorunu 1240
B. Boşanmaya Karar Verilmiş Olmalı ve Bu Karar Kesinleşmiş Bulunmalıdır 1241
C. Kusur 1242
D. Zarar 1243
E. Yargıtay Kararları 1243
c) Manevi Tazminatın Koşulları 1271
1) Talep (İstek) Şartı 1271
2) Boşanmaya Karar Verilmiş Olmalı ve Bu Karar Kesinleşmiş Bulunmalıdır 1272
3) Kusur 1272
4) Tazminat İsteyen Tarafın (Eşin) Kişilik Haklarının Saldırıya Uğramış Olması 1275
5) Yargıtay Kararları 1276
d) Maddi ve Manevi Tazminat Kararlarının Özellikleri 1280
1) Maddi Tazminat 1280
2) Manevi Tazminat 1282
3) Maddi ve Manevi Tazminata Faiz 1282
4) Hüküm Fıkrasının İnfazda Karışıklık Yaratmayacak Şekilde Düzenlenmesi 1283
5) Boşanma Davası İçinde İstenen Maddi ve Manevi Tazminat Taleplerinin Kabulü ve
Reddi Halinde Taraflar Lehine Ücreti Vekalet Takdir Edilemeyeceği 1284
2) Yoksulluk Nafakası 1285
1) Görevli ve Yetkili Mahkeme 1285
2) Yoksulluk Nafakasının Koşulları 1287
1) Genel Olarak 1287
2) Koşulların İncelenmesi 1290
a. Talep (İstek) Şartı 1290
aa. İstekle Bağlılık Kuralı 1290
ab. Talebin Şekli 1294
ac. Talebin Süresi 1294
ad. Harç Sorunu 1296
4) Boşanmaya Karar Verilmiş Olmalı ve Bu Karar Kesinleşmiş Bulunmalıdır 1298
5) Kusur 1299
6) Yoksulluk 1301
7) Nafaka Miktarının Yükümlünün Mali Gücü ile Orantılı Olması 1305
I. Yoksulluk Nafakası Talep ve Davalarında İspat Sorunları, Hakimin Re'sen Araştırma Yükümlülüğü 1306
II. Yoksulluk Nafakası Hükümlerinde Gözetilmesi Gereken Hususlar 1311
A. Talebi Aşmama 1311
B. Yoksulluk Nafakasının Başlangıç Tarihi 1311
C. Yoksulluk Nafakasına Süresiz Olarak Karar Verilmelidir 1312
D. Hüküm Fıkrasında Düzenleme Yapılmadıkça Gerekçenin Yeterli Olmayacağı 1312
E. Yoksulluk Nafakasının Gelecek Yıllarda Ne Miktarda (Oranda) Arttırılacağı Hususunda
Hüküm Vermek İçin İstek Şartının Gözetilmesi 1313
F. Anlaşma Olmadıkça Yoksulluk Nafakasına Türk Lirası Olarak Hükmedilmelidir 1314
G. Faize Hükmün Kesinleşmesi Tarihinden itibaren Hükmolunabilmesi 1314
H. Bağımsız Açılan Nafaka Davalarının Kısmen Kabulü - Reddi Halinde Yargılama
Giderlerinin Paylaştırılamayacağı 1315
1) Boşanan Kadının Soyadı 1340
a) Medeni Kanunun 173. Maddesi, Gerekçesi ve Eski Medeni Kanunun 141. Maddesi Metinleri 1340
b) Kadının Soyadı Kanunundaki Talep Hakları 1341
c) Kocanın Soyadını Taşımaya İzin Verilmesi Davasının Şartları 1341
A. Talep (İstek) Şartı 1341
B. Husumet 1342
1) Husumetin Sağ İse Kocaya, Ölü İse Mirasçılarına Yöneltilmesi 1342
2) Cumhuriyet Savcısı ile Nüfus Memurunun Davaya Katılmalarının Gerekmemesi 1343
C. İspat 1343
2) Bekleme Süresinin Kaldırılması 1345
1) Medeni Kanunun 132. Maddesi, Gerekçesi ve Eski Medeni Kanunun 95. Maddesi Metinleri 1345
2) Bekleme Süresinin Kaldırılması Davasının Şartları 1346
1) Görevli ve Yetkili Mahkeme 1346
2) Harç 1347
3) Boşanma Kararının Kesinleşmesi 1347
4) Kadının Gebe Olmadığının Anlaşılması veya Boşandığı Eşiyle Yeniden Evlenmek
İstemesi 1348
5) İspat 1348
6) Verilecek Hükmün Özelliği 1349
§ 2. MÜŞTEREK ÇOCUKLAR AÇISINDAN 1349
I. Velayetin Düzenlenmesi 1349
A. Genel Olarak 1349
4) Velayetin Yargılama Usulü Açısından Özellikleri 1352
I. Görevli ve Yetkili Mahkeme 1352
II. Harç 1353
III. Veiâyet Konusunda Hakimin Re'sen Karar Vermesi Gerektiği (Talep Şartının Bulunmaması) 1353
IV. Veiâyet Konusunda Karar Verilmeden Önce Ana-Babanın, Vesayet Makamının
Görüşünün Sorulması ve İdrak Çağındaki Çocukların Dinlenmesi 1354
V. İspat 1358
A. Re'sen Araştırma İlkesi - Hakimin Re'sen Delil Toplayabilmesi 1358
B. Hakimin Aile Mahkemesi Bünyesindeki Uzmanların Veyahut Bilirkişilerin Araştırma,
İnceleme ve Görüşlerinden Yararlanabilmesi 1359
C. Kabul'ün Hukuki Sonuç Doğurmaması - Anlaşmalı Boşanmada Durum 1360
D. Çocukla İlgili Nüfus Kayıtları Düzeltilmeden Veiâyet Düzenlemesi Yapılamayacağı
(Bekletici Sorun) 1362
E. Veiâyet ile İlgili Kararlann Kesin Hüküm Teşkil Etmemesi 1363
5) Yargıtay Kararları 1363
1) Kişisel İlişkinin Düzenlenmesi 1381
a) Genel Olarak 1381
b) Görevli ve Yetkili Mahkeme 1382
c) Yargıtay Kararlarına Göre Kişisel İlişkinin Özellikleri 1383
A. Kişisel İlişkinin Re'sen Düzenlenmesi 1383
B. Kişisel İlişkinin Analık - Babalık Duygularını Tatmin Edici Şekilde Düzenlenmesi 1384
C. Kişisel İlişkinin Küçüğün Bedeni ve Fikri Gelişimine Engel Olmayacak Şekilde Düzenlenmesi 1384
D. Kişisel İlişkinin Kurulmasında Küçüğün Yararı Bakımından Uzman Görüşünün Alınması ....1385
E. Baba ile Her Hafta Sonu Kişisel İlişkinin Kurulmasındaki Sakınca 1385
F. Kişisel İlişki Kurulmasında Çocukların Birbirlerini Görmelerinin Sağlanması Gerektiği 1385
G. Kişisel İlişkinin Amacına Uygun Düzenlenmesi 1386
H. Kişisel İlişkinin Bayramlara İndirgenmesinin Hatalı Oluşu 1386
İ. Büyükana ve Büyükbaba ile Torunu Arasında Kişisel İlişki Kurulması 1386
J. Kişisel İlişkinin Başlangıç ve Bitiş Saatlerinin Kararda Gösterilmesi 1387
K. Tarafların Başka Yerlerde Oturmaları Olgusunun Gözetilmesi 1388
L. Kişisel İlişki Kurulmasında Algılama Çağındaki Çocuğun Bilgisine Başvurulması 1388
M. Kişisel İlişki Kararı İnfazda Tereddüt Yaratmamalıdır 1388
N. Kişisel İlişki Kurulmasının Gerektirdiği Masraf ve Külfetin Davacıya (Görüşecek
Tarafa) Ait Olması 1388
O. Büyükbaba ve Büyükanne ile Çocuk Arasında fcîşisel İlişki Kurulmasında Olağanüstü Hallerin İspatı 1388
2) İştirak Nafakası 1389
1) Genel Olarak 1389
2) İştirak Nafakasının Usul Hukuku Yönünden Özellikleri 1390
1. Görevli ve Yetkili Mahkeme, Harç Sorunu 1390
4) Taraf Sıfatı 1390
5) Talep Sorunu 1392
I. İştirak Nafakasına Re'sen Karar Verilmesi 1392
II. Miktar Yönünden Talebin Aşılamaması 1393
III. İştirak Nafakasının Gelecek Yıllarda Miktarının Ne Olacağı Yönünde Re'sen Karar Verilemeyeceği 1393
6) İspat 1394
7) İştirak Nafakasının Geçerlilik Tarihinin Kararda Belirtilmesi Gerektiği 1395
8) İştirak Nafakasına Türk Lirası Üzerinden Hükmedilmesi Gerektiği 1396
9) Kocanın da İştirak Nafakasını (Çocuk Adına) Talep Hakkı Bulunduğu 1396
10) istek Halinde İştirak Nafakasının Gelecek Yıllara Göre Belirlenmesi Zorunluluğu 1396
11) Boşanma Davası İçinde Karara Bağlanan İştirak Nafakası Talepleri İçin Ayrıca Karar Harcına ve Ücreti Vekalete Hükmedilemeyeceği 1396
12) İştirak Nafakasının Artırılması 1396
13) İştirak Nafakasının Gelecek Yıllara Uyarlanması 1397
14) İştirak Nafakasının Azlığı 1398
15) İştirak Nafakasının Dava Tarihinden İtibaren Arttırılması 1398
16) Gelecek Yıllar İçin Nafakanın Artırılması İstendiğinde Asgari Olarak TEFE Oranında Arttırılarak Ödenmesine Karar Verilmelidir 1398
17) Mal varlığı ve Geliri Olmayan Kadının İştirak Nafakası İle Sorumlu Tutulamayacağı 1399
18) İştirak Nafakası Yorum Yoluyla Sürdürülemez 1399
S 3. USUL HUKUKU YÖNÜNDEN BOŞANMANIN FER'İ SONUÇLARINA İLİŞKİN
SÖZLEŞMELER 1400
A. Metinler: 743 Sayılı MK, 1971 ve 1984 Tarihli MK. Öntasardan, 4721 Sayılı
TMK ve Gerekçesi 1400
B. Genel Olarak Boşanmanın Fer'i Sonuçlarına İlişkin Sözleşmeler 1401
1) TMK'nın 184/5. Maddesinin Amacı 1401
2) Boşanmanın Fer'i Sonuçlarına İlişkin Sözleşmelerin Şekli 1402
C. Hakimin Sözleşmeyi Onaylaması ve Bunun Usul Hukuku Yönünden Sonuçları 1402
D. TMK. m. 184/5 ile m. 166/111 Arasındaki Farklar 1405
ONUNCU BÖLÜM MİLLETLERARASI USUL HUKUKU BAĞLAMINDA BOŞANMA DAVALARINDA YARGILAMA USULÜ VE YABANCI MAHKEME (BOŞANMA) İLAMLARININ TANINMASI VE TENFİZİ
§ 1. ANA HATLARI İLE YABANCILIK UNSURU TAŞIYAN BOŞANMA
DAVALARINDA YARGILAMA USULÜ 1407
I. Genel Olarak: Lex Fori Prensibinin Uygulanması 1407
4) Yetkili Mahkeme 1408
5) Görevli Mahkeme 1413
6) Yabancı Derdestlik 1414
7) Teminat 1418
8) Türkiye'den Yurt Dışına Tebligat 1419
9) Milletlerarası İstinabe 1423
10) Yabancı Unsurlu Boşanma Davalarında İspat Yükü ve Karineler, Delil
Çeşitleri, Delillerin İkamesi ve Toplanması, Delillerin İspat Gücü 1426
I. Genel Olarak 1426
II. İspat Yükü ve Karineler 1426
III. Delil Çeşitleri - Delillerin İkamesi, Toplanması ve İspat Gücü 1426
§ 2. YABANCI MAHKEME (BOŞANMA) İLAMLARININ TANINMASI VE TENFİZİ 1428
A. Tanımlar 1428
1) Tanıma 1428
2) Tenfiz 1428
B. Tanıma ve Tenfizin Ortak Koşulları 1429
a) Yabancı Mahkemelerden Verilmiş Bir İlamın Olması 1429
b) Yabancı Mahkeme Kararının Kesinleşmiş Olması 1430
c) Yabancı İlamın Hukuk Davalarına İlişkin Olması 1431
d) Yabancı İlamın Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine Girmeyen Bir Konuda
Verilmiş Olması 1432
e) Yabancı İlamın Kamu Düzenine Açıkça Aykırı Olmaması 1432
C. Yabancı İlamların Tenfizinde Ek Koşullar 1447
A. Karşılıklılık (Mütekabiliyet) 1447
B. Savunma Hakkına Uyulmuş Olması 1453
§ 3. YABANCI MAHKEME (BOŞANMA) İLAMLARININ TANINMASI VE TENFİZİ
DAVALARINDA YARGILAMA USULÜ 1456
1) Görevli Mahkeme 1456
2) Yetkili Mahkeme 1456
3) Tanıma ve Tenfiz Davasında Taraflar: Sıfat ve Taraf Şekli 1458
1) Sıfat 1458
2) Taraf Teşkili 1464
4) Tanıma ve Tenfiz Talebinin Şekli ve Dava Dilekçesine Eklenecek Belgeler 1468
1) Tanıma ve Tenfiz Talebinin Şekli 1468
2) Dava Dilekçesine Eklenecek Belgeler 1468
5) İspat ve Deliller 1474
4) Diğer Usuli Konulara İlişkin Yargıtay Kararları 1478
I. Tebliğ Günü ile Duruşma Günü Arasında 10 Günden Az Bir Sürenin Bulunması
Halinde İşin Esasına Girilemeyeceği 1478
II. Boşanma Davasının Islah ile Yabancı Boşanma İlamının Tanınması ve Tenfizine Dönüştürülebileceği 1479
III. Yabancı Mahkeme Kararında Velâyet Düzenlemesi Yapılmamış Olmasının Tanıma
veya Tenfiz İsteminin Reddine Gerekçe Yapılamayacağı 1479
IV. Yabancı İlamda Velâyet Konusunda Hüküm Olmasına Rağmen Tenfiz Kararına Bunun Yansıtılmamasının Kanuna Aykırı Olduğu 1479
V. Tenfizi İstene
