Medeni Usul Hukuku El Kitabı2 Cilt
Prof. Dr. Baki KURU
Av. Burak AYDIN
1 inci Cildin
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
KISALTMALAR CETVELİ 27
SEÇİLMİŞ BİBLİYOGRAFYA . 31
GİRİŞ
1. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN YARGI ÇEŞİTLERİ İÇİNDEKİ YERİ VE
BÖLÜMLERİ 37
A) Yargısal faaliyet (yargı) 37
B) Yargı yolları 38
I - Anayasa yargısı . 38
II - İdarî yargı. 38
III - Adli yargı. 43
C) Medenî yargının diğer yargı çeşitlerinden farkı. 45
I - Medenî yargının Anayasa yargısından farkı 45
II - Medenî yargının idari yargıdan farkı (idarî yargının görev alanı) 45
III - Medenî yargının ceza yargısından farkı 51
D) Yargı yolu itirazı ve uyuşmazlığı 51
2. ÇEKİŞMELİ YARGININ NİTELİĞİ ve ÖNEMİ 53
3. MEDENÎ USUL HUKUKUNUN KAYNAKLARI 57
A) Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) . 57
B) Diğer kanunlardaki usul hükümleri . 59
E) Özel mahkemeler için konulmuş özel usul hükümleri . 60
F) Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet
Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik
(Yönetmelik) 60
G) Yargıtay kararları. 60
H) UYAP’ın kullanılması . 61
Birinci Bölüm
M A H K E M E L E R
4. MAHKEMELER TEŞKİLÂTI 67
A) Genel bilgi . 67
B) İlk derece hukuk mahkemeleri 67
I - Genel mahkemeler . 67
II - Özel mahkemeler. 71
10 İçindekiler
C) Kontrol mahkemeleri 72
I- İstinaf mahkemeleri (bölge adliye mahkemeleri) 73
II- Yargıtay. 75
III- Yargıtay’ın teşkilâtı 75
IV - Yargıtay’ın görevleri . 77
5. MAHKEMELERDE ÇALIŞAN KİŞİLER . 79
A) Hâkimler 79
I - Hâkimlik mesleğine giriş . 80
II - Hâkimlik mesleği 81
III - Hâkimlerin bağımsızlığı ve teminatı 82
IV - Hâkimlerin sorumluluğu . 85
B) Adliye personeli. 86
I- Yazı işleri müdürü 86
II- Zabıt kâtibi 88
III- Mübaşir 91
IV - Hizmetli 92
6. HÂKİMİN DAVAYA BAKMAKTAN YASAKLILIĞI ve REDDİ (m.34-44) 93
A) Hâkimin davaya bakmasının yasak olması 94
I - Hâkimin davaya bakamayacağı haller (yasaklılık sebepleri) . 94
II - Hâkimin çekinmesi (istinkâfı) usulü . 94
B) Hâkimin reddi 96
I- Ret sebepleri (m.36) 96
II- Hâkimin reddi usulü 99
1) Taraflardan birinin hâkimi reddetmesi 99
2) Hâkimin çekilmesi (hakimin kendini reddetmesi) 104
III- İstinaf mahkemesi başkan ve üyelerinin reddi 106
IV - Yargıtay başkan ve üyelerinin reddi . 107
V- Zabıt kâtibinin yasaklılığı ve reddi (m.45). 107
7. MAHKEMELERİN ÇALIŞMASINA İLİŞKİN DIŞ ŞARTLAR . 109
A) Mahkeme işlerinin görüldüğü yer. 109
B) Mahkeme işlerinin görüldüğü zaman 110
C) Mahkemelerde kullanılan dil (lisan) 111
D) Duruşma’nın aleniliği (aleniyet ilkesi) (m.28) 112
E) Duruşmanın düzeni . 114
MAHKEMELERİN GÖREV ve YETKİSİ
8. GÖREV . 121
A) Genel bilgi . 121
B) Görevli mahkemeler 122
İçindekiler 11
I- Sulh hukuk mahkemesinin görevine giren davalar 122
II- Asliye mahkemelerinin görevine giren davalar 131
1) Genel bilgi 131
2) Ticarî davalar 132
a) Mutlak ticarî davalar 132
b) Nispî ticarî davalar. 137
3) Arabuluculuğa başvurma zorunluluğu . 139
4) Ticaret mahkemeleri 140
5) Asliye hukuk mahkemesinin görevine giren davalar 143
a) Malvarlığı haklarına ilişkin davalar. 144
b) Şahıs varlığı haklarına (kişi hallerine) ilişkin davalar 147
C) Görev kurallarının niteliği 151
D) Mahkemenin görevli olup olmadığını incelemesi . 152
E) Görevsizlik kararı . 156
F) Görevsizlik kararı üzerine yapılacak işlemler. 157
I- Genel bilgi 157
II- İki hafta içinde görevsizlik kararı vermiş olan mahkemeye
başvurulmuş olmasının sonuçları. 158
III- İki hafta içinde görevsizlik kararı vermiş olan mahkemeye
başvurulmamış olmasının sonuçları. 161
9. YETKİ (m.5-19) . 165
A) Genel bilgi . 165
B) Genel ve özel yetki kuralları 166
I- Genel yetki (m.6) . 169
1) Gerçek kişilerin yerleşim yeri. 169
2) Tüzel kişilerin yerleşim yeri 170
3) Davalı sayısının birden fazla olması halinde genel yetkili mahkeme 172
4) Genel yetki kuralının niteliği 173
II - Özel yetki kuralları . 174
1) Bir yerde geçici olarak oturanlara karşı açılacak davalarda yetki 174
2) Sözleşmeden doğan davalarda yetki 176
3) Şubenin bulunduğu yer mahkemesinin yetkisi (m.14). 179
4) Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki (m.15). 181
5) Haksız fiilden doğan davalarda yetki (m.16) 183
7) Mirastan doğan davalarda yetki (m.11). 185
8) Taşınmazın aynından doğan davalarda yetki (m.12) . 187
10) Diğer kanunlardaki özel yetki kuralları (m.5) . 189
C) Yetki sözleşmesi (tarafların sözleşme ile yetkisiz mahkemeyi
yetkili kılmaları) . 192
I- Yetki sözleşmesi yapılamayacak olan haller 193
II- Yetki sözleşmesi yapılabilecek olan haller 195
III- Yetki sözleşmesinin hukuki niteliği 196
12 İçindekiler
IV- Yetki sözleşmesi iki şekilde yapılabilir . 196
V- Yetki sözleşmesinin şekli 196
VI- Uyuşmazlığın belirli olması 197
VII- Mahkemenin belirli olması. 197
IX- Yetki sözleşmesinin etkisi 198
X- Davalının yetki itirazında bulunmaması . 199
D) Yetki itirazı 200
I- Kesin yetki hallerinde yetki itirazı 200
II- Kesin yetki olmayan hallerde yetki itirazı . 200
1) Yetki itirazında bulunma süresi 201
2) Yetki itirazının yapılması 202
3) Yetki itirazının incelenmesi 204
E) Yetki itirazının reddi. 207
F) Yetkisizlik kararı . 208
G) Yetkisizlik kararı üzerine yapılacak işlemler 210
I- Genel bilgi 210
II- İki hafta içinde yetkisizlik kararını vermiş olan mahkemeye
başvurulmasının sonuçları 211
III- İki hafta içinde yetkisizlik kararını vermiş olan mahkemeye
başvurulmamış olmasının sonuçları . 213
H) Türk Mahkemelerinin milletlerarası yetkisi (MÖHUK m.40 vd) . 216
I - Genel bilgi. 216
II- Malvarlığı haklarına ilişkin davalarda Türk mahkemelerinin
milletlerarası yetkisi . 218
1) Taşınmazın aynından doğan davalarda
Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi. 218
2) Taşınmazlar dışındaki (diğer) malvarlığı haklarına ilişkin davalarda
Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi. 218
III- Şahısvarlığı haklarına (kişi hallerine) ilişkin davalarda
Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi 219
J) Yetki sözleşmesi ile yabancı mahkemenin yetkili kılınması 220
I- Yabancı mahkemeyi yetkili kılan yetki sözleşmesi yapılamayacak
davalar 220
II- Yabancı mahkemeyi yetkili kılan yetki sözleşmesi yapılabilecek
davalar 221
10. YARGI YERİ BELİRLENMESİ (m.21-23) 229
A) Yargı yeri belirlenmesini gerektiren haller 229
B) Yargı yeri belirlenmesi usulü . 233
11. GENEL MAHKEMELER ARASINDA İŞBÖLÜMÜ 237
A) Hukuk davalarında iş bölümü 237
İçindekiler 13
I - Birden fazla sulh hukuk mahkemesi arasındaki iş bölümü . 237
II - Birden fazla asliye hukuk mahkemesi arasındaki iş bölümü 238
B) Ticari davalarda iş bölümü 238
C)Bir yerdeki birden fazla özel mahkeme arasındaki iş bölümü . 239
12. GENEL MAHKEME – ÖZEL MAHKEME İLİŞKİSİ . 241
A) Ayrı özel mahkeme bulunan yerler . 241
B) Ayrı özel mahkeme bulunmayan yerler 241
13. HUKUK MAHKEMELERİ İLE İDARE MAHKEMELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ 245
A) Yargı yolu kavramı. 245
B) Yargı yolu (görev) itirazı. 247
I - Hukuk mahkemesinde yargı yolu itirazı 248
II - İdare mahkemesinde yargı yolu (görev) itirazı 250
14. YARGI YOLU (görev) UYUŞMAZLIĞI 253
A) Uyuşmazlık Mahkemesi 253
B) Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında yargı yolu (görev)
uyuşmazlığı 254
I- Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında olumlu görev
(yargı yolu) uyuşmazlığı 254
1) Danıştay Başsavcısının olumlu görev uyuşmazlığı çıkarması
(UMK m.10-13) 254
2) Hukuk mahkemesinin ve idare mahkemesinin aynı dava için
kendilerini görevli saymaları (UMK m.17). 256
II- Hukuk mahkemesi ile idare mahkemesi arasında olumsuz yargı yolu
(görev) uyuşmazlığı 257
III - Hukuk mahkemesinin, Uyuşmazlık Mahkemesi’ne başvurması 258
C) Hüküm uyuşmazlığı . 260
15. İSTİNABE 261
A) Genel bilgi . 261
B) Türk mahkemeleri arasında hukuki yardım (istinabe). 262
C) Türk mahkemeleri ile yabancı mahkemeler arasında hukuki yardım
(istinabe) 264
16. MAHKEMELERE YARDIMCI ORGANLAR. 267
A) Avukatlar. 267
B) Cumhuriyet Savcıları . 279
C) Noterler. 283
14 İçindekiler
İkinci Bölüm
D A V A
17. GENEL BİLGİ 289
18. TARAFLAR (m.50-56, m.124) 293
A) Genel bilgi . 293
B) Taraf ehliyeti (yeteneği) 296
I - Gerçek kişilerin taraf ehliyeti 296
a) Yalnız öleni ilgilendiren davalar . 298
b) Mirasçıları da ilgilendiren davalar . 299
c) Ölen tarafın mirasçılarının davaya devam etmesi 300
II - Tüzel kişilerin taraf ehliyeti 303
1) Özel hukuk tüzel kişilerinin taraf ehliyeti. 303
2) Kamu tüzel kişilerinin taraf ehliyeti . 305
III- Tüzel kişiliği bulunmayan toplulukların taraf ehliyeti de yoktur. 311
a) Mirasçılar tarafından dava açılması . 315
b) Mirasçılara karşı dava açılması 316
IV- İflâs masasının taraf ehliyeti 320
V- Taraf ehliyeti dava şartıdır (m.114/1-d) . 321
C) Dava ehliyeti (m.51) 322
I- Gerçek kişilerin dava ehliyeti. 322
II - Tüzel kişilerin dava ehliyeti 326
D) Dava takip yetkisi (m.53). 330
E) Taraf sıfatı (husumet) 331
F) Tarafların değişmesi 334
19. DAVAYA VEKÂLET (tarafların davada temsili) (m.71-83) . 343
A) Giriş. 343
I- Yasal temsil 343
II- İradî temsil 345
B) Davayı avukat aracılığı ile takip etmek zorunlu değildir 346
C) Davada vekil olabilecek kişiler (davaya vekâlet ehliyeti). 347
D)Davaya vekâlet ehliyeti olmayan kişilerin dava takip etmesi 349
E) Vekâletin verilmesi (temsil yetkisi verilmesi) 350
G) Vekâletnamenin mahkemeye verilmesi 352
H) Davaya vekâletin kapsamı. 356
I- Davaya vekâletin kanunî (yasal) kapsamı (m.73) (vekile özel yetki
verilmesini gerektirmeyen işlemler) 356
II - Vekile özel yetki verilmesini gerektiren işlemler . 358
III- Vekilin özel yetkilerini kullanması 362
J) Davanın birden fazla vekil ile takibi (m.75) 363
İçindekiler 15
K) Davaya vekâletin sona ermesi. 364
L) Vekâleti sona erdirmeyen haller 372
M) Vekil ile takip edilen davalarda vekâlet verenin durumu. 373
20. DAVA ŞARTLARI 377
A) Dava şartları kavramı 379
B) Dava şartlarının çeşitleri 380
I- Mahkemeye ilişkin dava şartları 380
II - Taraflara ilişkin dava şartları 384
III - Dava konusuna ilişkin dava şartları. 385
1) Kesin hüküm bulunmaması 385
2) Aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte (derdest)
olmaması . 385
a) Aynı davanın iki kere açılmış olması 386
b) Birinci dava ile ikinci davanın aynı dava olması . 387
3) Hukuki yarar. 389
IV - Diğer kanunlardaki özel dava şartları . 394
C) Dava şartlarının incelenmesi . 396
21. DAVA ÇEŞİTLERİ (m.105-113) 401
A) Mahkemeden istenen hukuki korumaya göre dava çeşitleri 401
I - Eda davası (m.105) . 401
II - Tespit davası (m.106). 403
III - İnşaî davalar (yenilik doğuran davalar). 412
B) Talep sonucunun niceliğine göre dava çeşitleri 416
I - Terditli davalar (m.111) 416
II- Seçimlik davalar (m.112) 421
III - Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) (m.110). 423
IV- Mütelâhik davalar : hakların (sebeplerin) yarışması (hakların telâhuku)427
V- Kısmî dava (m.109). 429
VI- Belirsiz alacak davası (m.107) 435
VII- İdari yargıda genişletilmiş kısmî dava. 440
VIII- Topluluk davası (m.113) 442
22. GENEL (yazılı) YARGILAMA USULÜ 445
23. DAVA AÇILMASI . 447
A) Genel bilgi . 447
B) Davanın açılması (m.118 vd) . 448
I - Dava dilekçesinin içeriği 448
1) Mahkemenin adı (m.119/1-a) 450
2) Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri (m.119/1-b) 450
3) Davanın konusu . 454
16 İçindekiler
4) Vakıalar (dava sebebi) 455
5) Delillerin dava dilekçesine yazılması gerekir (zorunludur). 457
6) Hukuki sebepler (m.119/1-g). 459
7) Açık bir şekilde talep sonucu (m.119/1-ğ) . 460
8) İmza . 463
II- Dava dilekçesinin yazılması 465
III - Dava dilekçesinin mahkemeye verilmesi 465
1) Dava dilekçesinin verileceği yer. 465
2) Dava dilekçesine davalı sayısı kadar örnek eklenir (m.118/1,c.2) . 466
3) Yazılı delillerin dava dilekçesi ile birlikte verilmesi 467
4) Yargılama harçlarının yatırılması 467
5) Gider avansının yatırılması. 468
9) Dava dosyası 472
10) Tensip tutanağı 472
11) Dava dilekçesinin davalıya tebliği 473
12) Dava açılması üzerine, taraflar hemen duruşmaya çağırılmaz 474
IV - Davanın açılma zamanı. 474
C) Dava açılmasının sonuçları 475
I - Dava açılmasının maddî hukuk bakımından sonuçları 475
II - Dava açılmasının usul hukuku bakımından sonuçları 477
D) Dava dilekçesinde faiz istenmesi. 481
24. DAVAYA CEVAP (m.126-131) 485
A) Genel bilgi . 485
B) Davalının cevapları (savunma biçimi) 486
I - Davalının davayı kabul etmesi 486
II - Davalı, dava dilekçesindeki vakıalara karşı koyabilir . 486
III - Davalının yeni (karşı) vakıalar ileri sürmesi (savunma vasıtaları) . 487
C) Cevap dilekçesi (m.126-131) . 492
I - Cevap dilekçesinin içeriği 492
II- Cevap dilekçesinin yazılması. 498
III- Cevap dilekçesinin mahkemeye verilmesi. 498
D) Cevap süresi 500
E) Cevap dilekçesi verilmesinin sonuçları 502
I - Davalı davanın esasına girmiş olur 502
II- Savunmayı genişletme yasağı, cevap dilekçesinin verilmesi ile değil,
ikinci cevap dilekçesinin verilmesi ile başlar 503
F) Cevap süresi içinde cevap dilekçesi verilmemiş olmasının sonuçları 503
I- Davalının vakıaları inkâr etmiş sayılması (m.128) 503
II - Savunmayı genişletme yasağı 504
G) Cevap süresi geçtikten sonra cevap dilekçesi verilmesi 506
H) Davalının davaya cevap vermemesi 507
İçindekiler 17
25. CEVABA CEVAP DİLEKÇESİ ve İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ (m.136) . 509
A) Cevaba cevap dilekçesi (m.136) 509
I- Cevaba cevap dilekçesi verme süresi 509
II- Cevaba cevap dilekçesinin içeriği . 510
IV- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesi . 512
V- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesinin sonuçları 512
1) İddianın (davanın) genişletilmesi ve değiştirilmesi yasağı . 512
2) İddianın (davanın) değiştirilmesi sayılan haller 513
3) Davayı değiştirme (ve genişletme) yasağının istisnaları 515
a) Davalının açık muvafakati 515
b) Islah . 517
c) Dava konusunun devri . 517
4) Davayı değiştirme zamanı 517
5) Davayı değiştirmenin (veya genişletmenin) etkisi . 518
6) Davanın tekrar değiştirilmesi (veya genişletilmesi) . 518
7)Davalının davayı değiştirmeye açık biçimde muvafakat etmemesi
(itiraz etmesi) 518
8)Davayı değiştirmenin (ve genişletmenin) yasak olmadığı haller
(davayı değiştirme ve genişletme yasağına tâbi olmayan haller) 519
9) Davayı değiştirme (veya genişletme) sayılmayan haller 520
10) Davayı değiştirme yasağı, cevaba cevap dilekçesinin verilmesi ile
başlar (m.141/1) 520
VI-Davalının cevap dilekçesi vermemesi halinde, davacı cevaba cevap
dilekçesi (m.136) veremez . 521
VII -Cevaba cevap süresi geçtikten sonra cevaba cevap dilekçesi
verilmesi. 521
VIII -Davalının ön inceleme aşamasına kadar hiç cevap dilekçesi
vermemesi 522
B) İkinci cevap dilekçesi (m.136) 522
I- İkinci cevap dilekçesini verme süresi. 522
II- İkinci cevap dilekçesinin içeriği. 523
III - Davalı, ikinci cevap dilekçesi ile savunmasını genişletebilir veya
değiştirebilir . 524
IV- İkinci cevap dilekçesinin verilmesi. 524
V- İkinci cevap dilekçesinin verilmesinin sonuçları . 524
1) Dilekçeler aşaması sona erer . 524
2) Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı başlar. 525
3) Savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi sayılan haller 525
4) Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağının istisnaları 529
a) Davacının açık muvafakati . 529
b) Islah . 530
5) Savunmayı genişletme veya değiştirme zamanı 531
6) Savunmayı genişletmenin (veya değiştirmenin) etkisi. 531
18 İçindekiler
7) Savunmanın tekrar genişletilmesi veya değiştirilmesi . 531
8) Savunmayı genişletmenin ve değiştirmenin yasak olmadığı haller 532
9) Savunmayı genişletme veya değiştirme sayılmayan haller 533
VI-Davacının cevaba cevap dilekçesi vermemesi halinde davalı ikinci
cevap dilekçesi (m.136) veremez. 533
VII - Süresi geçtikten sonra ikinci cevap dilekçesi verilmesi . 533
C) Davalının ön inceleme duruşmasına kadar cevap dilekçesi vermemesi. 534
D) İddia ve savunmanın genişletilmesi (veya değiştirilmesi) yasağı aynı
davada söz konusu olur . 535
26. ÖN İNCELEME (m.137-142) . 537
A) Genel bilgi . 537
B) Duruşmasız ön inceleme . 537
C) Ön inceleme duruşması. 538
D)Hak düşürücü süre ve zamanaşımı hakkında karar verilmesi . 545
E) Hâkim yardımcılığı . 549
Üçüncü Bölüm
27. TAHKİKAT (m.143-186) 553
A) Genel bilgi . 553
I- Tahkikat yapılmasına gerek olmayan haller 553
II- Tahkikat yapılmasına gerek olan haller 554
B) Tahkikatın yapılış biçimi (şekli) 555
C) Yargılamaya hâkim olan ilkeler (m.24-33). 570
I - Tasarruf ilkesi (m.24) 570
II- Taleple bağlılık ilkesi (m.26) . 571
III - Taraflarca getirilme (hazırlama) ilkesi (m.25). 572
IV- Kendiliğinden (resen) araştırma ilkesi . 576
V- Dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğü (m.29). 580
VI- Hukuki dinlenilme hakkı (m.27). 583
VII- Usul ekonomisi ilkesi (m.30). 588
VIII- Adil yargılanma hakkı 590
IX- Hukukun uygulanması . 591
1) Hâkim, Türk Hukukunu kendiliğinden (resen) uygular (m.33) . 591
2) Yabancı hukukun uygulanması (MÖHUK m.2). 593
X- Aleniyet ilkesi (m.28) 594
XII- Doğrudanlık ilkesi . 595
D) Tahkikatın yapılması (m.143 vd) . 595
E) Tahkikat duruşmasının sonunda iki durumla karşılaşılır 598
F) Toplu ticaret mahkemelerinde tahkikat 599
G) Dava dosyasının kaybolması (zayî olması) 601
İçindekiler 19
I- Yangın, deprem, su baskını veya toprak kayması nedeniyle dosyanın
kaybolması . 601
II- Dava dosyasının başka bir nedenle kaybolması . 603
28. İSTİCVAP (tarafın sorguya çekilmesi) (m.169-175) 605
A) Genel bilgi . 605
B) İsticvabın konusu. 607
C) İsticvap kararı 607
D) Tarafın kendisi isticvap edilir (sorguya çekilir) 608
E) İsticvap davetiyesi (m.171) 610
F) İsticvap usulü (isticvabın yapılması). 611
Dördüncü Bölüm
DELİLLER (kanıtlar)
29. DELİLLER HAKKINDA GENEL HÜKÜMLER (m.187-198) 615
A) İspat ve delil 616
I- İspat. 616
II- Delil (kanıt) . 617
B) Delilin (ispatın) konusu 617
C) İspat yükü (HMK m.190 ; MK m.6) 619
I- Genel kural 620
II- Genel kuralın istisnaları 622
a) Kanunî (yasal) karineler . 629
b) Fiilî karineler (yaşam deneyi kuralları). 634
III- Karşı delil (m.191). 637
D) Delillerin gösterilmesi . 638
I- Dilekçeler aşamasında delillerin gösterilmesi . 638
II- Yazılı delillerin ön inceleme aşamasından önce sunulması 639
III- Delillerin hasredilmesi . 640
IV- Deliller taraflarca gösterilir 642
E) Delillerin incelenmesi 644
F) Hukuka aykırı olarak elde edilmiş olan deliller 645
G) Delil çeşitleri 647
I- Kesin deliller 647
II- Takdirî deliller. 648
KESİN DELİLLER
30. İKRAR (m.188) 652
A) İkrarın niteliği ve konusu. 652
B) İkrarın yapılış biçimi. 653
20 İçindekiler
C) İkrar’dan dönme 656
D) İkrarın etkisi (hükmü) 656
E) İkrarın çeşitleri ve bölünmesi 657
I- Basit ikrar (âdi ikrar) 657
II- Vasıflı ikrar (nitelikli ikrar). 658
III- Bileşik ikrar 662
1) Bağlantılı bileşik ikrar. 663
2) Bağlantısız bileşik ikrar. 663
IV- İspat yükü yer değiştirmemek şartı ile ikrar bölünebilir 664
V- İkrara eklenen vakıanın ileri sürülmesi iddia ve savunmanın
genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağına tâbidir 665
F) Mahkeme dışı ikrar 665
31. BELGE (m.199) 668
32. SENET 670
A) Kavram ve önemi 670
I - Kavram 670
II - Senet ispat şekil şartıdır. 671
III - Senet delilinin önemi 672
B) Senet çeşitleri 672
I - Adi senetler. 672
II - Resmî senetler. 681
III - Senetlerdeki çıkıntı, kazıntı ve silintiler 687
C) Senetlerin mahkemeye verilmesi (ibrazı) 687
I - Genel bilgi. 687
II - Senetlerin mahkemeye verilmesi (ibrazı) zorunluluğu 690
D) Senetle ispat zorunluluğu (tanıkla ispat yasağı) 694
I - Genel bilgi. 694
II -İspat sınırından fazla hukuki işlemlerin senetle ispatı zorunludur 695
1) (birinci) Ana kural. 695
2) İspat sınırı ile ilgili (birinci) ana kuralın istisnaları
(tanıkla ispat edilebilen hukuki işlemler). 702
III - Senede karşı senetle ispat zorunluluğu (tanıkla ispat yasağı) (m.201) . 714
1) (İkinci) Ana Kural 714
2) Senede karşı senetle ispat zorunluluğunun istisnaları
(senede karşı tanıkla ispatın mümkün olduğu haller) . 719
E) Güvenli elektronik imza. 723
33. TİCARİ DEFTERLERLE İSPAT (HMK m.222). 726
A) Giriş. 726
B) Ticari defterlerle ispat hakkında genel bilgi 727
İçindekiler 21
C) Ticari defterlerle ispat . 730
D) Ticari defterlerin sahibi aleyhine delil olması . 731
I- Genel bilgi 731
II- Başka delillerle birlikte diğer tarafın ticari defterlerine dayanılması. 731
III - Sadece diğer tarafın ticari defterlerine dayanılması. 731
1) Bir tarafın yalnız diğer tarafın (hasmın) ticari defterlerine
dayanması . 732
2) Diğer tarafın ticari defterlerine dayanan tarafın tacir olması
şart değildir . 732
3) Mahkemenin diğer tarafın defterlerinin ibrazına karar vermesi . 732
E) Ticari defterlerin sahibi lehine delil olması 735
34. YEMİN (m.225-239) 742
A) Yemin teklifi (m.227). 743
B) Kendisine yemin teklif edilen tarafın yemin için davet edilmesi ve
buna karşı davranışı . 748
C) Yemin taraflarca eda olunur 753
D) Yemin hakkında usul hükümleri (m.233-238) . 755
TAKDİRÎ DELİLLER
35. TANIK (m.240-265). 761
36. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ (HMK m.266-287) 781
A) Bilirkişi kavramı ve tanıklıktan farkı. 781
B) Bilirkişi incelemesini gerektiren haller 782
I- Bilirkişi incelemesinin zorunlu olduğu haller. 782
II- Özel ve teknik bilgiyi gerektiren haller . 783
III- Özel ve teknik bilgiyi gerektiren halleri hâkim takdir eder 784
IV- Hukuki sorunlar için bilirkişiye başvurulamaz . 785
C) Bilirkişi incelemesine karar verilmesi 787
I- Tarafların bilirkişi incelemesi yapılmasını istemesi 787
II- Hâkimin kendiliğinden (resen) bilirkişi incelemesi yapılmasına karar
vermesi. 788
III- Bilirkişi sayısının belirlenmesi 789
IV- Bilirkişilerin görevlendirilmesi . 790
V- Bilirkişiye yemin verdirilmesi zorunludur (HMK m.271). 794
VI- Bilirkişinin görev alanının belirlenmesi 795
VII- Bilirkişinin görevini yapmaktan yasaklı olması ve reddi (HMK m.272). 796
VIII- Bilirkişilik görevini kabulle yükümlü olanlar 798
IX- Bilirkişilik görevinin kapsamı . 799
X- Bilirkişinin görev ve yetkileri. 801
XI- Bilirkişi açıklamalarının tespiti ve bilirkişi raporu 802
22 İçindekiler
1) Bilirkişinin sözlü açıklama yapması 803
2) Bilirkişi raporu 804
3) Bilirkişi raporuna itiraz. 809
4) Bilirkişilerden sözlü olarak açıklama istenmesi veya
ek rapor alınması. 812
5) Yeni (ikinci) bilirkişi incelemesi 812
XII - Bilirkişinin oy ve görüşü hâkimi bağlamaz. 813
XIII- Bilirkişi gideri ve ücreti 814
D) Bilirkişinin sır saklama yükümlülüğü . 815
E) Bilirkişinin ceza sorumluluğu . 816
F) Bilirkişinin hukuki sorumluluğu 816
G) Bilirkişilerin denetlenmesi. 820
H) Bilirkişi raporunun başka bir davaya etkisi 821
37. UZMAN GÖRÜŞÜ (m.293). 825
38. KEŞİF (m.288-292) 831
A) Genel bilgi . 831
B) Keşif kararı. 832
C) Keşif giderleri. 836
D) Keşif yapılması. 838
E) Keşfe katlanma zorunluluğu (m.291). 843
F) Soybağı tespiti için inceleme . 844
39. DELİL SÖZLEŞMESİ (m.193 ve m.200/2) 847
A) Genel bilgi . 847
B) Delil sözleşmesinin çeşitleri. 848
I- Münhasır delil sözleşmesi 849
1) Genel bilgi 849
2) Hakem-bilirkişi sözleşmesi . 851
II- Münhasır olmayan delil sözleşmesi 854
C) Delil sözleşmesinin şekli 854
I- Yazılı şekil. 854
II- Delil sözleşmesinin mahkeme önünde yapılması . 856
Beşinci Bölüm
YARGILAMA ve HÜKÜM
40. TAHKİKATIN SONA ERMESİ SÖZLÜ YARGILAMA ve HÜKMÜN VERİLMESİ
(m.184-186, 294-303) . 861
I - Tahkikatın sona ermesi. 861
II- Tahkikatın genişletilmesi 862
İçindekiler 23
III - Sözlü yargılama. 864
IV - Hükmün verilmesi. 866
V- Toplu ticaret mahkemelerinde tahkikatın sona ermesi, sözlü
yargılama ve hükmün verilmesi (m.185) 875
41. HÜKÜM (kararlar) (m.294-302) 879
A) Karar çeşitleri 879
I -Ara kararları. 879
II - Nihaî kararlar. 881
1) Hükümler (esasa ilişkin nihaî kararlar). 881
2) Usule ilişkin nihaî kararlar (m.294/6). 883
3) Davanın konusuz kalması halinde verilen kararlar. 884
B) Hüküm (m.294 vd). 888
I- Hükmün verilmesi 888
II- Hükmün içeriği 888
III - Taleple bağlılık ilkesi (m.26) (talepten fazlaya veya başka bir şeye
hüküm verme yasağı). 899
IV - Taleplerden biri hakkında karar verilmemiş olması . 904
V- Faiz hakkında hüküm verilmesi (hükümde faize ilişkin sorunlar) 906
VI - Hükmün yazılması 908
VII - Hükmün (ilâmın) taraflara verilmesi 909
X - Hükmün doğurduğu sonuçlar 915
Altıncı Bölüm
DAVADAKİ ÖZEL DURUMLAR
42. ÖN SORUN (m.163-164) 920
43. BEKLETİCİ SORUN (m.165) . 922
44. DAVA ARKADAŞLIĞI (m.57-60) 938
A) Genel bilgi . 938
I- Davaların yığılması (objektif dava birleşmesi) . 938
II- Dava arkadaşlığı (sübjektif dava birleşmesi). 938
B) Mecburî (zorunlu) dava arkadaşlığı (m.59-60) 939
I- Genel bilgi 939
II - Mecburî dava arkadaşlığı halleri (çeşitleri) 940
1) Maddî bakımdan mecburî dava arkadaşlığı . 941
a) Elbirliği mülkiyetinde . 941
b) Kira sözleşmesinde birden fazla kiraya veren veya kiracı bulunması 943
2) Şeklî bakımdan mecburî dava arkadaşlığı 946
III - Mecburî dava arkadaşlığının tâbi bulunduğu özel usul hükümleri. 949
C) İhtiyarî dava arkadaşlığı (m.57-58) 955
I- Genel bilgi 955
24 İçindekiler
II - İhtiyarî dava arkadaşlığının mümkün olduğu haller. 957
1) Dava konusu olan hak veya borcun ortak olması 957
2) Ortak işlem. 957
3) Davaların temelini oluşturan vakıaların ve hukuki sebeplerin
aynı veya birbirine benzer olması 958
III - İhtiyarî dava arkadaşlığının tâbi bulunduğu özel usul hükümleri . 959
1) Görevli mahkemenin belirlenmesi. 959
2) Yetkili mahkeme 959
3) Dava açılması . 960
45. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ ve AYRILMASI (m.166-168) 968
A) Davaların birleştirilmesi 968
I- Genel bilgi 968
II- Davaların birleştirilmesi usulü 970
1) Aynı mahkemede açılmış olan davaların birleştirilmesi. 970
2) Aynı yargı çevresindeki iki ayrı mahkemedeki davaların
birleştirilmesi. 972
3) Ayrı yargı çevrelerindeki iki mahkemede görülen davaların
birleştirilmesi. 973
III- Davaların birleştirilmesi kararının sonuçları 974
B) Davaların ayrılması 976
I- Davaların ayrılması halleri . 976
1) Aralarında bağlantı bulunmayan davaların ayrılması 976
2) Aralarında bağlantı bulunan davaların ayrılması . 977
3) Mahkemece birleştirilmiş olan davaların ayrılması . 977
II - Davaların ayrılması kararı ve sonuçları 978
III - Davaların ayrılması talebinin reddi. 979
46. DAVAYA MÜDAHALE (katılma) (m.65-69). 980
A) Fer’î müdahale (m.66-69) 980
I - Genel bilgi. 980
II - Fer’î müdahalenin şartları 981
1) Görülmekte olan bir dava bulunması 981
2) Davaya müdahale tahkikat sona erinceye kadar mümkündür 981
3) Üçüncü kişinin davaya müdahale etmekte hukukî
yararı bulunmalıdır 982
4) Teminat gösterme 983
III - Fer’î müdahale usulü 983
IV - Fer’î müdahilin davadaki durumu 984
B) Asli müdahale (m.65) 990
I - Genel bilgi. 990
II- HMK ile asli müdahale düzenlenmiştir. 992
III - Asli müdahalenin şartları 993
İçindekiler 25
1) Görülmekte (derdest) olan bir dava bulunması. 993
2) Asli müdahilin dava konusu üzerinde bir hak iddia etmesi gerekir. 993
IV - Asli müdahale usulü . 993
V - Asli müdahale davasının incelenmesi 994
47. DAVANIN İHBARI (m.61-64) 1000
A) Genel bilgi . 1000
B) Davanın ihbar edilebileceği üçüncü kişiler (m.61). 1001
C) Davanın ihbarı usulü 1003
I- Mahkeme dışında ihbar. 1003
II- Mahkeme vasıtasıyla ihbar. 1003
D) İhbarı alan üçüncü kişinin tutumu 1007
I - Üçüncü kişinin davaya (fer’î) müdahale etmesi 1007
II - İhbarı alan üçüncü kişinin mahkemeye hiç gelmemesi . 1009
III - İhbarı alan üçüncü kişinin duruşmaya (mahkemeye) geldiği halde,
davaya müdahale etmemesi 1010
E) Davanın ihbar edilmemesinin sonuçları 1011
2 inci Cildin
İÇİNDEKİLER
Yedinci Bölüm
DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ (m.307-315)
48. DAVADAN FERAGAT (m.307-312) 1049
A) Genel bilgi . 1049
B) Davadan feragat edebilecek kişi 1052
C) Davadan feragatin zamanı. 1054
D) Davadan feragatin içeriği 1057
E) Feragatin yapılması (şekli) . 1058
F) Davadan feragatin etkisi (sonucu). 1062
I - Feragat ile dava (uyuşmazlık) sona erer . 1062
II - Feragat üzerine mahkemenin vereceği karar 1063
1) Davanın feragat nedeniyle (gereğince) reddi kararı 1063
2) Feragat halinde yargılama giderleri . 1063
III - Feragat üzerine verilen mahkeme kararının istinaf edilmesi 1065
IV - Feragat (maddî anlamda) kesin hüküm teşkil eder 1066
V - Feragat’ten dönülemez (rücu edilemez) . 1067
VI - Feragat’in iptali. 1067
G) Her davadan feragat edilebilir 1069
H) Mahkeme dışında davadan feragat 1070
J) Esas haktan feragat 1071
49. DAVAYI KABUL (m.308-312). 1075
A) Genel bilgi . 1075
B) Davayı kabul edebilecek kişi 1077
C) Davayı kabul’ün zamanı. 1078
D) Davayı kabul’ün içeriği 1079
E) Davayı kabul’ün yapılması (şekli). 1080
F) Davayı kabul’ün etkisi (sonucu). 1082
I - Kabul ile dava (uyuşmazlık) sona erer 1082
II - Kabul üzerine mahkemenin vereceği karar . 1083
1) Kabul nedeniyle (gereğince) davanın kabulü kararı. 1083
2) Kabul halinde yargılama giderleri 1083
a) Kural 1083
b) İstisna : yargılama giderlerinin davalıya yükletilemeyeceği hal 1084
1022 İçindekiler
III - Kabul üzerine verilen mahkeme kararı istinaf edilebilir . 1086
IV - Kabul (maddî anlamda) kesin hüküm teşkil eder . 1087
V - Kabul’den dönülemez (rücu edilemez) 1088
VI - Kabul’ün iptali. 1088
G) Kabul ile davanın sona ermediği haller. 1089
H) Mahkeme dışında davayı kabul. 1090
50. SULH (m.313-315) 1093
A) Genel bilgi . 1093
B) Sulh sözleşmesi yapabilecek kişiler . 1096
C) Sulh’un zamanı 1097
D) Sulh’un içeriği 1098
E) Sulh’un yapılması. 1099
I - Sulh sözleşmesi mahkeme huzurunda yapılır. 1099
II - Sulh’un şekli. 1100
F) Sulh’un etkisi (m.315) 1101
I - Sulh ile dava sona erer 1101
II - Sulh üzerine mahkemenin vereceği karar . 1102
1) Şarta bağlı sulh üzerine mahkemenin vereceği karar 1102
2) Şarta bağlı olmayan sulh üzerine mahkemenin vereceği karar . 1102
a) Taraflar sulhe göre karar verilmesini istemezlerse . 1102
b) Taraflar sulhe göre karar verilmesini isterlerse 1103
3) Sulh halinde yargılama giderleri 1104
III - Sulh üzerine verilen mahkeme kararı istinaf
(veya temyiz ; m.373/4) edilebilir 1106
IV - Sulh’un kesin hüküm teşkil etmesi . 1107
V - Sulh’ten dönülemez (rücu edilemez). 1108
VI - Sulh’un iptali. 1108
G) Sulh ile davanın sona ermediği haller. 1109
J) Mahkeme dışı sulh . 1110
K) Avukatların taraflar arasında dava dışı uzlaşma sağlaması . 1112
51. ARABULUCULUK . 1115
A) Genel bilgi . 1115
B) İhtiyari Arabuluculuk . 1116
I- İradi olma ve eşitlik 1117
II- Arabuluculuğun gizli olması 1118
III- Beyan ve belgelerin kullanılamaması 1118
C) Arabulucuların hak ve yükümlülükleri. 1121
İçindekiler 1023
I - Arabulucu unvanının kullanılması. 1121
II- Arabulucu ücret ve masraflarının istenmesi. 1122
III- Taraflarla görüşme ve iletişim kurulması (Arabuluculuk K. m.8) 1122
IV- Arabuluculuk görevinin özenle ve tarafsız biçimde yerine getirilmesi
(Arabuluculuk K. m.9) 1122
V- Reklâm yasağı (Arabuluculuk K.m.10) 1123
VI- Tarafların aydınlatılması (Arabuluculuk K. m.11) 1124
D) Arabuluculuk faaliyeti (Arabuluculuk K. m.13 vd). 1124
I- Arabulucunun seçilmesi. 1125
II- Arabuluculuk faaliyetinin yürütülmesi 1127
III- Arabuluculuk hızlı, kolay ve çabuk bir yöntemdir 1127
IV- Arabuluculuğun daha az masraflı olması. 1127
V- Arabulucu seçiminin serbest olması. 1128
VI- Arabuluculuk sürecinin esnek olması 1130
VII- Davada ileri sürülmemiş konu ve davaya katılmamış tarafların
arabuluculuk çözümüne dahil edilmesi. 1130
VIII- Uyuşmazlığın tarafların anlaşmasıyla çözülmesi . 1130
IX – Arabuluculuk anlaşma belgesinin ilâm niteliğinde belge sayılması. 1130
E) Diğer kanunlardaki arabuluculuğa elverişlilik halleri. 1134
F) Dava şartı olarak (zorunlu) arabuluculuk (Arabuluculuk K. m.18/A) 1135
I - Genel bilgi. 1135
II - Dava şartı olarak arabuluculuğa başvuru 1139
III - Dava şartı olarak arabuluculukta arabulucunun görevlendirilmesi. 1140
IV - Dava şartı arabuluculukta arabuluculuk faaliyeti . 1141
V - Dava şartı olarak arabuluculukta arabuluculuk ücret ve giderleri. 1143
VI - Dava şartı olarak arabuluculuğun sürelere etkisi . 1144
VII- Dava şartı olarak arabuluculukta yetki ve atama usulü 1144
G) Ticaret mahkemelerinde zorunlu arabuluculuk 1145
I – Mutlak ticari davalarda zorunlu arabuluculuk . 1145
II - Nispi ticari davalarda zorunlu arabuluculuk 1148
H) İş mahkemelerinde zorunlu arabuluculuk 1148
I- İş Mahkemeleri Kanununa göre zorunlu arabuluculuk 1148
II - İş Kanununa göre zorunlu arabuluculuk 1151
III - İş Mahkemeleri Kanunu ve İş Kanununda zorunlu arabuluculuğun
yürürlük tarihi 1154
IV - İş Mahkemeleri Kanunu ve İş Kanunda zorunlu arabuluculuğun
kapsamı . 1154
V - Zorunlu Arabuluculuğa elverişli olmayan uyuşmazlıklar . 1156
1024 İçindekiler
VI - Zorunlu arabuluculukta arabulucuya başvurmadan dava açılması . 1156
VII – Zorunlu arabuluculuya başvuru 1156
VIII - Yetkili arabulucu. 1157
IX -Arabulucunun görevlendirilmesi . 1157
X - Arabulucunun yapacağı işlemler . 1157
XI -Arabuluculuk aşamasına katılabilecek kişiler 1157
XII - Arabuluculuk müzakeresi ve son tutanak 1157
XIII -Zorunlu arabuluculuk tutanağının ilâm niteliğinde belge sayılması . 1158
XIV - Arabuluculuk ücreti 1158
XV – Tebligat yapılması. 1159
J) Arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi. 1159
K) Arabuluculuğun Anayasaya aykırı olup olmadığı konusu 1161
52. DAVA KONUSUNUN DEVRİ (m.125) . 1163
A) Genel bilgi . 1163
I - Kavram 1163
II- Dava konusunun dava sırasında devri (el değiştirmesi) . 1164
III - Dava konusunun devri zamanı 1168
B) Davalının dava konusunu devretmesi . 1169
I- Genel bilgi 1169
II - Davaya dava konusunu devralmış olan üçüncü kişiye (yeni davalıya)
karşı devam edilmesi. 1170
1) Genel bilgi 1170
2) Davanın davacı lehine sonuçlanması (davanın kabulü) . 1173
3) Davanın davacı aleyhine sonuçlanması (davanın reddi) 1173
4) Dava konusunun bir bölümünün devri 1174
III - Davanın dava konusunu devreden davalı hakkında tazminat
davasına dönüştürülmesi 1174
C) Davacının dava konusunu devretmesi. 1176
53. KARŞI DAVA (m.132-135) 1179
A) Genel bilgi . 1179
B) Karşı dava açılabilmesinin şartları (m.132) 1180
I- Asıl davanın açılmış ve hâlen görülmekte olması (m.132/1-a) 1180
II - Karşı davanın aynı yargılama usulüne tâbi olması gerekir. 1180
III- Hukukî yarar 1181
IV - Asıl dava ile karşı dava arasında yakın ilişki bulunmalıdır 1181
1) Takas veya mahsup talebi (m.132/1-b) 1181
İçindekiler 1025
2) Asıl dava ile karşı dava arasında bağlantı bulunması
(m.132/1-b ; m.166/4) 1183
V - Karşı dava açılamayacak olan haller 1185
C) Karşı davanın açılması . 1186
D) Karşı davaya cevap 1190
E) Karşı davanın incelenmesi . 1191
I - Asıl dava ile karşı dava birlikte incelenir. 1191
II - Karşı dava bağımsız (ayrı) bir davadır 1192
F) Karşı davada hüküm 1193
54. ISLAH (m.176-182) . 1195
A) Genel bilgi . 1195
B) Islah’ın yapılması . 1197
I- Islahın yapılma zamanı 1197
II - Islah’ın şekli (yapılış biçimi) 1198
C) Islah’ın çeşitleri 1200
I - Davanın tamamen ıslahı (m.180) 1200
1) Genel bilgi 1200
2) Yeni dava dilekçesi verilmesi . 1202
3) Davalının yeni dava dilekçesine cevap vermesi . 1204
4) Davacının bir hafta içinde yeni dava dilekçesi vermemesi. 1204
II - Kısmen (kısmi) ıslah (m.181) 1205
1) Davacının davasını kısmen ıslah etmesi. 1206
2) Davalının savunmasını ıslah etmesi . 1209
D) Islah’ın etkisi (hükmü). 1211
I - Tamamen ıslahın etkisi . 1211
II - Kısmen ıslahın etkisi. 1211
III - Islah ile geçersiz kılınamayacak işlemler. 1213
E) Islah’ın konusu. 1214
I - Genel bilgi. 1214
II - Islah yolu ile düzeltilebilecek usul işlemleri. 1214
1) Islah yolu ile davayı değiştirme 1215
2) Islah yolu ile davayı genişletme . 1216
3) Islah yolu ile savunmanın genişletilmesi 1216
4) Islah yolu ile yeni delil gösterilmesi . 1217
III - Islah yolu ile yapılamayacak olan işlemler 1217
IV - Islah yoluna başvurulmasına gerek olmayan haller 1218
1026 İçindekiler
55. DAVANIN DURUŞMAYA GELMEYEN TARAFIN YOKLUĞUNDA
GÖRÜLMESİ 1221
56. DAVA DOSYASININ İŞLEMDEN KALDIRILMASI (m.150). 1223
A) Genel bilgi . 1223
B) Dosyanın işlemden kaldırılmasını gerektiren haller 1224
I - İki tarafın da duruşmaya gelmemesi halinde işlemden kaldırma . 1224
II- Duruşmaya gelen tarafların talebi üzerine işlemden kaldırma. 1228
III - Bir tarafın duruşmaya gelmesi halinde işlemden kaldırma 1228
1) Duruşmaya gelen taraf davayı takip etmeyeceğini bildirirse. 1228
2) Duruşmaya gelen taraf davayı takip etmeyeceğini bildirmezse 1229
V - Vekilin duruşmaya gelmemesi halinde işlemden kaldırma . 1230
VI - Noksan harcın tamamlanmaması halinde işlemden kaldırma 1231
C) Dosyanın işlemden kaldırılması kararı. 1231
D) Dosyanın işlemden kaldırılmasının sonuçları 1231
I - Dava derdest kalmakta devam eder. 1231
II - Zamanaşımının kesilmesi devam eder. 1232
III - Hak düşürücü sürenin korunması. 1233
IV - İşlemden kaldırma kararının geçici hukuki korumalara (m.389-406)
etkisi 1233
E) İşlemden kaldırılmış olan davanın yenilenmesi. 1233
I- Yenileme talebi 1233
II- Yenileme talebi süresi. 1234
III- Yenileme talebinin şekli (biçimi) 1236
IV- Yenileme talebi üzerine yapılacak işlemler . 1237
V- Davanın yenilenmesinin sonuçları (hükümleri) 1237
F) Dosyanın yeniden işlemden kaldırılması . 1238
G) Davanın açılmamış sayılması. 1239
H) Dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilemeyecek haller 1241
57. TEMİNAT GÖSTERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m.84-89 ; MÖHUK m.48) 1243
A) Genel bilgi . 1243
B) Davacının teminat (güvence) gösterme yükümlülüğü 1244
I- Türk vatandaşı davacının teminat (güvence) gösterme yükümlülüğü. 1244
1) Türkiye'de mutad meskeni olmayan Türk vatandaşı davacının
teminat gösterme yükümlülüğü . 1244
2) Davacının iflâs, konkordato, uzlaşma ve aciz belgesi hallerinde
teminat göstermesi zorunluluğu 1246
II- Yabancı davacının teminat gösterme yükümlülüğü . 1247
İçindekiler 1027
1) Kural. 1247
2) İstisna : karşılıklılık esası. 1248
a) Türkiye ile yabancı devlet arasında anlaşma bulunması . 1248
b) Fiili karşılıklılık (uygulama) 1248
C) Davacının teminat gösterme yükümlülüğünün istisnaları. 1248
D) Fer’î müdahilin teminat gösterme yükümlülüğü. 1251
I- Türk vatandaşı fer’î müdahilin teminat göstermesi. 1251
II- Yabancı fer’î müdahilin teminat göstermesi. 1253
E) Teminat gösterilmesi gereken diğer haller 1253
58. İLK İTİRAZLAR (m.116-117) . 1255
A) Genel bilgi . 1255
B) İlk itiraz halleri . 1255
C) İlk itirazların ileri sürülmesi ve incelenmesi (m.117). 1256
D) İlk itirazın kabulüne karar verilmesi 1258
Sekizinci Bölüm
GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR
59. İHTİYATİ TEDBİR (m.389-397). 1261
A) Genel bilgi . 1261
B) İhtiyati tedbirin şartları ve halleri 1265
I- İhtiyati tedbirin şartları 1265
II- İhtiyati tedbir halleri. 1265
1) Taşınır mallar üzerine ihtiyati tedbir konulması 1266
2) Taşınmazlar üzerine ihtiyati tedbir konulması. 1266
3) Çekişmeli mal veya hakkın muhafaza altına alınması 1267
4) Bir şeyin yapılması veya yapılmaması 1267
5) Gecikme sebebiyle bir sakıncanın veya ciddi bir zararın
doğacağından endişe edilmesi hallerinde ihtiyati tedbir 1267
6) Özel kanunlarda düzenlenmiş olan ihtiyati tedbir çeşitleri 1269
C) İhtiyati tedbir talebi ve kararı 1272
I- Görevli ve yetkili mahkeme . 1272
II- İhtiyati tedbir talebi 1272
III- Haklı olma şartı 1274
IV- İhtiyati tedbir talebinin incelenmesi . 1274
V- İhtiyati tedbir talebinin reddi . 1275
VI- İhtiyati tedbir kararı 1276
VII- Teminat gösterilmesi 1279
D) İhtiyati tedbir kararının uygulanması (m.393) 1282
1028 İçindekiler
I- Başvuru (talep) süresi 1282
II- İhtiyati tedbir kararını uygulayacak merci 1283
III- İhtiyati tedbir kararına muhalefetin cezası 1284
E) İhtiyati tedbir kararından sonra dava açılması 1285
F) İhtiyati tedbirin kalkması (sona ermesi) 1286
I- İki hafta içinde dava açılmamış olması nedeniyle ihtiyati tedbirin
kalkması. 1286
II- İtiraz üzerine ihtiyati tedbirin kaldırılması 1288
1) Karşı taraf dinlenmeden verilmiş olan ihtiyati tedbir kararına
itiraz 1288
2) Karşı taraf dinlendikten sonra verilmiş olan ihtiyati tedbir kararına
itiraz edilemez 1290
III- Teminat karşılığında ihtiyati tedbirin kaldırılması . 1290
IV- Durum ve koşulların değişmesi sebebiyle ihtiyati tedbirin
kaldırılması 1291
VII- Hüküm verilmesiyle ihtiyati tedbir kalkmaz. 1293
G) Haksız ihtiyati tedbirden dolayı tazminat davası 1293
H) İhtiyati tedbirin, ihtiyati hacizden farkı. 1297
60. DELİL TESPİTİ (m.400-405) 1299
A) Genel bilgi . 1299
B) Delil tespiti için gerekli şartlar (m.400) . 1300
C) Delil tespiti usulü. 1301
I - Görevli ve yetkili mahkeme (m.401). 1301
II - Delil tespiti talebi. 1302
III - Delil tespiti talebinin incelenmesi. 1302
IV - Delil tespiti dosyası asıl dava dosyasının eki sayılır 1305
V - Delil tespitinin asıl davaya etkisi 1306
61. DİĞER GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR (HMK m.406). 1309
A) Genel bilgi . 1309
B) İhtiyati tedbir niteliğindeki geçici hukuki korumalar. 1311
I- Nafaka davalarında geçici hukuki korumalar. 1311
II- Tazminat davasında geçici ödemeler (BK m.76). 1312
III- İhtiyati tedbir niteliğindeki geçici hukuki korumalara ilişkin diğer
kanunlarda yer alan özel hükümlere başka misaller . 1314
IV- İhtiyati tedbir hakkındaki HMK m.389-399 hükümlerinin kıyasen
uygulanması 1320
C) Delil tespiti niteliğindeki geçici hukuki korumalar. 1320
İçindekiler 1029
Dokuzuncu Bölüm
KANUN YOLLARI
62. KANUN YOLLARI HAKKINDA GENEL BİLGİ 1323
A) Kanun yolu kavramı. 1323
B) Kanun yolu çeşitleri . 1324
I - Normal (olağan) kanun yolları 1324
1) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa (HUMK) göre normal
kanun yolları . 1325
2) Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) göre normal kanun yolları 1325
II - Fevkalâde (olağanüstü) kanun yolları 1325
1) Yargılamanın iadesi 1325
2) Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru 1326
C) Kanun yollarına başvurmanın genel şartları 1326
I- Kanun yoluna başvurma hakkı olan kişiler 1326
II- Hukukî yarar (menfaat) şartı. 1328
III - Süre (müddet) şartı. 1328
D) Kanun yoluna başvuru işlemleri 1329
63. İSTİNAF (HMK m.341-360). 1333
A) Giriş. 1333
B) İstinaf kanun yolu hakkında genel bilgi . 1335
C) İstinaf edilebilen kararlar 1337
I- Genel bilgi 1337
II- Şahıs varlığı (kişi hallerine) haklarına ilişkin davalar. 1337
III- Malvarlığı haklarına ilişkin davalar 1338
IV- Özel kanun hükümleri gereğince istinaf edilebilen kararlar 1339
D) İstinaf edilemeyen nihaî kararlar (istisnalar). 1340
E) İstinaf sebepleri . 1344
I- Kamu düzenine aykırılık. 1345
II- Kamu düzenine aykırı olmayan istinaf sebeplerine misaller 1345
F) İstinaf süresi. 1346
I- Kural 1347
II- İstisnalar . 1347
III - İstinaf süresinin işlemeye başlaması. 1348
1) İstinaf süresi kural olarak tebliğ ile işlemeye başlar 1348
2) İstisna (istinaf süresinin tefhim ile başladığı hal) . 1350
G) İstinaf yoluna başvurulması 1351
I- Yetkili istinaf mahkemesi. 1352
1030 İçindekiler
II - İstinaf yoluna başvurma hakkı (sıfatı) olanlar 1354
III - İstinaf talebi (istinaf yoluna başvurulması). 1354
1) Talep şartı 1354
2) İstinaf dilekçesi 1355
a) İstinaf dilekçesinin içeriği 1355
b) İstinaf dilekçesinin ilk derece mahkemesine verilmesi . 1356
3) İstinaf talebinin yapılmış sayıldığı tarih (kararın istinaf edilmiş
sayıldığı tarih) . 1359
4) İstinaf dilekçesinin reddi 1359
5) İstinaf dilekçesine cevap 1360
6) Katılma yolu ile istinaf (m.348) (cevap dilekçesinde istinaf
talebinde bulunulması). 1361
7) Kısmî istinaf talebi (hükmün bir kısmının istinaf edilmesi) 1362
8) Dosyanın istinaf mahkemesine gönderilmesi 1363
IV - İstinaf yoluna başvurulmuş olmasının ilk derece mahkemesi
kararının icrasına etkisi (m.350) 1363
1) Kural. 1363
2) İstisnalar. 1364
H) İstinaf incelemesi 1365
I- Genel bilgi 1365
II- Ön inceleme (m.352) 1365
III - İstinaf incelemesi 1367
1) Duruşmasız istinaf incelemesi (m.353) 1368
a) Usule ilişkin istinaf incelemesi (m.353/a) 1368
b) Davanın esası ile ilgili istinaf incelemesi (m.353/b) 1370
2) Duruşmalı istinaf incelemesi 1372
3) İstinaf talebinin esası hakkında inceleme 1373
J) İstinaf mahkemesi kararı 1377
I- İstinaf mahkemesi kararının içeriği 1377
II- İstinaf mahkemesi kararının çeşitleri 1378
1) İstinaf mahkemesinin usule ilişkin kararları. 1378
a) Ön incelemede eksiklik bulunması ile ilgili kararlar (m.352). 1378
b) Dosyanın ilk derece mahkemesine geri gönderilmesi (m.353/a) 1379
2) İstinaf mahkemesinin esasa ilişkin kararları 1380
a) İstinaf başvurusunun esastan reddi kararı (m.353/b-1) 1380
b) İstinaf başvurusunun kabulü kararı. 1380
64. TEMYİZ (m.361-373) 1385
A) Giriş. 1385
B) Temyiz yolu hakkında genel bilgi. 1386
C) Temyiz edilebilen istinaf mahkemesi kararları (kural). 1388
I- Genel bilgi 1388
İçindekiler 1031
II- Malvarlığı haklarına ilişkin davalar . 1389
III- Şahıs varlığı haklarına (kişi hallerine) ilişkin davalar 1389
1) Kural. 1389
2) İstisna. 1390
IV- Hakem kararları. 1390
D) Temyiz edilemeyen istinaf mahkemesi kararları (istisnalar). 1390
I - İstinaf mahkemesinin bazı usule ilişkin kararları temyiz edilemez. 1390
II- Temyiz sınırını geçmeyen malvarlığına ilişkin istinaf mahkemesi
kararları temyiz edilemez 1390
III- Sulh hukuk mahkemesi kararları . 1392
IV- Yargı yeri belirlenmesi kararları. 1393
VI- Çekişmesiz yargı kararları 1393
VIII- Davanın nakli kararı. 1393
XI- Geçici hukuki koruma kararları 1394
XIII- İstinaf mahkemesinin ara kararları temyiz edilemez. 1395
E) Temyiz (bozma) sebepleri (m.371) 1395
I- Maddi hukuka ilişkin temyiz (bozma) sebepleri (HMK 371/a). 1396
1) Maddi hukukun yanlış uygulanmış olması . 1396
2) Taraflar arasındaki sözleşmenin yanlış uygulanmış olması 1398
II - Usul hukukuna ilişkin temyiz (bozma) sebepleri 1398
F) Temyiz süresi . 1402
I- Kural 1403
II- İstisnalar (temyiz süresinin iki haftadan daha kısa olduğu haller) 1403
III - Temyiz süresinin işlemeye başlaması . 1403
G) Temyiz yoluna başvurulması. 1406
I - Temyiz yoluna başvurma hakkı (sıfatı) olanlar . 1406
II - Temyiz talebi 1407
1) Talep şartı 1407
2) Temyiz dilekçesi (m.364) 1408
a) Temyiz dilekçesinin içeriği. 1408
b) Temyiz dilekçesinin istinaf mahkemesine verilmesi . 1410
c) İstinaf mahkemesinin temyiz dilekçesini reddetmesi
(m.366, m.346/1) 1411
d) Temyiz harç ve giderlerinin ödenmesi 1412
3) Temyiz dilekçesine cevap (cevap dilekçesi) . 1414
4) Katılma yolu ile temyiz (m.366 ; m.348) (cevap dilekçesinde
temyiz talebinde bulunulması) . 1415
5) Kısmî temyiz talebi. 1416
6) Dosyanın Yargıtay’a gönderilmesi 1417
1032 İçindekiler
III - Temyiz yoluna başvurulmasının ilk derece mahkemesi kararının
(hükmün) icrasına etkisi 1417
H - Temyiz incelemesi 1419
I - Görevli Yargıtay (hukuk) dairesi 1419
II- Ön inceleme (m.366, m.352) 1420
III - Esas hakkında temyiz incelemesi yapılması (temyiz talebinin
esastan incelenmesi). 1421
IV - Yargıtay’da duruşma yapılması. 1421
1) Duruşma istenebilecek davalar 1421
2) Duruşma talebi 1422
3) Yargıtay’da duruşma usulü 1423
J) Yargıtay kararı 1424
K) Bozma kararı (m.371) 1425
I- Genel bilgi 1425
II- Bozma üzerine dosyanın mahkemesine geri gönderilmesi 1426
III- Yargıtay’ın bozma kararı üzerine dava dosyasının ilk derece
mahkemesine gönderilmesi 1426
1) Genel bilgi 1426
2) Bozma kararı üzerine (ilk derece mahkemesinde) duruşma
yapılması . 1427
3) Bozmaya uyma kararı. 1428
4) İlk derece mahkemesinin direnme kararı 1431
5) Kısmî bozma kararı (ve kısmî onama kararı) 1435
IV- Yargıtay’ın bozma kararı üzerine dava dosyasının istinaf
mahkemesine gönderilmesi 1436
1) Genel bilgi 1436
2) Bozma kararı üzerine istinaf mahkemesinde duruşma yapılması 1437
3) İstinaf mahkemesinin Yargıtay’ın bozma kararına uyma kararı. 1437
4) İstinaf mahkemesinin direnme kararı 1438
5) İstinaf mahkemesinin direnme kararının temyizi 1438
6) İstinaf mahkemesinin kısmî direnme kararı. 1439
L) Onama (tasdik) kararı 1439
M) Düzelterek onama kararı (m.370/2-4) . 1441
P) Aleyhe bozma yasağı . 1444
R) Aleyhe hüküm verme yasağı (geniş anlamda aleyhe bozma yasağı) 1445
S) Usule ilişkin kazanılmış hak (usulî müktesep hak) . 1446
I- Genel bilgi 1446
II-Yargıtay’ın bozma kararı nedeniyle doğan usulî kazanılmış hak. 1446
T) Kanun yararına temyiz (m.363) . 1459
I- Genel bilgi 1459
İçindekiler 1033
II- Kanun yararına temyiz edilebilecek kararlar 1460
1) İlk derece mahkemeleri kararlarının kanun yararına temyizi 1460
2) İstinaf mahkemesi kararlarının kanun yararına temyizi. 1460
III - Kanun yararına temyizin amacı 1461
IV - Kanun yararına temyiz usulü 1461
1) Kanun yararına temyiz yoluna başvurulması . 1461
2) Kanun yararına bozma kararı. 1462
3) Kanun yararına temyiz talebinin reddi. 1464
65. 20.7.2016 TARİHİNDEN ÖNCE VERİLMİŞ OLAN İLK DERECE HUKUK
MAHKEMESİ KARARLARINA KARŞI KANUN YOLLARI 1465
A) 20 Temmuz 2016 tarihinden önceki dönem . 1465
B) 20 Temmuz 2016 tarihinden önce verilmiş olan ilk derece mahkemeleri
kararlarına karşı kanun yolları. 1465
I- Genel bilgi 1465
II- 20 Temmuz 2016 tarihinden önce verilmiş olan ilk derece hukuk
mahkemesi kararının Yargıtay tarafından bozulması 1467
III- 20 Temmuz 2016 tarihinden önce verilmiş olan ilk derece hukuk
mahkemesi kararının Yargıtay tarafından onanması. 1468
65/a. İÇTİHATLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ 1469
A) Yargıtay dairelerinin ve HGK’nun içtihatlarının birleştirilmesi . 1469
I- Genel bilgi 1469
II- İçtihatların birleştirilmesi yoluna başvurulmasını gerektiren haller 1470
III- İçtihatların birleştirilmesine karar verecek kurullar 1471
IV- İçtihatların birleştirilmesi talebi 1472
V- İçtihatları birleştirme talebinin incelenmesi ve karara bağlanması. 1473
VI- İçtihadı birleştirme kararlarının niteliği ve bağlayıcı gücü. 1473
VII- İçtihadı Birleştirme Kararının değiştirilmesi veya kaldırılması 1475
B) İstinaf mahkemesi içtihatlarının birleştirilmesi . 1476
Onuncu Bölüm
KESİN HÜKÜM
66. ŞEKLÎ ANLAMDA KESİN HÜKÜM 1481
A) Genel bilgi . 1481
B) Şeklî anlamda kesinliğin meydana gelmesi . 1481
I - Verildikleri anda kesin olan nihaî kararlar 1481
II - İstinaf edilebilen kararların kesinleşmesi 1482
III - Temyiz edilebilen kararların kesinleşmesi 1482
1034 İçindekiler
C) Şeklî anlamda kesinliğin sonuçları. 1483
D) Şeklî anlamda kesinliğin sona ermesi 1483
67. MADDİ ANLAMDA KESİN HÜKÜM (m.303). 1485
A) Genel bilgi . 1485
B) Maddî anlamda kesin hükmün şartları 1487
I - Dava konularının aynı olması 1488
II - Dava sebeplerinin aynı olması . 1490
III - Tarafların aynı olması . 1493
1) Kesin hüküm yalnız davanın tarafları içindir 1493
2) Kesin hüküm üçüncü kişileri etkilemez 1494
a) Kural 1494
b) İstisnalar (kesin hükmün üçüncü kişileri de etkilediği haller) 1495
3) Kesin hükmün haleflere etkisi 1496
a) Kesin hükmün küllî haleflere etkisi 1496
b) Kesin hükmün cüz’î (özel) haleflere etkisi. 1496
C) Maddî anlamda kesin hükmün uygulama alanı. 1497
I - Kararların çeşidi bakımından maddî anlamda kesin hükmün
uygulama alanı 1497
1) Maddî anlamda kesinliğe elverişli olmayan kararlar 1497
2) Maddî anlamda kesinliğe elverişli olan kararlar 1498
II - Kararın içeriği bakımından maddî anlamda kesin hükmün
uygulama alanı 1499
D) Maddî anlamda kesin hükmün etkileri 1500
I - Kesin hükmün bağlayıcı olması. 1500
II - Kesin hüküm itirazı 1502
III - Kesin hükmün kesin delil teşkil etmesi . 1503
1) Kesin hükmün kesin delil teşkil ettiği haller. 1503
2) Kesin hükmün kesin delil teşkil etmediği haller. 1505
E) Maddî anlamda kesin hüküm ve inşaî tesir . 1506
68. HUKUK ve CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ BİRBİRİNE ETKİSİ . 1509
A) Hukuk mahkemesi kararlarının ceza mahkemesine (davasına) etkisi 1509
I - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde kesin hüküm teşkil
etmesi 1509
II - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde kesin delil teşkil
etmesi 1510
1) Hukuk mahkemesi kararı ceza mahkemesinde kesin hüküm teşkil
ettiği halde, kesin delil de teşkil eder . 1510
2) Bekletici sorun yapılan hallerde hukuk mahkemesi kararının ceza
mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi . 1510
İçindekiler 1035
III - Hukuk mahkemesi kararının ceza mahkemesinde takdirî delil teşkil
etmesi 1511
B) Ceza mahkemesi kararlarının hukuk mahkemesine (davasına) etkisi. 1511
I - Ceza mahkemesi kararının hukuk mahkemesinde kesin hüküm
teşkil etmesi 1511
II - Ceza mahkemesi kararının hukuk mahkemesinde kesin delil teşkil
etmesi 1512
1) Hukuk mahkemesinde kesin hüküm teşkil eden ceza mahkemesi
kararı, kesin delil de teşkil eder 1513
2) Haksız fiilden doğan tazminat davalarında ceza mahkemesi
kararının hukuk mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi . 1514
a) Ceza mahkemesinin mahkûmiyet kararının hukuk
mahkemesinde kesin delil teşkil etmesi 1514
b)Ceza mahkemesinin (hâkiminin) beraat kararının hukuk mahkemesinde
kesin delil teşkil etmesi 1517
IV- Ceza mahkemesinin hükmün açıklanmasının geri bırakılması
kararının hukuk davasına etkisi . 1522
V- Ceza mahkemesindeki bilirkişi raporunun hukuk davasına etkisi 1524
69. MADDÎ ANLAMDA KESİN HÜKMÜN SONA ERMESİ 1529
A) Yargılamanın iadesi (m.374 vd). 1529
B) Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru 1529
C) Değişiklik davası 1530
Onbirinci Bölüm
70. YARGILAMANIN İADESİ (m.374-381) 1533
A) Genel bilgi . 1533
B) Yargılamanın iadesi sebepleri 1534
C) Yargılamanın iadesini istemeye hakkı olanlar . 1549
I - Kural 1549
II – İstisnalar 1550
1) Tarafın haleflerinin ve alacaklılarının yargılamanın iadesini
isteyebilmesi (m.376) . 1550
2) Ortaklığın giderilmesi davası 1551
D) Yargılamanın iadesini isteme süresi (m.377) 1551
E) Yargılamanın iadesi usulü 1551
70/a. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU 1561
A) Genel Bilgi . 1561
B) Bireysel başvurunun yapılması usulü 1565
C) Komisyon’a müracaat (başvuru) 1568
1036 İçindekiler
D) Anayasa Mahkemesi Kararı. 1569
70/b. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BAŞVURULMASI 1573
A) Başvuru . 1573
B) Tazminat ödenmek suretiyle çözüm . 1574
C) Komisyona başvuru . 1574
D) Cumhurbaşkanı kararı. 1574
E) Müracaatın Komisyon tarafından reddi. 1575
F) Müracaat hakkında karar verilmesi ve karara itiraz edilmesi 1575
G) Komisyon kararlarının ilgili adli veya idari mercie bildirilmesi 1576
Onikinci Bölüm
71. HÜKMÜN TASHİHİ, TAVZİHİ ve TAMAMLANMASI 1577
A) Hükmün tashihi (düzeltilmesi) (m.304). 1577
B) Hükmün tavzihi (m.305, m.306) 1580
I- Tavzihi gerektiren haller (m.305/1) . 1582
II- Tavzih usulü 1583
C) Hükmün tamamlanması (m.305/A, m.306). 1586
I- Hükmün tamamlanması yoluna başvurulabilecek haller (m.305/A) . 1587
Onüçüncü Bölüm
ORTAK HÜKÜMLER
72. YARGILAMA HARÇ ve GİDERLERİ (m.323-333) 1591
A) Yargılama harçları . 1591
I- Genel bilgi 1591
II- Başvurma harcı . 1593
III- Karar ve ilâm harcı. 1593
1) Nispî karar ve ilâm harcı. 1593
2) Maktu karar ve ilâm harcı 1595
IV- Harçların ödenmemesinin veya noksan ödenmesinin sonuçları . 1596
V- Harçtan muaf olan davalar ve işler. 1596
B) Yargılama giderleri 1599
I - Yargılama giderlerinin kapsamı (m.323). 1600
II - Yargılama giderlerinin peşin ödenmesi . 1603
1) Gider avansı . 1604
2) Delil avansı. 1605
C) Yargılama giderlerinden sorumluluk . 1608
İçindekiler 1037
I- Yargılama giderleri aleyhine hüküm verilen (haksız çıkan) tarafa
yükletilir (kural) . 1608
II- İstisnalar . 1609
III- Yargılama giderlerinin hükümde gösterilmesi. 1611
IV- Esastan sonuçlanmayan davada yargılama gideri (m.331) . 1613
D) Vekâlet ücreti (avukatlık ücreti) 1614
I- Genel bilgi 1614
II- Vekâlet veren ile vekili arasındaki vekâlet (avukatlık) ücreti 1615
III- Yargılama gideri olan vekâlet ücreti 1620
IV- Avukatlık Asgarî Ücret Tarifesi 1622
1) Nispî vekâlet ücreti 1622
2) Maktu vekâlet ücreti 1624
3) Ortak hükümler 1624
E) Özel hallerde yargılama giderleri. 1625
73. ADLİ YARDIM (m.334-340). 1627
A) Genel bilgi . 1627
B) Adli yardım talep edebilecek kişiler 1628
C) Adli yardımın şartları (m.334/1) 1629
I - Yoksulluk şartı. 1629
II - Haklı olma şartı 1630
D) Adli yardım talebi 1631
E) Adli yardım talebinin incelenmesi ve adlî yardım kararı 1632
F) Adli yardım kararının sağladığı menfaatler (hususlar). 1635
G) Adli yardımla ertelenen yargılama giderlerinin tahsili (m.339) 1636
H) Avukatlık Kanunu’nun adli yardıma ilişkin hükümleri. 1637
74. SÜRELER (m.90-94) . 1639
A) Sürelerin çeşitleri 1639
I - Taraflar için konulmuş süreler 1639
1) Yasal süreler. 1640
2) Hâkimin tespit ettiği süreler 1640
II - Mahkemeler için konulmuş süreler. 1643
B) Sürelerin işlemeye başlaması 1643
C) Sürelerin hesaplanması . 1644
75. ESKİ HALE GETİRME (m.95-101) 1649
A) Eski hale getirme şartları. 1649
I- Süre elde olmayan bir sebeple geçirilmiş olmalıdır. 1649
II- Başka bir hukuki yola başvurmanın imkânsız bulunması 1651
1038 İçindekiler
III- İki hafta içinde eski hale getirme talebinde bulunulmalıdır 1652
B) Eski hale getirme usulü . 1652
76. ADLİ TATİL (m.102-104) 1655
A) Adli tatilde görülebilen davalar ve işler (m.103) (adli tatile tâbi olmayan
davalar ve işler). 1655
B) Adli tatilde bakılamayan davalar ve işler (adli tatile tâbi olan
davalar ve işler). 1658
I- Kural 1658
II- Adli tatilde yapılabilecek işlemler. 1659
III- Adli tatilin sürelere etkisi (m.104) . 1659
77. TEBLİGAT . 1663
A) Önemi 1663
B) Mevzuat. 1664
C) Tebligatın yapılması usulü. 1664
I- Tebligatı yapacak merci . 1664
1) Türkiye’de yapılacak tebligat . 1664
2) Elektronik Tebligat . 1666
3) Yabancı memlekette tebligat. 1670
II - Tebligatın nerede ve kime yapılacağı 1672
1) Adreste tebligat . 1672
2) Muhatabın adreste bulunamaması 1677
3) Adreste hiç kimsenin bulunmaması. 1678
a)Muhatap adreste oturduğu halde, tebligatın yapılacağı sırada
adreste hiç kimsenin bulunmaması. 1678
b) Muhatabın adreste oturmaması . 1680
4) Tebellüğden imtina (tebligatı almaktan kaçınma) . 1680
5) İlân yolu ile (ilânen) tebligat 1682
6) Vekil’e tebliğ zorunluluğu 1683
III - Usulsüz tebliğ 1688
D) Tebligat suçları 1689
E) Davetiye. 1690
Ondördüncü Bölüm
ÖZEL YARGILAMA USULLERİ
78. SERİ YARGILAMA USULÜ KALDIRILMIŞTIR 1693
79. BASİT YARGILAMA USULÜ 1693
A) Basit yargılama usulüne tâbi davalar ve işler (m.316). 1694
I- HMK’na göre basit yargılama usulü uygulanan davalar ve işler . 1694
İçindekiler 1039
II- Diğer kanunlara göre basit yargılama usulü uygulanan
davalar ve işler 1695
B) Yargılama usulü . 1698
I- Dava’nın açılması. 1698
II- Davaya cevap 1700
1) Cevap dilekçesi. 1700
2) Cevap süresi. 1702
III- Basit yargılama usulünde, taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap
dilekçesi veremezler (m.317/3). 1702
IV- İddia ve savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı . 1703
V- Basit yargılama usulünde ön inceleme ve tahkikat (m.320). 1704
1) Genel bilgi 1704
2) Dosya üzerinden karar verilmesi 1704
3) Ön inceleme duruşmasına davet ve ön inceleme 1708
4) Tahkikat duruşmasına davet ve tahkikat . 1709
VI- Hüküm. 1710
Onbeşinci Bölüm
ÖZEL MAHKEMELER
80. İŞ MAHKEMELERİ 1715
A) Genel bilgi . 1715
B) Zorunlu arabuluculuk (dava şartı olarak arabuluculuk). 1716
I- 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’na göre zorunlu arabuluculuk 1716
II- 4857 sayılı İş Kanununa göre zorunlu arabuluculuk (İş Kanunu m.20) 1721
C) Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurulması zorunluluğu 1723
E) İş mahkemelerinin teşkilâtı . 1724
I- Ayrı iş mahkemesi bulunan yerler . 1724
II - Ayrı iş mahkemesi bulunmayan yerler 1725
III - Bir yerde yeni iş mahkemesi kurulması 1727
F) İş mahkemelerinin görevi 1727
G) Yetkili iş mahkemesi 1731
H) İş mahkemelerinde uygulanan yargılama usulü 1733
I - İş mahkemelerinde dava açılması. 1734
II - İş mahkemelerinde basit yargılama usulü uygulanır . 1734
III- İş mahkemesi kararının istinaf edilmesi 1735
IV- İstinaf mahkemesinin (iş mahkemesi kararlarına ilişkin) kararlarının
temyiz edilmesi . 1736
1) Temyiz edilemeyen istinaf mahkemesi kararları . 1736
1040 İçindekiler
2) Temyiz edilebilen istinaf mahkemesi kararları 1738
81. KADASTRO MAHKEMELERİ 1741
A) Genel bilgi . 1741
B) Kadastro mahkemesinin teşkilâtı 1741
C) Kadastro mahkemesinin görevleri. 1742
D) Kadastro mahkemesinin yetkisi 1745
E) Kadastro mahkemesinin davalara bakması . 1745
I - Hukuk mahkemelerindeki dava dosyalarının kadastro mahkemesine
devredilmesi 1745
II - Kadastro mahkemesinde doğrudan doğruya dava açılması 1745
III- Kadastro tespitine itiraz üzerine kadastro komisyonunun kendisini yetkisiz
gördüğü konuları (itirazları) kadastro mahkemesine
devretmesi 1749
IV - Kadastro mahkemesinde aslî müdahale davası açılması 1750
F) Kadastro mahkemesinde uygulanan yargılama usulü . 1751
G) Hataların Düzeltilmesi. 1754
82. TÜKETİCİ MAHKEMELERİ 1755
A) Genel bilgi . 1755
B) Zorunlu arabuluculuk (dava şartı olarak arabuluculuk). 1755
C) Görevli mahkeme 1757
I - Ayrı tüketici mahkemesi bulunan yerler. 1757
II - Ayrı tüketici mahkemesi bulunmayan yerler. 1757
D) Tüketici davaları 1758
E) Tüketici davası açabilecek kişiler (davacılar) . 1769
F) Tüketici mahkemesinin yetkisi. 1771
G) Yargılama usulü. 1771
H) Tüketici hakem heyeti (THH). 1773
83. AİLE MAHKEMELERİ . 1779
A) Kuruluşu ve görevleri 1779
B) Aile mahkemesinde uygulanacak yargılama usulü 1786
İçindekiler 1041
84. İCRA MAHKEMESİ. 1791
85. FİKRÎ ve SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMELERİ. 1795
Onaltıncı Bölüm
86. HÂKİMLERİN (ve Cumhuriyet Savcılarının) YARGILAMA FAALİYETİNDEN
DOLAYI DEVLET’İN HUKUKÎ SORUMLULUĞU
(HMK m.46-49 ; CMK m.141-144) . 1801
A) Hukuk hâkimlerinin yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in hukuki
sorumluluğu 1801
I- Yürürlükten kaldırılmış olan HUMK’ndaki durum 1801
II- HMK’na göre hukuk hâkimlerinin hukuki sorumluluğu 1801
III- Devlet aleyhine tazminat davası açılması 1802
IV- Sorumluluk halleri . 1803
V- Tazminat davasının açılması ve incelenmesi 1804
1) Genel bilgi 1804
2) Görevli mahkeme (m.47) . 1805
3) Devlet aleyhine tazminat davasının açılması (m.48/1) 1805
4) Tazminat davasında uygulanacak yargılama usulü 1806
VI- Devlet’in hukuk hâkimine karşı rücu davası açması 1807
B) Ceza hâkimlerinin yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in hukuki
sorumluluğu 1808
C) Cumhuriyet savcılarının yargılama faaliyetinden dolayı Devlet’in hukuki
sorumluluğu 1811
On yedinci Bölüm
87. ÇEKİŞMESİZ YARGI (HMK m.382-388) . 1813
A) Genel bilgi . 1813
B) Çekişmesiz yargı işleri 1814
I- HMK’nda açıkça sayılan çekişmesiz yargı işleri (mutlak çekişmesiz
yargı işleri). 1814
2) Aile hukukundaki (MK m.118 vd) çekişmesiz yargı işleri
(HMK m.382/2-b) 1815
3) Miras hukukundaki (MK m.495 vd) çekişmesiz yargı işleri
(HMK m.382/2-c) 1821
4) Eşya hukukundaki (MK m.683 vd) çekişmesiz yargı işleri
(HMK m.382/2-ç) 1822
5) Borçlar hukukundaki çekişmesiz yargı işleri (HMK m.382/2-d) 1824
6) Ticaret hukukundaki çekişmesiz yargı işleri (m.382/2-e). 1825
7) İcra ve iflâs hukukundaki çekişmesiz yargı işleri (HMK m.382/2-f). 1826
8) Diğer kanunlardaki çekişmesiz yargı işleri (HMK m.382/2-g). 1827
1042 İçindekiler
II- Diğer (nispî) çekişmesiz yargı işleri . 1828
1) İlgililer arasında uyuşmazlık olmayan haller
(çekişme yokluğu ölçütü) 1829
2) İlgililerin ileri sürülebileceği herhangi bir hakkının bulunmadığı
haller (subjektif hakkın yokluğu ölçütü) . 1833
3) Hâkimin resen (kendiliğinden) harekete geçtiği haller
(resen takip edilen çekişmesiz yargı işleri) . 1834
C) Çekişmesiz yargı işleri dava değildir 1834
D) Bir çekişmesiz yargı işinin yargılama sırasında çekişmesiz yargıdan
çıkıp çekişmeli yargı alanına girmesi . 1835
E) Çekişmesiz yargıda görevli mahkeme 1838
I- Sulh hukuk mahkemesi 1838
II- İstisnalar 1839
III- Bir çekişmesiz yargı işinin yargılama sırasında çekişmesiz yargıdan
çıkıp çekişmeli yargı alanına girmesi halinde görevli mahkeme 1842
1) Kural. 1842
2) İstisnalar. 1843
F) Çekişmesiz yargıda yetkili mahkeme . 1844
I- Kural 1844
II- İstisnalar . 1845
G) Çekişmesiz yargıda ilgililer kavramı vardır (taraf kavramı yoktur) . 1846
H) Yargılama usulü. 1847
I- Çekişmesiz yargıda basit yargılama usulü uygulanır 1847
II- Takibi talebe bağlı çekişmesiz yargı işlerinde yargılama usulü. 1848
1) Takibi talebe bağlı çekişmesiz yargı işleri. 1848
2) Yargılamanın başlaması . 1848
3) Dosya üzerinden karar verilmesi 1849
4) Duruşma yapılması 1850
III- Resen takip edilen çekişmesiz yargı işlerinde yargılama usulü . 1850
IV - Çekişmesiz yargıda kendiliğinden (resen) araştırma ilkesi uygulanır . 1852
VI- İlâm kavramı çekişmesiz yargıya yabancıdır 1853
IX- İstinaf. 1854
X- İstisnalar : bazı çekişmesiz yargı kararları temyiz edilebilir 1855
XI- Bir işin çekişmesiz yargıdan çıkıp çekişmeli yargı alanına girmesi
halinde istinaf ve temyiz 1855
XII- Çekişmesiz yargı kararları maddî anlamda kesin hüküm (m.303)
teşkil etmez (m.388) 1856
XIII- Çekişmesiz yargıda ihtiyati tedbir 1857
İçindekiler 1043
XIV - Mühürleme, deftere geçirme ve yemin tutanağı düzenlenmesi
usulü (m.386) 1858
Onsekizinci Bölüm
88. TAHKİM (HMK m.407-444)1
. 1861
A) Tahkim’in niteliği ve çeşitleri. 1861
I- Tahkimin niteliği 1861
II- Tahkimin çeşitleri 1862
1) Mecburî (zorunlu) tahkim 1862
2) İhtiyarî tahkim 1871
B) Tahkim sözleşmesi (m.412) . 1873
I- Genel bilgi 1873
II- Tahkime elverişlilik . 1876
III- Tahkim itirazı . 1877
V- Tahkim sözleşmesi yalnız taraflarını bağlar 1880
VI- Hakemin yetkisine itiraz 1880
VII- Hakemin yetkisini aştığı itirazı 1881
C) Hakem sözleşmesi ve hakemler 1882
I- Hakem sözleşmesi . 1882
II- Hakemler 1882
1) Hakemlerin seçimi . 1883
2) Hakemlerin reddi . 1884
3) Hakem ücreti 1886
D) Tahkim usulü. 1887
I- Tahkim yeri 1887
II- Dava açılması 1888
IV- Hakemlerde uygulanacak yargılama usulü 1890
V- Tahkim süresi . 1895
VI- Hakem kararı . 1895
VII- Tahkim yargılamasının sona ermesi (m.435) 1899
VIII- Tarafların sulh olması 1900
E) Hakem kararlarına karşı kanun yolları . 1900
I- İptal davası. 1900
II- Yargılamanın iadesi. 1904
1044 İçindekiler
Ondokuzuncu bölüm
89. ANAYASA’YA AYKIRILIK İTİRAZI 1905
A) Genel bilgi . 1905
B) Mahkemenin (bakmakta olduğu bir davada) uygulanacak kanun (veya
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi) hükmünü Anayasa’ya aykırı görmesi. 1907
I - Mahkeme terimi . 1907
1) İlk derece hukuk mahkemeleri. 1907
2) İstinaf mahkemesi 1907
3) Yargıtay 1908
II - Bakılmakta olan dava. 1908
III - Uygulanacak kanun. 1909
IV- Bir davaya bakan mahkemenin Anayasa Mahkemesi’ne başvurması 1909
C) Taraflardan birinin Anayasa’ya aykırılık iddiasında bulunması . 1910
I - Taraflardan birinin Anayasa’ya aykırılık iddiasını ileri sürmesi 1910
II - Anayasa’ya aykırılık iddiasını ileri sürme zamanı. 1911
III- Anayasa’ya aykırılık iddiasının ciddî olması . 1911
1) Mahkemenin Anayasa’ya aykırılık iddiasının ciddî olduğu kanısına
varması . 1911
2) Mahkemenin Anayasa’ya aykırılık iddiasını ciddî görmemesi
(reddetmesi). 1912
D) Anayasa Mahkemesi’nin incelemesi . 1913
E) Esas hakkındaki Anayasa Mahkemesi kararı . 1914
I- Genel bilgi 1914
II - Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı 1914
1) Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının Anayasa Mahkemesi’ne
başvuran mahkemede görülmekte olan davaya etkisi . 1917
a) İptal kararının beş ay içinde verilmiş olması halinde. 1918
b)Anayasa Mahkemesi’nin beş ay geçtikten sonra verdiği iptal
kararının davaya etkisi. 1918
2) Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının, mahkemelerde görülmekte
olan diğer davalara etkisi 1920
3) İptal kararının yürürlüğe girmesinin ertelenmesi 1920
a) Genel bilgi . 1920
b)Erteleme kararının Anayasa Mahkemesi’ne başvuran mahkemede
görülmekte olan davaya etkisi. 1920
c) Anayasa Mahkemesi’nin erteleme kararının diğer davalara etkisi 1921
III- Anayasa Mahkemesi’nin Anayasa’ya aykırılık itirazını ret kararı 1921
İçindekiler 1045
90. YABANCI MAHKEME KARARLARININ TENFİZİ ve TANINMASI
(MÖHUK m.50-59) 1923
A) Yabancı mahkeme kararlarının tenfizi. 1923
I- Genel bilgi 1923
II- Yabancı mahkeme kararlarının tenfizine karar verilebilmesi için
gerekli şartlar. 1923
III- Tenfiz usulü 1929
1) Görevli ve yetkili mahkeme . 1930
2) Tenfiz talebi (istemi) 1931
4) Tenfiz talebinin incelenmesi ve karara bağlanması . 1934
B) Yabancı mahkeme kararlarının tanınması. 1937
I- Genel bilgi 1937
II - Tanıma usulü . 1940
1) Kesin hüküm itirazı için tanıma 1940
2) Kesin delil için tanıma 1943
3) İdarî bir işlemin yapılması için tanıma . 1944
4) Yabancı mahkemelerce verilmiş olan çekişmesiz yargı
kararlarının tanınması. 1950
C) Yabancı mahkeme kararının takdirî delil teşkil etmesi 1962
D) Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen kararların
Türkiye’de nüfus kütüğüne tescili . 1962
91. ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVALARI . 1969
A) Genel bilgi . 1969
B) Elbirliği mülkiyetinde ortaklığın giderilmesi davası . 1971
C) Paylı mülkiyette ortaklığın giderilmesi davası . 1972
D) Ortaklığın giderilmesi ve paylaştırma taleplerinin aynı davada ileri
sürülmesi. 1973
I- Genel bilgi 1973
II- Talep sonucu. 1973
III- Davayı değiştirme ve genişletme yasağı 1974
E) Ortaklığın giderilmesi istenemeyecek olan haller . 1982
I- Kat mülkiyetinde 1982
II- Hukukî tasarruf (işlem) nedeniyle ortaklığın giderilmesinin
istenememesi 1982
III- Müşterek malın devamlı bir maksada tahsis edilmiş olması . 1982
IV- Uygun olmayan bir zaman. 1983
F) Ortaklığın giderilmesi davasında yargılama usulü . 1984
I- Ortaklığın giderilmesi davası için görevli mahkeme 1984
1046 İçindekiler
II- Ortaklığın giderilmesi davası için yetkili mahkeme. 1985
III- Ortaklığın giderilmesi davasının tarafları. 1985
IV- Ortaklığın giderilmesi davasında basit yargılama usulü uygulanır . 1987
VI- Ortaklığın giderilmesi davasında hüküm. 1987
92. DAVA DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ 2001
93. CEVAP DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ. 2003
94. CEVABA CEVAP DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ . 2005
95. İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ. 2007
96. ÖRNEK ÖN İNCELEME KONTROL FORMU 2009
PROF. DR. BAKİ KURU’NUN YAYINLARI . 2011
KANUN İSİMLERİNE (MADDELERE) GÖRE ARAMA CETVELİ 2021
KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ. 2055
