Türk Kadın Hukuku Mevzuatı
TÜRK KADIN HUKUKU MEVZUATI
( Kadının Hukuki Durumu ile ilgili Mevzuat )
Prof. Dr. Demet ÖZDAMAR
- Ulusal Hukukî Düzenlemeler (Kanunlar, Kanun Hükmünde Kararnameler, Tüzükler, Yönetmelikler vs.)
- Kanunlar ve Kanun Hükmünde Kararnameler
- Uluslararası Hukukî Düzenlemeler
- Kadınlar İle İlgili Diğer Hukukî Belgeler, Raporlar, Toplantılar
İçindekiler
İkinci Baskıya Önsöz 7
Önsöz 9
TÜRK KADIN HUKUKU MEVZUATI (KADININ HUKUKÎ DURUMU İLE İLGİLİ MEVZUAT)
I. ULUSAL HUKUKÎ DÜZENLEMELER (KANUNLAR, KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAMELER, TÜZÜKLER, YÖNETMELİKLER VS.) 17
A. KANUNLAR VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER 17
- 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982) (İlgili Bazı Hükümleri) 17
- Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Kanunu 23
- 5258 Sayılı Aile Hekimliği Kanunu (İlgili Bazı Hükümler) 26
- 4787 Sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun 26
5a. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
(KHK/633) 29
5b. 5256 Sayılı Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
(MÜLGA) 54
6a. 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun [YENİ) 54
6b. 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun (Mülga) 65
7.3716 Sayılı Bir Evlenme Akdine Dayanmayan Birleşmelerin Evlilik ve Evlilik Dışında Doğan
Çocukların Düzgün Nesepli Olarak Tesciline İlişkin Kanun 65
1992 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (İlgili Bazı Hükümler) 68
1993 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu 71
1994 5402 Sayılı Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu 85
11.657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (ilgili Bazı Maddeler) 98
a) 3686 Sayılı Evlenme Kağıtları ve Bunların Nüfus Kütüklerine Tescilleri Hakkında Kanun
(Bazı maddeleri) 104
b) 6283 Sayılı Hemşirelik Kanunu 105
c) 222 Sayılı ilköğretim ve Eğitim Kanunu (Bazı Hükümleri) 105
15.4857 Sayılı iş Kanunu (İlgili Bazı Hükümleri) 105
1) 5251 Sayılı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun (MÜLGA) 116
2) 3308 Sayılı Meslek Eğitimi Kanunu (Bazı Hükümleri) 116
3) 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun 117
19.3797 SAYILI MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN (Mülga) 130
20.1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu (İlgili Bazı Hükümleri) 130
1) 5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu 130
2) 2827 Sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun 152
3) 2238 Sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun 155
2
Tarafından Karşılanması Hakkında Kanun (Mülga) 158
25.5378 Sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun (İlgili Hükümleri), 158
26.3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu (Bazı Hükümleri) 160
27.4487 Sayılı Seferberlikte ve Fevkalade Hallerde Askeri Şahısların Ailelerini İcabında Yanlarında
Bulundurmalarının Men'i Hakkında Kanun (Bazı Hükümleri) .^162
28. 2821 Sayılt Sendikalar Kanunu (İlgili Bazı Hükümleri) . 162
29.2828 Sayâlosyal Hizmetler Kanunu (İlgili Hükümleri) . 163
30.5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Bazı Hükümleri). 174
3L £525 Sayıl) Soyadı Kanunu 188
32. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu (İlgili Bazı Maddeleri) 190
- Sayılı Türk Medeni Kanunu. 205
1992 Sayılı Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun 387
35.5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu 391
36.5717 Sayılı Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yön ve Kapsamına Dair Kanun.. 400
37.7338 Sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu (İlgili Hükümleri). 405
38.5393 Sayılı Belediye Kanunu (Bazı Hükümleri) 406
39.1593 Sayılr Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (Bazı Hükümleri) 407
a) TÜZÜKLER 411
1) Küçüklerin Evlât Edinilmesinde Aracılık Faaliyetlerinin Yürütülmesine İlişkin Tüzük 411
2) Genel Kadınlar ve Genelevlerin Tabi Olacakları Hükümler ve Fuhuş Yİûzünden Bulaşan Zührevi Hastalıklarla Mücadele Tüzüğü 420
3) Evlenme Muayenesi Hakkında Nizamname 438
4) Korunmaya Muhtaç Çocukların İşe Yerleştirilmesine İlişkin Tüzük (Bazı Hükümleri) 439
5) Soyadı Nizamnamesi (Bazı Hükümleri).;.,, 440
6) Türk Medeni Kanununun Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzük 441
b) YÖNETMELİKLER, GENELGELER VS. 458
7) Başbakanlıksan (Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü): Ailenin Korunmasına Dair Kanunun
Uygulanması Hakkında Yönetmelik,.™,. 458
8) Adalet Bakanlığından: Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Yönetmeliği
(Bazı Hükümleri), 458
9) Devlet Bakanlığı ile Adalet Bakanlığından: Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik (Bazı Hükümleri), 459
10) Adalet Bakanlığından: Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (Bazı Hükümleri) 460
11) Devlet Bakanlığından (Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu): Koruyucu Aile Yönetmeliği 461
12) Evlendirme Yönetmeliği.. 466
13) Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Açılacak Çocuk Bakımevleri Hakkında Yönetmelik (Bazı Hükümleri^.. 485
14) Kimlik Paylaşımı Sistemi YönetmeliğiİH|Müküm1eri) 486
15) Milli Eğitim Bakanlığı İle Diğer Bakanlıklara Bağlı Okullardaki Görevlilerle Öğrencilerin Kılık Kıyafetlerine
İlişkin Yönetmelik (Bazı Hükümleri) 487
16) Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı İlköğretim ve Orta Öğretim Kurumlarında Burs, Parasız Yatılılık ve
Sosyal Yardımlar Yönetmeliği (Bazı Hükümleri) . 488
17) Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul Pansiyonları Yönetmeliği (Bazı Maddeleri) 488
18) Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik 489
- Nüfus Planlaması Hizmetlerini Yürütme Yönetmeliği 544
- Okul, Kreş, Yurt ve Sağlık Tesisleri İle Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinde Bulunan
Kurum ve Kuruluşlara Yapılacak Bağış ve Yardımlar Hakkında Yönetmelik (Bazı Hükümleri) 545
60a. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'na Bağlı Kadın Konukevleri Yönetmeliği 546
60b. Özel Hukuk Tüzel Kişileri İle Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Açılan Kadın Konukevleri Yönetmeliği 559
60c. Türk Vatandaşı İle Evlenme Nedeniyle Türk Vatandaşlığının Kazanılmasına ve Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Vatandaşlarının Türk Vatandaşlığını Kazanmalarına İlişkin Yönetmelik 565
1992 Devlet Bakanlığından: Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Danışma Kurulunun Teşkili,
Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (Mülga) 567
1993 Başbakanlıktan: Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler İle ilgili Başbakanlık Genelgesi / Genelge NO: 2006/17 567
II. ULUSLARARASI HUKUKÎ DÜZENLEMELER (Sözleşmeler vs.) 589
1994 Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesine Dair Sözleşme (CEDAW) 589
1995 Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesine İlişkin İhtiyari ProtokoP'Ün Onaylanması Hakkında Karar 599
65a. Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye ilişkin Avrupa
Konseyi Sözleşmesi 604
65b. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokollerinin Kadınlar İle İlgili Hükümleri (AİHS. M.8,12,
14; 7 No'lu Ek Prot.M. 5; ve 12 No'lu PROT.M.1) 629
a) İnsan Hakları ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin Oluşturduğu Denetim
Mekanizmasının Yeniden Yapılanmasına İlişkin 11 Nolu ProtokoPün Onaylanması Hakkında Karar 631
b) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'ne Ek Protokol / Protokol NO: 7, Strasbourg, 22 Kasım 1984 632
68.12 Nolu Ek Protokolün 1. Maddesi 632
1) BM İnsan Hakları Evrensel Bildirisinin (Beyannamesinin) Kadınlara İlişkin Hükümleri 632
2) Kadınların Siyasal Haklarına İlişkin Sözleşme 636
3) Medeni (Kişisel) ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmenin İlişik Beyanlar ve Çekince İle Onaylanmasına Dair Karar 638
4) Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme'nin Onaylanması Hakkında
Karar 653
5) İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin Onaylanması Hakkında Karar (Bazı Bölümleri) 662
6) Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmenin İlişik Beyan ve Çekinceler Konulması Suretiyle Onaylanması Hakkında Karar (Bazı Bölümleri) 663
7) Avrupa Sosyal Şartı 665
8) Çocuk Hakları Bildirgesi (20 Kasım 1959) 688
9) BM Çocuk Hakları Sözleşmesi 690
10) Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'ye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi İle İlgili ihtiyari Protokolün Beyan Yapılmak Suretiyle Onaylanması Hakkında Karar (Bakanlar Kurulu Karar
S.veT.: 2002/4241, 28.05.2002) (Yalnızca R.G. Bilgileri Verilmiştir) 706
11) Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi'nin Onaylanması Hakkında Karar (Bakanlar Kurulu Karar Sayısı: 2002/3910, Karar Tarihi: 12 Mart 2002) (Yalnızca R.G. Bilgileri Verilmiştir) 706
12) Çocuklara Karşı Nafaka Mükellefiyetine Uygulanacak Kanuna Dair Sözleşme'nin Onaylanması Hakkında Karar (Bakanlar Kurulu Karar S.ve T. 7/3356, 2 Kasım 1971) (Yalnızca R.G. Bilgileri Verilmiştir) 706
- Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin Sözleşme'nin Onaylanması Hakkında Karar (Bakanlar Kurulu Karar Sayısı: 7/5361, Karar Tarihi: 21
Kasım 1972) (Yalnızca R.G. Bilgileri Verilmiştir) 706
- Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme'nin Onaylanması Hakkında Karar (Yalnızca R.G. Bilgileri Verilmiştir) 706
III. KADINLAR İLE İLGİLİ DİĞER HUKUKÎ BELGELER, RAPORLAR,
TOPLANTILAR vs 707
1992 Dünya Kadın Konferansı - Pekin, 15 Eylül 1995 707
1993 Pekin+5 BM Genel Kurulu Özel Oturumu 830
1994 Kadınlara Karşı Şiddetin Tasfiye Edilmesine Dair Bildiri 844
1995 Avrupa Konseyi Bakanlar Komıtesı'nın Üye Ülkelere Kadınların Şiddete Karşı Korunmasına İlişkin Tavsiye Kararı Rec (2002)5 848
1996 Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin 19 Mayıs 2000 Tarihinde Kabul Ettiği R (2000) 11 Sayılı
Karar ve İzahat Belgesi 861
89A. Birleşmiş milletler genel kurulu 57. Oturumu (Genel Kurul Tarafından Kabul Edilmiş Önerge,
Namus Adına Kadınlara Karşı İşlenen Suçların Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Çalışma) 868
89B. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 57. Oturumu 871
89C. Birleşmiş milletler genel kurulu 57. Oturumu 877
90. BM. Binyıl Bildirgesi (Milenyum Deklarasyonu) 879
91 A. Uluslararası Çalışma Örgütü: 45 Nolu Sözleşme Her Nevi Maden Ocaklarında Yeraltı İşlerinde
Kadınların Çalıştırılmaması Hakkında Sözleşme 887
91B. Uluslararası Çalışma Örgütü: 100 Nolu Sözleşme Eşit Değerde İş İçin Erkek ve Kadın İşçiler
Arasında Ücret Eşitliği Hakkında Sözleşme 889
91C. Uluslararası Çalışma Örgütü: 111 Sayılı Sözleşme Ayrımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi 892
a) İslam Konferansı Örgütüne Üye Ülkelerde, Karar Alma Süreçlerine Kadınların Katılımlarının Arttırılmasına İlişkin Kuala Lumpur Tavsiye Kararlan, 21-22 Ocak 2008, Kuala Lumpur, Malezya
(Bazı Bölümleri) 895
b) Birleşmiş Milletler Cedavv Komitesine Sunulmak Üzere Hazırlanan İkinci ve Üçüncü Birleştirilmiş Periyodik Türkiye Raporu, 1993 Ankara (Bazı Bölümleri) 896
c) Birleşmiş Milletler Cedavv Komitesine Sunulmak Üzere Hazırlanan Dördüncü ve Beşinci
Birleştirilmiş Periyodik Türkiye Raporu (Bazı Bölümleri) 991
d) (Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Özel Oturumunda Yararlanılmak Üzere BM Tarafından Hazırlanan ve Hükümetlere Gönderilen "Pekin Eylem Platformunun Uygulanmasına Yönelik Som Formu"na Genel Müdürlüğün 1999 ve 2004 Yıllarında Hazırladığı Yanıtlar), Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunlan Genel Müdürlüğü Pekin Eylem Platformunun Uygulanmasına Yönelik Soru Formuna Verilen Yanıt, Mayıs,1999- ANKARA 998
e) (Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Özel Oturumunda Yararlanılmak Üzere BM tarafından Hazırlanan ve Hükümetlere Gönderilen "Pekin Eylem Platformunun Uygulanmasına Yönelik Soru Formu"na Genel Müdürlüğün 1999 ve 2004 Yıllarında Hazırladığı Yanıtlar), Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Pekin Eylem Platformunun Uygulanmasına Yönelik Soru Formuna
Verilen Yanıt, NİSAN 2004 -ANKARA (Bazı Bölümleri) 1008
97.26 Şubat-9 Mart 2007 Tarihleri Arasında New York'da Gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler (BM)
Kadının Statüsü Komisyonu (KSK) 51. Dönem Toplantısına İlişkin RAPOR (Bazı Bölümleri) 1011
98. Kadınlar ve Erkekler arasında Eşitlik Üstüne 4. Avrupa Bakanlar Konferansı (İstanbul, 13-14 Kasım 1997), Demokrasinin Temel Bir Ölçütü Olarak Kadınlar ve Erkekler Arasında Eşitlik Üstüne Deklarasyon (Bazı Bölümleri) 1015
- insan Ticareti ile Mücadelede Bölgesel İhtiyaç ve Eğilimlerin Belirlenmesi-Stkların Rolü Konulu
Toplantı (Bazı Bölümleri) 1019
- 27 Şubat-10 Mart 2006 Tarihleri Arasında New York'da Gerçekleştirilen BM Kadının Statüsü Komisyonu 50 Dönem Toplantısına İlişkin Rapor (Bazı Bölümleri) 1021
- Avrupa Konseyi Tarafından Yürütülen "Kadına Karşı Şiddetle Mücadele Kampanyası"
Çerçevesinde "Polis, Sağlık Personeli ve Sosyal Görevliler Tarafından Şiddete Maruz Kalan Kadınlara Destek Verilmesi ve Koruma Sağlanması" Konulu Bölgesel Seminer Raporu,
11-12 Eylül 2007 Üsküp/Makedonya (Bazı Bölümleri) 1024
- Kadının Statüsü Komisyonu, 48. Oturum, 1-12 Mart 2004 (Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanmasında Erkeklerin ve Erkek Çocukların Rolü) Üzerinde Anlaşılmış Sonuçlar 1026
- Kadın-Erkek Eşitliği Konusunda 6. Bakanlar Toplantısı 1029
- "İslam Konferansı Örgütüne Üye Ülkelerin Kalkınmasında Kadının Rolü" Konulu İlk İkö Bakanlar
Arası Konferansı Raporu 20-21 Kasım 2006, İstanbul, Türkiye (Bazı Bölümleri) 1030
- 25 Şubat-7 Mart 2008 Tarihleri Arasında New York'ta Gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler (BM)
Kadının Statüsü Komisyonu (KSK) 52. Dönem Toplantısına İlişkin Rapor (Bazı Bölümleri) 1032
- Strasbourg, 6 Nisan 2006, Avrupa'da İnsan Hakları ve Ekonomik Zorluklar- Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karar Tasarısı, Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Ulaşmak: İnsan Hakları ve Ekonomik
Kalkınmanın Ön Koşulu (Bazı Bölümleri) 1036
- Avrupa Konseyi CDEG Komitesinin Düzenlediği "Demokratikleşme ve Barışın İnşasında Kadının Rolü ve Silahlı Çatışmaların Önlenmesinde Kadının Rolü" Konulu 5. Avrupa Kadından Sorumlu
Bakanlar Konferansının Sonuç Belgesi (Bazı Bölümleri) 1040
- 6 Kasım 2007 tarihinde Azerbaycan ve 9-11 Ocak 2008 tarihlerinde Tunus'ta imzalanan İşbirliği Protokolleri 1042
- Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesinde Polisin Rolü ve Uygulanacak Prosedürler Eğitimi Projesi
Protokolü 1042
110A. İnsan Hakları Koordinatör Üst Kurulunun Çalışmaları (Genel Olarak ve Çeşitli Yönleriyle İnsan Hakları) (Türkiye'de ve Dünyada İnsan Hakları, Ankara, 25 Aralık 1998, Prof. Dr. Hikmet Sami TÜRK, Devlet Bakanı) (Kadınlar İle İlgili Bazı Bölümleri) (Kazancı Hukuk Otomasyon) 1043
110B. İnsan Hakları Koordinatör Üst Kurulu'nun Çalışmaları (Genel Bilgiler ve Basın Açıklamaları)
(Kadınlar İle İlgili Bazı Bölümleri), Ankara, 25 Kasım 1998 Prof. Dr. Hikmet Sami TÜRK Devlet Bakanı, (Kazancı Hukuk Otomasyon) 1050
110C. İnsan Hakları Koordinatör Üst Kurulunun Çalışmaları (İnsan Hakları Açısından Kadının Durumu Sorunları ve Çözüm Önerileri), Ankara, 25 Kasım 1998, Prof. Dr. Hikmet S.TÜRK (Kazancı H.
Otomas.) 1052
Kaynakça 1065
Kavram Dizini 1091
