Dijital Çağda Yapay Zeka ve Arabuluculuk

Prof. Dr. Ergin ERGÜL

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ . 5

İÇİNDEKİLER. 9

GİRİŞ

ARABULUCULUK, DİJİTALLEŞME VE YAPAY ZEKÂ

ARABULUCULUK 15

DİGİTAL ÇAĞ 17

ÇEVRİM İÇİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMÜ. 18

ARABULUCULUK SÜRECİNDE KOLAYLAŞTIRICI

YAPAY ZEKÂ. 21

EL KİTABININ AMACI . 22

BİRİNCİ BÖLÜM

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ VE SÜRECİ

ARABULUCULUK NEDİR? . 23

ARABULUCULUĞUN TEMEL İLKELERİ NELERDİR? 24

Gönüllülük 24

Tarafsızlık . 24

Eşitlik 25

Gizlilik. 25

Sözleşmeye Dayanabilirlik 26

Esneklik 26

Menfaat Temelli Çözüm. 26

Sonuç Üzerinde Kontrol: 26

ARABULUCULUĞUN AVANTAJLARI NELERDİR? . 26

ARABULUCULUK SÜRECİ NASIL İŞLER? 27

Başvuru ve Hazırlık. 27

Oturumların Planlanması . 28

Açılış ve İlk Görüşme 28

10 İçindekiler

Müzakere ve Çözüm Arayışı. 28

Anlaşma veya Sonuç 29

ARABULUCUNUN ROLÜ NEDİR? 29

ARABULUCUK SÜRECİNDE YAPAY ZEKÂNIN ROLÜ

NEDİR?  29

İKİNCİ BÖLÜM

YAPAY ZEKÂNIN TEMELLERİ

YAPAY ZEKÂ NEDİR? 31

YAPAY ZEKÂ OKURYAZARLIĞI NEDİR? . 33

YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİ NEDİR? VE NASIL ÇALIŞIR?. 35

Tanım. 35

İşleyiş . 35

Temel Çalışma Mantığı 36

ARABULUCULUKTA YAPAY ZEKÂNIN UYGULAMA

ALANLARI  37

YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN ÖZELLİKLERİ . 38

Öğrenme Kabiliyeti 38

Problem Çözme 39

Algılama . 39

Görüntü İşleme 39

Ses Tanıma. 40

Doğal Dil İşleme (NLP) 40

YAPAY ZEKÂ TÜRLERİ NELERDİR? 40

Dar Yapay Zekâ 40

Genel Yapay Zekâ. 41

Süper Yapay Zekâ. 42

ÜRETKEN YAPAY ZEKÂ NEDİR? 43

YAPAY ZEKÂ NEDEN HATA YAPAR? . 45

Sistem Tasarımındaki Hatalar 45

Kullanım Koşullarındaki Hatalar. 47

Donanım veya Kısıtlamalar 48

Diğer Arıza Riskleri . 48

Açıklanabilirlik Sorunu . 48

Halüsünasyon Görme. 49

İ. ALGORİTMA NEDİR? 49

İçindekiler 11

VERİ VE BÜYÜK VERİ NEDİR? . 51

MAKİNE ÖĞRENİMİ NEDİR? 53

DERİN ÖĞRENME NEDİR? 54

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ARABULUCUYA YARDIMCI YAPAY ZEKÂ

ARABULUCULUKTA YAPAY ZEKÂNIN ROLÜ NEDİR?. 57

Hazırlık Aşamasında Katkılar 58

Oturumlarda Katkılar . 59

Çözüm Seçeneklerinin Oluşturulması 60

Anlaşma Belgesinin Hazırlanması. 60

Eş Zamanlı Çeviri 61

Taraflar İçin Katkılar. 61

Arabulucu İçin Katkılar . 62

YAPAY ZEKÂ ENTEGRASYONUNUN FAYDALARI VE

ZORLUKLARI  64

ETİK İLKELER AÇISINDAN RİSKLER 67

Güven ve Şeffaflık 67

Gizlilik ve Veri Koruma . 68

Tarafsızlık, Eşitlik ve Ayrımcılıktan Kaçınma. 69

Meslekî Sorumluluk . 69

DÜNYADA ARABULUCULUĞA YARDIMCI YAPAY

ZEKA UYGULAMALARI . 70

BAŞLICA ARABULUCULUK UYGULAMA VE

PLATFORMLARI NELERDİR? . 71

CHATBOT’UN YARATICI KULLANIMI: “CHATGPT İLE

UZLAŞMA. 74

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

RİSKLER VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

YARDIMCI YAPAY ZEKÂNIN RİSK VE

SORUMLULUKLARI NELERDİR? 77

Algoritmik Önyargı Riski. 78

Gizlilik ve Veri Güvenliği Riski. 79

Şeffaflık Eksikliği Riski 79

ARABULUCUNUN ROLÜNÜN ZAYIFLAMA İHTİMALİ 80

12 İçindekiler

Kararı Zaten Bilgisayar Verir Algısı . 80

Aşırı Güven ve Sorumluluk Sorunu 81

Erişim Eşitsizlikleri 81

Hukuki Belirsizlikler 82

BEŞİNCİ BÖLÜM

ETİK ÇERÇEVE

YAPAY ZEKÂ ETİĞİ NEDİR. 83

YAPAY ZEKÂ ETİĞİ ALANINDAKİ TEMEL BELGELER

NELERDİR?. 84

AB Güvenilir Bir Yapay Zekâ İçin Etik İlkeler

Rehberi  84

Yargı Sistemleri ve Çevrelerinde Yapay Zekânın

Kullanımı İçin Bir Avrupa Etik Şartı. 85

OECD Zekâ Hakkında Konsey Tavsiyesi 87

Singapur Model Yapay Zekâ Yönetişimi

Çerçevesi (2019, 2020)  88

Singapur Üretken Yapay Zekâ İçin Model

Yönetişim Çerçevesi (2024) 89

ARABULUCULUK YAPAY ZEKÂ ETİK İLKELERİNE

NEDEN İHTİYAÇ VAR?  91

ARABULUCULUK YAPAY ZEKÂ ETİK İLKELERİ

NELERDİR?. 91

ARABULUCULUKTA YAPAY ZEKÂ KULLANIMINDA

HUKUKİ BELİRSİZLİK ALANLARI NELERDİR? . 92

ALTINCI BÖLÜM

HUKUKİ ALTYAPI

ULUSAL DÜZENLEMELER NELERDİR?. 95

Arabuluculuk Kanunları 95

Kişisel Verilerin Korunması Hakkındaki

Kanunlar. 95

Ulusal Yapay Zekâ Kanunları 96

Güney Kore Yapay Zekâ Temel Kanunu 96

Japonya Yapay Zekâ Kanunu 99

İtalya. 102

İçindekiler 13

ULUSLARARASI BAĞLAYICI DÜZENLEMELER

NELERDİR?. 104

Avrupa Birliği Yapay Zekâ Yasası 104

Genel Olarak. 104

Yapısı ve Temel İlkeleri . 105

AB Yapay Zekâ Yasasının Arabuluculuk

Alanına Uygulanabilecek Hükümleri. 106

Avrupa Konseyi Yapay Zekâ ve İnsan Hakları,

Demokrasi ve Hukukun Üstünlüğü Çerçeve

Sözleşmesi . 110

Genel Çerçeve: Teknoloji, İnsan Hakları ve

Hukukun Üstünlüğü Dengesi  110

Çerçeve Sözleşmenin Kabulü ve Niteliği. 111

Sözleşmenin Temel İlkeleri ve Uygulama

Alanı . 112

Sözleşmenin Arabuluculukta Yapay Zekâ

Kullanımını İlgilendiren Hükümleri . 113

YEDİNCİ BÖLÜM

ÜRETKEN YAPAY ZEKÂ KULLANMADA

ETKİLİ PROMPT OLUŞTURMA

PROMPT NEDİR? . 117

NEDEN DOĞRU PROMPT VERMEK GEREKİR? 118

ARABULUCULUK BAĞLAMINDA PROMPT TÜRLERİ

NELERDİR?. 119

ETKİLİ PROMPT İÇİN İPUÇLARI NELERDİR? 120

ARABULUCULUK ODAKLI ÖRNEK PROMPTLAR

NELERDİR?. 121

SEKİZİNCİ BÖLÜM

PRATİK ÖNERİLER VE SENARYOLAR

GİRİŞ 125

ARABULUCULAR İÇİN ÖNERİLER 125

Dosya Hazırlığında Yapay Zekâ Kullanımı. 125

Müzakere Aşamasında Yapay Zekâ Kullanımı 125

Dikkat Edilmesi Gerekenler 126

14 İçindekiler

AVUKATLAR İÇİN ÖNERİLER. 126

Müvekkile Daha Şeffaf Hizmet Sunmak . 126

Müzakere Stratejisinde Yapay Zekâ Desteği 126

Risk Yönetimi . 127

HUKUK ÖĞRENCİLERİ İÇİN ÖRNEKLER. 127

Eğitimde Yapay Zekâ Kullanımı 127

Dijital Okuryazarlık Geliştirmek 127

ORTAK ÖNERİLER. 128

DOKUZUNCU BÖLÜM

GELECEK PERSPEKTİFLERİ

ARABULUCULUK EĞİTİMİNDE YAPAY ZEKÂ . 129

HİBRİT MODELLER: İNSAN + YAPAY ZEKÂ İŞBİRLİĞİ. 133

DİJİTALLEŞEN DÜNYADA ARABULUCULUK KÜLTÜRÜ 134

YENİ HİZMET MODELLERİ 135

OLASI RİSKLER VE TOPLUMSAL YANSIMALAR. 136

UZUN VADELİ VİZYON . 136

SONUÇ .139

EK: İLGİLİ MEVZUAT VE KURUMLARA ERİŞİM İÇİN

KAREKODLAR

6325 SAYILI HUKUK UYUŞMAZLIKLARINDA

ARABULUCULUK KANUNU  143

HUKUK UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK

KANUNU YÖNETMELİĞİ. 143

III. ARABULUCULUK SONUCUNDA YAPILAN

MİLLETLERARASI SULH ANLAŞMALARI HAKKINDA

BM KONVANSİYONU (SİNGAPUR KONVANSİYONU) . 144

ADALET BAKANLIĞI ARABULUCULUK DAİRE

BAŞKANLIĞI İNTERNET SİTESİ 144

TÜRK DÜNYASI ARABULUCULAR BİRLİĞİ İNTERNET

SİTESİ. 145

AZERBAYCAN ARABULUCULUK KURULU (MEDİASİYA

ŞURASI) 145

KAYNAKÇA .147