Dr. Fatih ÖZTÜRK İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ...................................................................................................................v KISALTMALAR...................................................................................................ix GİRİŞ .....................................................................................................................1 I. BÖLÜM ANAYASAL YARGI DENETİMİ VE POLİTİK SORUN DOKTRİNİNİN DOĞUŞU I) Anayasal Yargı Denetiminin Doğuşu............................................................13 A) ABD Anayasa Hukukunda Marbury v. Madison’dan Önceki Davalar...13 B) Marbury v. Madison Davası..................................................................20 C) ABD Anayasa Hukukunda’de Marbury v. Madison Davası Sonrası ve Günümüzdeki Anayasal Yargı Denetimi İle İlgili Davalar...................28 II) Politik Sorun Doktrinini Hazırlayan Sebepler.............................35 III) Anayasa Yargısının Türk Hukukunda Yeri..................................43 II. BÖLÜM POLİTİK SORUN DOKTRİNİ I) Politik Sorun Doktrininin Tanımı ve Alanı...................................................49 II) ABD Anayasa Yargısında Anayasal Dava Açabilmenin Şartları..................51 A) Mahkemeden Tavsiye Niteliğinde Karar İstenilememesi (Prohibition Against Advisory Opinions). ...........................................52 B) İlgili Kişinin Davayı Açmış Olması (Standing) ...................................55 C) Sorunun Ortaya Çıkmış Olması (Ripeness)..........................................61 D) Sorunun Sona Ermemiş Olması (Mootness) ........................................63 E) Politik Sorun Olmamalı (Political Question Doctrine).........................66 III) ABD Anayasa Yargısında Politik Sorun Doktrini ve İlgili Davalar..............67 A) Eyalet Devletlerinin Cumhuriyetçi Yapıda Hükümetlere Sahip Olması ve Seçim Sürecinin Yargısal Denetimi Meseleleri ...............................68viii B) Dış Politika Meseleleri .........................................................................76 C) Kongre’nin Kendi Yönetimiyle İlgili Meseleler ..................................79 D) Anayasa Değişikliklerinin Onaylanması Süreciyle İlgili Meseleler.....81 E) Kuvvetler Arasındaki Dengeye Aşırı Müdahale Meseleleri.................85 F) Meclis Soruşturması (Impeachment) ve Görevden Uzaklaştırma Meseleleri .............................................................................................86 IV) ABD Anayasa Yargısında Politik Sorun Doktrinin Geleceği .......................87 V) Türk Hukukunda Hükümet Tasarrufları........................................................93 VI) Diğer Ülkelerde Politik Sorun Doktrini......................................................100 A) Anglo-Saxon Ülkelerdeki Uygulama .................................................100 B) Kara Avrupası Ülkelerindeki Uygulama ............................................102 VII) Sonuç...........................................................................................................107 III. BÖLÜM POLİTİK SORUN DOKTRİNİ VE YARGISAL AKTİVİZM I) Yargısal Aktivizmin Tanımı, Kapsamı .......................................................117 II) Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Yargısal Aktivizm.......................125 A) Anayasa Değişikliklerinin Esas Açısından Denetlenmesi..................125 B) Özelleştirme........................................................................................132 C) Siyasi Partilerin Kapatılmasıyla İlgili İçtihatlar.................................136 D) Laiklik, Din ve Vicdan Özgürlüğü .....................................................144 III) ABD Yüksek Mahkemesi Kararlarında Yargısal Aktivizm .......................149 IV) Kanada Yüksek Mahkemesi Kararlarında Yargısal Aktivizm....................160 V) Diğer Ülkelerden Yargısal Aktivizm Örnekleri..........................................176 VI) Jüristokrasiye Giden Yol ve Anayasacılığın Sınırları: Ran Hirschl............180 VII) Anayasayı Mahkemeden Uzak Tutmanın Yolları: Mark Tushnet..............184 VIII) Sonuç: Yargısal Aktivizm, Politik Sorun, Jüristokrasi ve Demokratik Meşruiyet ...................................................................................................192 GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ....................................................197 Yargısal Denetimde Sınırlama: Politik Sorun Doktrini ......................................198 Yargısal Denetimin Sınırsızlığı:Yargısal Aktivizm Doktrini..............................202 Bir İdeal Yargısal Denetim Modeli Denemesi....................................................206 Sonuç: Politik Sorun Doktrininin Türk Anayasa Yargısına Uyarlanabilirliği ....208 KAYNAKÇA .....................................................................................................209
