İnsan Haklarına İklim Adaleti Perspektifinden Bakış

Dr. Fatih Tuğrul DEMİRKALE

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 5

İÇİNDEKİLER  7

KISALTMALAR 11

GİRİŞ . 15

BİRİNCİ BÖLÜM

İKLİM ADALETİ

ADALET KAVRAMININ SÜBJEKTİFLİĞİ 21

Adaletin Farklı Tanımları 22

Adaletin Farklı Türleri 25

Hukuk ve Adalet Arasındaki İlişki. 29

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ADALETSİZLİK OLARAK KABULÜ . 32

İklim Değişikliğinin Devletler Bakımından Adaletsiz Sonuçları 33

Emisyon sorumluluğunun adil dağıtılması 35

Kaynakların adil dağıtılması 41

İklim Değişikliğinin İnsan Hakları Bakımından Adaletsiz Sonuçları 42

IIII. İKLİM ADALETİNİN KÖKENİ VE İKLİM REJİMİNDEKİ YERİ  46

Çevresel Adalet Anlayışı .47

İklim Adaleti ve Adalet Anlayışları Arasındaki İlişki 49

İklim Adaletinin İklim Rejimindeki Yeri 53

Devletlerin iklim adaletine ilişkin farklı görüşleri 54

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto

Protokolü’nün başarısızlıkları.57

Paris İklim Antlaşması’nın yetersizliği . 60

İKİNCİ BÖLÜM

KLASİK İNSAN HAKLARI PARADİGMASI

ADALET PERSPEKTİFİNDEN İNSAN HAKLARININ DÜŞÜNSEL TEMELLERİ 64

Doğal Hukuka Göre İnsan Haklarının Temelleri . 64

Pozitivist Hukuka Göre İnsan Haklarının Temelleri .70

8 İçindekiler

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN YAPILAN SINIFLANDIRMALAR74

Literatürde Yapılan Sınıflandırmalar 75

İnsan Haklarının Tarihsel Açıdan Sınıflandırılması 78

III. KLASİK İNSAN HAKLARI PARADİGMASININ KAPSAMI VE NİTELİKLERİ.82

Klasik Paradigmanın Tanımlanması 83

Klasik Paradigmanın Düzenleme Alanları. 85

Klasik paradigmanın içerdiği haklar. 85

Klasik paradigmaya göre hakların sınırlandırılması . 86

Klasik Paradigmanın Nitelikleri 88

Klasik paradigmanın güçlü antroposantrik niteliği 89

Genel olarak antroposantrik yaklaşım 89

Antroposantrik yaklaşımın klasik paradigmaya etkisi. 93

Klasik paradigmanın bireysel niteliği. 96

Klasik paradigmanın evrensel niteliği 100

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KLASİK İNSAN HAKLARI PARADİGMASININ DEĞİŞİMİ

İNSAN HAKLARININ ÇEVRESEL ENDİŞELERLE YORUMLANMASI 106

Yaşam Hakkının Yorumlanmasında Yaşanan Değişim 107

Yaşam hakkının klasik yorumu 108

Temel insan hakları metinlerinde yaşam hakkı 109

Yaşam hakkının yorumlanmasına ilişkin değerlendirmeler 111

Gıda adaleti kapsamında yaşam hakkı 117

Su adaleti kapsamında yaşam hakkı 124

Sağlık Hakkının Yorumlanmasında Yaşanan Değişim . 130

Sağlık hakkının klasik yorumu . 130

Temel insan hakları metinlerinde sağlık hakkı 131

Sağlık hakkının yorumlanmasına ilişkin değerlendirmeler . 133

Çevresel adalet kapsamında sağlık hakkı 138

Sağlık adaleti kapsamında sağlık hakkı 142

Yeterli Yaşam Standardı Hakkının Yorumlanmasında Yaşanan Değişim . 147

Temel insan hakları metinlerinde yeterli yaşam standardı hakkı 147

İklim adaleti kapsamında barınma hakkı. 151

İklim adaleti kapsamında çalışma hakkı 155

İçindekiler 9

DEZAVANTAJLI GRUPLARIN İKLİM ADALETİYLE GÜÇLENDİRİLMESİ. 161

İklim Mağdurları ve Dezavantajlı Gruplar Kavramlarının Farkı 162

İklim mağdurları kavramının kapsamı. 162

Dezavantajlı gruplar kavramının kapsamı . 163

Kadınların Güçlendirilmesi 165

Feminist hukuk görüşünün iklim adaletine katkısı 165

İklim değişikliğinin adaletsiz sonuçlarının kadınlar bakımından

görünüş biçimleri 169

İklim adaletinin kadınların güçlendirilmesine katkısı 171

Çocukların Güçlendirilmesi 175

Çevresel Olarak Yerinden Edilmiş Kişilerin Güçlendirilmesi 179

Çevresel olarak yerinden edilmiş kişiler kavramı 180

İklim değişikliğinin adaletsiz sonuçlarının çevresel olarak yerinden

edilmiş kişiler bakımından görünüş biçimleri . 183

İklim adaletinin yerinden edilmiş kişilerin güçlendirilmesine katkısı.187

Diğer Dezavantajlı Gruplar192

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KLASİK İNSAN HAKLARI PARADİGMASININ

ÖTESİNE GEÇİLMESİ

KLASİK PARADİGMANIN GÜÇLÜ ANTROPOSANTRİK NİTELİĞİNİN AŞILMASI. 196

Ekosistemin Hakları Kavramı ve Hakların Kapsamı 196

Ekosistemin Hakları ve İnsan Hakları Arasındaki İlişki 202

İhlal edilen ekosistemin haklarının insan haklarına yansıması 202

Ekosistemin haklarının insan hakları aracılığıyla korunması 207

Çevresel niteliğe sahip prosedürel hakların kullanıcıları 209

Çevresel niteliğe sahip prosedürel haklar 212

(1) Çevresel bilgiye erişim hakkı  213

(2) Çevreyle ilgili kararlara katılım hakkı 215

(3) Adalete erişim hakkı. 217

KLASİK PARADİGMANIN BİREYSEL NİTELİĞİNİN AŞILMASI . 219

İklim Adaleti Perspektifinden Nesiller Arası Adalet Anlayışı 220

Gelecek Nesiller Kavramı ve Kapsamı 224

Gelecek Nesillerin Hakları . 226

Gelecek Nesillerin Haklarının Talep Edilmesi. 230

10 İçindekiler

III. KLASİK PARADİGMANIN EVRENSEL NİTELİĞİNİN SORGULANMASI.236

İklim Adaleti ve Kültürel Rölativizm Arasındaki İlişki 237

Kısaca kültürel rölativizm 238

İklim adaleti perspektifinden kültürel rölativizm 240

Yerli Halklar Kavramı ve Yerli Halkların Dezavantajlı Konumu 242

Yerli halkların kimliği . 243

Yerli halkların geleneksel bilgisi. 246

Yerli halkları dezavantajlı duruma düşüren sebepler 248

Yerli Halkların Hakları Kavramı ve Kapsamı 251

Yerli halkların hakları. 252

Yerli halkların haklarına ilişkin mahkeme kararları 256

SONUÇ.263

KAYNAKÇA . 267