İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının Denkleştirilmesi ve Tenkisi

Dr. Öğr. Üyesi Özge ARPACI

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 7

TAKDİM VE TEŞEKKÜR  9

İÇİNDEKİLER  11

KISALTMALAR . 19

GİRİŞ

KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ, SINIRLANDIRILMASI VE

İNCELEME PLANI İLE KONUYA İLİŞKİN BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER

KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ, SINIRLANDIRILMASI VE İNCELEME PLANI. 21

Konunun Takdimi 21

Konunun Önemi 23

Konunun Sınırlandırılması . 24

İnceleme Planı. 25

KONUYA İLİŞKİN BAZI ÖNEMLİ BİLGİLER . 26

İntifa Hakkının Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri . 26

Konusu. 29

Kazanılması 30

Hukuki İlişkinin Tarafları 30

Tarafların Hak ve Yükümlülükleri 31

İntifa Hakkı Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri . 31

Malikin Hak ve Yükümlülükleri . 36

İntifa Hakkının Sona Ermesi. 38

BİRİNCİ BÖLÜM

İNTİFA HAKKI SAKLI TUTULARAK YAPILAN TAŞINMAZ BAĞIŞLAMA

SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE BUNA BAĞLI OLARAK EHLİYET MESELESİ

İNTİFA HAKKI SAKLI TUTULARAK YAPILAN TAŞINMAZ BAĞIŞLAMA

SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, KAPSAMI VE ŞEKLİ  41

Genel Olarak 41

Tanımı 48

Kapsamı. 49

Şekli . 50

12 İçindekiler

İNTİFA HAKKI SAKLI TUTULARAK YAPILAN TAŞINMAZ BAĞIŞININ HUKUKİ

NİTELİĞİ 51

Genel Olarak 51

Taşınmazları Konu Edinen Bağışlama Sözleşmesi Çeşitleri 52

Bağışlama Sözü Verme 53

Koşullu (Şartlı) Bağışlama 54

Bağışlayana Dönme Koşullu Bağışlama . 56

Yerine Getirilmesi Bağışlayanın Ölümüne Bağlı Olan Bağışlamalar 58

Yüklemeli (Mükellefiyetli) Bağışlama 60

Genel Olarak. 60

Yüklemeli Bağışlama ile Koşullu Bağışlama Ayrımı. 65

Yüklemeli Bağışlama ile Karma Bağışlama Ayrımı 68

Saf Bağışlama Sözleşmesi 72

Karma Bağışlama Sözleşmesi 73

Genel Olarak. 73

Uygulamada Karma Bağışlama Sözleşmesi 80

Karma Bağışlama sözleşmesinin, Saf ve Yüklemeli Bağışlama

Sözleşmesinden Ayırt Edilmesinin Önemi  81

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Akdedilen Taşınmaz Bağışlama

Sözleşmesinin Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşler . 82

Saf Bağışlama Sözleşmesi Görüşü . 83

Genel Olarak. 83

Yargıtay Uygulaması . 88

İpotek Borcunun Üstlenilmesinin Saf Bağışlama Sözleşmesi

Niteliğine Etkisi. 91

Karma Bağışlama Sözleşmesi Görüşü 93

Genel Olarak. 93

Doktrinde Yer Alan Karma Bağışlama Sözleşmesi Görüşü 96

İsviçre Federal Mahkemesi Görüşü 98

Yüklemeli Bağışlama Görüşü. 106

Genel Olarak. 106

Alman Uygulaması 107

Alman İstinaf Mahkemesi Kararları . 107

Alman Federal Mahkemesi Kararları . 111

Alman Doktrini . 116

Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşme Görüşü . 122

Yerine Getirilmesi Bağışlayanın Ölümüne Bağlı Olan Bağışlama

Sözleşmesi Görüşü  124

Dönme Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Bağışlama Sözleşmesi Görüşü . 126

İçindekiler 13

İntifa Hakkının Tesis Anını ve Kimin Tarafından Tesis Edildiğini Esas

Alan Görüş  128

Malik İntifasından Sonra Yüklü Taşınmaz Devrinin

Gerçekleştirilmesi Hali . 130

Yüksüz Taşınmazın Devrinden Sonra Bağışlanan Tarafından

İntifa Hakkı Tesisinin Gerçekleştirilmesi Hali . 136

İntifa Hakkı Tesisi ve Taşınmaz Devrinin Aynı Resmi Senette Yer

Alması Hali . 142

Görüşlerin Değerlendirilmesi 148

III. SÖZLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ ÇERÇEVESİNDE EHLİYET MESELESİ. 155

Genel Olarak 155

Bağışlananın Reşit Olmaması Halinde Ehliyet Meselesi 156

Yüklü Taşınmazın Devri Halinde . 157

Bağışlanan Tarafından İntifa Hakkı Tesisinin Gerçekleştirilmesinin

Öngörülmesi Halinde 159

Taşınmaz Devri ve Hak Tesisinin Aynı Resmi Senette Yer Alması

Halinde . 161

İKİNCİ BÖLÜM

İNTİFA HAKKI SAKLI TUTULARAK YAPILAN TAŞINMAZ

BAĞIŞININ DENKLEŞTİRİLMESİ

BAĞIŞLAMANIN DENKLEŞTİRİLMESİ . 165

Sağlararası Kazandırmaların Denkleştirilmesi . 165

Genel Olarak. 165

Denkleştirme Kavramı 166

Denkleştirme Çeşitleri 167

Yasal Denkleştirme 167

İradi Denkleştirme . 168

Mirasbırakanın Denkleştirme İradesinin Önemi. 169

Denkleştirmede Taraflar. 174

Denkleştirme Borçlusu (Denkleştirme Yükümlüsü) . 175

Genel Olarak . 175

Sağ Kalan Eşin Özel Durumu . 177

Denkleştirme Alacaklısı 179

Denkleştirmeye Tabi Kazandırmalar. 180

Denkleştirme Şartları . 180

Kanunen Denkleştirmeye Tabi Kazandırmalar. 183

Çeyiz 183

Kuruluş Sermayesi. 184

14 İçindekiler

Malvarlığı Devri 185

Borçtan Kurtarma 186

Benzeri Kazandırmalar. 187

Denkleştirmeden Muaf Tutulan Kazandırmalar 191

Mirasbırakanın Muafiyet Tanıdığı Miras Payını Aşan

Kazandırmalar  191

Alışılmış Ölçülerdeki Eğitim ve Öğrenim Giderleri 192

Olağan Hediyeler 193

Evlenme Sırasında Yapılan Geleneğe Uygun Giderler ve

Alışılmış Ölçülerdeki Çeyiz Giderleri . 194

Denkleştirmenin Talep Edilmesi ve Yerine Getirilmesi . 195

Denkleştirmenin Talep Edilmesi. 195

Denkleştirme Davası 195

Denkleştirme Konusu Kazandırmanın Değerinin Tespiti .197

Denkleştirmenin Yerine Getirilmesi . 201

Genel Olarak 201

Aynen Denkleştirme 204

Değer Üzerinden Denkleştirme . 204

Taşınmaz Bağışının Denkleştirilmesi 205

Genel Olarak . 205

Taşınmaz Bağışının Denkleştirmeye Tabi Kazandırma Niteliği 209

İNTİFA HAKKI SAKLI TUTULARAK YAPILAN TAŞINMAZ BAĞIŞININ

DENKLEŞTİRİLMESİ 212

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının Denkleştirme

Şartları Işığında Değerlendirilmesi. 213

TMK. m. 669/f. 2 Hükmünde Sayılan Kazandırmalar Çerçevesinde İntifa

Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının Niteliği 217

Genel Olarak . 217

Konuya İlişkin İsviçre Federal Mahkemesi Kararı Çerçevesinde

Değerlendirme  219

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının Toruna

Yapılması Halinde Denkleştirme . 223

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışında Denkleştirme

Şekli 224

Genel Olarak . 224

Saf Bağışlama Niteliğini Haiz Olması Halinde 226

Karma veya Yüklemeli Bağışlama Niteliğini Haiz Olması Halinde 226

İçindekiler 15

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının Denkleştirilmeye

Tabi Olması Halinde Denkleştirme Değerinin Tespiti Meselesi  228

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışında Kazandırma

Anının Önemi 229

Genel Olarak 229

Karma ve Yüklemeli Bağışlamada Kazandırma Anının

Orantılama Metodu Açısından Önemi . 232

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının

Denkleştirilmeye Tabi Olması Halinde Değer Tespitinde Esas

Alınması Gereken An Meselesi . 236

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının

Denkleştirilmeye Tabi Olması Halinde Denkleştirme Değerinin

Tespiti . 238

Genel Olarak 238

Saf Bağışlama Niteliğini Haiz Olması Halinde Değer Tespiti. 238

Karma Bağışlama Niteliğini Haiz Olması Halinde Değer Tespiti . 241

Genel Olarak . 241

Karma Bağışlama Niteliği Halinde Denkleştirme Bedeline

İlişkin Doktrinde Öngörülen Hesaplama Yöntemleri. 243

aaa. Birinci Hesaplama Yöntemi 244

bbb. İkinci Hesaplama Yöntemi . 247

ccc. Üçüncü Hesaplama Yöntemi . 249

İsviçre Federal Mahkemesi’nin Kararlarında Uyguladığı

Hesaplama Yöntemi  251

Değerlendirme 256

Yüklemeli Bağışlama Niteliğini Haiz Olması Halinde 258

İntifa Hakkının Sermaye Değerinin ve Yüklü Taşınmazın Değerinin

Belirlenmesi. 260

Yüksüz Taşınmazın Piyasa Değeri . 261

İntifa Hakkının Sermaye Değerinin Tespiti . 262

Genel Olarak 262

Sermaye Değerinin Belirlenmesinde Kullanılan Çarpanlar 268

Yıllık Net Gelir 268

Kapitalizasyon Faktörü 269

aaa. Genel Olarak 269

bbb. Kapitalizasyon (Ortalama) Faiz Oranı  269

ccc. Hak Sahibinin Ortalama Yaşam Süresi. 273

İntifa Hakkının İleriye Dönük (Ex-Ante) Hesaplanması 276

16 İçindekiler

Taşınmazın İpotekli Olmasının İntifa Hakkının Sermaye Değeri

Üzerindeki Etkisi. 281

Yüklü Taşınmazın (Çıplak Mülkiyet) Değeri. 284

III. İNTİFA HAKKI SAKLI TUTULARAK YAPILAN TAŞINMAZ BAĞIŞININ

DENKLEŞTİRİLMESİNDE BAZI ÖZEL DURUMLAR.291

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışında, Üçüncü Kişi

Lehine İntifa Hakkı Tesisi Halinde İntifa Hakkının Denkleştirilmesi

Meselesi. 291

Genel Olarak . 291

Uygulamada Sık Karşılaşılan Görünümleri 291

İntifa Hakkının Denkleştirilebilmesi İçin Gerekli Olan Şartlar 296

Genel Olarak. 296

İntifa Hakkının Denkleştirmeden Kurtulması Meselesi 299

Terekeye İade Şekli . 301

Terekeye İade Bedelinin Tespiti 304

Genel Olarak. 304

İntifa Hakkının Önce Kanuni Mirasçı Lehine Tesis Edilmesi,

Ardından Yüklü Taşınmazın Bir Başka Kanuni Mirasçıya

Devredilmesi Halinde Denkleştirme Bedeli 306

Yüksüz Taşınmazın Önce Kanuni Mirasçıya Devredilmesi,

Ardından Taşınmazı Devralan Kanuni Mirasçı Tarafından Bir

Başka Kanuni Mirasçıya İntifa Hakkı Tesis Edilmesi Halinde

Denkleştirme Bedeli . 311

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışında Taşınmazın

Elden Çıkarılması Halinde Denkleştirme Değeri Meselesi . 315

İntifa Hakkının Birden Fazla Bağışlayan Lehine Tesis Edilmesi Halinde

Sermaye Değerinin Tespiti Meselesi 317

Genel Olarak . 317

İntifa Hakkının Birden Fazla Bağışlayan Lehine Tesis Edilmesi

Halinde Sermaye Değerinin Tespiti. 320

İntifa Hakkı Birden Fazla Bağışlayan Lehine Saklı Tutularak

Yapılan Taşınmaz Bağışının Saf Bağışlama Niteliği Göstermesi

Halinde Denkleştirme Bedelinin Tespiti Meselesi  323

Birden Fazla Bağışlayan Lehine Tesis Edilen İntifa Hakkının

Karşı Edim veya Yükleme Olarak Kararlaştırılması Halinde

Denkleştirme Bedelinin Tespiti Meselesi . 325

İntifa Hakkının Birden Fazla Üçüncü Kişi Lehine Tesis Edilmesi Halinde

Sermaye Değerinin Tespiti Meselesi 330

Üçüncü Kişi Lehine İntifa Hakkı Tesisinde, Üçüncü Kişinin Bağışlayanın

Eşi Olması Halinde Denkleştirme ve Tenkis Bedelinin Tespiti Meselesi  334

İçindekiler 17

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İNTİFA HAKKI SAKLI TUTULARAK YAPILAN TAŞINMAZ BAĞIŞININ TENKİSİ

BAĞIŞLAMANIN TENKİSİ 342

Sağlararası Kazandırmaların Tenkisi 343

Genel Olarak. 343

Tenkis Kavramı ve Denkleştirme Kavramından Farkı 345

Tenkis Davası. 348

Genel Olarak. 348

Tenkis Davasının Tarafları. 351

Tenkis Davasında Sıra . 352

Tenkise Tabi Sağlararası Karşılıksız Kazandırmalar 353

Genel Olarak. 353

Tenkis Konusu Sağlararası Kazandırmalar 354

TMK. m. 545/f. 1, b. 1 354

TMK. m. 565/f. 1, b. 2 358

TMK. m. 565/f. 1, b. 3 359

TMK. m. 565/f. 1, b. 4 362

Tenkise Tabi Sağlararası Kazandırmaların Değerinin Tespiti ve Terekeye

İadesi . 364

İNTİFA HAKKI SAKLI TUTULARAK YAPILAN TAŞINMAZ BAĞIŞININ TENKİSİ 367

Genel Olarak 367

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının

Denkleştirmeden Kurtulması. 368

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının TMK. m. 565

Hükmü Kapsamında Değerlendirme . 370

TMK. 565/f. 1, b. 1 371

TMK. 565/f. 1, b. 2 374

TMK. 565/f. 1, b. 3 374

Genel Olarak 374

Üç Aşamalı Değer Değişimi 376

Alman Uygulamasında ve Doktrininde § 2325/Abs. 3, Sa. 1 BGB

Hükmündeki Hak Düşürücü Süreye İlişkin Yapılan Tartışmalar

Işığında TMK. m. 565/f. 1, b. 3 Hükmü  378

Yargıtay Uygulaması 387

TMK. 565/f. 1, b. 4 390

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının Tenkise Tabi

Olması Halinde Değer Tespiti Meselesi. 394

18 İçindekiler

Genel Olarak . 394

İsviçre Hukukunda İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz

Bağışına İlişkin Tenkis Değerinin Tespiti Meselesi  396

Alman Hukukunda İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz

Bağışına İlişkin Tenkis Değerinin Tespiti Meselesi  402

Genel Olarak. 402

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışında En

Düşük Değer İlkesinin Uygulanması Meselesi  405

Alman Doktrininde Öngörülen Hesaplama Yöntemleri 406

Birinci Yöntem . 406

İkinci Yöntem. 409

Üçüncü Yöntem . 410

Dördüncü Yöntem . 412

aaa. Saf Bağışlama Sözleşmesi Niteliği Göstermesi

Halinde. 412

bbb. Karma veya Yüklemeli Bağışlama Sözleşmesi Niteliği

Göstermesi Halinde 416

Alman Federal Mahkemesi’nin Kullandığı Yöntem 419

Yargıtay Uygulaması 425

Değerlendirme 426

İntifa Hakkı Saklı Tutularak Yapılan Taşınmaz Bağışının Tenkise Tabi

Olması Halinde Terekeye İade Şekli. 431

SONUÇ.435

KAYNAKÇA.443