"GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİ Prof. Dr. Zehra ŞEKER ÖĞÜZ - Gemi Yönetimi Sözleşmesinin Temel Esasları - Gemi Yönetimi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve GEmi Yönetimi Sözleşmelerden Ayrılması - Gemi Yönetimi Sözleşmesinin Kurulması ve İçeriği - Gemi Yönetimi Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğun Esasları ve Tarafların Borca Aykırı Davranışlarının Sonuçları - Gemi Yönetimi Sözleşemesinin Sona Ermesi İÇİNDEKİLER İçindekiler ix Kısaltma Cetveli xiii GİRİŞ 1 I- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN ÇALIŞMA KONUSU OLARAK SEÇİLMESİNDE ROL OYNAYAN ETKENLER 1 II- ÇALIŞMA PLANI 1 1- Çalışmanın Esasları I 2- Çalışma Plânı 2 BİRİNCİ BÖLÜM GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN TEMEL ESASLARI § 1- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİ KAVRAMI 4 I- YÖNETİM SÖZLEŞMESİ KAVRAMI 4 II- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİ KAVRAMI 7 1- Gemi Yönetimi Sözleşmesinin Tanımı ve Yönetim Sözleşmesinin Alt Türü Olarak Gemi Yönetimi Sözleşmesi 7 2- Gemi Yönetimi Sözleşmesinin Görünüm Biçimleri 9 a- Standart gemi yönetimi sözleşmeleri 9 b- Charter by demişe sözleşmesinin özelliği 10 c- Donatma iştirakindeki özel durum; Gemi yöneticisinin donatma iştirakine müdür atanması- 11 § 2- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPLERİ, TARİHSEL GELİŞİMİ VE STANDART SÖZLEŞME HALİNE GELMESİ 14 I- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPLERİ VE DENİZCİLİK ALANINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLERİN DENİZCİLİK İŞLETMELERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 14 1- Müşterilerin Etkisi 15 2- Çevresel Etkiler 15 3- Çalışanların Etkileri 16 4- Diğer Etkiler 16 5- Denizcilik Alanında Meydana Gelen Değişikliklerin Denizcilik İşletmeleri Üzerindeki Etkileri 17 II- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 20 III- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMASINDA ETKEN OLAN BİR SEBEP OLARAK RİSK YÖNETİMİ VE KALİTELİ YÖNETİM ANLAYIŞI 23 1- Risk Yönetimi Kavramı Ve Bu Kavramın Denizcilik Şirketleri Açısından Öneminin Belirlenmesi 24 2- Kaliteli Yönetim Kavramı 25 a- Kalite kavramı 26 b- Kaliteli yönetim kavramı 26 3- Kaliteli Yönetim Kavramının Deniz Hukukundaki Uygulama Alanı 29 a- Uluslararası Güvenli Yönetim Kodu (ISM Code) 29 b- ISM A Kodu (International Ship Managers’ Assocation Code) 30 c- ISO 9002 kuralları 31 IV- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN STANDART SÖZLEŞME HALİNE GELMESİ 32 §3- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN DONATANLAR AÇISINDAN OLUMLU VE OLUMSUZ YÖNLERİ 35 I- OLUMLU YÖNLERİ 35 II- OLUMSUZ YÖNLERİ 36 İKİNCİ BÖLÜM GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN DİĞER SÖZLEŞMELERDEN AYRILMASI §4- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ 37 I- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN İSİMSİZ SÖZLEŞME OLMASI 37 I- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN TAM İKİ TARAFA BORÇ YÜKLEYEN SÖZLEŞME OLMASI 38 II- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN SÜREKLİ BORÇ İLİŞKİSİ NİTELİĞİ TAŞIMASI 39 §5- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİNİN TESBİTİ VE BENZER SÖZLEŞMELERDEN AYRILMASI 40 I- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN SUİ GENERİS SÖZLEŞME NİTELİĞİ 40 i - Genel Olarak 40 1- BK.m.386/2 Hükmünün Anlamı ve Gemi Yönetimi Sözleşmesi Bakımından Uygulanabilirliği 41 2- Charter by Demişe Sözleşmesinin Özelliği 44 3- Gemi Yönetimi Sözleşmesinin Yabancı Hukuklardaki Hukuki Niteliği 45 a- Anglo-Amerikan hukuku uyarınca gemi yönetimi sözleşmesinin hukuki niteliği 45 b- Alman hukukunda yönetim sözleşmelerinin nitelendirilmesi 49 II- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİ DİĞER SÖZLEŞMELERDEN AYIRAN ÖZELLİKLER 50 1- Gemi Yöneticisinin Gerçek veya Tüzel Kişi Olabilmesi 50 2- Gemi Yöneticisinin İşletme Sahibinden Emir veya Talimat Almaması 50 3- Gemi Yönetimi Sözleşmesinde Yöneticinin Yönettiği İşletmeden Bağımsız Olması: Yöneticinin İşletme Dışında,3. Kişi Olması 52 4- Yöneticinin işletmenin Yönetimini Fiilen Gerçekleşmesi 53 5- Yöneticinin Sonuç Taahhüt Etmemesi 57 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI VE İÇERİĞİ §6- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞUNUN ÖZELLİKLERİ 59 I- SÖZLEŞMENİN KURULUŞU 59 I- Genel Olarak 59 II- Sözleşmenin Tarafları 59 II- SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ VE GENEL İŞLEM ŞARTLARI KULLANILARAK SÖZLEŞMENİN KURULMASI 60 §7- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BORÇLAR 63 I- GENEL OLARAK GEMİ YÖNETİCİSİNİN BORÇLARI 63 II- GEMİ YÖNETİMİ ALANLARI VE BU ALANLARA DAHİL OLAN FAALİYETLER 65 1- Teknik Yönetim 65 a- Satın alma 67 b- Geminin muayenesi 67 c- Geminin havuzlanması 68 2- Özel Olarak Gemi yöneticisinin ISM Kod Gereğince “Güvenli Yönetim Sisteminin (SMS- Safety Management System) Geliştirilmesi, Yerine Getirilmesi, Etkili Biçimde Uygulanmasını Sağlama Borcu 68 a- Genel olarak 68 b- Teknik yöneticinin “Güvenli Yönetim Sistemi” kurma borcu 73 aa- Güvenli Yönetim Sisteminin amacı, kapsamı ve unsurları 73 aaa- Güvenli Yönetim Sisteminin amacı ve kapsamı 73 bbb- Güvenli Yönetim Sisteminde yetkili kişilerin ve bu kişilerin yetkilerinin sınırlarının belirlenmesi 76 ccc- Gemi ve personelin aranılan özelliklere sahip olmasının sağlanması 77 bb- Belgelendirme ve iç denetim (Belge Denetim Sistemi) 80 aaa- Genel olarak 80 bbb- ISM Kod’da alınması öngörülen belgeler 81 1- Uygunluk belgesi 82 2- Güvenli yöneti sertifikası 85 3- Ticari Yönetim 85 a- Genel olarak 85 b- Ticari yönetimin içeriğinin belirlenmesine ilişkin esaslar 86 aa- Geminin kullanılacağı sözleşmelerin aktedilmesi ve planlama yapılması 87 bb- Geminin kullanılmasından elde edilen gelirlerin donatanın hesabına geçirilmesi 88 cc- Acentaları tayin etmek 89 dd-Geminin denetimine ilişkin tedbirlerin alınması 90 4- Personel Yönetimi 90 a- Genel olarak 90 b- İş hukuku açısından personel yöneticisinin konumu 91 c- STCW hükümlerinin personel yönetimindeki etkisi 93 d- personel yönetimi sözleşmesinin esasları 95 5- Diğer Yönetim Alanları 101 a- Sigorta sözleşmesi yapmak (Sigorta Yönetimi) 101 aa- Tekne sigortası 102 bb-P&I Sigortalan 103 b- Muhasebe hizmetleri (Muhasebe Yönetimi) 103 c- Gemi alımı ve satımı 105 d- Erzak (Kumanya) veya yakıt satın alınması 106 I- GEMİ YÖNETİCİSİNİN DİĞER BORÇLARI 107 1- Bütçe Hazırlama Borcu 107 2- Talepler Hakkında Karar Verme ve Uyuşmazlıkları Sona Erdirme Borcu 109 3- Bayrak Devleti ve Geminin Bulunduğu Yer Hukukuna Uyma Borcu 110 4- Knovv- How Sağlama Borcu 111 5- Bilgi Verme Borcu 113 6- Finansman Sağlama Borcu 114 7- Sadakat Yükümlülüğünden Kaynaklanan Borçlar 114 a- Sır saklama borcu 115 b- Rekabet etmeme borcu 115 II- DONATANIN ASIL EDİMİ -ÜCRET ÖDEME BORCU- 116 1- Ücret Ödeme Borcu ve Genel Olarak Yönetim Sözleşmelerinde Uygulanan Ücret Sistemleri 117 a- Sabit ücret sisteminin genel özellikleri 117 b- Başarıya endeksli ücret sistemi 118 2- Standart Gemi Yönetimi Sözleşmelerinde Ücret Sistemleri 119 a- SHIPMAN 98’de benimsenen ücret sisteminin özellikleri 119 b- CREWMAN A’da benimsenen ücret sisteminin özellikleri 121 c- CREWMAN B'de benimsenen ücret sisteminin özellikleri 122 V- DONATANIN DİĞER BORÇLARI 125 1- ISM Kod Hükümlerinin Yerine Getirilmesi ile İlgili Borçlar 125 a- Gemi yöneticisinin teknik yönetimi üstlenmediği yönetim sözleşmelerinde 125 b- Gemi yöneticisinin teknik yönetimi üstlendiği yönetim sözleşmelerinde 126 2- Masrafları Ödeme ve Teminat Sağlama Borcu 127 a- Yönetim faaliyetlerinin yerine getirilebilmesi için yapılan ödemeler 127 b- Sigorta primlerini ödeme ve gemi adamı sigortalarını yaptırma borcu 128 aa- Tekne ve sorumluluk sigortaları 128 bb-Personelin sigorta edilmesi (Crew Insurance Arrangements) 129 c-Teminatları tedarik etme borcu 130 3- Yöneticiye Olumlu Ortam Hazırlama Borcu 131 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞUN ESASLARI VE TARAFLARIN BORCA AYKIRI DAVRANIŞLARININ SONUÇLARI §8-TARAFLARIN SORUMLULUĞUNUN ESASLARI 132 I- GENEL OLARAK 132 II- UYUŞMAZLIĞA UYGULANACAK HUKUKUN BELİRLENMESİ 132 §9- GEMİ YÖNETİCİSİNİN BORCA AYKIRI DAVRANMASI ve BORCA AYKIRILIĞIN SONUÇLARI 137 I- GEMİ YÖNETİCİSİNİN GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUĞU 137 1- Gemi Yöneticisinin temerrüde düşmesi 137 a-Türk hukuku bakımından 138 b- Anglo- Amerikan hukukunda temerrüdün şartları ve sonuçları i 39 2- Gemi Yöneticisinin kötü ifası 139 a- Genel olarak özen yükümlülüğü 140 b- Standart Sözleşmelerde gemi yöneticisinin özen yükümlülüğünün kapsamı 140 c- Gemi yöneticisinin özen yükümlülüğüne ilişkin yargı kararları 141 d- Özen yükümlülüğüne aykırı davranışın sonuçları 143 aa- Türk hukukunda özen yükümlülüğüne aykırı davranışın sonuçları 143 bb- Anglo- amerikan hukukunda özen yükümlülüğüne aykırı davranışın sonuçlan 144 cc- Standart sözleşmelerdeki düzenleme 144 3- İfa İmkansızlığı ve Sonuçlan 144 a- Türk hukukunda ifa imkansızlığı 144 b- Anglo-amerikan hukukunda ifa imkansızlığının sonuçları 145 II- GEMİ YÖNETİCİSİ DONATANIN SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN HÜKÜMLER UYARINCA SORUMLU TUTULABİLİR Mİ? 145 §10- DONATANIN BORCA AYKIRI DAVRANIŞLARI VE SONUÇLARI 148 I- DONATANIN TEMERRÜDE DÜŞMESİ 148 1- Türk Hukuku Bakımından 148 2- Anglo-amerikan Hukuku Bakımından 148 3- Standart sözleşmelerdeki düzenleme 148 II- DONATANIN KÖTÜ İFASI 150 1- Türk hukuku Bakımından 150 2- Anglo-amerikan Bakımından 150 3- Standart Sözleşmelerde Konunun Düzenlenmesi 150 III- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNDEYER ALAN SORUMLULUĞA İLİŞKİN KLOZLAR 151 1 - Mücbir Sebep (Force Majeure) Klozu 151 2- Gemi Yöneticilerinin Kendisinin ve Adamlarının Eylemlerinden Dolayı Donatana Karşı Olan Sorumluluğunun Sınırlandırılması 153 I- Donatanın Yönetici ve Adamlarını Borçtan Kurtarması 155 II- Himalaya Klozu 157 BEŞİNCİ BÖLÜM GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ §11- GEMİ YÖNETİMİ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 161 I- SÖZLEŞMEDE KARARLAŞTIRILAN SÜRENİN SONA ERMESİ 161 1- SÖZLEŞMENİN ÖLÜM, EHLİYETİN KAYBEDİLMESİ VE İFLAS SEBEBİYLE SONA ERMESİ 163 1- Yönetici Bakımından 163 2- Donatan Bakımından 163 3- Standart Gemi Yönetimi Sözleşmesinde Konunun Düzenlenmesi 164 2- SÖZLEŞMENİN İMKANSIZLIK SEBEBİYLE SONA ERMESİ 165 1- Genel Olarak 165 2- Standart Gemi Yönetimi Sözleşmesinde Konunun Düzenlenmesi 166 3- SÖZLEŞMENİN FESİH YOLUYLA SONA ERDİRİLMESİ 167 1- Sürenin Sona Ermesi Sebebiyle Fesih Hakkının Kullanılması 167 2- Çekilmezlik Sebebiyle Fesih 168 a- Borca aykırı davranışın sözleşmeyi sürdürmeyi çekilmez hale gelmesi sebebiyle fesih hakkının kullanılması 168 b- İşlem temelinin çökmesi sebebiyle fesih hakkının kullanılması 169 SONUÇ 171 KAYNAKÇA 175 EKLER 181"
