Türk Milletlerarası Özel Hukuku

Prof. Dr. Gülin GÜNGÖR

İ Ç İ N D E K İ L E R   9

KISALTMALAR CETVELİ      17

G İ R İ Ş          19

1. TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNUN KONUSU 19
2. TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNUN

KAYNAKLARI 20

1. Millî Hukuk Kaynakları 20
2. Mevzuat 21
3. Türk Mahkemelerinin Kararları ile Türk Milletlerarası Özel

Hukuk Öğretisinin Çalışmaları           22

1. Milletlerarası Hukuk Kaynakları         22
2. Milletlerarası Sözleşmeler 23
3. Hukukun Genel İlkeleri 26
4. Milletlerarası Teamül Hukuku Kuralları 26
5. Yabancı Mahkeme Kararları ve Bilimsel Öğretiler 27

BİRİNCİ BÖLÜM

KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKU

1. Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Niteliği ve  Konusu 29
2. Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Varlık Sebebi    32

III.        Kanunlar İhtilâfının Çeşitleri   32

1. Bölgelerarası Kanunlar İhtilâfı 33
2. Milletlerarası Kanunlar İhtilâfı 36
3. Şahıslararası Kanunlar İhtilâfı 37
4. Statü Değişikliğinden Doğan İhtilâflar            38
5. Zamanlararası Kanunlar İhtilâfı          39
6. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukuku Sisteminin İşleyişi 43
7. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukukunda İşlev Gören Kurallar 43
8. Bağlama Kuralları 43
9. Genel Olarak 43
10. Bağlama Kuralının Unsurları 47
11. Bağlama Konusu 48
12. Bağlama Noktası 50
13. Maddî Milletlerarası Özel Hukuk Kuralları 55
14. Doğrudan Uygulanan Kurallar            58
15. Yardımcı İhtilâf Kuralları         63
16. Kanunlar İhtilafı Hukuku Kurallarının Özelliklerine Göre

Tasnifi 64

1. Tek Taraflı-Çok Taraflı Kurallar 64
2. Bağımsız ve Bağımlı Kurallar 66
3. Açık ve Örtülü Kurallar 67
4. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Değerleri 67
5. Hukukî Kesinlik, Güvenlik ve Öngörülebilirlik 67
6. Adaletin Sağlanması 69
7. Milletlerarası Özel Hukuk Adaleti 69
8. Taraf Menfaati 69
9. İşlem Menfaati            71
10. Düzen Menfaatleri      73
11. Devlet Menfaati          74
12. Milletlerarası Toplumun Genel Menfaati 74
13. Maddî Hukuk Adaleti 75
14. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukuku Alanında İzlenen Metod ve

Yaklaşımlar     76

1. Sübjektif Metod           76
2. Objektif Metod 78
3. Savignyen Metod 78
4. Savignyen Metod ile Birlikte Kullanılan Bazı Yaklaşımlar     78
5. Avrupa Tipi Daha İyi Hukuk    78
6. Fonksiyonel Bağlama 79
7. En Sıkı İlişkili Hukuk Metodu 80
8. Ad Hoc Tayin 80
9. Objektifleştirilmiş En Sıkı İlişkili Hukuk 81
10. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Genel Problemleri 82
11. Atıf 82
12. Atfın Kabulü ve Reddi 83
13. Atfın Türleri     83
14. Atıf Teorileri    85
15. Tam Atıf          85
16. Kısmî Atıf        86
17. Atfın Durması ve Kırılması     86
18. Türk Hukukunda Atıf   87
19. MÖHUK m.2/3            87
20. MÖHUK m.2/4 ve Atıf Sorunu            88
21. Türk Ticaret Kanunu m.766/1 92
22. Milletlerarası Tahkim Kanunu m.12/C            93
23. Yabancı Hukukun Uygulanması         93
24. Ön Sorun        99
25. Türk Kamu Düzenine Aykırılık           102
26. Genel Olarak  102
27. Türk Kamu Düzenin İstisnaî Niteliği   103
28. Türk Kamu Düzenine Aykırılığın Ölçüsü        105
29. Türk Kamu Düzeninin Müdahalesinin Hukukî Sonuçları       108
30. Kanuna Karşı Hile      108
31. Türk Kanunlar İhtilÂfı Hukuku Kuralları          112
32. Şekil 112
33. Hukukî İşlemlerin Şekli: Genel Kural  112
34. Evlenmenin Şekli        113
35. Kambiyo Senedi ile Borçlanmaların Şekli      116
36. Ölüme Bağlı Tasarrufların Şekli         117
37. Taşınmazlar Üzerinde Aynî Hak Kuran Hukukî İşlemlerin

Şekli    119

6. MÖHUK m.26 Kapsamındaki Tüketici Sözleşmelerinin

Şekli    119

7. Lex Fori’ye Ait Doğrudan Uygulanan Şekil Kuralları  119
8. Lex Causae’ye Ait Doğrudan Uygulanan Şekil Kuralları       120
9. Zamanaşımı    120
10. Ehliyet 122
11. Gerçek Kişiler 123
12. Hak Ehliyeti     123
13. Fiil Ehliyeti      124
14. Tüzel Kişiler ile Kişi ve Mal Topluluklarının Hak ve Fiil

Ehliyeti            131

1. Nişanlılık 133
2. Evlenme          135
3. Evlenme Ehliyeti ve Şartları   136
4. Evlenmenin Genel Hükümleri 138
5. Boşanma ve Ayrılık    139
6. Evlilik Malları   143
7. Soybağı          146
8. Soybağının Kuruluşu  146
9. Soybağının Hükümleri            149
10. Sunî Soybağı: Evlât Edinme  150
11. Nafaka 153
12. Genel Hüküm  153
13. Nafaka Sözleşmeleri Rejimi: Yeknesak Kurallar       154
14. Nafaka Yükümlülüğüne Uygulanacak Kanuna Dair

Sözleşme        155

1. Çocuklara Karşı Nafaka Mükellefiyetine Uygulanacak

Kanuna Dair Sözleşme          159

1. Miras   160
2. Aynî Haklar     166
3. Genel Hüküm  166
4. Taşıma Araçları Üzerindeki Aynî Haklar        169
5. Fikrî Mülkiyete İlişkin Haklar   171
6. Sözleşmeden Doğan Borç İlişkileri    172
7. Genel Hüküm  172
8. Sübjektif Metod: Hukuk Seçimi          173
9. Objektif Metod: Hukuk Seçimi Bulunmadığı Halde

Uygulanacak Hukuk   178

1. En Sıkı İlişkili Hukuk   178
2. Daha Sıkı İlişkili Hukuk           181
3. Sözleşmenin Birliği İlkesi ve Sözleşme Statüsünün

Uygulama Alanı          182

2. Özel Hükümler            185
3. Taşınmazlara İlişkin Sözleşmeler      185
4. Tüketici Sözleşmeleri 186
5. İş Sözleşmeleri 190
6. Eşya Taşıma Sözleşmeleri     193
7. Fikrî Mülkiyet Haklarına İlişkin Sözleşmeler  195
8. Menkul Satımı Sözleşmeleri   196
9. Haksız Fiiller 202
10. Genel Hüküm  202
11. Hukuk Seçimi 202
12. En Sıkı İlişkili Hukuk   202
13. İka Yeri Kuralı 203
14. Daha Sıkı İlişkili Ülkenin Hukuku 203
15. Özel Haksız Fiil Türleri 206
16. Haksız Rekabet 206
17. Kişilik Haklarının İhlâlinde Sorumluluk           209
18. İmalâtçının Sözleşme Dışı Sorumluluğu        211
19. Rekabetin Engellenmesi 212
20. Sebepsiz Zenginleşme           214

İ K İ N C İ   K I S I M

TÜRK MİLLETLERARASI USUL HUKUKU

1. GENEL OLARAK 217
2. USÛLE UYGULANACAK HUKUK 218
3. Usûl Hukuku Konuları 219
4. Maddî Hukuk Konuları 219

III.        YARGILAMA   220

1. Yargı Hakkı 220
2. Genel Olarak 220
3. Yargı Hakkının Sınırları 221
4. Yabancı Devletin Taraf Olduğu Hukukî Uyuşmazlıklar 221
5. Yabancı Devlet Başkanlarının Yargı Bağışıklığı        226
6. Yabancı Diplomatik Temsilcilerin Yargı Bağışıklığı   227
7. Yabancı Konsolosluk Memurları ve Konsolosluk

Hizmetlilerinin Yargı Bağışıklığı         229

1. Devlet Gemilerinin Yargı Bağışıklığı  230
2. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi    231
3. Genel Esas: MÖHUK m.40 232
4. Hukuk Muhakemeleri Kanununda Yer Alan Yer

İtibariyle Yetki Kuralları          233

1. Türk Medenî Kanununda Yer Alan Yer İtibariyle Yetki

Kurallarından Örnekler           238

1. Türk Ticaret Kanunu’nda Yer Alan Yer İtibariyle Yetki

Kurallarından Örnekler           239

1. İcra ve İflâs Kanununda Yer Alan Yer İtibariyle Yetki

Kuralı  241

1. Forum Necessitatis 242
2. Milletlerarası Yetki Kuralları 243
3. Türklerin Kişi Hâllerine İlişkin Dâvalar 243
4. Yabancıların Kişi Hallerine İlişkin Bazı Dâvalar 247
5. Miras Dâvaları 248
6. Bireysel İş Sözleşmesi ve İş İlişkisi Dâvaları 250
7. Tüketici Sözleşmesine İlişkin Dâvalar 250
8. Sigorta Sözleşmesine İlişkin Dâvalar 251
9. Yabancı Mahkeme Kararlarını Tanıma ve Tenfiz

Talepleri          252

1. Yabancı Hakem Kararlarını Tanıma ve Tenfiz Talepleri 252
2. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisini Kaldıran

Sözleşmeler    253

1. Yetki Sözleşmesi        253
2. Tahkim Sözleşmesi 257
3. Teminat Gösterme Yükümlülüğü 259
4. Yabancılık Sıfatına Bağlı Teminat Gösterme Yükümlülüğü 259
5. Yabancı Unsurlu Dâvalarda HMK Hükümlerine Göre

Teminat Gösterme Yükümlülüğü       264

1. Bireysel Adlî Yardım 266
2. Milletlerarası Adlî Hukukî Yardımlaşma         267
3. Tebligat 268
4. Kanunî Rejim 268
5. Milletlerarası Sözleşmeler Rejimi       270
6. Yabancı Mahkeme Kararlarına Türkiye’de Hukukî Sonuç

Bağlanması Usulleri   271

1. MÖHUK Hükümleri Uyarınca Yabancı Mahkeme

Kararlarına Hukukî Sonuç Bağlanması          272

1. Tenfiz 272
2. Yabancı Mahkeme Kararının Tenfizi Talebinin

Kabulü Şartları            276

aaa.     Yabancı Mahkeme Kararının Tenfizi Talebinin

Kabulü İçin Aranan Ön Şartlar           278

aab.     Tenfiz Talebinin Kabulü için Aranan Aslî

Şartlar 280

1. Tenfiz Kararı   288
2. Tanıma           289
3. Nüfus Hizmetleri Kanununa Göre Yabancı Kararlara

Hukukî Sonuç Bağlanması     292

1. Tanıma Tenfiz 292
2. Doğrudan Tescil 292
3. Milletlerarası Sözleşme Hükümlerine Göre Yabancı

Kararlara Hukukî Sonuç Bağlanması 294

1. Nafaka Alacaklarının Yabancı Memleketlerde Tahsili ile

İlgili Sözleşme 294

1. Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin Sözleşme 294
2. c) Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların

Tanınmasına ve Tenfizine İlişkin Sözleşme   296

1. d) Çocukların Velâyetine İlişkin Kararların Tanınması ve

Tenfizi İle Çocukların Velâyetinin Yeniden Tesisine

İlişkin Sözleşme          298

1. e) Velâyet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması

Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak

Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Sözleşme 300

1. f) Çocuk Nafakası ve Diğer Nafaka Türlerinin Uluslar arası

Tahsiline İlişkin Sözleşme      300

1. g)  Evlilik Bağına İlişkin Kararların Tanınması Hakkında

Sözleşme        303

1. h) Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlât Edinme

Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme            304

ı)          Hukuk Usulüne Dair Sözleşme          305

1. Yabancı Hakem Kararlarına Türkiye’de Hukukî Sonuç

Bağlanması     305

1. Genel Olarak  305
2. Yabancı Hakem Kararlarına 5718 sayılı Kanun Hükümleri

Uyarınca Hukukî Sonuç Bağlanması 306

3. Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası İçin

Sözleşme        312

1. Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki 316
2. Kanunî Rejim ve HMK Kapsamında Tasdik 316
3. Türkiye’nin Taraf Olduğu Çok Taraflı Sözleşmeler ve

Tasdik 318

1. Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin

Kaldırılması Hakkında Sözleşme       318

1. Diplomasi ve Konsolosluk Memurlarınca Düzenlenen

Belgelerde Onay İşleminin Kaldırılmasına Dair Sözleşme    320

1. Bazı İşlem ve Belgelerin Tasdikten Muaf Tutulmasına

Dair Sözleşme            321

EKLER            323

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI        325

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUN          327

KAYNAKÇA    349