Prof. Dr. Gülin GÜNGÖR
BİRİNCİ BASIYA ÖNSÖZ 7
İ Ç İ N D E K İ L E R 9
KISALTMALAR CETVELİ 17
G İ R İ Ş 19
I. TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNUN KONUSU 19
II. TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNUN
KAYNAKLARI 20
A. Millî Hukuk Kaynakları 20
1. Mevzuat 21
2. Türk Mahkemelerinin Kararları ile Türk Milletlerarası Özel
Hukuk Öğretisinin Çalışmaları 22
B. Milletlerarası Hukuk Kaynakları 22
1. Milletlerarası Sözleşmeler 23
2. Hukukun Genel İlkeleri 26
3. Milletlerarası Teamül Hukuku Kuralları 26
4. Yabancı Mahkeme Kararları ve Bilimsel Öğretiler 27
BİRİNCİ BÖLÜM
KANUNLAR İHTİLÂFI HUKUKU
I. Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Niteliği ve Konusu 29
II. Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Varlık Sebebi 32
III. Kanunlar İhtilâfının Çeşitleri 32
A. Bölgelerarası Kanunlar İhtilâfı 33
B. Milletlerarası Kanunlar İhtilâfı 36
C. Şahıslararası Kanunlar İhtilâfı 37
D. Statü Değişikliğinden Doğan İhtilâflar 38
E. Zamanlararası Kanunlar İhtilâfı 39
IV. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukuku Sisteminin İşleyişi 43
A. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukukunda İşlev Gören Kurallar 43
1. Bağlama Kuralları 43
a. Genel Olarak 43
b. Bağlama Kuralının Unsurları 47
ba. Bağlama Konusu 48
bb. Bağlama Noktası 50
2. Maddî Milletlerarası Özel Hukuk Kuralları 55
3. Doğrudan Uygulanan Kurallar 58
4. Yardımcı İhtilâf Kuralları 63
5. Kanunlar İhtilafı Hukuku Kurallarının Özelliklerine Göre
Tasnifi 64
a. Tek Taraflı-Çok Taraflı Kurallar 64
b. Bağımsız ve Bağımlı Kurallar 66
c. Açık ve Örtülü Kurallar 67
B. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Değerleri 67
1. Hukukî Kesinlik, Güvenlik ve Öngörülebilirlik 67
2. Adaletin Sağlanması 69
a. Milletlerarası Özel Hukuk Adaleti 69
aa. Taraf Menfaati 69
ab. İşlem Menfaati 71
ac. Düzen Menfaatleri 73
ad. Devlet Menfaati 74
ae. Milletlerarası Toplumun Genel Menfaati 74
b. Maddî Hukuk Adaleti 75
C. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukuku Alanında İzlenen Metod ve
Yaklaşımlar 76
1. Sübjektif Metod 76
2. Objektif Metod 78
a. Savignyen Metod 78
b. Savignyen Metod ile Birlikte Kullanılan Bazı Yaklaşımlar 78
ba. Avrupa Tipi Daha İyi Hukuk 78
bb. Fonksiyonel Bağlama 79
3. En Sıkı İlişkili Hukuk Metodu 80
a. Ad Hoc Tayin 80
b. Objektifleştirilmiş En Sıkı İlişkili Hukuk 81
D. Türk Kanunlar İhtilâfı Hukukunun Genel Problemleri 82
1. Atıf 82
a. Atfın Kabulü ve Reddi 83
b. Atfın Türleri 83
c. Atıf Teorileri 85
ca. Tam Atıf 85
cb. Kısmî Atıf 86
d. Atfın Durması ve Kırılması 86
e. Türk Hukukunda Atıf 87
ea. MÖHUK m.2/3 87
eb. MÖHUK m.2/4 ve Atıf Sorunu 88
ec. Türk Ticaret Kanunu m.766/1 92
ed. Milletlerarası Tahkim Kanunu m.12/C 93
2. Yabancı Hukukun Uygulanması 93
3. Ön Sorun 99
4. Türk Kamu Düzenine Aykırılık 102
a. Genel Olarak 102
b. Türk Kamu Düzenin İstisnaî Niteliği 103
c. Türk Kamu Düzenine Aykırılığın Ölçüsü 105
d. Türk Kamu Düzeninin Müdahalesinin Hukukî Sonuçları 108
5. Kanuna Karşı Hile 108
V. Türk Kanunlar İhtilÂfı Hukuku Kuralları 112
A. Şekil 112
1. Hukukî İşlemlerin Şekli: Genel Kural 112
2. Evlenmenin Şekli 113
3. Kambiyo Senedi ile Borçlanmaların Şekli 116
4. Ölüme Bağlı Tasarrufların Şekli 117
5. Taşınmazlar Üzerinde Aynî Hak Kuran Hukukî İşlemlerin
Şekli 119
6. MÖHUK m.26 Kapsamındaki Tüketici Sözleşmelerinin
7. Lex Fori’ye Ait Doğrudan Uygulanan Şekil Kuralları 119
8. Lex Causae’ye Ait Doğrudan Uygulanan Şekil Kuralları 120
B. Zamanaşımı 120
C. Ehliyet 122
1. Gerçek Kişiler 123
a. Hak Ehliyeti 123
b. Fiil Ehliyeti 124
2. Tüzel Kişiler ile Kişi ve Mal Topluluklarının Hak ve Fiil
Ehliyeti 131
D. Nişanlılık 133
E. Evlenme 135
1. Evlenme Ehliyeti ve Şartları 136
2. Evlenmenin Genel Hükümleri 138
F. Boşanma ve Ayrılık 139
G. Evlilik Malları 143
H. Soybağı 146
1. Soybağının Kuruluşu 146
2. Soybağının Hükümleri 149
3. Sunî Soybağı: Evlât Edinme 150
I. Nafaka 153
1. Genel Hüküm 153
2. Nafaka Sözleşmeleri Rejimi: Yeknesak Kurallar 154
a. Nafaka Yükümlülüğüne Uygulanacak Kanuna Dair
Sözleşme 155
b. Çocuklara Karşı Nafaka Mükellefiyetine Uygulanacak
Kanuna Dair Sözleşme 159
J. Miras 160
K. Aynî Haklar 166
1. Genel Hüküm 166
2. Taşıma Araçları Üzerindeki Aynî Haklar 169
3. Fikrî Mülkiyete İlişkin Haklar 171
L. Sözleşmeden Doğan Borç İlişkileri 172
1. Genel Hüküm 172
a. Sübjektif Metod: Hukuk Seçimi 173
b. Objektif Metod: Hukuk Seçimi Bulunmadığı Halde
Uygulanacak Hukuk 178
ba. En Sıkı İlişkili Hukuk 178
bb. Daha Sıkı İlişkili Hukuk 181
c. Sözleşmenin Birliği İlkesi ve Sözleşme Statüsünün
Uygulama Alanı 182
2. Özel Hükümler 185
a. Taşınmazlara İlişkin Sözleşmeler 185
b. Tüketici Sözleşmeleri 186
c. İş Sözleşmeleri 190
d. Eşya Taşıma Sözleşmeleri 193
e. Fikrî Mülkiyet Haklarına İlişkin Sözleşmeler 195
f. Menkul Satımı Sözleşmeleri 196
M. Haksız Fiiller 202
1. Genel Hüküm 202
a. Hukuk Seçimi 202
b. En Sıkı İlişkili Hukuk 202
ba. İka Yeri Kuralı 203
bb. Daha Sıkı İlişkili Ülkenin Hukuku 203
2. Özel Haksız Fiil Türleri 206
a. Haksız Rekabet 206
b. Kişilik Haklarının İhlâlinde Sorumluluk 209
c. İmalâtçının Sözleşme Dışı Sorumluluğu 211
N. Rekabetin Engellenmesi 212
O. Sebepsiz Zenginleşme 214
İ K İ N C İ K I S I M
TÜRK MİLLETLERARASI USUL HUKUKU
I. GENEL OLARAK 217
II. USÛLE UYGULANACAK HUKUK 218
A. Usûl Hukuku Konuları 219
B. Maddî Hukuk Konuları 219
III. YARGILAMA 220
A. Yargı Hakkı 220
1. Genel Olarak 220
2. Yargı Hakkının Sınırları 221
a. Yabancı Devletin Taraf Olduğu Hukukî Uyuşmazlıklar 221
b. Yabancı Devlet Başkanlarının Yargı Bağışıklığı 226
c. Yabancı Diplomatik Temsilcilerin Yargı Bağışıklığı 227
d. Yabancı Konsolosluk Memurları ve Konsolosluk
Hizmetlilerinin Yargı Bağışıklığı 229
e. Devlet Gemilerinin Yargı Bağışıklığı 230
B. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi 231
1. Genel Esas: MÖHUK m.40 232
a. Hukuk Muhakemeleri Kanununda Yer Alan Yer
İtibariyle Yetki Kuralları 233
b. Türk Medenî Kanununda Yer Alan Yer İtibariyle Yetki
Kurallarından Örnekler 238
c. Türk Ticaret Kanunu’nda Yer Alan Yer İtibariyle Yetki
Kurallarından Örnekler 239
d. İcra ve İflâs Kanununda Yer Alan Yer İtibariyle Yetki
Kuralı 241
e. Forum Necessitatis 242
2. Milletlerarası Yetki Kuralları 243
a. Türklerin Kişi Hâllerine İlişkin Dâvalar 243
b. Yabancıların Kişi Hallerine İlişkin Bazı Dâvalar 247
c. Miras Dâvaları 248
d. Bireysel İş Sözleşmesi ve İş İlişkisi Dâvaları 250
e. Tüketici Sözleşmesine İlişkin Dâvalar 250
f. Sigorta Sözleşmesine İlişkin Dâvalar 251
g. Yabancı Mahkeme Kararlarını Tanıma ve Tenfiz
Talepleri 252
h. Yabancı Hakem Kararlarını Tanıma ve Tenfiz Talepleri 252
3. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisini Kaldıran
Sözleşmeler 253
a. Yetki Sözleşmesi 253
b. Tahkim Sözleşmesi 257
C. Teminat Gösterme Yükümlülüğü 259
1. Yabancılık Sıfatına Bağlı Teminat Gösterme Yükümlülüğü 259
2. Yabancı Unsurlu Dâvalarda HMK Hükümlerine Göre
Teminat Gösterme Yükümlülüğü 264
D. Bireysel Adlî Yardım 266
E. Milletlerarası Adlî Hukukî Yardımlaşma 267
F. Tebligat 268
1. Kanunî Rejim 268
2. Milletlerarası Sözleşmeler Rejimi 270
G. Yabancı Mahkeme Kararlarına Türkiye’de Hukukî Sonuç
Bağlanması Usulleri 271
1. MÖHUK Hükümleri Uyarınca Yabancı Mahkeme
Kararlarına Hukukî Sonuç Bağlanması 272
a. Tenfiz 272
aa. Yabancı Mahkeme Kararının Tenfizi Talebinin
Kabulü Şartları 276
aaa. Yabancı Mahkeme Kararının Tenfizi Talebinin
Kabulü İçin Aranan Ön Şartlar 278
aab. Tenfiz Talebinin Kabulü için Aranan Aslî
Şartlar 280
ab. Tenfiz Kararı 288
b. Tanıma 289
2. Nüfus Hizmetleri Kanununa Göre Yabancı Kararlara
Hukukî Sonuç Bağlanması 292
a. Tanıma Tenfiz 292
b. Doğrudan Tescil 292
3. Milletlerarası Sözleşme Hükümlerine Göre Yabancı
Kararlara Hukukî Sonuç Bağlanması 294
a. Nafaka Alacaklarının Yabancı Memleketlerde Tahsili ile
İlgili Sözleşme 294
b. Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin Sözleşme 294
c) Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların
Tanınmasına ve Tenfizine İlişkin Sözleşme 296
d) Çocukların Velâyetine İlişkin Kararların Tanınması ve
Tenfizi İle Çocukların Velâyetinin Yeniden Tesisine
İlişkin Sözleşme 298
e) Velâyet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması
Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak
Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Sözleşme 300
f) Çocuk Nafakası ve Diğer Nafaka Türlerinin Uluslar arası
Tahsiline İlişkin Sözleşme 300
g) Evlilik Bağına İlişkin Kararların Tanınması Hakkında
Sözleşme 303
h) Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlât Edinme
Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme 304
ı) Hukuk Usulüne Dair Sözleşme 305
H. Yabancı Hakem Kararlarına Türkiye’de Hukukî Sonuç
Bağlanması 305
1. Genel Olarak 305
2. Yabancı Hakem Kararlarına 5718 sayılı Kanun Hükümleri
Uyarınca Hukukî Sonuç Bağlanması 306
3. Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası İçin
Sözleşme 312
I. Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki 316
1. Kanunî Rejim ve HMK Kapsamında Tasdik 316
2. Türkiye’nin Taraf Olduğu Çok Taraflı Sözleşmeler ve
Tasdik 318
a. Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin
Kaldırılması Hakkında Sözleşme 318
b. Diplomasi ve Konsolosluk Memurlarınca Düzenlenen
Belgelerde Onay İşleminin Kaldırılmasına Dair Sözleşme 320
c. Bazı İşlem ve Belgelerin Tasdikten Muaf Tutulmasına
Dair Sözleşme 321
EKLER 323
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI 325
MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUN 327
KAYNAKÇA 349
