Teori ve Pratikte Hukuk Nosyonu Cilt I

Kavram Olarak Hukuk Nosyonu

Hukuk Nosyonu Edinme Aracı Olarak Uyuşmazlık Çözümleme Metodolojisi

Örnekler Üzerinden Uygulamalı Olay Çözümlemeleri

 

 

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

7

İÇİNDEKİLER 

11

Birinci Kısım

KAVRAM OLARAK HUKUK NOSYONU

1. NOSYON ve HUKUK NOSYONU KAVRAMLARI 

21

1. HUKUK NOSYONU EDİNME ve BUNA DAİR BİRTAKIM TAVSİYELER 

22

1. A) Genel Olarak 

22

1. B) Sağlam Bir Hukuk Nosyonu Edinmede Bazı Gereklilikler 

23

1. Fakülte Eğitiminin Verimli Geçirilmesi 

23

2. Temel Derslerin Çok İyi Özümsenmesi 

25

3. “Ezber” Yerine “Öğrenme”nin Esas Alınması 

26

1. C) Genç Hukukçulara Bir Kısım Tavsiyeler 

28

1. Mevzuat Kitapçıklarının Elden Düşürülmemesi 

28

2. Mevzuat Değişikliklerinin Takip Edilmesi 

28

3. Yüksek Mahkeme Kararlarının Okunması 

28

4. Yerel Mahkeme ve Savcılık Kararlarının Okunması 

30

5. Akademik ve Uygulamaya Yönelik Eserlerin Okunması 

30

6. Pratik Çalışma Kitaplarının Önemi 

30

İkinci Kısım

HUKUK NOSYONU EDİNME ARACI OLARAK UYUŞMAZLIK ÇÖZÜMLEME METODOLOJİSİ

1. METOT ve METODOLOJİ KAVRAMLARI 

35

1. HUKUK METODOLOJİSİ 

36

III. HUKUKÎ UYUŞMAZLIKLARDA ÇÖZÜM METODOLOJİSİ 

38

1. A) Genel Olarak 

38

1. B) Maddî Olayın Dinlenmesi Aşaması 

39

1. C) Maddî Olayın Anlaşılması Aşaması 

40

1. Genel Olarak 

40

2. Asgari Hukukî Formasyona Sahip Olma Şartı 

41

3. Gerekli Soruların Yöneltilmesi ve Eksikliklerin Açıklattırılması 

41

4. Notların Alınması 

42

5. Olayın Sebebinin İrdelenmesi 

42

1. D) Maddî Olayın Çerçevesinin ve Kronolojisinin Ortaya Konulması 

42

1. E) Maddî Olaydaki Gereksiz Hususlarla Çekişmesiz Hususların Ayıklanması 

44

1. F) Maddî Olaya Uygulanacak Hukuk Kuralının ve Hukukî Müessesenin Belirlenmesi 

44

1. Genel Olarak 

44

2. Borcun (Hukukî Uyuşmazlığın) Kaynağının Belirlenmesi 

45

3. Sözleşmeden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde İzlenecek Metot 

46

1. a) Genel Olarak 

46

1. b) Sözleşme Türünün Belirlenmesi 

48

1. c) Sözleşmeye Uygulanacak Kanunun Belirlenmesi 

48

1. d) Sözleşmenin Kurulup Kurulmadığının Tespit Edilmesi 

49

1. e) Sözleşmenin Geçerlilik Şekline Uygun Yapılıp Yapılmadığının

Belirlenmesi 

51

1. f) Hukukî İşlem (Fiil) Ehliyetinin Bulunup Bulunmadığının Tespiti 

59

1. g) İrade Bozukluğu Hâlleri İle Aşırı Yararlanma (Gabin) Halinin Bulunup

Bulunmadığının Tespiti 

62

1. h) Kesin Hükümsüzlük Hâlinin Bulunup Bulunmadığının Tespiti 

64

1. i) Sözleşmeden Kaynaklanan Uyuşmazlığın Neye İlişkin Olduğunun Tespiti 

68

4. Haksız Fiillerden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde İzlenecek Metot 

69

1. a) Genel Olarak 

69

1. b) Uyuşmazlığın Haksız Fiil Niteliğinde Olup Olmadığının Belirlenmesi 

70

1. c) Kusur Ehliyetinin Araştırılması 

74

1. d) Kusur Durumunun Araştırılması 

74

1. e) İlişkili Kanunların Tespit Edilmesi 

75

5. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Uyuşmazlıkların Çözümünde İzlenecek

Metot 

75

1. a) Sebepsiz Zenginleşmenin Esasları 

75

1. b) Çeşitli Uyuşmazlık Örnekleri ve Bunların Çözümünde İzlenecek Metot 

78

6. Mevzuatta Yer Alan Diğer Uyuşmazlık Kaynakları (Konuları) 

83

1. G) Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi 

85

1. H) Maddî Olaya Uygulanma Olasılığı Bulunup da Somut Olayda Koşulları

Gerçekleşmemiş Hukuk Kuralları ile Hukukî Müesseselerin Belirlenmesi 

86

İ) Borcu Sona Erdiren veya Alacağın Talep Edilirliğini Engelleyen Sebeplerin Bulunup

Bulunmadığının Tespiti 

87

1. Genel Olarak 

87

2. Zamanaşımı Süresinin Dolup Dolmadığının Tespiti 

88

1. a) Zamanaşımı Hakkında Genel Bilgiler 

88

1. b) Uygulamada Sık Görülen Konulara İlişkin Zamanaşımı Süreleri 

90

1. c) Zamanaşımı Konusunun Ele Alınmasında Hukukçunun İzleyeceği Metot 

93

1. aa) Davacı Avukatı Yönüyle 

93

1. bb) Davalı Avukatı Yönüyle 

94

1. cc) Hâkim Yönüyle 

94

3. Hak Düşürücü Sürenin Dolup Dolmadığının Tespiti 

94

1. a) Hak Düşürücü Süre Hakkında Genel Bilgiler 

94

1. b) Hak Düşürücü Sürelerin Ele Alınmasında Hukukçunun İzleyeceği Metot 

95

1. J) İspat Yükü ve İspat Kuralları Çerçevesinde Somut Olayın Lehe Sonuçlanıp

Sonuçlanmayacağının Tespiti 

96

1. K) Uyuşmazlığın Diğer Tarafının Karşı Hamlelerinin Masaya Yatırılması 

100

1. L) Açılacak Davadan veya Başlatılacak İcra Takibinden Hukukî Bir Sonuç Alınıp

Alınamayacağının, Alınsa Dahi, Karşı Tarafın Maddî Durumu Nedeniyle İcranın

Sonuçsuz Kalıp Kalmayacağının Tespiti 

100

1. M) Yol Haritasının Belirlenmesi ve Müvekkilin Giderlerle İlgili Bilgilendirilmesi 

101

1. N) Yapılacak Başvuruya İlişkin Bilgi ve Belgelerin Temini (İspat Araçları) 

103

1. O) Gerekli Hukukî Başvurunun Yapılmasında İzlenecek Metot 

104

1. Genel Olarak 

104

2. Açılacak Davanın Türünün Belirlenmesi 

104

1. a) Dava Türleriyle İlgili Genel Bilgiler 

104

1. b) Çeşitli Dava Türleri Özelinde İzlenecek Metot 

107

1. aa) Belirsiz Alacak Davasının Açılışında İzlenecek Metot 

107

1. bb) Kısmî Davanın Açılışında İzlenecek Metot 

108

1. cc) Tespit Davasının Açılışında İzlenecek Metot 

110

3. Dava Öncesinde Delil Tespiti Yoluna Gidilip Gidilmeyeceğinin Belirlenmesi 

111

4. Dava Şartı Olarak Öngörülen Yasal Yolların Tüketilmesi 

111

1. a) Arabuluculuk Sürecinin Tüketilmesi 

111

1. b) İdarî Başvurunun Yapılmış Olması 

113

1. c) Tüketici Hakem Heyetine Başvurulmuş Olması 

113

1. d) Husumete İzin Kararının Alınmış Olması 

114

5. Görevli ve Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi 

115

6. Kimler Adına Dava Açılacağının (Davacıların) Belirlenmesi 

115

1. a) Genel Olarak 

115

1. b) Dava Hakkının Kimde Olduğunun Tespiti 

116

1. c) Mecburî Dava Arkadaşlığı–İhtiyarî Dava Arkadaşlığı Ayrımı 

116

1. d) Küçük ve Kısıtlıların Durumu 

118

1. e) Tüzel Kişilerin Durumu 

118

7. Husumet Yöneltilecek Kişilerin Belirlenmesi 

119

8. Davanın Dayanağı Olan Hukukî Sebeplerin Belirlenmesi 

123

9. Dava Değerinin Belirlenmesi 

124

10. Gösterilecek Delillerin ve Toplanması İstenilen Bilgi ve Belgelerin Belirlenmesi 

125

11. Davanın Hukukî Dayanaklarına İlişkin Vakıaların Açıklanması 

125

12. Sonuç ve İstem Fıkrasının (Talep Sonucunun) Titizlikle Düzenlenmesi 

125

13. Gerekli Giderlerin Yatırılarak Davanın Açılması 

127

Ö) Mahkeme ve Kanun Yolu Süreçlerinin Takibi 

127

1. Davanın Takibi ve Hâkimin Dilekçeyi İncelemesi 

127

2. Mahkemece Hüküm Kurulması 

128

3. Kanun Yolu Aşaması 

130

1. P) Hükmün İcrası ve Hukukî Sürecin Tamamlanması 

130

Üçüncü Kısım

ÖRNEKLER ÜZERİNDEN UYGULAMALI OLAY ÇÖZÜMLEMELERİ

1. Bölüm

Taşınmaz Hukuku

Örnek 1: 

133

1. OLAY 

133

1. AKLA GELEBİLECEK HUKUKÎ ÇARELER 

133

1. A) Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası 

133

1. Davayla İlgili Genel Açıklamalar 

133

2. Somut Olayın Analizi 

135

3. Muris Muvazaası Kapsamında Müstakbel Davacıya Sorulacak ve Araştırılacak

Hususlar 

135

4. Davayla İlgili Usulî Hususlar 

136

5. Harç ve Masraflara Dair Hususlar 

137

6. Taşınmaz Üçüncü Kişiye Temlik Edilmişse 

137

1. B) Tenkis Davası 

138

1. Davayla İlgili Açıklamalar ve Muris Muvazaasından Farkı 

148

2. Davanın Açılabilme Koşullarının Araştırılması 

140

3. Harç ve Masraflara Dair Hususlar 

142

III. YOL HARİTASININ BELİRLENMESİ ve TOPLANACAK DELİLLER 

142

1. DAVA DİLEKÇESİNİN HAZIRLANMASI 

143

Örnek 2: 

143

1. OLAY 

143

1. AKLA GELEBİLECEK HUKUKÎ ÇARELER 

144

1. A) Taşınmaz Satış Vaadine Dayalı Tapu İptali ve Tescil Davası 

144

1. B) Sebepsiz Zenginleşmeye Dayanan Alacak Davası 

146

III. ÇEŞİTLİ OLASILIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 

148

1. A) Sözleşme Geçerli Şekilde Yapılsaydı 

148

1. B) Sözleşme Geçerli Şekilde Yapılsaydı ve Taşınmaz Üçüncü Kişiye Devredilmiş

Olsaydı 

149

1. C) Sözleşme Geçerli Şekilde Yapılsaydı ve Tapuya Şerh Edilseydi 

149

1. YOL HARİTASININ BELİRLENMESİ ve USULE DAİR BAZI HUSUSLAR 

150

1. İSPAT ve SÜBUT 

151

Örnek 3: 

151

1. OLAY 

151

1. AKLA GELEBİLECEK HUKUKÎ ÇARELER 

152

1. A) Vekâlet Görevinin Kötüye Kullanılması Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası 

152

1. B) Tazminat (Bedele Hükmedilmesi) Davası 

154

III. ÇEŞİTLİ USUL KURALLARI ve MASRAFLAR 

155

Örnek 4: 

155

1. OLAY 

155

1. AKLA GELEBİLECEK HUKUKÎ ÇARELER 

156

1. A) Ehliyetsizlik Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası 

156

1. B) Hile Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası 

159

1. C) Aşırı Yararlanma (Gabin) Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası 

160

III. YOL HARİTASININ BELİRLENMESİ ve USULE DAİR BAZI HUSUSLAR 

162

Örnek 5: 

163

1. OLAY 

163

1. AKLA GELEBİLECEK HUKUKÎ ÇARELER 

163

1. A) Elatmanın Önlenmesi Davası 

163

1. B) Ecrimisil Davası 

164

III. YOL HARİTASININ BELİRLENMESİ ve USULE DAİR BAZI HUSUSLAR 

165

Örnek 6: 

165

1. OLAY 

165

1. AKLA GELEBİLECEK HUKUKÎ ÇARELER 

165

III. YOL HARİTASININ BELİRLENMESİ ve USULE DAİR BAZI HUSUSLAR 

166

1. ÇEŞİTLİ OLASILIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 

168

2. Bölüm

Aile Hukuku

Örnek 1: 

169

1. OLAY 

169

1. BOŞANMA SEBEBİNİN BELİRLENMESİ 

169

1. A) Genel Olarak 

169

1. B) Mutlak Boşanma Sebebinin Var Olup Olmadığının Araştırılması 

169

III. DAVAYI İSPATA ve KAZANMAYA DAİR DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN

HUSUSLAR 

171

1. BOŞANMANIN SONUÇLARIYLA İLGİLİ BİLGİLENDİRME ve ARAŞTIRMA

YAPILMASI 

172

1. A) Velâyet Açısından 

172

1. B) Kişisel İlişki Açısından 

173

1. C) Nafaka Açısından 

174

1. D) Maddî ve Manevî Tazminat İstekleri Açısından 

179

1. E) Mal Rejiminin Tasfiyesi (Malların Paylaştırılması) Açısından 

182

1. YOL HARİTASININ BELİRLENMESİ ve DİKKAT EDİLECEK USUL KURALLARI 

185

1. DAVANIN AÇILMASI 

187

Örnek 2: 

188

1. OLAY 

188

1. AÇIKLAMALAR 

188

Örnek 3: 

189

1. OLAY 

189

1. GEREKLİ ANLAŞMANIN YAPILMASI 

189

III. ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA BİLİNMESİ GEREKENLER 

190

1. BOŞANMA PROTOKOLÜNÜN HAZIRLANMASI 

192

1. DAVANIN AÇILMASI ve USULE DAİR KURALLAR 

193

3. Bölüm

İcra ve İflâs Hukuku

Örnek 1: 

197

1. OLAY 

197

1. OLAYIN ANALİZİ ve BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR 

197

III. KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS HACİZ YOLUYLA TAKİPTE GENEL İLKELER 

197

1. TAKİP TALEBİNİN HAZIRLANMASI 

198

1. İTİRAZ EDİLMESİ ve İTİRAZ SONRASI SÜREÇ 

199

Örnek 2: 

203

1. OLAY 

203

1. OLAYIN ANALİZİ ve BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR 

203

III. AVUKATLIK ANLAŞMASININ YAPILMASI ve İŞLEMLERE BAŞLANMASI 

203

1. GENEL HACİZ YOLUYLA TAKİPTE GENEL İLKELER 

204

1. TAKİP TALEBİNDEN SONRAKİ SÜREÇ 

206

1. İTİRAZIN İPTALİ 

209

VII. İTİRAZIN KALDIRILMASI 

214

VIII. İTİRAZIN HÜKÜMDEN DÜŞÜRÜLMESİNDEN SONRAKİ SÜREÇ 

217

1. ALACAĞIN TAHSİLİ ve DOSYANIN KAPANMASI 

220

Örnek 3: 

221

1. OLAY 

221

1. OLAYIN ANALİZİ ve BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR 

221

III. KONUYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER ve YAPILMASI GEREKENLER 

221

1. İLAMDAKİ VEKÂLET ÜCRETİNİN ve HARCIN TAHSİLİ 

224

1. ARADA GEÇECEK SÜRENİN FAİZİ 

225

Örnek 4: 

225

1. OLAY 

225

1. OLAYIN ANALİZİ ve BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR 

225

III. KONUYLA İLGİLİ TEMEL BİLGİLER ve YAPILMASI GEREKENLER 

226

Örnek 5: 

230

1. OLAY 

230

1. OLAYIN ANALİZİ ve BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR 

230

III. İHTİYATİ HACİZLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKEN TEMEL KURALLAR 

231

1. YOL HARİTASININ ÇİZİLMESİ ve GEREKLİ İŞLEMLERİN YAPILMASI 

235

4. Bölüm

Kira Hukuku

Örnek 1: 

237

1. OLAY 

237

1. OLAYIN ANALİZİ ve BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR 

237

III. AVUKATA DÜŞEN İŞ ve ÜCRETİN BELİRLENMESİ 

238

1. OLASILIKLAR BAĞLAMINDA SÜRECİN ÖZETİ 

239

1. A) Temerrüt Nedeniyle Tahliye Süreci 

239

1. B) İlamsız İcra Yoluyla Tahliye Süreci 

241

Örnek 2: 

244

1. OLAY 

244

1. OLAYIN ANALİZİ ve BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR 

244

III. İHTİYAÇ (GEREKSİNİM) NEDENİYLE TAHLİYE 

245

1. YENİ MALİKİN GEREKSİNİMİ NEDENİYLE TAHLİYE 

245

5. Bölüm

İş Hukuku

Örnek: 

249

1. OLAY 

249

1. OLAYIN ANALİZİ ve BAŞVURULACAK HUKUKİ YOLLAR

III. HANGİ HAKLAR TALEP EDİLEBİLİR? 

251

1. A) Ücret Alacağı 

251

1. Ücret Alacağıyla İlgili Temel Bilgiler 

251

2. Somut Olayın Değerlendirilmesi 

253

1. B) Fazla Çalışma (Mesai) Ücret Alacağı 

254

1. Fazla Çalışmayla İlgili Temel Bilgiler 

254

2. Somut Olayın Değerlendirilmesi 

261

1. C) Yıllık İzin Ücreti Alacağı 

261

1. Yıllık İzin Ücretiyle İlgili Temel Bilgiler 

261

2. Somut Olayın Değerlendirilmesi 

266

1. D) Kıdem Tazminatı Alacağı 

266

1. Kıdem Tazminatıyla İlgili Temel Bilgiler 

267

2. Somut Olayın Değerlendirilmesi 

271

1. E) İşe İade İsteği 

272

1. SOMUT OLAYIN GENEL DEĞERLENDİRMESİ ve DAVANIN AÇILMASI 

278

1. A) Dava Öncesi Süreç 

279

1. B) Dava Süreci 

281

KAYNAKÇA 

287