İslam borçlar ve eşya hukukunun temel terimlerinden biri olan mal kavramının mahiyeti, bu kavramla ilişkili olan menfaat ve deyn
kavramlarının mal kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeye- ceği, İslam hukuk mezhepleri arasında temel tartışma konularından
olmuştur. Kaynaklarda mal kavramının mahiyeti, mal-menfaat ve
mal-deyn ilişkisi; mal türleri ve bu ayrımlara bağlanan hukuki iş- lemlere ait yeterli malumat mevcut olmakla birlikte bunların toplu
olarak Türk hukukçularına sunulması gerekmektedir. Zira İslam
hukukunun kendine özgü sistematiğinden kaynaklı olarak mal kav- ramını ve mal türlerini, tek bir başlık altında bulmak mümkün de- ğildir. Mevzubahis sorunlar hakkında günümüz İslam hukukçuları
tarafından yapılan çalışmalar incelendiğinde Arapça kaynaklarda görülen zenginliği, Türkçe kaleme alınan çalışmalarda müşahede etmek mümkün değildir. Çalışma boyunca genel olarak –hususen
birinci bölümde- Hanefi mezhebine ait fıkıh ve usul kaynakları ince- lenmiştir. Bu kaynakların yanında hem Arapça hem de -gerek Os- manlı döneminde gerekse sonraki dönemlerde- Türkçe yazılmış
makale, tez ve kitaplar araştırılmıştır. Özellikle Mecelle ve Mürşidü’l-hayrân’ın ilgili düzenlemeleri mukayese edilmiştir. Yer
yer bazı meselelerin pratikteki karşılığı için fetva örnekleri zikredil- miştir. Neticede mal kavramının maddi/cismani ve ekonomik un- surdan oluştuğuna ve buna bağlı olarak menfaat ve deynin mal ola- rak değerlendirilemeyeceğine kanaat getirilmiştir. Mal kavramının
ekonomik değere sahip ayn, yani maddi/cismani varlığa sahip bir
şey olduğu tespit edildikten sonra mal türleri, üç temel başlıkta top- lanmış ve bu başlıklar hukuki değer taşımak, piyasada değer farkı
olmaksızın mevcudiyet ve nakledilebilirlik olmak üzere genelden özele doğru sıralanmıştır.
