Prof. Dr. Mustafa AVCIDoç. Dr. İbrahim ÜLKERDr. Öğr. Üyesi Mehmet AYKANAT
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER .7
GİRİŞ .21
A) Hukuka Giriş Yaklaşımları 21
B) Hukuka Girişin İçeriği.22
C) Hukuka Girişin Tarihçesi23
SOSYAL DÜZEN KURALLARI.25
A) Toplum Hayatı ve Sosyal Düzen 25
İnsanın sosyal bir varlık olması 25
Sosyal düzenin gerekliliği.26
Yaratılış bakımından insanlar.29
B) Sosyal Düzen Kurallarının Ortak Özellikleri ve Hukuk Kuralları.30
C) Sosyal Düzen Kuralları ve Hukuk Kuralları ile İlişkileri .32
Din Kuralları (Religious rules).32
Ahlak Kuralları (Moral rules)36
a) Genel olarak .36
b) Meslek etiği38
Görgü Kuralları.39
Örf ve Âdet Kuralları (Customary rules).40
HUKUKA DAİR GENEL BİLGİLER.43
A) Hukukun Tanımı ve Çeşitli Anlamları.43
Hukukun tanımı .43
Hukukun çeşitli anlamları 45
a) Pozitif hukuk, ideal hukuk 45
b) İç hukuk, dış hukuk.46
c) Yazılı hukuk, yazılı olmayan hukuk .46
d) Maddi hukuk, şekli hukuk.47
B) Hukukun Doğuşu ve Gelişimi.47
8 İçindekiler
İlk Çağ’da hukuk 48
Orta Çağ’da hukuk. 49
Yeni Çağ’da hukuk . 50
Yakın Çağ’da hukuk . 50
C) Hukukun Amaçları ve İşlevleri. 50
Sosyal barışı sağlama. 51
Güvenliği sağlamak . 51
Eşitlik sağlama. 52
Özgürlük sağlama ve koruma 53
Toplumsal ihtiyaçları karşılama. 53
Hukuki güvenliği sağlama 54
Adaleti gerçekleştirme 54
Haksızlık (zulüm) . 56
D) Hukukun Konusu. 57
E) Hukukun Temeli Hakkında Görüşler . 57
Hukuku irade ürünü kabul eden teoriler. 59
a) İlahi (Tanrısal) irade teorisi 59
b) Beşeri irade teorisi. 60
İradeci hukuki pozitivizm 60
Normcu hukuki pozitivizm 60
iii. Faydacı hukuk teorisi 61
c) Genel İrade Teorisi. 61
Hukuku irade dışı kabul eden teoriler . 62
a) Tabii (doğal) hukuk teorisi . 62
b) Tarihçi hukuk teorisi 63
c) Sosyolojik hukuk teorisi . 65
Modern dönem hukuk teorileri. 65
a) Realist hukuk teorisi 65
b) Post modern hukuk teorisi 66
c) Feminist hukuk teorisi . 66
III. HUKUK SİSTEMLERİ 67
Kara Avrupası hukuk sistemi . 67
İçindekiler 9
Anglo Sakson (Common law) hukuk sistemi 69
İslam hukuk sistemi .70
İslam hukukunun özellikleri71
İslam hukukunun tarihi gelişimi .72
İslam hukuk sisteminin muhtevası ve kaynakları .74
Sosyalist hukuk sistemi 76
DEĞERLENDİRME76
HUKUKUN BÖLÜMLERİ VE DALLARI 77
A) Hukukun Bölümlere Ayrılması.77
İç hukuk-uluslararası hukuk ayrımı 77
a) İç hukuk, uluslararası hukuk ilişkisi.77
b) Uluslararası hukukun yaptırım sorunu ve varlığı tartışması .77
c) Uluslararası hukukun kaynakları 78
Kamu hukuku-özel hukuk ayrımı78
a) Ayrımı Kabul Eden Teoriler.80
b) Menfaat teorisi.80
c) İlişkilerin Tarafları Teorisi .81
d) Kuralların Mahiyeti Teorisi .81
e) Uygulama Yöntemi Teorisi .81
f) Egemenlik veya Süjeler Teorisi.81
g) Ayrımı Reddeden Teoriler 82
Maddi hukuk- muhakeme hukuku ayrımı82
Genel (teorik) hükümler- özel (pratik) hükümler ayrımı83
B) Hukukun Dalları.83
Kamu hukuku dalları 84
a) Anayasa hukuku .84
Anayasa Hukukunun Tarihçesi85
1876 Kanun-ı Esasi.85
1921 Anayasası87
1924 Anayasası87
1961 Anayasası87
1982 Anayasası ve Öngördüğü Devlet Anlayışı .88
10 İçindekiler
Demokratik Devlet 88
İnsan Haklarına Saygılı Devlet . 88
Hukuk Devleti . 89
Laik Devlet 90
Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet 91
Sosyal Devlet. 91
Eşitlik. 92
iii. 1982 Anayasasına Göre Devletin Fonksiyon ve Organları 92
Yasama Fonksiyonu ve Yasama Organı . 92
Yürütme Fonksiyonu ve Yürütme Organı 93
Yargı Fonksiyonu ve Yargı Organı 95
b) İdare hukuku 95
İdari Teşkilat 96
Genel İdare . 96
Mahalli İdare. 96
c) Ceza hukuku 98
Kanunilik İlkesi 102
Maddi Unsurlar (Tipikliğin Objektif Unsurları) 104
Manevi Unsurlar . 107
Hukuka Aykırılık Unsuru 112
Kusurluluğu Etkileyen Sebepler 114
Cebir ve tehdit 114
Zorunluluk hali 114
iii. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 118
Suça Teşebbüs 119
İştirak (suçluların çokluğu):. 120
İçtima (suçların çokluğu). 120
d) Ceza Muhakemesi Hukuku 122
1) Anayasa Maddelerinde Ceza Muhakemesi İşlemleri 122
2) Ceza Muhakemesi Kanunu . 123
aa) Tanımlar 123
bb) Şüphe Dereceleri 125
İçindekiler 11
cc) Ceza Mahkemesinde Süjeler .126
dd) Gözaltı: 126
e) Vergi hukuku 130
f) Mali hukuk131
g) Devletler genel hukuku 131
h) Hukuk tarihi133
i) Hukuk felsefesi ve sosyolojisi .134
j) Genel kamu hukuku .134
k) Sosyal Güvenlik Hukuku .136
Özel hukuk dalları 138
a) Medeni hukuk 138
b) Ticaret hukuku143
c) İş ve sosyal güvenlik hukuku 144
d) İcra iflas hukuku .145
e) Hukuk Muhakemeleri (medeni usul) Hukuku.145
f) Devletler özel hukuku.146
g) İslam hukuku 148
h) Roma hukuku .148
HUKUK KURALLARININ ÖZELLİKLERİ VE TÜRLERİ 149
Hukuk Kurallarının Özellikleri 149
İnsan davranışlarını konu alması149
Emir veya yasak içermesi (normatiflik) 149
Cebri müeyyideye sahip olması (hukukilik)150
Hukuk Kurallarının Türleri (Hukuk kurallarının nitelik bakımından uygulanması) .150
Emredici hukuk kuralları 150
Genel olarak .150
Emredici hukuk kurallarının konuluş sebepleri 150
Tamamlayıcı hukuk kuralları 151
Yorumlayıcı hukuk kuralları .152
Yetki veren hukuk kuralları 152
Tanımlayıcı hukuk kuralları 153
12 İçindekiler
HUKUKUN KAYNAKLARI .155
Kaynak Kavramı ve Hukukun Kaynakları. 155
Pozitif Hukuk Kaynaklarının Sınıflandırılması 156
Asıl kaynaklar 156
Yazılı kaynaklar 156
Anayasa . 157
Genel bilgiler 157
Anayasa yapımı ve değiştirilmesi . 158
Kanun. 159
Genel bilgiler 159
Kanun teklifi, kabulü, yayımı, yürürlüğe giriş tarihi ve
yargısal denetimi 160
Uluslararası andlaşma 162
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi . 163
Genel bilgiler 163
Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin düzenleme alanı 164
iii. Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 164
Yönetmelik. 165
Diğer düzenleyici işlemler 165
2017 yılında kaldırılan hukuk kaynakları 165
Kanun hükmünde kararname. 166
Tüzük 166
Yazısız Kaynak (Örf ve Adetler) 167
Genel bilgiler 167
Hukuki örf ve adetin unsurları . 167
Örf ve Adet Kurallarının Çeşitleri . 168
Örf ve Adet Hukukun İşlevleri 169
Hukukun Genel İlkeleri 170
Yardımcı kaynaklar 170
Bilimsel içtihatlar (doktrin, öğreti) 171
Bilimsel Eser Türleri. 172
Yargısal içtihatlar (mahkeme kararları) . 172
Normlar hiyerarşisi . 173
İçindekiler 13
Normlar hiyerarşisi teorisi .173
Türk hukuk düzeninde normlar hiyerarşisi 174
VII. MÜEYYİDE (YAPTIRIM) KAVRAMI VE TÜRLERİ 179
Giriş .179
Müeyyide (yaptırım) kavramı179
Yaptırımın tarihi gelişimi .182
Yaptırım Türleri .190
Özel hukuk yaptırımları190
a) Cebri icra 190
b) Tazminat.191
Tazminat Yöntemleri.192
Sorumluluk193
iii. Tazminat sebepleri: 193
Kusursuz Sorumluluk 194
Kusursuz sorumluluk türleri 194
Sorumluluk Türleri.195
c) Butlan.196
Yokluk (voidness): .196
Mutlak butlan (kesin hükümsüzlük, absolute nullity): 197
iii. Nispi butlan (iptal edilebilirlik, askıda hükümsüzlük,
relative nullity, annulability):198
d) İşlemin düzeltilmesi199
e) İade 199
f) Müdahalenin men’i 199
g) Fesih .199
Kamu hukuku yaptırımları .200
a) Ceza hukuku yaptırımları200
Ölüm cezası.201
Hapis cezası.202
iii. Para cezası 203
Güvenlik tedbirleri 204
i) Dini görevin menfaat ve aidatını almaktan yasaklanma208
14 İçindekiler
Yeni yaptırım biçimleri . 209
b) İdare hukuku yaptırımları 211
Yokluk ve iptal edilebilirlik 211
İdari yaptırımlar 212
iii. İdari para cezası 212
Diğer idari yaptırımlar 213
İdari sözleşme yaptırımları . 214
Disiplin yaptırımları 214
Uyarma . 216
Kınama 216
Aylıktan kesme 216
Kademe ilerlemesinin durdurulması. 216
Devlet memurluğundan çıkarma 217
vii. Kolluk yaptırımları 225
c) Anayasa hukuku yaptırımları . 227
d) Vergi hukuku yaptırımları 229
Uluslararası hukuk yaptırımları . 230
VIII. HUKUK KURALLARININ OLUŞTURULMASI (KANUNLAŞTIRMA) 233
A) Genel olarak . 233
B) Kazuistik ve soyut kanun yapma yöntemleri 234
C) Taknin, Tedvin veya iktibas Yoluyla Kanun Yapımı 235
D) Kanunlaştırma Tarihi. 237
Kanunlaştırma Sebepleri . 237
Kanunlaştırma Saikleri. 237
a) Tutucu (muhafazakar) Saik 237
b) Devrimci Saik . 238
Türklerin Kanunlaştırma Hareketleri . 238
a) Şer’i Hukukun Tedvini 238
b) Örfi Hukukun Tedvini. 240
Tanzimat Dönemi Kanunlaştırma Örnekleri 241
E) Tarihteki Belli Başlı Kanunlaştırma Örnekleri 243
Hammurabi Kanunu 243
İçindekiler 15
Solon Anayasası .243
12 Levha Kanunları 243
Corpus Iuris Civilis244
Code Civil .244
Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye (1869-1876).245
Kanun-ı Esasi (1876).245
Hukuk-ı Aile Kararnâmesi (1917) .247
HUKUK KURALLARININ UYGULANMASI 249
Hukuk Kurallarının Nitelikleri 249
Hukukilik 249
Geçerlilik249
Yürürlük (Meriyet) .249
Bağlayıcılık .250
Etkililik ve Metrukiyet 250
Meşruiyet (legitimus).250
Adillik .250
Hukuk Kurallarının Yer, Kişi ve Zaman Bakımından Uygulanması251
Hukuk kurallarının yer ve kişi bakımından uygulanması 251
a) Mülkilik Sistemi 251
b) Şahsilik İlkesi 251
c) Koruma İlkesi252
d) Evrensellik İlkesi 252
e) İlkelere Göre Türkiye’de veya Yurt Dışında İşlenen Suçlarda Türkiye’de
Yeniden Yargılama Yapılması253
Hukuk kurallarının zaman bakımından uygulanması .253
a) Hukuk kurallarının yürürlüğü253
Hukuk kurallarının yürürlüğe girmesi254
Hukuk kurallarının yürürlükten kalkması (ilga) .254
b) Hukuk kuralının Derhal Uygulanması, Geriye Yürüme Yasağı ve İleri
Yürümesi 255
Geriye Yürüme Yasağının İstisnaları255
Kanunların Derhal Yürürlüğe Girmesinin İstisnası: Kanunların İleri
Yürümesi.259
16 İçindekiler
c) Hukuk Kuralları Arasında Çelişki, Çatışma ve Tercih 259
Çelişki ilkeleri ile çözüm 260
a) Lex superior (üstün kural) ilkesi. 260
b) Lex posterior (sonraki kural) ilkesi . 262
c) Lex specialis (özel kural) ilkesi . 264
Çatışan kurallar arasında tercih. 264
İslam Hukukunda Tearuz (Çatışma). 265
YARGI ÖRGÜTÜ 267
A) Mahkeme teşkilatı 267
Mahkemelerin dereceleri ve kanun yolları 267
Yargılama usulleri 268
Görevli ve yetkili mahkemelerin belirlenmesi. 269
Yargı Örgütü Mensupları . 269
a) Yargı mensupları 269
b) Adli kalem (yazı işleri) teşkilatı. 270
B) Yargı Kolları. 270
Anayasa yargısı 271
a) Anayasa Mahkemesi’nin kurulması ve iç yapısı . 271
b) Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkileri . 272
Genel olarak görevleri 272
Anayasaya uygunluk denetimi . 272
iii. Soyut norm denetimi (iptal davası) 272
Somut norm denetimi (itiraz yolu) . 273
Bireysel başvuru yolu . 274
Adli yargı . 274
a) İlk derece mahkemeleri . 275
Hukuk mahkemeleri . 275
Sulh hukuk mahkemesi 275
iii. Asliye hukuk mahkemesi 276
Uzmanlık mahkemeleri 276
Ceza mahkemeleri 276
Asliye ceza mahkemesi. 277
İçindekiler 17
vii. Ağır ceza mahkemesi 277
viii. Uzmanlık mahkemeleri 278
b) Ara derece (istinaf) mahkemesi: Bölge Adliye Mahkemesi 278
c) Üst derece mahkemesi: Yargıtay278
İdari yargı.279
a) İlk derece mahkemeleri279
İdare mahkemeleri279
Vergi mahkemeleri .280
b) Ara derece mahkemesi: Bölge İdare Mahkemesi.280
c) Üst derece mahkemesi: Danıştay.281
Uyuşmazlık yargısı .282
Tartışmalı yargı kolları: hesap yargısı ve seçim yargısı.283
a) Hesap yargısı 283
b) Seçim yargısı284
HUKUKTA YORUM285
Hukuk Kuralını Yorumlama Gereği 286
Yorum İhtiyacına Göre Hukuk Kuralları .286
Yorum Yapma Yetkisine Göre Yorum Türleri.287
Yasama yorumu .287
Yargı yorumu (Kazai Tefsir) 289
Bilimsel yorum .290
Yorum Yöntemleri .290
Lafzî (Metinsel) yorum yöntemi.291
Tarihi yorum yöntemi 293
Sistematik (işlevsel) yorum yöntemi294
Amaçsal (gai, teleolojik) yorum yöntemi .295
Kavramcı yorum yöntemi.296
Menfaatler içtihadı yöntemi 297
Genişletici Yorum.297
Eklektik Yorum.297
Mukayeseli Hukuk Yoluyla Yorum297
Yorum Aracı Olarak Hukukun Genel İlkeleri.297
18 İçindekiler
Yorum İlkeleri . 298
Genel olarak 298
Çeşitli yorum ilkeleri 298
a) Açıklık durumunda yorum yapılmaz 298
b) Yorum ilkelere dayanmalıdır 299
c) Kanun metnine bağlılık esastır. 299
d) Kurallar geniş, istisnalar dar yorumlanır 300
e) Yorum yoluyla istisna üretilmez. 300
f) Sınırlı sayma ve örnek kabilinden sayma . 300
Sözleşmelerin yorumu. 301
a) Sözleşmelerin yorumunda irade şekilden önce gelir . 301
b) Bir şeyin bulunduğu hal üzere kalması asıldır 301
c) Asıl niteliğin varlığı, arızi niteliğin yokluğu esastır 302
d) Aslın ifası mümkün değilse bedeli ifa edilir 302
Hukukta Akıl Yürütme (Yorum Araçları) 302
Kıyas (Analoji) 302
Aksiyle Kanıt (mefhum-ı muhalefet) . 305
Evleviyet 306
Hâkimin Hukuk Normu Koyması ve Takdir Yetkisi 307
Hâkimin hukuk normu koyması. 307
a) Hâkimin hukuk normu koymasına ilişkin görüşler . 307
b) Kanun boşluğu . 308
c) Hâkimin hukuk normu koyma usulü 308
Hâkimin takdir yetkisi 309
a) Genel olarak. 309
b) Takdir yetkisinin varlığı . 310
XII. HAK VE SORUMLULUK KAVRAMLARI313
Hak kavramı 313
Kur’an’da Hak Kavramı 313
Hadislerde Hak Kavramı 314
Hukuk Kaynaklarında Hak Kavramı 315
Hak Kavramının Hürriyet ve Ödev Kavramlarıyla Farkları. 316
İçindekiler 19
Kamu Hakları- Özel Haklar Ayrımı .317
Sorumluluk 318
Kavram.318
Sorumluluk türleri318
a) Hukuki sorumluluk .318
b) Cezai sorumluluk 318
c) İdari sorumluluk ve disiplin sorumluluğu .319
d) Siyasi sorumluluk319
XIII. UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI321
Dava Yolu 321
Özel hukukta davalar .322
a) Eda davası 322
b) Tespit davası.322
c) İnşai dava .322
Kamu hukukunda davalar 322
a) Ceza (kamu) davası.322
b) İdari davalar .322
Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları .323
Tahkim .323
a) Genel olarak .323
b) Tahkim türleri.324
Arabuluculuk325
Uzlaştırma326
Tüketici hakem heyetleri .327
KAYNAKLAR.329
%1500,00 TL495,00 TL
