İdari Yargıda İstinaf Kanun Yolu

Dr. Gün YAZICI

 

İÇİNDEKİLER

Sayfa No.

ÖN SÖZ  5

İÇİNDEKİLER. 7

KISALTMALAR  17

GİRİŞ .19

BİRİNCİ BÖLÜM

İDARİ YARGIDA İSTİNAF KANUN YOLU

İDARİ YARGILAMA USULÜNDE KANUN YOLLARI VE KESİN HÜKÜM

KANUN YOLU 23

Genel Olarak Kanun Yolu Kavramı 23

Geniş Anlamda Kanun Yolu . 26

Dar Anlamda Kanun Yolu 26

Kanun Yolunun Hukuki Mahiyeti. 27

Kanun Yolunun Amacı ve Hukuk Devleti Açısından Önemi. 28

Kanun Yollarının Amacı . 28

Yargılama Yetkisini Elinde Bulunduran Merciler Tarafından Verilen Kararların

Başka Bir Yargı Merci Tarafından Denetiminin Sağlanması. 29

Uygulamada İçtihat Birliğinin Sağlanması . 31

Kanun Yolu Çeşitleri 33

Olağan Kanun Yolu 34

Olağanüstü Kanun Yolu . 35

KESİN HÜKÜM 36

Genel Olarak Kesin Hüküm . 36

Kesin Hüküm Çeşitleri. 37

Şekli Anlamda Kesin Hüküm 37

Maddi Anlamda Kesin Hüküm. 40

Şekli Anlamda Kesinleşen Dava ile Görülmekte Olan Davanın Taraflarının

Aynı Olması Şartı 41

 

8 İçindekiler

Şekli Anlamda Kesinleşen Dava ile Görülmekte Olan Davanın Sebebinin

Aynı Olması Şartı 41

Şekli Anlamda Kesinleşen Dava ile Görülmekte Olan Davanın Konusunun

Aynı Olması Şartı 42

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

İDARİ YARGIDA OLAĞAN KANUN YOLLARINDAN İSTİNAF MÜESSESESİ

İSTİNAF KAVRAMI, İSTİNAF KANUN YOLUNUN SINIFLANDIRILMASI VE AMACI. 43

İstinaf Kavramı ve Hukuki Mahiyeti 43

İstinafın Sınıflandırılması 44

Geniş Anlamda İstinaf . 44

Dar Anlamda İstinaf. 44

İstinaf Kanun Yoluna Duyulan İhtiyacın Gerekçeleri . 46

İdari Yargı Denetiminin Yetersizliği . 46

İçtihat Birliğinin Sağlanması 46

İSTİNAF MÜESSESESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ. 47

Mukayeseli Hukukta İstinaf Müessesesinin Tarihsel Gelişimi. 47

Fransız Hukukunda İstinaf . 47

Alman Hukukunda İstinaf 51

İsveç Hukukunda İstinaf 52

Türkiye’de İstinaf Müessesesinin Tarihsel Gelişimi 53

Osmanlı Döneminde İstinaf. 53

Cumhuriyet Döneminde İstinaf . 55

Türk İdari Yargısında İstinaf Öncesi ve Sonrası Kanun Yolları . 57

6545 sayılı Kanun Öncesi İdari Yargıda Kanun Yolları 57

Olağan Kanun Yolları 57

İtiraz . 57

Temyiz 62

Karar Düzeltme 65

Olağanüstü Kanun Yolları. 68

Yargılamanın Yenilenmesi 68

Kanun Yararına Bozma . 69

6545 sayılı Kanun Sonrası İdari Yargıda Kanun Yolları. 70

Olağan Kanun Yolları 70

İstinaf . 70

Temyiz 71

 

İçindekiler 9

Olağanüstü Kanun Yolları. 74

Yargılamanın Yenilenmesi 74

Kanun Yararına Temyiz. 74

III. TÜRK İDARİ YARGISINDA İSTİNAF KANUN YOLUNUN DİĞER KANUN YOLLARI İLE

KARŞILAŞTIRILMASI  76

Olağan Kanun Yolları Kapsamında Karşılaştırma 76

İstinafın İtiraz Kanun Yolu ile Karşılaştırılması. 76

İstinafın Temyiz Kanun Yolu ile Karşılaştırılması 77

İstinafın Olağanüstü Kanun Yolları ile Karşılaştırılması 80

İstinaf Kanun Yolunun Yararları ve Sakıncaları Hakkında İleri Sürülen Argümanlar 82

İstinaf Kanun Yolunun Yararları Hakkında İleri Sürülen Argümanlar . 82

İstinaf Merciinde Görev Yapan Hâkimlerin Bilgi ve Tecrübesinin Daha

Fazla Olduğu  82

İstinaf İncelemesi Nedeniyle İlk Derece Mahkemelerince Yapılacak

Yargılamada Daha Dikkatli ve Özenli Olunarak Hakkaniyete Uygun ve

Doğru Kararlar Verileceği. 84

İstinaf Sisteminin Kabulü Yargıyı Daha Güvenilir ve Adaletli Kılar . 87

Danıştay’ın İş Yükü Azalacağı İçin İçtihat Mahkemesi Rolünü Daha Etkili ve

Verimli Şekilde Yerine Getirecektir  88

İstinaf Sisteminde Maddi Yönden de İnceleme Yapılacak Olması Nedeniyle

Yargılama Daha Teminatlı Olacaktır. 90

İstinaf Yargılaması Erişim Açısından Kolaylık Sağlayacaktır 90

İstinaf Sistemi ile Yargı Düzeni ve Süreci Üç Dereceli Olacağı İçin Yargılama

Daha Adil ve Güvenilir Olacaktır  91

İstinaf Sisteminin Kabulü ile Yargılama Süreci Daha Kısalacaktır . 92

ı. İstinaf Sistemi ile Hukuk Birliği Sağlanacaktır. 92

İstinaf Sisteminin Sakıncaları Hakkında İleri Sürülen Argümanlar . 93

İstinaf Sisteminin Kabulü ile Yargılama Daha da Uzayacaktır 93

İstinaf Sistemi İçtihat Birliğini Bozacaktır. 94

İstinaf Kanun Yolunda Yeniden Yargılama Yapılacak Olması İlk Derece

Mahkemesince Yapılan Yargılama ve Verilen Kararı Önemsiz Kılacaktır 95

İlk Derece Mahkemelerince Verilen Bazı Kararlara Karşı Kanun Yollarının

Kapalı Olması Hak Arama Özgürlüğünü İhlal Etmektedir. 96

İstinaf Sistemi İlk Derece Mahkemesi Hâkimlerini Etki Altında Bırakacaktır 97

İstinaf Mahkemelerinin Sayısının Az Olması Olumsuz Sonuçlara

Yol Açacaktır  98

Tarihi Köken Olarak İstinaf Hukuki İhtiyaçlardan Ziyade Siyasi Sebeplerle İhdas

Edilmiş Bir Kanun Yoludur 98

 

10 İçindekiler

 

İstinaf Sistemi Davanın Tarafları Açısından Ek Mali Külfetlere

Sebep Olacaktır 99

III. İSTİNAF KANUN YOLUNA BAŞVURMANIN ETKİLERİ . 99

İstinafın Aktarıcı Etkisi 99

İstinafın Erteleyici Etkisi 101

USUL KURALLARININ İSTİNAF KANUN YOLUNDAKİ GÖRÜNÜMÜ 102

Re’sen Araştırma İlkesinin İstinaf Yargılamasındaki Görünümü . 102

İstinaf Kanun Yolunda Duruşma . 106

İstinaf Kanun Yolunda Delil İkamesi 110

İstinaf Kanun Yolunda Bilirkişi Delili 110

İstinaf Kanun Yolunda Keşif Delili 112

İstinaf Kanun Yolunda Tanık Delili . 113

İstinaf Kanun Yolunda Yemin Delili 115

İstinaf Kanun Yolunda İkrar Delili 116

İstinaf Kanun Yolunda Uzman Görüşü. 117

İstinaf Kanun Yolunda İstinabe Usulü . 117

İstinaf Kanun Yolunda Davaya Son Veren Taraf İşlemleri . 120

İstinaf Kanun Yolunda Feragat 120

İstinaf Kanun Yolu Başvurusundan Feragat . 121

Davadan Feragat 122

Davadan Ek Karar Verilmek Suretiyle Feragat . 127

İstinaf Kanun Yolunda Davanın Kabulü . 129

İstinaf Kanun Yolunda Islah Müessesesi 130

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

BÖLGE İDARE MAHKEMELERİNİN TEŞKİLAT YAPISI VE İSTİNAF YARGILAMASI USULÜ

6545 SAYILI KANUN KAPSAMINDA İSTİNAF MERCİİ OLAN BÖLGE İDARE MAHKEMELERİNİN

KURULUŞU, OLUŞUMU VE GÖREVLERİ  137

Genel Olarak 137

Bölge İdare Mahkemelerinin Teşkilat Yapısı . 139

Bölge İdare Mahkemesi Başkanı ve Görevleri . 140

Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulunun Oluşumu ve Görevleri. 142

Bölge İdare Mahkemesi Daireleri ve Görevleri 144

Bölge İdare Mahkemesi Başkanı, Daire Başkanları ve Üyelerin Nitelikleri ve

Atanmaları. 151

Bölge İdare Mahkemesi Dairelerinin Toplantı ve Karar Alma Usulü 152

 

İçindekiler 11

Bölge İdare Mahkemesi Adalet Komisyonu ve Müdürlüklerin Oluşumu ve

Çalışma Düzenleri 153

İSTİNAF YARGILAMA USULÜ. 154

İstinaf Yargılamasının Kapsamı . 154

İstinaf Kanun Yoluna Konu Olabilecek Kararlar . 154

Davanın Esası Hakkında Verilen Kararlar . 154

Usule İlişkin Olarak Verilen Kararlar 158

Yargılamanın Yenilenmesi İstemleri Hakkında Verilen Kararlar. 159

İstinaf Kanun Yoluna Kapalı Olan Kararlar. 160

2575 Sayılı Kanun’dan Kaynaklanan İstinaf Yargılamasına Tabi Olmayan

İlk Derece Mahkemesi Kararları. 160

İYUK’tan Kaynaklanan İstinaf Yargılamasına Tabi Olmayan İlk Derece

Mahkemesi Kararları 161

İlk Derece Mahkemelerince Verilen Nihai Kararlar 161

aaa. İvedi Yargılama Usulüne Tabi Uyuşmazlıklar  161

bbb. İYUK’un 45. Maddesinin Birinci Fıkrası Kapsamında Olan

Uyuşmazlıklar . 164

ccc. İYUK’un 15. Maddesinin Dördüncü Fıkrası Uyarınca Verilen

Görev ve Yetki Yönünden Ret Kararları  167

ddd. İYUK’un 15. Maddesinin Dördüncü Fıkrası Uyarınca Verilen

Dava Dilekçesinin Reddine Dair Kararlar  167

İlk Derece Mahkemelerince Verilen Nihai Olmayan Kararlar . 168

Özel Yasal Düzenlemelerde Yer Alan Kurallar 169

aaa. 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu Kapsamındaki

Uyuşmazlıklar . 170

bbb. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu

Kapsamındaki Uyuşmazlıklar 171

ccc. 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu Kapsamındaki Uyuşmazlıklar  171

ddd. Mülga Yahut Tadil Edildiği İçin Uygulanma Kabiliyeti Kalmayan

Kanun Hükümleri 172

İstinaf Kanun Yolunda Görevli ve Yetkili Merci . 174

İstinaf Başvurusunun Süresi 175

İstinaf Kanun Yoluna Başvurabilecekler 178

Hukuki Yarar-Menfaat İlişkisinin Bulunması 178

Ehliyet Şartı 178

Menfaat Şartı. 181

İstinaf Kanun Yolunda Müdahale 182

Asli Müdahale 182

 

12 İçindekiler

Fer’i Müdahale. 184

Davanın Asıl Tarafının İstinaf Kanun Yoluna Başvurmaması Halinde

Müdahilin İstinaf Kanun Yoluna Başvurup Başvuramayacağı Meselesi . 187

İstinaf Kanun Yolu Başvurusunun Şekli ve Usulü 191

İstinaf Başvurusunun Şekli 191

İstinaf Dilekçesinin İçeriği 191

İstinaf Dilekçesinin Verileceği Yerler 193

İstinaf Dilekçesinin Verildiği Yerler Tarafından Yapılan İşlemler 195

İstinaf Dilekçesinin Kaydı 195

İstinaf Dilekçesine İlişkin Yapılan İnceleme 195

aaa. İstinaf Dilekçesinin Verildiği Yerler Tarafından İstinaf

Dilekçesinin İYUK’un 3. Maddesi Kapsamında İncelenmesi 195

bbb. İstinaf Dilekçesinin Verildiği Yerler Tarafından İstinaf Harç ve

Posta Giderleri Kapsamında Yapılan İnceleme . 196

ccc. İstinaf Dilekçesinin Verildiği Yerler Tarafından İstinaf

Başvurusunun Süre Aşımı Kapsamında İncelenmesi  196

İstinaf Başvurusu Kapsamında Tebligat İşlemlerinin Yapılması ve Dosyanın İlgili

İstinaf Merciine Gönderilmesi  197

İstinaf Kanun Yolunda İstinaf İncelemesine Katılamayacak Olanlar . 198

İstinaf Kanun Yoluna Başvurmanın Mahkeme Kararının Uygulanmasına Etkisi 199

III. İSTİNAF SEBEPLERİ . 199

Görev ve Yetki Dışında Bir İşe Bakılmış Olunması. 201

Hukuka Aykırı Karar Verilmiş Olunması 202

Usul Hükümlerinin Uygulanmasında Kararı Etkileyebilecek Nitelikte Hata veya

Eksiklik Olması  204

İSTİNAF İNCELEMESİ. 205

İstinaf Başvurusunun Ön Koşullar Yönünden İncelenmesi 205

İstinaf Başvurusunun Yargı Çevresi Kapsamında İncelenmesi. 205

İstinaf Başvurusunun Başvurunun Geldiği Dairenin Görevine Girip Girmediği

Yönünden İncelenmesi 206

İstinaf Dilekçesinin İYUK 3. Madde Kapsamında İncelenmesi . 207

İstinaf Harç ve Posta Giderleri Kapsamında İncelenmesi 207

İstinaf Başvurusunun Süre Aşımı Kapsamında İncelenmesi 208

İstinaf Başvurusuna Konu Karara Karşı İstinaf Yolunun Açık Olup Olmadığı

Yönünden İnceleme  211

İstinafın Temyizin Şekil ve Usullerine Tabi Olması. 213

İstinaf Başvurusunun Esastan İncelenmesi. 215

Genel Olarak . 215

 

İçindekiler 13

Hukuki ve Maddi Denetimin Kapsamı . 216

İstinaf Yargılamasında Dosyanın Tekemmülü . 217

İSTİNAF KANUN YOLUNDA YÜRÜTMENİN DURDURULMASI 218

İstinaf Aşamasında Mahkeme Kararının Yürütmesinin Durdurulması 220

Davanın Kısmen veya Tamamen Kabulüne İlişkin İlk Derece Mahkemesi Kararlarına

Karşı İstinaf Kanun Yoluna Başvurulması Halinde Yürütmenin Durdurulması  221

Davanın Reddine İlişkin İlk Derece Mahkemesi Kararlarına Karşı İstinaf Kanun

Yoluna Başvurulması Halinde Yürütmenin Durdurulması. 222

İstinaf Mercilerince İstinaf Aşamasında Verilen Yürütmenin Durdurulması

Kararlarının Sonuçları . 223

İSTİNAF AŞAMASINDA İDDİA VE SAVUNMALARIN GENİŞLETİLMESİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ

MESELESİ 224

VII. İSTİNAF İNCELEMESİ SONUCUNDA VERİLECEK KARARLAR VE SONUÇLARI  227

İstinaf İncelemesi Sonucunda Verilecek Karar Çeşitleri 227

İstinaf Başvurusunun İncelenmeksizin Reddi Kararı 228

İstinaf Başvurusunun Reddi Kararı 230

Kararın Kaldırılması ve Gerekli İncelemeler Yapılarak Esas Hakkında Karar

Verilmesi  232

Kararın Kaldırarak Dosyanın İlk Derece Mahkemesine Gönderilmesi Kararı. 236

İlk Derece Mahkemelerince İlk İnceleme Üzerine Verilen Kararların

İstinaf Aşamasında İncelenmesi. 244

Davaya Reddedilmiş veya Yasaklanmış Hâkim Tarafından Bakılması

Durumunun İstinaf Aşamasında İncelenmesi  245

Görev Hususunun İstinaf Aşamasında İncelenmesi . 248

Yetki Hususunun İstinaf Aşamasında İncelenmesi. 250

Gerekçeli Olarak (Düzelterek) İstinaf Başvurusunun Reddi Kararı. 250

İstinaf Başvurusunun Kısmen Kabulüne, Kararın İlgili Kısmının Kaldırılmasına

ve Gerekli İncelemeler Yapılarak İlgili Kısma İlişkin Esas Hakkında Karar

Verilmesine ve Kısmen Reddi Kararı  256

İlk Derece Mahkemesi Kararındaki Maddi Hataların Düzeltilerek İstinaf

Başvurusunun Reddine Karar Verilmesi. 257

Davadan Feragat Edilmesi, Davanın Kabul Edilmesi ya da Davanın Konusuz

Kalması Nedeniyle Karar Verilmesine Yer Olmadığına Dair Verilen Karar . 259

Gönderme Kararı . 259

İstinaf İncelemesi Sonunda Verilen Kesin Kararlar . 260

İstinaf İncelemesi Sonunda Verilen Kesin Olmayan Kararlar 262

VIII. İSTİNAF KARARLARINA KARŞI BAŞVURU YOLLARI  264

İstinaf Kararlarına Karşı Temyiz Başvurusu . 264

 

14 İçindekiler

Temyiz Başvurusunun Bölge İdare Mahkemesince İncelenmesi. 264

Temyiz İncelemesi Üzerine Danıştayca Verilebilecek Kararlar ve Bu Kararlara

Karşı Bölge İdare Mahkemesinin Tutumu . 266

Danıştay Tarafından Bölge İdare Mahkemesi Kararının Onanması 267

Danıştay Tarafından Bölge İdare Mahkemesi Kararının Bozulması 268

Danıştay Tarafından Verilen Bozma Kararı Üzerine Bölge İdare

Mahkemesince Verilebilecek Kararlar ve Kararların Sonuçları. 270

aaa. Bozma Kararı Üzerine Bölge İdare Mahkemelerince Verilecek

Uyma Kararı 270

bbb. Bozma Kararı Üzerine Bölge İdare Mahkemelerince Verilecek

Israr (Direnme) Kararı. 275

İstinaf Kararlarına Karşı Kanun Yararına Temyiz Başvurusu 276

BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ ARASINDA ORTAYA ÇIKAN GÖRÜŞ FARKLILIKLARININ

GİDERİLMESİ  277

İSTİNAF İNCELEMESİ ÜZERİNE BÖLGE İDARE MAHKEMELERİNCE VERİLEN KARARLARIN

UYGULANMASI. 289

İSTİNAF MERCİLERİNCE VERİLEN KARARLARIN ŞEKLİ, İÇERİĞİ VE GEREKÇESİ 290

İstinaf Mercilerince Verilen Kararların Şekli ve İçeriği 290

İstinaf Mercilerince Verilen Kararların Gerekçesi . 291

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

 

İDARİ YARGI AÇISINDAN İSTİNAF KANUN YOLUNUN

 

İŞLEVSEL OLUP-OLMADIĞI EKSENİNDE DEĞERLENDİRMELER, MUHTEMEL SORUNLAR VE

 

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

 

İSTİNAF İNCELEMESİNİN “DOĞRUDANLIK İLKESİ” YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ 293

İSTİNAF İNCELEMESİNDE KULLANILAN “DAVA MALZEMELERİ” VE

“YENİDEN KARAR VERME” İÇERİĞİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME 294

III. İSTİNAF KANUN YOLUNDA KESİNLEŞEN KARARLAR ALEYHİNE GİDİLEBİLECEK OLAĞAN

KANUN YOLUNUN OLMAMASI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME 296

İSTİNABE KURUMUNUN İSTİNAF KANUN YOLUNDA UYGULANMASI YÖNÜNDEN

DEĞERLENDİRME . 297

İSTİNAF KANUN YOLU BAŞVURULARININ PARASAL SINIR HUSUSU YÖNÜNDEN

DEĞERLENDİRİLMESİ 300

İSTİNAF KANUN YOLUNUN KABUL EDİLMESİNİN ADİL YARGILANMA HAKKI VE

HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ . 301

VII. İSTİNAF KANUN YOLUNUN KABUL EDİLMESİNİN MAKUL SÜRE VE YARGIDA HEDEF

SÜRE İLKELERİNE ETKİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ . 302

VIII. İSTİNAF KANUN YOLUNUN KABUL EDİLMESİYLE İÇTİHAT BİRLİĞİNİN SAĞLANIP

SAĞLANMAYACAĞI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME 304

 

İçindekiler 15

DANIŞTAY’DA BULUNAN MEVCUT DOSYALAR YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME 306

ÖNERİLER . 307

İstinaf Mahkemelerinin (Bölge İdare Mahkemelerinin) Bölgesel Yakınlıkları ile

Sayılarının Artırılması Önerisi . 307

Temyizi Mümkün Olan Bölge İdare Mahkemesi Kararlarına İlişkin Hükümler Yerine

Temyizi Mümkün Olmayan Bölge İdare Mahkemesi Kararlarına İlişkin Hükümlere Yer

Verilmesi Önerisi 309

Kanunda Öngörülen 5.000 TL ve 100.000 TL’yi Aşmayan Davalarda Verilen Kararlara

Karşı İstinaf ve Temyiz Kanun Yollarına Gidilemeyeceğine İlişkin Hükümler Yerine İhlal

Edilen Kanun Hükmünün Niteliğine Göre Belirleme Yapılması Önerisi . 310

Aynı Konuda Farklı Bölge İdare Mahkemeleri Arasında Ortaya Çıkan İçtihat

Farklılıklarının Çözümünde Fransız İstinaf Sistemi Gibi Bir Sistemin Kabul Edilmesi

Önerisi  312

EKLER. 315

İstinaf Başvuru Dilekçesi Örneği. 315

Bölge İdare Mahkemelerinin ve İlk Derece Mahkemelerinin Yargı Çevresine

İlişkin Liste 317

KAYNAKÇA 321