Hukuk Metodolojisi

Dr. İsmail KILLIOĞLU

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  3

KISALTMALAR  23

BİRİNCİ BÖLÜM

METODOLOJİ

BİLGİ 25

GENEL OLARAK . 25

BİLGİ . 27

Sözlük Anlamı . 27

Ansiklopedik Anlamı 28

III. OLGU OLARAK BİLGİ  29

Genel Olarak . 29

Bilgi ve Dünya 30

Bilgi ve İnsan 31

BİLGİ, ÖZNE VE NESNE İLİŞKİSİ 35

Nesne . 35

a) Sözlük Anlamı . 35

b) Felsefi Anlamı . 35

c) Nesnenin Türleri ve Ortak Yönler . 36

Özne ve Bilinç . 37

Bilgi . 38

Bilgi Bakımından Özne ve Nesne İlişkisi . 40

BİLGİ KURAMI . 41

Genel Olarak . 41

Kavram Anlamı ve Nitelikleri . 42

a) Varlıkbilimsel Bakımdan 42

b) Öznel Şartlar Bakımından 42

c) Kuramsal Bakımdan . 42

d) Gerçeklik Alanı Bakımından . 43

Bilgi Kuramı ve Epistemoloji 43

a) Bilginin İmkanı Sorunu. 43

İçindekiler

6

b) Bilginin Doğruluğu Sorunu 44

c) Bilginin Kaynağı Sorunu 44

d) Bilginin Sınırları Sorunu 44

BİLGİ KURAMI’NIN KURULUŞU . 44

Genel Olarak . 44

Bilgi Kuramı ve Teori . 45

a) İlkçağ 45

b) Yeniçağ . 47

VII. BİLGİ KURAMI VE ÖĞELERİ  48

Gerçeklik . 48

Doğruluk 48

Temellendirme 48

VIII. BİLGİ KURAMI VE MANTIK  49

MODERN BİLGİ KURAMI 51

Stegmüller’in Görüşü 51

Hans Albert’in Görüşü 52

Farklı Yaklaşımlar . 54

BİLGİ ÜZERİNE KURAMLAR . 57

İdealizm . 58

Duyumcu-Görgücü Kuramlar 58

Gerçekçilik Kuramı . 59

Birci Kuram . 59

BİLGİ ÇEŞİTLERİ . 60

Düzensiz (Amiyane) veya Gündelik Bilgi 60

Dini Bilgi ve Özellikleri 61

Sanat Bilgisi 61

Teknik Bilgi . 62

Bilimsel Bilgi, Çeşitleri ve Özellikler . 62

a) Bilimsel Bilgi Çeşitleri . 63

aa) İdeal Bilimler . 63

bb) Pozitif Doğa Bilimleri 63

cc) Manevi/Tinsel Bilimleri 63

b) Bilimsel Bilginin Özellikleri 64

aa) Yöntemli Olma . 64

İçindekiler

7

aaa) Doğa Bilimleri ve Tümevarım . 64

bbb) Manevi/Tinsel Bilimlerde Anlama ve Sezme . 64

bb) Genelleştirilmiş Olma 64

cc) Birleştirilmiş Olma . 64

dd) Kesin Olma 64

ee) Nesnel Olma . 64

ff) Öngörür Olma (Prévision) 65

Felsefi Bilgi ve Özellikleri 65

a) Genel Olarak . 65

b) Felsefi Bilginin Özellikleri . 67

aa) Akla Dayanma 67

bb) Düzenli ve Sistemli Olma . 67

cc) Dünya Görüşü İddiasında Olma 67

dd) Bitmiş ve Kesin Olmama 67

ee) Birikimsel Olma 68

ff) Kişisel ve Yaratıcı Olma 68

gg) Deneyle Doğrulanamaz Olma 68

METOT 68

KELİME ANLAMI 68

KAVRAM ANLAMI 69

Genel Olarak . 69

Thomas Aquinas’a Göre 69

Platon ve Aristoteles’e Göre 70

Lalande’a Göre 70

a) Geniş Anlamda . 70

b) Dar Anlamda 70

III. TEKNİK CİHAZ ANLAMINDA. 70

TARZ ANLAMINDA 71

TÜRKÇE ANLAMI 71

TARİHİ SÜREÇTE METOT . 71

İLKÇAĞ 71

Platon . 71

Aristoteles 73

İçindekiler

8

YENİÇAĞ: DESCARTES’IN METOD GÖRÜŞÜ . 76

Açıklık Kuralı 77

Bölme Kuralı . 77

Basitleştirme ve Sıralama Kuralı . 77

Sayma/Denetleme Kuralı 77

DİYALEKTİK . 78

PLATON VE DİYALEKTİK 78

Bilgiyi Geliştirme 81

Kavramı Belirleme 81

Doğruyu Belirleme 81

DİYALEKTİĞİN SONRAKİ GELİŞİMİ 81

İlkçağ: Aristoteles . 81

Yeniçağ’da Diyalektik . 84

Alman İdealizmi ve Diyalektik . 84

Hegel’de Yöntem Olarak Diyalektik . 85

a) Genel Olarak . 85

b) Bilinç Aşamaları . 86

aa) Birinci Aşamada Bilinç 87

bb) İkinci Aşamada Kendinin-Bilinci . 87

cc) Üçüncü Aşamada Mutlak Özne 88

c) Diyalektik Üçlem 88

aa)Tez . 88

bb) Antitez 88

cc) Sentez 88

d) Tin 88

aa) Öznel Tin 88

bb) Nesnel Tin 88

cc) Mutlak Tin 89

Marx’ta Yöntem Olarak Diyalektik 90

METODOLOJİ 91

I.KAVRAM OLARAK METEDOLOJİ  91

TARİHİ SÜREÇTE METODOLOJİ . 93

III. UYGULAMA OLARAK METODOLOJİ  95

İçindekiler

9

İKİNCİ BÖLÜM

BİLİMSEL METOD

BİLİM . 97

GENEL OLARAK . 97

Betimleme . 103

Açıklama . 103

Bulgu ve Doğrulama . 105

a) Bulgu 105

b) Doğrulama 106

BİLİMSEL METOD ÇEŞİTLERİ 106

Gözlem 106

Deney 107

Tümevarım Yöntemi . 107

Tümdengelim Yöntemi 110

III. BİLİMSEL METODUN KAPSAM VE SINIRI . 112

BİLİMSEL YASA . 113

Genel Olarak . 113

Kavram Olarak 113

a) Zorunlu Olma . 113

b) Gerkli Olma 113

aa) Hukuk Alanında . 113

bb) Ahlak Alanında 113

cc) Mantık Alanında . 114

dd) Estetik Alanda 114

Bilimsel Yasanın Öğeleri 115

a) Genelleme . 115

b) Olgusal İçerik . 115

c) Doğruluk . 115

Bilimsel Yasanın Çeşitleri . 115

a) Genelleme Yönünden 115

b) Dilsel Düzey Yönünden. 116

Bilimsel Yasa-Genelleme İlişkisi 116

İçindekiler

10

Bilimsel Yasa Elde Etme Yolları 117

a) Tümevarım Yolu . 117

b) Tümdengelim Yolu 117

c) Redrodüktif Yol . 117

Bilimsel Yasaların Kesinliği . 118

Bilimsel Yasa-Doğa Yasaı İlişkisi 118

Bilimsel Yasa-Toplumsal Yasa İlişkisi . 119

BİLİMLERİN SINIFLANDIRILMASI . 119

GENEL OLARAK . 119

Ampere’in Sınıflandırması 120

Kozmolojik Bilimler . 120

aa) Matematik Bilimler (Aritmetik, Cebir, Geometri, Mekanik,

Gök Taşlarının İncelenmesi) . 120

bb) Fizik Bilimler 120

cc) Doğa Bilimleri (Zooloji, Biyoloji) . 120

dd) Tıp Bilimleri 120

Noolojik Bilimler 120

aa) Felsefi Bilimler 120

bb) Dialegmatik Bilimler (Sanat, Dil) 120

cc) Etnolojik Bilimler (Sosyoloji, Tarih, Budunbilim) . 120

dd) Politik Bilimler . 120

Auguste Comte’un Sınıflandırması . 120

a) Matematik . 120

b) Astronomi . 120

c) Fizik 120

d) Kimya . 120

e) Biyoloji . 120

f) Sosyoloji (Sosyal Fizik) 120

Spencer’in Sınıflandırması 121

a) Soyut Bilimler . 121

aa) Mantık 121

bb) Matematik 121

İçindekiler

11

b) Somut Bilimler . 121

aa) Astronomi . 121

bb) Jeoloji . 121

cc) Biyoloji . 121

dd) Psikoloji . 121

ee) Sosyoloji . 121

XVIII. Yüzyıl Sınıflaması . 121

Formel Bilimler ve Özellikleri 121

Doğa Bilimleri ve Özellikleri . 122

İnsan ve Toplum Bilimleri 126

ÇAĞDAŞ SINIFLANDIRMA . 126

Formel Bilimler (Salt Matematik) . 127

Gerçekçi Bilimler 127

a) Doğa Bilimleri 127

aa) Fenomenolojik Doğa Bilimleri (Fizik, Kimya, Fizyoloji) 127

bb) Jenetik Doğa Bilimleri (Kozmoloji, Canlıların Gelişim

Tarihi)  127

cc) Sistematik Doğa Bilimleri (Mineroloji, Sistematik Botanik,

Jeoloji) . 127

b) Kültür Bilimleri 127

aa) Fenomenolojik Kültür Bilimleri (Psikoloji) . 127

bb) Jenetik Kültür Bilimleri (Tarih) . 127

cc) Sistematik Kültür Bilimleri (Sistematik Hukuk Bilimi,

İktisat)  127

Rudolf Stammler’in Sınıflandırması . 127

a) Nedensel Bilimler . 127

b) Ereksel Bilimler 127

III. KÜLTÜR BİLİMLERİ VE DOĞA BİLİMLERİNDE

YÖNTEM SORUNU  128

Kural ve Yasa Bakımından 128

Nitelik Bakımından . 129

Nedensellik İlkesi Bakımından . 129

Mahiyet Bakımından . 130

Yöntem Bakımından 130

İçindekiler

12

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SOSYAL BİLİM VE HUKUK

SOSYAL BİLİM 135

GENEL OLARAK . 135

Sosyal Bilim Kavramı . 135

Sosyal Bilim Tanımı 135

Sosyal Bilimin Doğuşu 136

Sosyal Bilimin Konusu veYöntemi . 137

Doğa Bilim-Sosyal Bilim Farkı . 138

a) Kural Koyma Yönünden . 138

b) Sınırlı Deney Yönünden 139

c) Değer Yönünden . 139

d) Bilinç Yönünden . 139

e) Bütün-Parça Yönünden . 139

Toplumsal Olgu . 141

MODERN BİLİM . 142

Doğaya Bakış 142

a) Değişim Artık Döngüsel Değil İlerleyicidir 143

b) Doğa Artık Mekanik Değildir . 144

c) Amaçlılık Yeniden Getirilir . 144

d) Töz İşlev İçinde Çözeltilir . 144

e) En Küçük Uzay ile En Küçük Zaman 144

Topluma Bakış 145

Bilim ile İlerlemeye Bakış . 146

Hukuka Bakış 147

III. SOSYAL BİLİMİN İŞLEVİ . 147

HUKUK BİLİMİ 149

GENEL OLARAK . 149

Hukukun Sosyal Bir Bilim Olduğu, Ama Hayatta Pratik Bir

Alanı İşgal Ettiği Belirlenebilir . 151

Bireyler Arası İlişkiler Toplum İçerisinde Doğan Dayanaklara

Tabidir . 152

İçindekiler

13

Hukukun Değeri Toplum Hayatının Düzenlenmesinde, Çatışan

Menfaatlerin Birleştirilip Dengelenmesinde Gösterdiği Başarı

Derecesiyle Ölçülür  152

Fakat Toplumsal Hayattaki Olgular Kavramı Çok Karmaşık

Bir Görünümdedir . 152

Hukukta Tekniğin İki Yönü Vardır . 152

Hukuk İlkeleri ve Sistemleri . 153

Hukukta Mantığın Kullanılış Tarzı ve Rolü . 153

Bilimsel Dilde “Hak” ve “Hukuk” Kavramları Tek Anlamlı ve

İstikrarlı Kullanımı Henüz Kazanmış Değildir . 153

BİLİMDE SİSTEM VE HUKUK 154

III. HUKUK  156

Genel Olarak . 156

Yöntem 160

a) Tümevarım Yöntemi 160

b) Tümdengelim Yöntemi 161

c) Fenomenolojik Yöntem . 161

d) Yöntemlerin Değerlendirilmesi 162

HUKUK BİLİMİ . 164

Genel Olarak . 164

Önermeler ve Buyruklar 167

a) İlişkilerin Düzenlenmesi . 170

b) Olgu 171

c) Hukuk Biliminin Tanımından Hareket 172

KLASİK HUKUK BİLİMİNİN KOLLARI . 173

Yürürlük Bakımından 173

Gelişim Bakımından 173

Uygunluk Bakımından 174

HUKUK BİLİMİNİN GÖREVİ VE AMACI . 174

Görevi 174

Amacı 176

HUKUK BİLİMİ VE KURAMLAR 177

DOĞAL HUKUK KURAMI . 177

BİLİM DALI OLARAK HUKUK DOGMATİĞİ . 180

İçindekiler

14

III. SOSYOLOJİK HUKUK BİLİMİ  182

Yorumcu Okul . 182

Kavramlar İçtihadı . 184

Tahlilci Okul . 185

GENEL HUKUK BİLGİSİ . 187

Genel Olarak . 187

Genel Hukuk Bilgisinin Bilimsel Niteliği . 190

HUKUKİ NORMLAR BİLGİSİ 191

SAF HUKUK BİLİMİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ . 194

Yöntem Bakımından 194

Norm Bakımından . 195

Biçimsellik Bakımından 195

Olan-Olması Gereken Bakımından . 197

Devlet-Hukuk Bakımından 198

İçerik-Biçim Bakımından 199

VII. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME  199

Şekli Bilim . 199

Sakıncalı Benzetme . 200

Geometri Olma 200

Şartlı Bilim Sayılma 200

a) Temel Norm Koyutu (Postulat) . 201

b) Çelişmezlik ve Yümellike Uygunluk 201

c) Amaç . 201

d) Hukuki Sınırlılık . 201

e) Tarihilik 201

VIII. POZİTİVİST HUKUK ANLAYIŞI  202

ÇAĞDAŞ GELİŞMELER 204

Genel Olarak . 204

Perspektifçilik 207

Hermeneutik (Yorumbilim) . 207

POSTMODERN ANLAYIŞLAR . 208

İçindekiler

15

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

HUKUKUN ANLAMI VE TANIMI SORUNU

GÖRGÜL AÇIDAN HUKUKUN TANIMI 211

KELİME ANLAMI OLARAK HUKUK . 211

KAVRAM ANLAMI OLARAK HUKUK 211

Kural ve Ölçü Anlamı 211

İdeal Olma Anlamı . 212

Yetki ve İktidar Anlamı . 212

Bilim Olma Anlamı 213

ZORLAYICILIK BAKIMINDAN HUKUKUN TANIMI . 214

I.GENEL OLARAK  214

ZORLAYICILIK ÜZERİNE GÖRÜŞLER . 215

Benimseyen Görüş 215

Yadsıyan Görüş . 216

Görüşlerin Değerlendirilmesi 216

a) Weber’in Tanımı . 217

b) Hoebel’in Tanımı 217

c) Kelsen’in Tanımı . 217

III. ZORLAYICILIĞA DAYANAN TANIMLARIN

DEĞERLENDİRİLMESİ . 219

Uyma Sorunu . 219

Hukuk Kurallarının Yükümlü Kılıcı Niteliği . 221

Hukuk Kurallarının İçselleştirme Sorunu 222

a) Değerlendirme Sorunu 222

b) Uygunluk Sorunu 222

c) Kabullenme Sorunu . 223

Hukuk Kurallarının Kökeni . 223

Hukuk Kurallarının İçerikleri. 224

KURAM BAĞLAMINDA HUKUKUN TANIMI SORUNU . 226

GENEL OLARAK . 226

DEĞERLENDİRME 228

Hukuk Düşüncesi (İdesi) . 228

Hukuki Sistem . 228

İçindekiler

16

Hukuk Tikeli . 228

OLGU VE DEĞER BAĞLAMINDA HUKUKUN TANIMI

SORUNU  230

GENEL OLARAK . 230

HUKUKTA OLGU VE DEĞER İLİŞKİSİ SORUNU 231

III. BİÇİM VE İÇERİK AYRILMAZLIĞI SORUNU  233

HUKUKUN İÇERİKSEL BELİRLEYİCİLERİ 233

İrade . 234

Olgu . 236

Değer . 238

YÖNTEM BAKIMINDAN HUKUKUN TANIMI SORUNU . 239

GENEL OLARAK MANTIK 239

Geniş Anlamda 239

Dar Anlamda . 240

Formel Anlamda 240

Kültürel Anlamda 241

MANTIĞIN BÖLÜMLERİ . 244

Eisagoge/İsaguci 244

a) Cins . 244

b) Tür 244

c) Ayrım 245

d) Özellik . 245

Kategoriler . 246

Aristoteles’in Kategorileri . 246

aa) Töz 246

bb) Zaman 246

cc) Mekan . 246

dd) Nicelik (Kemmiyet). 246

ee) Nitelik (Keyfiyet) 247

ff) Görecilik (İzafiye, Relativisme) . 247

gg) İyelik (Sahip Olma, Avoir) . 247

hh) Durum (Situation) 248

ii) Etki (Fiil, Action) . 248

İçindekiler

17

jj) Edilgi (Passion, İnfial). 248

Kant’ın Kategorileri 248

Nicelik 248

Nitelik . 249

Görelilik 249

Modalite . 249

Peri Hermenias 249

Birinci Analitikler 249

İkinci Analitikler . 249

Topikler . 250

Sofistler . 250

III. MANTIĞIN GELİŞİMİ . 250

ÖNERME OLARAK HUKUK NORMU . 254

HUKUK-MANTIK İLİŞKİSİNDE KAVRAMSAL

ÇÖZÜMLEME . 254

Genel Olarak . 254

Mantık Sisteminin Temel İlkeleri 255

a) Özdeşlik (Aynılık, İdentité) İlkesi . 255

b) Çelişmezlik İlkesi 256

c) Üçüncü Halin İmkansızlığı İlkesi 257

d) Yeter Neden İlkesi . 259

MANTIK İLKELERİNİN KULLANIMI . 260

III. KAVRAM  261

Genel Olarak . 261

Kavram Çeşitleri 264

a) Somut-Soyut Kavramlar . 264

b) Tümel-Tikel/Tekil Kavramlar . 264

c) Kollektif-Distributif Kavramlar 265

d) Olumlu-Olumsuz Kavramlar 265

İçlem ve Kaplam . 266

a) İçlem . 266

b) Kaplam . 266

c) İçlem-Kaplam İlişkisi 267

İçindekiler

18

Kavramlar Arası İlişkiler . 268

a) Eşitlik 268

b) Ayrılık . 268

c) Tam Girişimlik 268

d) Eksik Girişimlik 269

ÖNERME . 269

Genel Olarak 269

Önermenin Yapısı 270

Önerme Çeşitleri 271

a) Bilgikuramsal Yönden Önerme Çeşitleri 271

b) Yapısal Açıdan Önerme Çeşitleri 272

aa) Basit veya Kategorik Önermeler 272

bb) Bileşik Önermeler . 272

c) Bağlantı Açısından Önerme Çeşitleri 273

aa) Kategorik Önermeler 273

bb) Hipotetik/Şartlı Önermeler . 274

cc) Ayrık (Disjunktif) Önermeler 275

d) Modalite Açısından Önerme Çeşitleri . 275

aa) Basit Modal Önermeler 275

bb) Zorunlu Modal Önermeler . 276

cc) Mümkün Modal Önermeler . 276

BEŞİNCİ BÖLÜM

MANTIĞIN HUKUKTA KULLANIMI

MANTIK VE HUKUK NORMU . 277

GENEL OLARAK . 277

HUKUK MANTIĞI 279

Kurucu Mantık 281

Yargı Mantığı 281

III. HUKUK-MANTIK İLİŞKİSİ  281

Hukukun Genel Kuramı ve Mantık . 283

Hukuk Malzemesi ve Mantık 283

İçindekiler

19

NORM TAHLİLİ 283

Normatif Önermelerin Temel Niteliği . 283

Hukukun Normatifliği . 284

a) Hukuk Normunun Anlaşılması,Uygulanması ve

Yorumlanması . 284

b) Hukukun Uygulamasında Hukukun Tipik Muhatabının

Durumu . 284

Hukuk Normunun Kendine Özgü Nitelikleri 285

HUKUK NORMUNUN MANTIKİ TAHLİLİ 286

GENEL OLARAK . 286

HUKUKİ MUHAKEME 289

III. KIYAS  294

Genel Olarak . 294

Kıyas Çeşitleri . 296

a) Kesin (Kategorik) Kıyas . 297

b) Zincirleme Kıyas . 298

c) Eksik Önermeli Kıyas . 299

d) Kategorik Olmayan Kıyaslar 300

aa) Hipotetik Kıyas 300

aaa) Önbileşenin Evetlenmesi . 300

bbb) Ardbileşenin Değillenmesi  301

bb) Ayrık Öncüllü (Disjunktif) Kıyas 302

cc) İkilem (Dilemma) 302

HUKUK NORMUNUN DİLSEL TAHLİLİ . 303

HUKUK NORMUNUN DİLSEL-İÇERİKSEL TAHLİLİ . 303

HUKUK NORMUNUN DİLSEL-YAPISAL TAHLİLİ 306

Dil-Düşünce İlişkisi . 306

Dil-Eylem İlişkisi 307

III. HUKUK-DİL BAĞLAMINDA SORUN ALANLARI . 307

Anlam Sorunu . 307

Değişim Sorunu . 308

Kullanım ve Özel Dil Sorunu 308

İçindekiler

20

Günlük Dil-Hukuk Dili Sorunu . 308

a) Yayılma Farkı . 308

b) Farklı Anlam İçerme. 308

c) Boyut Farkı . 308

HUKUK-DİL İLİŞKİSİNDE YÖNTEMSEL SORUNLAR 309

Tanımlama . 309

Sınıflandırma . 310

a) Pratik Amaçla Yapılan Sınıflandırma 310

b) Doğal Sınıflandırma . 310

c) Dildeki Karşıtlık İlişkileri . 311

DOĞA YASASI VE HUKUK NORMU AYRIMI

ZORUNLULUĞU . 312

HUKUK NORMUNUN YÖNTEMSEL OLARAK TAHLİLİ

KLASİK YAKLAŞIMLAR . 313

Kavram Hukukçuluğu . 314

Menfaat Birliği Değerlendirmesi . 315

Teknik Hukuk Okulu . 316

Materyal Mantık Anlayışı . 317

YÖNTEM BAKIMINDAN ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR . 317

Topik (Özdeyiş) . 318

Somutlaştırma 320

İçerik Tahlili 323

a) Nesnellik . 323

b) Sistematiklik 323

c) Sayısallaştırma . 323

d) Açık İçerik . 324

Fenomenoloji . 324

Argümantasyon Kuramı 326

HUKUKTA YORUM SORUNU 330

GENEL OLARAK . 330

YORUM BİÇİMLERİ 331

Yasama Yorumu 331

Yargı Yorumu . 331

İçindekiler

21

İdari Yorum . 331

Bilimsel Yorum . 331

III. YORUM YÖNTEMLERİ . 332

Sözel (Lafzi) Yorum Yöntemi . 333

Tarihi ve Sosyolojik Yöntem 334

Mantıki-Sistematik Yorum Yöntemi . 335

Ereksel Yorum Yöntemi 335

BOŞLUK DOLDURMA . 337

YÖNTEM OLARAK DİYALEKTİK VE CEZA

YARGILAMASI  337

GENEL OLARAK . 337

DİYALEKTİK VE FELSEFE-MANTIK İLİŞKİSİ 338

III. HUKUKU VE DİYALEKTİK . 338

Diyalektik ve Usul Hukuku . 339

Diyalektik ve Kesin Hüküm 340

Diyalektik ve Savunma . 341

ALTINCI BÖLÜM

POZİTİF HUKUKUN UYGULANMASI . 345

GENEL OLARAK . 345

POZİTİF HUKUKUN İÇERİĞİNİN SAPTANMASI 346

III. HUKUKUN SİSTEMLEŞTİRİLMESİ . 349

Genel Olarak . 349

Hukuk Sisteminin İşlevleri 352

HUKUKUN AMACI SORUNU 356

GENEL OLARAK . 356

ADALET ÇEŞİTLERİ . 362

Öznel (Subjective)-Nesnel (Objective) Anlamda Kullanımı . 362

Yasal (Kanuni) Adalet-Yasaüstü Adalet . 363

Karma Ayrım . 364

a) Hukuk-Dışı Adalet 364

b) Hukuki Adalet . 364

İçindekiler

22

c) Ekonomik Adalet . 364

d) Siyasal Adalet . 364

III. KLASİK AYRIM  365

Denkleştirici/Düzeltici Adalet (Justitia Commutativa) . 365

Dağıtıcı Adalet (Justitia Distributiva) . 367

Toplumsal Adalet 371

Adalet ve Nasafet 372

KAYNAKÇA. 375