Prof. Dr. Haluk Nami NOMER
Prof. Dr. Pakize Ezgi AKBULUT
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. iii
İÇİNDEKİLER v
KISALTMALAR xi
KAYNAKÇA xiii
§ 1. Hukuk Kavramı, Hukukun Alt Ayrımları ve Hukuk Sistemleri 1
I. Hukuk Kavramı . 1
II. Hukukun Alt Ayrımları . 1
A. Yazılı Hukuk – Yazılı Olmayan Hukuk . 1
B. Özel Hukuk – Kamu Hukuku. 2
C. Tarihi Hukuk – Yürürlükteki Hukuk – Olması Gereken Hukuk. 2
D. Pozitif Hukuk – Tabii Hukuk. 2
III. Hukuk Sistemleri . 3
1.Roma-Cermen Hukuk Sistemi (Kara/Kıta Avrupası Hukuk Sistemi) 3
a. Genel Olarak 3
b. Alman Hukuk Sistemi 4
c. Fransız Hukuk Sistemi . 6
d. Roma-Cermen Hukuk Sisteminin Genel Özellikleri 7
2. Anglo- Sakson Hukuk Sistemi (Common Law). 7
3. İslam Hukuku Sistemi 8
4. Sosyalist Hukuk Sistemi 9
§ 2. Özel Hukukun Kaynakları .10
I. Kaynak Türleri .10
A. Yaratıcı Kaynak 10
B. Yürürlük Kaynağı veya Şekli Kaynak .11
C. Bilgi Kaynağı 11
II. Yürürlük Kaynağı.11
A. Genel Olarak .11
B. Kanun15
1. Genel Olarak.15
2. Özel Hukukun Temel Kanunları .15
3. Kanuna Dayanan Diğer Yazılı Hukuk Kaynakları 18
4. Yazılı Hukuk Kaynakları Arasındaki Hiyerarşi 20
C. Örf ve Âdet Hukuku 21
1. Örf ve Âdet Hukukunun Doğumu İçin Gerekli Şartlar .21
2. Örf ve Âdet Hukukunun Rolü .23
§ 3. Kanunların Uygulanması .24
I. Kanunların Sözü ve Özü İtibarıyla Uygulanması .24
A. Genel Olarak .24
B. Kanun Hükümlerinin Yorumlanması 25
1. Yorum Kavramı ve Türleri25
2. Yorum Metotları .26
a. Lafzi Yorum (Söze Göre Yorum) .27
b. Mantıksal - Sistematik Yorum27
c. Karşılaştırmalı (Mukayeseli) Yorum 27
d. Amaca Göre Yorum (Teleolojik Yorum, Gai Tefsir) .28
aa. Amaca Göre (Teleolojik) Yorum Metotları 28
aaa. Subjektif Tarihi Yorum 28
bbb. Objektif Tarihi Yorum28
ccc. Objektif Güncel Yorum (Zamana Göre Objektif Yorum) 29
bb. Amaca Göre (Teleolojik) Yorumun Çeşitleri .30
aaa. Amaca Göre (Teleolojik) Genişletici Yorum 30
bbb. Amaca Göre (Teleolojik) Daraltıcı Yorum .31
3. Yorumda Dikkate Alınacak Unsurlar33
a. Genel Olarak.33
b. Kıyas ve Evleviyet (Öncelik)35
aa. Kıyas.35
bb. Evleviyet (Öncelik) 36
c. Hükmün Düz ve Zıt Anlamı .36
d.Mantıksal – Sistematik Yorum, Tarihi Yorum, Karşılaştırmalı Yorum37
II. Kanun Hükümlerinin Atıf Yoluyla Uygulanması.38
III. Hâkimin Takdir Yetkisi40
IV. Kanunların Zaman İtibarıyla Uygulanması 41
A. Çağlararası Hukuk.41
B. Kanunların Çatışması 44
1. İç Hukukta.44
2. Milletlerarası Özel Hukukta 47
V. Kanun Hükümlerinin Nitelikleri İtibarıyla Uygulanması .48
A. Genel Olarak .48
B. Emredici Hükümler – Emredici Olmayan Hükümler 48
1. Emredici Hükümler.48
2. Emredici Olmayan Hükümler .50
VI.Kanunların Uygulanmasında Bilimsel Görüşlerin ve Yargı Kararlarının Rolü .51
A. Genel Olarak .51
B. Bilimsel Görüşler (Öğreti, Doktrin) 52
C. Yargı Kararları 53
§ 4. Kanun Boşluğu ve Hâkimin Hukuk Yaratması 53
I. Boşluk Kavramı .53
A. Hüküm İçi Boşluk .53
B. Kanun Boşluğu54
II. Kanun Boşluğunun Türleri .55
A. Bilinçli Boşluk- Bilinçli Olmayan Boşluk 55
B. Açık Boşluk- Örtülü Boşluk57
III. Boşlukların Doldurulması .58
A. Açık Boşlukların Doldurulması 59
B. Örtülü Boşlukların Doldurulması 63
IV.Hâkimin Hukuk Yaratırken İzleyeceği Yöntem, Yararlanacağı İmkânlar
ve Hâkimin Hukuk Yaratmasının Sınırları.68
A. Hâkimin Hukuk Yaratırken İzleyeceği Yöntem 68
B. Hâkimin Hukuk Yaratırken Yararlanacağı İmkânlar.69
C. Hâkimin Hukuk Yaratmasının Sınırları.70
§ 5. Hak Kavramı ve Türleri .73
I. Hak Kavramı 73
II. Türleri 76
A. Genel Olarak .76
B. Özel Hukuk Hakları 76
C. Kamu Hukuku Hakları 77
III. Özel Hukuk Haklarının Türleri .78
1. Ekonomik Değeri Ölçülebilen Haklar (Malvarlığı Hakları) .78
a. Ayni Haklar78
aa. Genel Olarak.78
bb. Türleri 79
aaa. Mülkiyet Hakkı (TMK 683 vd.)79
bbb. Sınırlı Ayni Haklar.83
(a) İrtifak Hakları83
i.Yararlanma Yetkisinin Kapsamı Bakımından İrtifakHakları .85
(i) İntifa Hakkı.85
(ii) Oturma (Sükna) Hakkı 85
(iii) Üst (İnşaat) Hakkı 86
(iv) Kaynak Hakkı.86
(v) Diğer İrtifak Hakları 86
ii. Yararlanma Şekli Bakımından İrtifak Hakları 87
iii.Hak Sahibinin Belirlenmesi Bakımından İrtifak Hakları88
(b) Taşınmaz Yükü .90
(c) Rehin Hakkı 91
b. Alacak Hakları .94
c. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar .94
d. Fikri Haklar98
2. Ekonomik Değeri Ölçülemeyen Haklar (Kişi Varlığı Hakları) 98
B. Etki Alanı Açısından .99
1. Mutlak Haklar 100
2. Nispi Haklar . 100
3. Mutlak Haklar ile Nispi Hakların Pratik Farkları . 101
4. Nispi Hakların Etki Alanlarının Genişletilmesi . 103
C. Edinme Zamanı Açısından . 106
D. Bağlılık/Devredilebilme Açısından 107
1. Genel Olarak 107
2. Bağımsız Haklar. 107
3. Bağlı Haklar . 108
a) Kişiye bağlı (kişiyle kaim) haklar 109
b) Eşyaya bağlı haklar 110
c) Alacağa bağlı (fer’i) haklar 110
d) Borç ilişkisine bağlı haklar 111
e) Topluluğa üye olmaya bağlı haklar 111
§ 6. Hak Sahibi 111
§ 7. Hakların Kazanılması ve Kaybedilmesine Yol Açan Sebepler . 112
I. Genel Olarak . 112
II. Hukuki Fiiller (Hukuki Eylemler) . 113
A. Genel Olarak 113
B. Hukuka Aykırı Fiiller . 114
C. Hukuka Uygun Fiiller. 115
1. Genel Olarak . 115
2. Hukuki İşlem (Hukuki Muamele) 118
a. Genel Olarak . 118
b. Hukuki İşlemin Türleri 119
aa. İrade Açıklamasının Adedi Açısından . 119
bb. Hüküm ve Sonuçlarını Doğurduğu Alan Bakımından. 121
aaa. Kişi Varlığına İlişkin Hukuki İşlemler. 121
bbb. Malvarlığına İlişkin Hukuki İşlemler 122
aaaa. Genel Olarak. 122
bbbb. Borçlandırıcı İşlemler 122
cccc. Tasarruf İşlemleri . 124
dddd. Kazandırıcı İşlemler 126
aaaaa. Genel Olarak. 126
bbbbb. Kazandırmanın Sebebe Bağlı Olup
Olmadığı (Sebebe Bağlılık-Soyutluk Ayrımı) 127
cc. Hüküm İfade Ettiği An Bakımından 131
c. Hukuki İşlemlerin Unsurları 131
aa. Genel Olarak 131
aaa. Kurucu Unsurlar 132
aaaa. Genel Olarak. 132
bbbb. İrade Beyanı 133
cccc. İrade Beyanının Çeşitleri 135
i. Açık (Sarih) ve Örtülü (Zımni) İrade Beyanı 135
ii.Vasıtasız (Doğrudan)- Vasıtalı (Dolaylı) İrade Beyanı 136
iii.Yöneltilmesi Gereken-Gerekmeyen (Varması
Gerekli Olan-Olmayan) İrade Beyanı . 137
dddd.Hukuk Düzeninin İrade Beyanına Uygun Sonuç Bağlaması. 138
bbb. Geçerlilik Koşulları. 138
aaaa. Genel Olarak. 138
i.Sözleşmenin Geçerlilik Koşullarına Toplu Bakış 138
ii. Geçerlilik Koşullarındaki Eksikliğin Etkisi . 139
iii. Butlan (Kesin Hükümsüzlük) Kavramı 139
iv. Kesin Hükümsüzlük (Butlan) Sebepleri 140
v. Kısmi Butlan 141
vi. Tahvil (Çevirme; Conversio) 141
vii.Batıl İşlemler Bakımından Dürüstlük Kuralının Rolü . 142
viii. İptal Edilebilirlik 143
bbbb. Fiil Ehliyeti 144
i. Kavram 144
ii.Koşulları. 144
cccc.Sözleşmenin Emredici Hükümlere, Kamu
Düzenine, Genel Ahlâka ve Kişilik Haklarına
Aykırı Olmaması 146
i.Emredici Hükümlere Aykırılık. 146
ii. Kamu Düzeni Kavramı 146
iii. Kişilik Hakkı Kavramı 146
iv. Ahlâka Aykırılık Kavramı. 147
v. Objektif İmkânsızlığın Bulunmaması. 148
dddd. İrade Açıklamasında Sakatlığın Bulunmaması 148
eeee. Sözleşmenin Muvazaalı Olmaması . 149
ffff. Aşırı Yararlanmanın (Gabin) Bulunmaması. 150
gggg. Şekil. 151
ccc. Tamamlayıcı Unsurlar . 151
§ 8. Hakların Kazanılma Yolları 153
