Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt 1

BORÇLAR HUKUKU ÖZEL HÜKÜMLER CİLT 1

Prof. Dr. Mustafa Alper GÜMÜŞ

İÇİNDEKİLER

3 BASI'YA ÖNSÖZ V

ÖNSÖZ VII

KISALTMALAR XXXI

GİRİŞ 1

§1 GİRİŞ

TÜRK BORÇLAR KANUNUNDA ÖZEL BORÇLAR HUKUKU İLİŞKİLERİNİN DÜZENLENMESİ VE İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN GENEL TEORİSİ

I    TÜRK BORÇLAR KANUNU'NDA ÖZEL BORÇLAR HUKUKU
İLİŞKİLERİNİN DÜZENLENMESİ 1

1. GİRİŞ 1
2. GENEL HÜKÜMLER ve ÖZEL HÜKÜMLER
   ARASINDAKİ İLİŞKİ 3

II  İSİMSİZ SÖZLEŞMELER GENEL TEORİSİ 3

1. GENEL OLARAK 3
2. TANIM 4
3. TBK m502/II HÜKMÜ KARŞISINDA İŞGÖRME SÖZLEŞMELERİ ALANINDA İSİMSİZ SÖZLEŞMELERE YER OLUP OLMADIĞI SORUNU 4
4. İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN TÜRLERİ 5

A  Bileşik Sözleşme 5

B   Karma Sözleşme 6

a  Tanım 6

b  Türleri 7

aa Kombine Sözleşme 7

bb Çifte Tipli Sözleşme 8

cc Kaynaşık Sözleşme  8

dd Yabancı Unsur İçeren Sözleşmeler 8

C      Kendisine Özgü (Sui Generis) Sözleşme 8

D  Eksik Sözleşme 11

5 İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN YORUMLANMASI VE TAMAMLANMASI 11

A  Sui Generis Sözleşmelerin Tamamlanması 11

B   Karma Sözleşmelerin Tamamlanması 12

2 SATIŞ SÖZLEŞMESİ

1. I. GENEL BAKIŞ, TANIM ve HUKUKSAL NİTELİK 15
2. II. SATIŞIN TÜRLERİ 17
3. III.SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPISAL UNSURLARI ve KAPSAMI 21

1  OBJEKTİF ESASLI UNSURLAR 21

A  Satılan (Satış Konusu) 21

B  Satış Bedeli (Semen) 24

C  Uyuşulması Gereken Esaslı Noktaların Kapsamı 24

2  SÜBJEKTİF ESASLI NOKTALAR 27

1. IV. SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ ve GEÇERLİLİĞİ 27
2. V. TAŞINIR SATIŞI 28

1. GENEL OLARAK 28
2. SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE HASARIN İNTİKALİ 29

A  Kavramsal Analiz ve Uygulama Alanı 29

B  Hasar Sorununda Genel Kural 30

C  Satış Sözleşmesinde Hasarın Geçişi 31

a  Genel Olarak 31

b  Parça Satışında Hasarın Geçişi 31

c  Tür Satışında Hasarın Geçişi 36

d  Koşula (Şarta) Bağlı Satışta Hasarın Geçişi 38

e  Tarafların Anlaşması ve Özel Durumlar 39

f   Yararın Geçişi 42

3  "TİCARİ SATIŞTA SATICININ TEMERRÜDÜ" ve "ALICININ MÜSPET ZARARININ HESAPLANMASI" 42

A  Genel Olarak 42

B   Türk Borçlar Kanunu Anlamında Ticari Satış Kavramı 43

C   Ticari Satışta Satıcının Temerrüdünün Sonuçları 45

D Alıcının Müspet Zararın Hesaplanması 47

a   Genel Olarak 47

b   Somut Hesaplama Yöntemi 47

c   Soyut Hesaplama Yöntemi 48

d  Ticari Satışta Zararın Genel Hükümlere Göre Hesaplanması 49

4 SATICININ BORÇLARI 49

A   Satılanı Teslim Borcu 49

B   Satılanın Mülkiyetini Devir Borcu 51

C   Satıcının Diğer Borçları 52

D   Satıcının Tekeffül Sorumluluğu 53

a Genel Olarak 53

b Satıcının Zapta (Elden Alınmaya) Karşı Tekeffül Sorumluluğu 53

i Genel Olarak 53

ii Uygulama Alanı 54

iii Sorumluluk Şartlan 54

iv Zamanaşımı 57

v   Zaptın Tanınması 57

vi Zaptın Hüküm ve Sonuçları 61

aa  Tam Zaptta 61

bb Kısmi Zaptta 62

c Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğu 63

i Genel Olarak 63

ii Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Diğer Sorumluluk Hükümleri ile Olan İlişkisi 64

aa TBK ml 12'ye Dayalı Tazminat Talebi ile İlişkisi 64

bb Haksız fiil Sorumluluğu (TBK m49 vd) ile İlişkisi 66

cc İrade Sakatlıkları ile İlişkisi 66

iii Uygulama Alanı 67

iv Şartları 67

aa  Lüzumlu Vasıf (Gerekli Nitelik) Eksikliğine Dayalı Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Şartları 67

aaa Satılanın "Teslim" Edilmiş Olması 67

bbb Gerekli Nitelik Eksikliğine Dayalı Olarak Ortaya Çıkan Esaslı Bir Ayıbın Varlığı 68

aaaa Ayıp Kavramı 68

bbbb "Gerekli Nitelik Eksikliği" ve "Esaslı Ayıp" Kavramları 69

cccc Ayıplı İfa- Yanlış İfa İlişkisi 71

dddd Ayıp Türleri 72

ccc  Ayıbın Hasarın Alıcıya Geçişinden Önce Mevcut Olması 76

ddd Alıcının Satılanın Ayıplı Olduğunu Bilmemesi 76

eee Ayıbın "Aşikar Bir Ayıp" Olmaması 76

fff    Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Sözleşme ile Sınırlandırılmamış veya Ortadan Kaldırılmamış Olması (Sorumluluğu Önleme Anlaşmasının Bulunmaması) 78

ggg Alıcının Satılanı Kabul Etmemiş Olması 80

bb Vasıf Vaadine (Nitelik Bildirimine) Dayalı Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğunun Şartları 80

aaa  Satılanın Teslim Edilmiş Olması 80

bbb Nitelik Bildirimi (Vasıf Vaadi) 80

ccc  Ayıbın Varlığı  82

ddd Alıcının Satılanın Ayıplı Olduğunu Bilmemesi 82

eee  Ayıbın "Aşikar Bir Ayıp" Olmaması 82

fff    Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Sorumluluğu Sözleşme ile Sınırlandırılmış veya Ortadan Kaldırılmış Olmaması  82

Ayıba Karşı Tekeffülden Doğan Taleplerin İleri Sürülebilmesi İçin Alıcının Uyması Gereken Külfetler 83

aa Gözden Geçirme (Muayene) ve Bildirim (İhbar) Külfeti 83

aaa Genel Olarak 83

bbb Gözden Geçirme (Muayene) Külfeti 84

ccc  Bildirim (İhbar) Külfeti 86

ddd Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetlerinin Hukuksal Sonuçları 87

eee  Tacirler Arası Ticari Satışta Muayene ve İhbar Külfeti, Zamanaşımı 88

bb Yollama ve Götürme Satışlarına Özgü Borç ve Külfetler 91

cc  Hayvan Satışında Külfetler 93

vi Alıcının Sahip Olduğu Seçimlik Haklar 94

aa Seçimlik Hakların Hukuki Niteliği, Kullanılan Seçimlik Hakkın Değiştirilmesi ve Seçimlik Hakların Devri  94

bb Dönme Hakkı 98

aaa Genel Olarak 98

bbb Dönme Hakkının Kullanılmasının Sonuçları 100

aaaa Alıcının Borçlan 100

bbbb Satıcının Borçları 101

cc Bedel İndirimi 104

dd Ayıplı Eşyanın Değiştirilmesi 106

ee Ayıbın Giderilmesi 108

vii Seçimlik Hakların Sınırlanması 109

aa Dönme Hakkının Sınırlanması 109

bb Bedel İndirimi Hakkının Sınırlanması 111

cc Sadece Bedel İndirimi İstenebilecek Haller 112

dd Birden Fazla Mal Satışı 113

viii Zamanaşımı 114

aa Genel Olarak 114

bb Alıcının Sürekli Defi Hakkı 117

5  ALICININ BORÇLARI  118

A   Satış Bedelini Ödeme Borcu 118

B   İfa Olarak Sunulan Satılanı Kabzetme (Teslim Alma) Borcu 119

C   Faiz Ödeme Borcu 121

D   Alıcının Diğer Borçları 121

6   ALICININ SATIŞ BEDELİNİ ÖDEMEDE TEMERRÜDÜ 122

A   Genel Olarak 122

B   Peşin veya Önceden Ödemeli Satışta 122

C   Veresiye (Kredili) Satışta 124

D Satıcının Müspet Zararının Hesaplanması 126

a    Genel Olarak 126

b   Somut Hesaplama Yöntemi 126

c   Soyut Hesaplama Yöntemi 127

VIIIBORÇLAR KANUNU'NDA DÜZENLENEN DİĞER SATIŞ TÜRLERİ 127

1 TAŞINMAZ SATIŞI 127

A   Konusu 127

B   Şekli 128

a   Genel Olarak 128

b  Şeklin Kapsam 128

c   Taşınmaz Satış Vaadi, Alım ve Geri Alım Haklan ve Geçerlilik Şekilleri  131

d  Akdi Onalım Sözleşmesi 133

i    Genel Olarak 133

ii   Onalım Sözleşmesinin Şekli 133

iii Onalım Hakkının ve Şerhinin Süresi 134

iv Onalım Hakkının Miras Yoluyla Geçişi ve Temliki (Devri) 134

v Onalım Olayı 135

vi Onalım Olayının Gerçekleşmesi ve Satıcı veya Alıcının Bildirim Yükümü 138

vii Onalım Olayının Ortadan Kaldırılmasının veya Alıcının Kişiliğinden Kaynaklanan Onay (Rıza) Engellerinin Onalım Hakkına Etkisi 139

viii Nitelikli Onalım Hakkı 140

ix Onalım Hakkının Kullanılması 140

aa  Süresi 140

bb Kendisine Karşı Kullanılacağı Kişi 141

cc  Dava Yoluyla Kullanılması 142

C   Taşınmaz Satış Sözleşmesinin Koşula (Şarta) Bağlı Yapılması 142

D   Taşınmaz Satışına Uygulanacak Hükümler 143

E    Yarar ve Hasarın Geçişi 144

F    Tekeffül Sorumluluğu 145

G   Zamanaşımı 146

2 KISMİ ÖDEMELİ SATIŞLAR 147

A   GENEL OLARAK 147

B   TAKSİTLE SATIŞ SÖZLEŞMESİ 148

a   Tanımı, Konusu, Unsurları, Hukuksal Niteliği, Şekli, Uygulama Alanı 148

i    Genel Olarak 148

ii   Tanım 148

iii Konusu 149

iv Unsurları 149

aa Zorunlu Unsurlar 149

bb Zorunlu Olmayan Unsurlar 153

aaa  Ön Ödeme (Peşinat) Yükümü 153

bbb Zorunlu Olmayan Diğer Unsurlar 157

ccc  Yasal Temsilcinin Rızası 158

v  Hukuksal Nitelik 159

vi Şekil 159

vii Uygulama Alanı 161

b  Alıcının Temerrüdü 166

i  Alıcının Ön ödemeyi (Peşinatı) Ödemede Temerrüdü 166

aa Genel Olarak 166

bb Teslimden Önce Dönmenin Sonuçları 167

ii   Alıcının Taksitleri Ödemede Temerrüdü 168

aa  Genel Olarak 168

bb Alıcının Taksit Ödemede Temerrüdünün Sonuçları 168

aaa  Genel Olarak 168

bbb Satıcının Sahip Olduğu Seçimlik Haklar 168

aaaa Genel Olarak 168

bbbb Satıcının Geri Kalan Satış Bedelinin Tamamını (Bir Seferde) İsteme veya Sözleşmeden Dönme Seçimlik Haklarını Kullanma Şartlan  170

ccc  Sözleşmeden Dönmenin Sonuçları 172

aaaa Genel Olarak 172

bbbb Satıcının Talepleri 172

cccc Alıcının Talepleri 176

c Alıcıyı Koruyucu Düzenlemeler 177

i  Alıcının İrade Açıklamasını Geri Alma Hakkı 177

aa Genel Olarak 177

bb Hukuki Niteliği 178

cc Kullanım Şartları ve Sonuçları 181

ii   Hakim Kararıyla Erteleme (Ödeme Kolaylılığı Sağlama) 182

iii Yetkili Mahkeme ve Tahkim 183

iv Alıcının Def ileri 183

v   Erken Ödeme İmkanı 185

C ÖN ÖDEMELİ SATIŞ 186

1. ÖRNEK (NUMUNE) ÜZERİNE SATIŞ 187
2. BEĞENME KOŞULUYLA (TECRÜBE VEYA MUAYENE ŞARTIYLA) SATIŞ 189
3. AÇIK ARTIRMA YOLUYLA (ARTIRMA İLE) SATIŞ 191

A  Genel Olarak 191

B  Artırmanın Türleri 191

C  Sözleşmenin Kurulması ve Mülkiyetin Nakli 192

D  Pey Sürenin Teklifi İle Bağlılığı 194

E   İhalenin İptali 195

F   Ödeme 197

G  Tekeffül Sorumluluğu 197

3 MAL DEĞİŞİM SÖZLEŞMESİ (TRAMPA)

1. I. TANIM, HUKUKSAL NİTELİĞİ, KONUSU ve SINIRLARI 199
2. II. UYGULANACAK HÜKÜMLER 200
3. III. TEKEFFÜL SORUMLULUĞU 201

4 BAĞIŞLAMA

1. I. TANIM, HUKUKSAL NİTELİĞİ ve KONUSU 203
2. II. EHLİYET 205
3. III. BAĞIŞLAMANIN TÜRLERİ 208

1 ELDEN BAĞIŞLAMA 208

1. BAĞIŞLAMA SÖZÜ VERME (BAĞIŞLAMA VAADİ) 209
2. KARMA BAĞIŞLAMA 211
3. KOŞULLU (ŞARTA BAĞLI) BAĞIŞLAMA 211
4. YÜKLEMELİ (MÜKELLEFİYETLİ) BAĞIŞLAMA 212
5. YERİNE GETİRİLMESİ (TENFİZİ) BAĞIŞLAYANIN ÖLÜMÜNE BAĞLI OLAN BAĞIŞLAMA 214

7  BAĞIŞLAYANA DÖNME KOŞULLU BAĞIŞLAMA 215

IV BAĞIŞLAYANIN BORÇLARI 216

1  BAĞIŞLAMA KONUSUNU (BAĞIŞLANANI) DEVİR BORCU 216

2  TEKEFFÜL SORUMLULUĞU 217

V  BAĞIŞLAMANIN SONA ERMESİ 218

1. DÖNEMSEL EDİMLİ BAĞIŞLAMALARDA BAĞIŞLAYANIN ÖLÜMÜ 218
2. ELDEN BAĞIŞLAMANIN VEYA İCRA EDİLMİŞ (GERÇEKLEŞMİŞ) BİR BAĞIŞLAMA SÖZÜ VERMENİN (BAĞIŞLAMA VAADİNİN) GERİ ALINMASI (TBK m295); İCRA EDİLMEMİŞ (GERÇEKLEŞMEMİŞ) BİR BAĞIŞLAMA SÖZÜ VERMENİN (BAĞIŞLAMA VAADİNİN) GERİ ALINMASI (TBK m296) 218

A Elden Bağışlamanın veya İcra Edilmiş Bir Bağışlama Sözü Vermenin Geri Alınması 218

B  İcra Edilmemiş Bağışlama Sözü Vermenin (Bağışlama Sözü Vermenin) Geri Alınması 221

C  Hak Düşürücü Süre 222

3  BAĞIŞLAMA SÖZÜ VERME BORÇLUSU BAĞIŞLAYANIN ACİZ VESİKASI ALMASI veya İFLASI 224

5 (ADİ) KİRA SÖZLEŞMESİ

I GİRİŞ: İSVİÇRE HUKUKU İLE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK KİRA SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN TÜRK BORÇLAR KANUNU'NUN (TBK) GENEL SİSTEMİ ve KİRA
SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 225

1 ADİ KİRA SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN TÜRK BORÇLAR KANUNU'NUN GENEL SİSTEMİ 225

2 TBK'NIN KİRA SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 226

A  6011 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun Kapsamında Zaman Bakımından Uygulama 226

B   6217 sayılı ve 31032011 Tarihli Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Geçici Madde 2'nin ve Geçici
Madde 2'de Değişiklik Yapan 6353 Sayılı ve 04072012 Tarihli Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 53Maddesinin Değerlendirilmesi 227

II "KONUT VE ÇATILI İŞYERİ KİRASI" KAVRAMI 228

1. GENEL OLARAK 228
2. KONUT KİRASI 229
3. ÇATILI İŞYERİ KİRASI 230
4. BİRLİKTE KULLANIMI BIRAKILAN EŞYA 231
5. TBK m359 vd HÜKÜMLERİN UYGULANMAYACAĞI KONUT ve ÇATILI İŞYERİ KİRALARI 231

1. III. ADİ KİRA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI ve HUKUKSAL NİTELİĞİ 232
2. IV. KONUSU 233
3. V. KİRA SÖZLEŞMESİNİN YAPISAL UNSURLARI 234
4. VI. TARAFLARI 234

VII ŞEKİL ve GEÇERLİLİĞİ 236

VIIIKİRA SÖZLEŞMESİNİN SÜRESİ 236

1. TBK'NIN GENEL HÜKÜMLERİNE GÖRE 236
2. KONUT VE ÇATILI İŞYERİ KİRALARINDA 237

1. IX. KİRA SÖZLEŞMESİ İLE BAĞLANTILI SÖZLEŞMELER (TBKm340) 238
2. X. KİRALANANIN AİLE KONUTU NİTELİĞİ 240
3. XI. KONUT ve ÇATILI İŞYERİ KİRALARINDA KİRA BEDELİNİN BELİRLENMESİ DIŞINDA KİRACI ALEYHİNE DEĞİŞİKLİK YAPMA YASAĞI (TBK m343 ve m346) 244

XII KONUT ve ÇATILI İŞYERİ KİRASI UYGULAMASI BAKIMINDAN KİRA BEDELİNİN TESPİTİ (TBK m344-345) 245

1. GENEL OLARAK 245
2. KİRA BEDELİNİ TESPİT ESASLARI (TBK m344) 246
3. KİRA TESPİT DAVASINI AÇMA SÜRESİ VE KARARIN ETKİSİ (TBK m345) 250

XIII KİRA SÖZLEŞMESİNİN UYARLANMASI 250

XIV KİRA SÖZLEŞMESİNDE YAN GİDERLER ve YAN GİDERLERE KATILMA YÜKÜMÜ 256

1. KİRA HUKUKUNUN GENEL HÜKÜMLERİNE GÖRE (TBKm303) 256
2. KONUT VE ÇATILI İŞYERİ KİRALARINDA (TBK m341) 257 XVKİRAYA VERENİN BORÇLARI 259

1  KİRAYA VERENİN KİRALANANIN KULLANIMINI SÖZLEŞMEDE ÖNGÖRÜLEN KULLANMA AMACINA ELVERİŞLİ ŞEKİLDE VE KULLANIMI SAĞLAMAYA UYGUN ZİLYETLİĞİN DEVRİ YOLUYLA BIRAKMA BORCU 259

A  Genel Olarak 259

B  İhlali 259

C  Kiracının Korunması 260

2  KİRAYA VERENİN KİRALANANI SÖZLEŞMEDE ÖNGÖRÜLEN KULLANMA AMACINA ELVERİŞLİ HALDE BULUNDURMA BORCU 260

3  AYIBA KARŞI TEKEFFÜL SORUMLULUĞU 261

A  Genel Olarak 261

B  Sorumluluk Şartlan 261

a  Maddi Şartlar 261

b  Şekli Şartlar 266

C  Zamanaşımı 266

D   Kiralananın Teslim Anındaki Ayıplarından Sorumluluğu 266

E   Kiralananın Teslim Anından Sonraki Ayıplarından Sorumluluğu 267

F   Kiracının Sahip Olduğu Seçimlik Haklar 267

a  Ayıbın Giderilmesi Hakkı 268

b  Fesih Hakkı 268

c  Kiracının Kiraya Veren Hesabına Mevcut Ayıbı Giderip, Bundan Doğan Alacağını Kira Bedelinden İndirme Hakkı 269

d   Kira Bedeli İndirimi 270

e   Kiralananın Ayıpsız Bir Benzeri ile Değiştirilmesi Hakkı 271

f   Tazminat 271

G Kiraya Verenin Sahip Olduğu Haklar 272

4   ZAPTA KARŞI TEKEFFÜL SORUMLULUĞU 272

A   Dar Anlamda Zapta Karşı Tekeffül Sorumluluğu 273

a   Genel olarak 273

b   Şartları  273

c   Sonuçlan 274

B   Kiralananın, Kullanımının Bırakılmasından Sonra Temliki 275

a   Genel Olarak  275

b   TBK m310'a Dayalı Yasal Temlikin Şartlan ve Hukuksal Sonuçları 275

c   Üçüncü Kişinin Kiralanan Üzerinde Sınırlı Ayni Hakka Sahip Olması 276

C   Kamulaştırmanın Kira Sözleşmesine Etkisi 276

D   Kira Sözleşmesinin Şerhi 277

5   VERGİLERİ ÖDEME BORCU 278

XVIKİRACININ BORÇLARI 278

1. GENEL OLARAK 278
2. KİRACININ KİRALANANI SÖZLEŞMEYE UYGUN KULLANMA BORCU 278
3. KİRACININ KİRALANANI ÖZENLİ KULLANMA ve TAŞINMAZDA OTURAN KİŞİLER ve KOMŞULARA SAYGI GÖSTERME BORCU 279

A   Genel Olarak 279

B   Özen Borcunun Görünümü Olarak Koruma Borcu 280

C   Kiracının Kiralananı Sözleşmeye Uygun Olmayan veya Özensiz Şekilde Kullanımının Sonuçları 280

4   KONUT ve ÇATILI İŞYERİ KİRALARINDA KİRACININ GÜVENCE VERMESİ (TBK m342) 281

5   KİRACININ KATLANMA BORÇLARI 285

A  Kiracının Kiralanandaki Ayıbın Giderimi ve Zararın Önlenmesi Çalışmaları İle Kiralananın Gezilip Görülmesine Katlanma Yükümü (TBK m319) 285

B  Kiralanandaki Yenilik ve Değişikliklere Katlanma Yükümü 286

6  KİRACININ KİRALANANIN OLAĞAN TEMİZLİK, BAKIM ve TAMİR GİDERLERİNİ KARŞILAMA BORCU (TBK m317) 288

7  KİRACININ KİRA BEDELİNİ İFA (ÖDEME) BORCU 288

A  Genel Olarak 288

B İfa Zamanı 289

C  İfa Yeri 290

a  Türk Borçlar Kanunu'na Göre 290

b  Konut veya İşyeri Kiralan Bakımından 291

D  Kiracının Kusuru veya Umulmayan Halin Kiracının Kira Bedeli Ödeme Borcuna Etkisi (TBK m324) 291

E Kiralananın Sözleşmenin Sona Ermesinden Önce Geri Verilmesi (TBK m325) 292

F   Kiraya Verenin Hapis Hakkı 295

G  Takas Hakkından Önceden Feragatin Sınırları (TBKm326) 298

8  AYIBI BİLDİRİM BORCU 298

XVIIKİRA SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR 299

1  ALT KİRA VE KULLANIM HAKKININ (KİRA) DEVRİ (TBKm322) 299

A  Kira Sözleşmesinin Genel Hükümlerine Göre 299

B  Konut ve Çatılı İşyeri Kiralarında 303

C  yTTK m 11/3 Uyarınca Kira Sözleşmesinin Yasal Devri 304

2  KİRA SÖZLEŞMESİNİN DEVRİ (TBK m323) 304

A  Genel Olarak 304

B  Şartları 305

C  Hukuksal Sonuçları 307

XVUIKİRA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 308

1 BORÇLAR KANUNU'NUN KİRA SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLERİNE GÖRE KİRA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 308

A  Genel Olarak 308

B  Kiracının İade Borcu (TBK m334) 309

a  Genel Olarak 309

b  Muacceliyet, İfa Yeri, Zamanaşımı 311

c  Kiraya Verenin Kiralananı İade Sırasındaki Muayene ve İhbar Külfeti  311

d  Kiralananda Kiracı Tarafından Yenilik ve Değişiklik Yapılması ve Kiracının İade Borcuna Etkisi (TBKm321) 312

C Borçlar Kanunu'nun Genel Hükümlerine Göre Sona Erme Sebepleri 314

a  Genel Hükümlere Göre Belirli Süreli Kira Sözleşmesinde Sürenin Dolması 314

b  Belirsiz Süreli Kira Sözleşmesinin Kiraya Veren veya Kiracı Tarafından Fesih Bildirimine Dayalı Olarak Sona Erdirilmesi (TBK m328-330) 316

c  Kira Sözleşmesinin Kiracının Ölümü Üzerine Kiraya Veren veya Kiracının Mirasçıları Tarafından Fesih Bildirimi ile Sona Erdirilmesi (TBK m333) 318

d  Kira Sözleşmesinin Kiracı veya Kiraya Veren Tarafından Haklı (Önemli) Sebebe Dayalı Fesih Bildirimi İle Sona Erdirilmesi (TBK m331) 319

i Genel Olarak 319

ii Şartları ve Sonuçları 320

e Kira Sözleşmesinin Kiracının Kira Bedelini İfada (Ödeme) Gecikmesi Sebebiyle Kiraya Veren Tarafından Feshi (TBK tn315) 323

i Genel Olarak 323

ii  Şartlan 324

üi Semeresiz Kalan Süre Vermenin Sonuçları  326

f  Kiracının İflas Etmesi Durumunda Kiraya Verenin Kira Sözleşmesini Feshetmesi (TBK m332) 327

i Genel Olarak  327

ii Şartlan 328

iii Sonuçları  328

g Kiracının Kiralananı Sözleşmeye Uygun Kullanma, Özenli Kullanma ve Taşınmazdaki Kişilere ve Komşulara Saygı Gösterme Borçlarım Sürekli İhlali veya Kiralanan Eşyaya Kasten Bir Zarar Vermesi Halinde Kiraya Verenin Fesih Hakkı (TBK m316/IMII) 329

aa Genel Olarak  329

bb Şartlan ve Sonuçlan 330

h Kira Sözleşmesinin Sağlık Sebebiyle Feshi İmkanının TBK'nın Yürürlük Döneminde Mevcut Olmaması 334

2 KONUT ve ÇATILI İŞYERİ KİRALARINDA KİRA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 334

A   GENEL OLARAK 334

B   TÜRK BORÇLAR KANUNU'NUN GENEL HÜKÜMLERİNE GÖRE SONA ERME 335

C   KONUT VE ÇATILI İŞYERİ KİRALARI BAKIMINDAN KİRA SÜRESİNİN SONA ERMESİ ve BİLDİRİM (TBK m347/I) 335

D   BELİRSİZ SÜRELİ KİRA SÖZLEŞMELERİNDE FESİH BİLDİRİMİ İLE SONA ERDİRME (TBK m347/II) 337

E    KONUT ve ÇATILI İŞYERİ KİRALARINDA BİLDİRİM, FESİH ve FESİH BİLDİRİMİNİN GEÇERLİLİĞİ BAKIMINDAN YAZILI ŞEKİL ZORUNLULUĞU (TBK m348) 337

F  TAHLİYE DAVASI YOLUYLA SONA ERDİRME 338

a Genel Olarak 338

b Konut ve Çatılı İşyeri Kiralarında Tahliye Davası Açma ve Kira Sözleşmesinin Feshi Sebeplerinin Sınırlılığı (TBKm354) 339

c   Tahliye Davası Süresinin Uzaması (TBK m353) 339

d   Yeniden Kiralama Yasağı (TBK m355) 340

G   TAHLİYE SEBEPLERİ 341

a   Genel Olarak 341

b   Kiracıdan Kaynaklanan Tahliye Sebepleri 341

aa Yazılı Tahliye (Boşaltma) Taahhüdü Sebebiyle Tahliye (TBK m352/I) 341

bb İki Haklı İhtar Sebebiyle Tahliye (TBK m352/II) 343

cc Kiracının veya Birlikte Yaşadığı Eşinin Aynı İlçe veya Belde Sınırları İçerisinde Oturmaya Elverişli Konutunun Bulunması Sebebiyle Tahliye (TBK m352/III) 346

c  Kiraya Veren Kaynaklı Tahliye Sebepleri 348

aa Konut Gereksinimi Sebebiyle Tahliye (TBKm350/bl) 348

bb İşyeri Gereksinimi Sebebiyle Tahliye (TBKm350/bl) 350

cc Taşınmazın Yeniden İnşa veya İmarı Amacıyla Tahliye (TBK m350/b2) 352

dd Yeni Malikin Gereksinimi Nedeniyle Tahliye (TBKm351) 353

d  Kiracının Ölümü (TBK m356) 355

6 KULLANIM ÖDÜNCÜ (ARİYET) SÖZLEŞMESİ

1. I. TANIMI, ÖZELLİKLERİ, ŞEKLİ ve KONUSU 357
2. II. KULLANIM ÖDÜNCÜ ALANIN BORÇLARI 359

1. KULLANIM ÖDÜNCÜ KONUSUNU AMACA UYGUN KULLANMA BORCU 359
2. KULLANIM ÖDÜNCÜ KONUSUNA İLİŞKİN OLAĞAN BAKIM MASRAFLARINI YAPMA BORCU 360
3. KULLANIM ÖDÜNCÜ KONUSUNU KULLANIM ÖDÜNCÜ VERENE İADE BORCU 360

III  KULLANIM ÖDÜNCÜ VERENİN BORÇLARI 361

1  KULLANIM ÖDÜNCÜ KONUSUNU KULLANIM AMACINA ELVERİŞLİ ŞEKİLDE BIRAKMA VE KULLANIM AMACINA UYGUN BULUNDURMA BORCU 361

2  KULLANIM ÖDÜNCÜ ALANIN YAPTIĞI OLAĞANÜSTÜ BAKIM GİDERLERİNİ (MASRAFLARINI) ÖDEME BORCU 361

IV  KULLANIM ÖDÜNCÜ (ARİYET) SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 362

 7 TÜKETİM ÖDÜNCÜ (KARZ) SÖZLEŞMESİ

I TANIMI, KONUSU, ÖZELLİKLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ ve ŞEKLİ 365

II TÜRLERİ 367

III ÖDÜNÇ VERENİN BORÇLARI 370

1. TÜKETİM ÖDÜNCÜ KONUSUNUN MÜLKİYETİNİ DEVRETME ve TESLİM BORCU 370
2. TÜKETİM ÖDÜNCÜ AKDİ SÜRESİNCE TÜKETİM ÖDÜNCÜ KONUSUNUN DEĞERİNİ, KULLANIMINI ÖDÜNÇ ALANA SAĞLAMA BORCU 372

      3  TEKEFFÜL SORUMLULUĞU 372

IV  ÖDÜNÇ ALANIN BORÇLARI 372

1  TÜKETİM ÖDÜNCÜ KONUSUNU KABUL (TESELLÜM ETME) BORCU 372

1. TÜKETİM ÖDÜNCÜ KONUSUNU İADE BORCU 374
2. FAİZLİ TÜKETİM ÖDÜNCÜNDE FAİZ ÖDEME BORCU 375
3. TÜKETİM ÖDÜNCÜ KONUSUNU BELİRLENEN AMACA BAĞLI OLARAK HARCAMA BORCU 377

V SONA ERME 377

8 GENEL HİZMET SÖZLEŞMESİ

1. I. GENEL OLARAK 381
2. II. TANIM ve ÖZELLİKLERİ 381
3. III. TARAFLARI 382
4. IV. UNSURLARI 382
5. V. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN DİĞER İŞ GÖRME SÖZLEŞMELERİNDEN AYIRT EDİLMESİ 385
6. VI. 4857 SAYILI İŞ KANUNU'NUN TÜRK BORÇLAR KANUNU HÜKÜMLERİ İLE İLİŞKİSİ VE İŞ SÖZLEŞMESİ-HİZMET SÖZLEŞMESİ AYIRIMI 387

VII KISMİ SÜRELİ SÖZLEŞME ve ÇIRAKLIK SÖZLEŞMESİ 389

VIIIHIZMET SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI ve ŞEKLİ 391

IX İŞÇİNİN BORÇLARI 397

1. KİŞİSEL İŞ GÖRME (BİZZAT ÇALIŞMA) BORCU 397
2. SADAKAT BORCU 399
3. ÖZEN BORCU 404
4. HESAP VERME VE ÜÇÜNCÜ KİŞİDEN ALDIKLARINI TESLİM ETME BORCU 406
5. FAZLA ÇALIŞMA YAPMA BORCU 408

1. DÜZENLEMELERE ve TALİMATLARA UYMA BORCU 411
2. İŞÇİNİN SORUMLULUĞU ve KUSURUNUN ÖLÇÜSÜ 414

A   Genel Olarak 414

B   TBK m400/II'de Öngörülen İhmale İlişkin Özenin Ölçüsü 416

a   Genel Olarak 416

b  Kural:  Sübjektif-Objektif Karması Özen Ölçüsü 416

c   İşçinin Göstermesi Gereken Özenin Ölçütleri 416

i    Hizmet İlişkisinin Niteliği 416

ii   İşçinin Öğrenim Derecesi ve Uzmanlık Bilgisi 417

iü İşverence Bilinen veya Bilinmesi Gereken

İşçinin Yetenek ve Nitelikleri 418

iv Mesleki Riziko 419

v İşçinin Ücretinin Yüksekliği 423

C İşçinin Sorumluluğunun Sonuçları 423

X   İŞVERENİN BORÇLARI 423

1 ÜCRET ÖDEME BORCU 423

A   Genel Olarak 423

B   Parça Başına (Akort) İş Görme ve Ücreti 425

a   Genel Olarak 425

b   Akort Ücretin Belirlenmesi 427

C   Fazla Çalışma Ücreti 429

D   İş Sonucundan Pay Alma Şeklinde Ücret 431

E    Aracılık Ücreti (Provizyon) 434

F    İkramiye 437

G   Ücret Alacağının Muacceliyeti ve Ücretten Avans Ödeme Yapma Borcu 441

H İşçinin Ücret Alacağının Korunması: İfa Yeri, Takas Yasağı, Trampa Yasağı 444

I   Ücretin Haczedilmesi, Devri ve Rehnedilmesi 447

J   İşçinin İş Görmeksizin Ücrete Hak Kazandığı Durumlar 450

a İşverenin Etki Alanında Gerçekleşen Sebepler Yüzünden İşçinin İş Görememesi (TBK m408) 450

i Genel Olarak 450

ii İşverenin Kabul Temerrüdünün Şartları 452

iii Sonuçları 456

a İşçinin Kendi Etki Alanında Kusuru Olmaksızın Gerçekleşen Kişisel Sebepler Yüzünden İş Görememesi 456

i Genel Olarak 456

ii   Şartlan     457

iii Ücret Ödemesi, Tutarı ve Süresi 460

1. İŞ ARAÇ ve MALZEMELERİNİ SAĞLAMA KÜLFETİ 461
2. İŞVERENİN GİDERLERDEN SORUMLULUĞU 463

A    Genel Sorumluluk 463

B    Taşıma Araçlarından Sorumluluk 466

C   Muacceliyeti 469

4   İŞÇİYİ GÖZETME BORCU ve ÖZEL GÖRÜNÜMÜ OLARAK İŞÇİNİN KİŞİLİĞİNİ KORUMA BORCU 471

A  Genel Olarak İşçiyi Gözetme Borcu 471

B  İşçiyi Koruma Borcu 472

C  İşverenin İşçinin Ev Düzeni İçinde Çalıştığı Halde Gözetme Borcu 476

D    İşçinin Kişisel Verilerinin Korunması 479

E    İşçiye Hizmet Belgesi Verme Borcu 481

F    İşçinin Tatil ve İzinleri (Hafta Tatili, İş Arama İzni ve Yıllık İzni) 485

a   Hafta Tatili  485

b   İş Arama İzni 486

c   Yıllık İzin 488

i    Genel Olarak 488

ii   Süresi 488

iii Yıllık İzin Kesintisi 490

iv Yıllık İznin Kullanılması ve Zamanı 492

v   Yıllık İzin Ücreti 495

XI HİZMET SÖZLEŞMESİ BAKIMINDAN CEZA KOŞULU ve İBRANAMENİN GEÇERLİLİĞİ 499

XIIİŞÇİ BULUŞLARI 501

XIIIHİZMET SÖZLEŞMESİNİN DEVRİ 502

1 HİZMET SÖZLEŞMESİNİN İŞYERİNİN TAMAMININ VEYA BİR BÖLÜMÜNÜN DEVRİNE DAYALI KENDİLİĞİNDEN DEVRİ 502

A TBK m428'e Dayalı Genel Düzenleme 502

B yTTK'daki Ticari Şirketlerin Bölünmesine ve Birleşmesine Dayalı Özel Düzenlemeler 505

2 HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SÖZLEŞMEYE DAYALI DEVRİ 507

XIV   HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 509

1  BELİRLİ SÜRELİ HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SÜRESİNİN BİTİMİ İLE SONA ERMESİ 509

2  BELİRSİZ SÜRELİ HİZMET SÖZLEŞMESİNİN OLAĞAN FESİHLE (FESİH BİLDİRİMİ İLE) SONA ERMESİ 513

A  Genel Olarak 513

B  Fesih Bildirimi Süresi 516

C  Deneme Süresi İçerisinde Bildirim Süreleri ve Fesih Hakkının Kullanılması 518

D  İşçinin Feshe Karşı Korunması 519

3  HİZMET SÖZLEŞMESİNİN OLAĞANÜSTÜ FESİH İLE (FESİH HAKKI KULLANIMI İLE DERHAL) FESHİ 522

A  Hizmet Sözleşmesinin Haklı Sebeple Derhal Feshi 522

B Hizmet Sözleşmesinin İşverenin Ödeme Güçsüzlüğüne Düşmesi Sebebiyle Feshi 526

C  Derhal Feshin Sonuçları 528

a  Haklı Feshin Sonuçlan 528

i    Genel Olarak 528

ii   Fesih Muhatabının Kusurlu Sözleşme İhlali Halinde 529

iii Her İki Tarafında Kusuruna Dayanan Sözleşme İhlali Halinde ve Diğer Haklı
Sebeple Fesih Hallerinde 530

b  İşverenin Haklı Sebebe Dayanmayan Derhal (Olağanüstü) Feshinin Sonuçlan 531

c  İşçinin Haksız Olarak İşe Başlamaması veya İşi Bırakması 535

4  İŞÇİNİN ve İŞVERENİN ÖLÜMÜ 538

A  İşçinin Ölümü  538

B  İşverenin Ölümü 541

5  HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 542

A  Genel Olarak 542

B  Müeccel Borçların Muaccel Hale Gelmesi 542

C  Geri Verme Yükümlülüğü 544

6 REKABET YASAĞI SÖZLEŞMESİ 545

A  Genel Olarak 545

B  Şartları 545

C  İşçinin Rekabet Yasağı Sözleşmesi'ni İhlalinin Sonuçları 551

D  Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Sona Ermesi 554

KAYNAKÇA 557