Paydaş ve Paydaş Hukuku

Doç. Dr. Hüsnü TURANLI

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 5

İÇİNDEKİLER  7

KISALTMALAR . 11

GİRİŞ . 15

BİRİNCİ KISIM

BİRİNCİ BÖLÜM

PAYDAŞ KAVRAMI, PAYDAŞ KESİMLER, PAYDAŞ TEORİSİ

PAYDAŞ KAVRAMI VE PAYDAŞ KESİMLER. 21

Kavramsal Çerçeve 21

Paydaş Kavramı 21

“Diğer Menfaat Grupları” Kavramı . 21

“Paydaş” Kavramına Geniş Bir Bakış. 22

Paydaş Kesimler 27

İç Eksendeki Paydaşlar 27

Çalışanlar . 27

Müşteriler 27

Dış Eksendeki Paydaşlar . 28

Tüketiciler 28

Tedarikçiler 29

Meslek Odaları ve Sendikalar 29

Üniversiteler ve Araştırma Kuruluşları. 30

Devlet Kurumları ve Hükümetler . 30

Yerel Yönetim 31

Çevre 31

PAYDAŞ TEORİSİ (STAKEHOLDER THEORY) . 32

Paydaş Teorisine Genel Bir bakış (Stakeholder Theory) (Stakeholder

Management Theory) . 32

Paydaş Teorisinin Tarihçesi . 35

Paydaş Teorisine Alternatif Görüşler. 39

8 İçindekiler

Pay Sahipliği Esası Teorisi (Shareholder Primacy Theory) ve Pay

sahipliği Kapitalizmi (Shareholder Capitalism) 39

Aydınlatılmış Pay sahipliği Değeri Teorisi (Enlightened Shareholder

Value Theory) 43

III. PAYDAŞLARIN ŞİRKET İÇİN ÖNEMİ .44

Genel Olarak 44

Döngüsel Ekonomi Modeli (Circular Economy Model) ve Paydaşlar. 46

Döngüsel Ekonomi Kavramı 46

Döngüsel Ekonomi-Paydaş İlişkisi . 47

Paydaşların Şirkete Karşı Sorumlulukları . 53

İKİNCİ BÖLÜM

KURUMSAL YÖNETİM VE PAYDAŞLAR

GENEL OLARAK KURUMSAL YÖNETİM55

Tarihsel Gelişim 60

Türk Hukukunda Kurumsal Yönetim 71

İKİNCİ KISIM

KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK, MUKAYESELİ HUKUKTA VE

TÜRK HUKUKUNDA PAYDAŞLARA YÖNELİK DÜZENLEMELER

BİRİNCİ BÖLÜM

PAYDAŞLAR VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK 75

Kavramsal Çerçeve. 75

Meşruiyet Teorisi ve Kurumsal Sosyal Sorumlulukla İlgisi (Legitimacy

Theory and Corporate Social Responsibility). 83

Ulusötesi (Ulusaşırı) Şirketler, Çok Uluslu Şirketler ve Kurumsal Sosyal

Sorumluluk (Transnational Companies, Multi-National Companies and

Corporate Social Responsibility)  85

Sosyo-politik yükümlülükler 88

Tüketicinin Korunması 88

İnsan Hakları . 89

Gönüllü Girişimler . 91

Uluslararası Çalışma Standartları . 91

Davranış Kuralları (Code of Conduct) . 94

İçindekiler 9

(1) Sosyal Etiket (Social Label) 95

(2) Uluslararası Çerçeve Anlaşmalar (UÇA) (International

Framework Agreements)  98

(3) Kurumsal İtibar ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk. 99

KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUĞUN TARİHSEL SÜRECİ 102

III. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK VE PAYDAŞ TEORİSİ . 114

Kurumsal Sosyal Sorumluluk ile Bazı Kavramların İlişkisi 116

Kurumsal Yurttaşlık (Corporate Citizenship). 116

İş Etiği (Business Ethics) ve Etik Kod (Ethical Code) 117

Avrupa İyi Yönetsel Davranış Kuralları Kodu 2001 (The European Code

of Good Administrative Behavior) ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk 121

Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Uluslararası Yatırım Anlaşmalarındaki

(International Investment Agrements: IIAs) Yeri  122

Kurumsal Sosyal Sorumluluğun, Bu Sorumluluğu Yerine Getiren Şirket

Üzerindeki Etkileri . 122

Türkiye’de Etik ile İlgili Düzenlemeler . 123

İKİNCİ BÖLÜM

MUKAYESELİ HUKUKTA VE TÜRK HUKUKUNDA PAYDAŞLAR

VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

MUKAYESELİ HUKUKTA PAYDAŞLAR VE KURUMSAL SOSYAL

SORUMLULUK . 127

AB Hukukunda Kurumsal Sosyal Sorumluluk 127

Kurumsal Sosyal Sorumluluğa İlişkin Uluslararası Hukuk Enstrümanları. 129

BM İş ve İnsan Hakları Rehberi (Guding Principles on Business and

Human Rights)  130

UÇÖ Çokuluslu İşletmeler ve Sosyal Politika ile İlgili İlkelerin Üçlü

bildirgesi (Tripartite Declaration of Principles concerning

Multinational Enterprises and Social Policy (MNE Declaration). 130

OECD Çokuluslu İşletmeler İçin Rehber İlkeler (OECD Guidelines for

Multinational Enterprises on Responsible Business Conduct) . 130

İngiliz Hukukunda Paydaşlar ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk. 134

Genel Olarak. 134

İngiliz Şirketler Kanunu’nda (Companies Act 2006) Yer Alan

Düzenlemeler . 135

İngiliz İflas Kanunu 1986 (Insolvency Act 1986) ve İngiliz İstihdam

Hakları Kanunu (Employment Rights Act 1996) 140

10 İçindekiler

İngiliz Tüketici Hakları Kanunu 2015 (Consumer Rights Act 2015) . 141

Alman Hukukunda Paydaş ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk 142

Genel Olarak . 142

Alman Hukukunda Tüketicinin Korunmasına İlişkin Düzenlemeler 143

Amicus Curiae – Sarayın Dostu. 144

Tüketici haklarının uygulanması. 144

İsviçre Hukukunda Paydaş ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk 145

Genel Olarak . 145

İsviçre Birleşme Kanunu’ndaki Düzenlemeler. 149

İsviçre Hukukunda Tüketicinin Korunması 150

TÜRK HUKUKUNDA PAYDAŞ VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK .151

Genel Olarak 151

Türk Ticaret Kanunu’nda Yer Alan Paydaş ve Kurumsal Sosyal

sorumluluk Düzenlemeleri. 155

Genel Olarak . 155

Şirket Çalışanlarının ve Alacaklıların Korunması . 157

Alacakların Teminat Altına Alınması. 159

Ortakların Kişisel Sorumluluğunun Devam Etmesi. 160

Çalışanların Korunması. 161

Ortaklık İlişkisi Dışındakilerin Durumu 165

Kurumsal Yönetim Tebliği’nde Yer Alan Paydaşlar ve Kurumsal Sosyal

Sorumluluğa İlişkin Düzenlemeler . 165

Sermaye Piyasası Kanunu’nda Paydaşlara İlişkin Düzenlemeler 168

4857 Sayılı İş Kanunu’nda “İşyerinin Devri” Bağlamında İşçinin

Korunmasına İlişkin Düzenlemeler  168

Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Bakımından Çalışanların Korunması . 169

Tüketicinin Korunmasına İlişkin Düzenlemeler 170

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Hukukunda Paydaş Haklarına İlişkin

Düzenlemeler. 171

KAYNAKÇA.173