Doç. Dr. Polat TUNÇER
İÇİNDEKİLER
YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ7
ÖNSÖZ.13
İÇİNDEKİLER.15
KISALTMALAR27
HUKUK KAVRAMI VE TEMEL İLKELERİ .29
Hukuk Kavramı 29
Hukukun Temel İlkeleri. 29
Bizzat İhkak-ı Hak Yasağı . 29
Kanun Önünde Eşitlik İlkesi. 30
Kanunları Bilmemek Mazeret Sayılmaz İlkesi 30
Dürüstlük Kuralı. 30
İyiniyet Kuralı 31
İddia Eden İspat Eder İlkesi . 31
Tarafların Denkliği İlkesi 31
Suç ve Cezaların Yasallığı İlkesi 31
Resmî Belgelerin İspatının Gerekmemesi . 32
Kanunların Geriye Yürümezliği İlkesi. 32
Vergide Kanunîlik İlkesi . 32
HUKUKUN YAPTIRIMLARI.33
Ceza 33
Cebri İcra. 34
Tazminat . 34
Geçersizlik. 34
Yokluk 34
16 İçindekiler
Butlan 35
Mutlak Butlan 35
Nispi Butlan35
İptal .36
Müsadere 36
III. SAĞLIK HUKUKU KAVRAMI.37
Sağlık Hukuku Kavramı37
Sağlık Hukuku’nun Konusu ve Önemi37
Sağlık Hukukuna İlişkin Kavramlar.38
SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSAL VE GENEL KAYNAKLARI 41
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası .41
Türk Medeni Kanunu.42
Türk Borçlar Kanunu43
Sözleşme43
Haksız Fiilden Doğan Borçlar .45
Kusursuz Sorumluluk .46
Zarar ve İlliyet Bağı 47
Borçların İfası.47
Borçların Sona Ermesi48
Borçlarda Özel Durumlar .48
Vekâlet Sözleşmesi 49
Türk Ceza Kanunu49
Kast ve Taksir.50
Ceza Sorumluluğunu Kaldıran/ Azaltan Nedenler .50
Meşru Müdafaa .50
Hukuk Muhakemesi Kanunu .51
Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler.51
Hâkimin Yasaklılığı Sebepleri .53
Hâkimin Reddedilme Sebepleri .53
İçindekiler 17
Hâkimin Hukuki Sorumluluğu 54
Süreler. 54
Yargılama Usulü 55
Davayla İlgili Temel Kavramlar 55
Hüküm ve Davaya Son Veren Taraf İşlemleri 57
Basit Yargılama Usulü 57
Kanun Yolları . 57
Çekişmesiz Yargı 58
İdarî Yargılama Usulü Kanunu. 59
Ceza Muhakemesi Kanunu . 60
Karar 60
Tanık 60
Bilirkişi. 61
Muayene . 62
Otopsi 64
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. 65
İşverenin Yükümlülükleri. 66
Genel Yükümlülükleri 66
Risk Yükümlülüğü 67
Risk Değerlendirmesi. 68
Acil Durum Yükümlülüğü. 68
İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüğü. 69
İş Kazası ve Meslek Hastalıklarını Bildirim Yükümlülüğü . 70
Sağlık Gözetimi Yükümlülüğü 70
Çalışanların Bilgilendirilmesi Yükümlülüğü 71
ı. Çalışanların Eğitimi Yükümlülüğü 71
Katılımcılığın Sağlanması Yükümlülüğü . 72
İşin Durdurulması Yükümlülüğü 72
Çalışanların Hak ve Yükümlülükleri . 73
18 İçindekiler
Çalışanların Hakları 73
Çalışanların Yükümlülükleri73
1) Genel Yükümlülükleri .73
2) Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı.74
3) İşyeri Hekim ve Uzmanlarının Yükümlülüğü.75
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun .75
Genel Olarak75
Ceza İnfazının Ertelenmesi.76
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu.79
SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSAL VE ÖZEL KAYNAKLARI 81
Tababet ve Şuabat-ı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun81
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu .84
Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu86
Hususi Hastaneler Kanunu 89
Türk Tabipler Birliği Kanunu 90
Hemşirelik Kanunu 92
Hemşirelik Hizmetlerinin Kapsamı.92
Hemşirenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları.93
Uzman Hemşirenin Görevleri 94
Başhemşirenin Görevleri .95
Sorumlu Hemşirenin Görevleri 96
Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Kanunu.97
Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında
Kanun 99
İ. Nüfus Planlaması Hakkında Kanun101
Kan ve Kan Ürünleri Kanunu .102
Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri103
Tüzükler.105
Yönetmelikler 105
İçindekiler 19
Genel Olarak Yönetmelik 105
Tele-Tıp Yönetmeliği . 106
SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSLARARASI KAYNAKLARI 109
Magna Carta . 109
İngiliz Yurttaşlık Hakları Bildirgesi. 110
Virginia İnsan Hakları Bildirgesi 110
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi. 111
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 111
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 112
Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin Sözleşme 114
Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi (Şartı) 115
Avrupa Sosyal Şartı . 117
Vatandaşlarla Vatandaş Olmayan Kimselere Sosyal Güvenlik
Konusunda Eşit İşlem Yapılması Hakkında Sözleşme 117
Birleşmiş Milletler Kişisel ve Sosyal Haklar Sözleşmesi. 118
Anne Hakları Bildirgesi 119
Yenidoğan Hakları Bildirgesi . 121
Hasta Haklarıyla İlgili Bildirgeler . 123
Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi 124
Avrupa Hasta Hakları Bildirgesi . 124
Bali Hasta Hakları Bildirgesi. 129
VII. TIBBÎ MÜDAHALE VE TÜRLERİ 131
Tıbbî Müdahale Kavramı. 131
Tıbbî Müdahale Türleri . 131
Geleneksel ve Yeni Tıbbi Müdahale 131
Geleneksel Tıbbi Müdahale. 131
Yeni Tıbbi Müdahale 132
İcra Ediliş Biçimine Göre Tıbbi Müdahale 132
Bedensel Bütünlüğü Etkileyen Müdahale 132
20 İçindekiler
Bedensel Bütünlüğü Etkilemeyen Müdahale.132
İcra Ediliş Yerine Göre Tıbbi Müdahale133
Bürolarda Yapılan Tıbbi Müdahale.133
Hastanelerde Yapılan Tıbbî Müdahale.133
VIII. TIBBÎ VE HUKUKÎ BAKIMDAN ÖZELLİK GÖSTEREN MÜDAHALELER.135
Organ Nakli135
Cinselliğe İlişkin Müdahaleler137
Kısırlaştırma .137
Kastrasyon (Hadımlaştırma) 139
Cerrahi Yöntem139
Kimyasal Yöntem .139
Gebeliği Sonlandırma (Kürtaj) .140
Cinsiyet Değiştirme143
Estetik Amaçlı Müdahaleler 144
Kök Hücre Çalışmaları146
Yapay Döllenme 147
Klonlama .150
HEKİMİN TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN SORUMLULUKLARI .151
Medenî Hukuk Sorumluluğu .151
Sözleşmeden Doğan Sorumluluk .151
Sözleşme Kavramı 151
Sözleşmenin Hükümleri .152
Sözleşmenin Sona Ermesi 153
Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk.153
Zararın ve Kusurun İspatı .153
Tazminat 153
1) Manevi Tazminat154
2) Maddî Tazminat .154
Özel Durumlar155
İçindekiler 21
Hukuka Aykırılığı Kaldıran Haller . 155
Kusursuz Sorumluluk . 156
Zamanaşımı . 156
Vekâletsiz İşgörmeden Doğan Sorumluluk 156
İşgörenin Hak ve Borçları. 157
İş Sahibinin Hak ve Borçları . 158
Ceza Hukuku Sorumluluğu 159
İdare Hukuku Sorumluluğu . 159
Tıbbi Etik Sorumluluğu 160
Hukuki Sorumluluğun Unsurları 161
Hukuka Aykırılık. 162
Kusur . 163
Zarar 163
İlliyet Bağı 164
HASTANIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ165
Hasta Hakları. 165
Sağlık Hizmetinden Faydalanma Hakkı . 165
Bilgi İsteme Hakkı 165
Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme Hakkı . 166
Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme Hakkı . 166
Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme Hakkı 166
Tıbba Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım Hakkı . 167
Tıbbi Gereklilik Dışında Müdahale Yasağı Hakkı 167
Tıbbi Özen Gösterilmesini İsteme Hakkı . 167
Sağlık Durumu ile İlgili Bilgi Alma Hakkı 167
Kayıtları İnceleme Hakkı 168
Kayıtların Düzeltilmesini İsteme Hakkı 168
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan Haller 168
Bilgi Verilmesini Yasaklama Hakkı. 169
22 İçindekiler
Mahremiyete Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı169
Rızasız Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama Hakkı.170
Bilgilerin Gizli Tutulmasını İsteme Hakkı170
Tedaviyi Reddetme ve Durdurma Hakkı170
Güvenliğin Sağlanması Hakkı.171
Dini Hizmetlerden Faydalanma Hakkı171
İnsanî Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret Hakkı171
Refakatçi Bulundurma Hakkı .172
Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı 172
Hasta Yükümlülükleri 172
İş Birliği Yükümlülüğü 172
Hekim Tavsiyelerine Uyma Yükümlülüğü 173
Katlanma Yükümlülüğü173
Bildirme Yükümlülüğü .174
Ücret Ödeme Yükümlülüğü .174
Diğer Yükümlülükler 175
Sağlık Hizmeti İlkeleri 178
Hastayı Bilgilendirme Usulü 179
Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası 180
HEKİMİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 183
Hekim Hakları183
Baskı Altında Olmadan Mesleğini Uygulama Hakkı .183
Mesleğine Ait Etik İlkelere Bağlı Olma Hakkı .184
Çağdaş Tıbbın İmkânlarını Uygulama Hakkı.184
Değerleriyle Çelişen Durumlardan Kaçınma Hakkı 184
Sağlığını Koruma Hakkı 184
Yeterli Bir Gelir Düzeyi Talep Etme Hakkı184
Hastayı Reddetme Hakkı185
Yönetsel Süreçlere Katılma Hakkı 185
İçindekiler 23
Danışma Hakkı. 185
Güvenli Ortamda Çalışma Hakkı 186
İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı . 186
Yeterli Zaman Ayırma Hakkı 186
Tanıklıktan Çekilme Hakkı . 186
Tedavi Yöntemini Seçme Hakkı . 187
Hekimin Yükümlülükleri 187
Özen Yükümlülüğü 187
Kişisel Edim Yükümlülüğü 188
Öykü Alma Yükümlülüğü. 189
Muayene Yükümlülüğü . 189
Teşhis Yükümlülüğü 190
Tedavi Yükümlülüğü 190
Reçete Yazma Yükümlülüğü 190
Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü . 191
Tıbbi Teknik Kullanma Yükümlülüğü . 192
Tedavi Kesme Yükümlülüğü 192
Kayıt Tutma Yükümlülüğü . 193
Sır Saklama Yükümlülüğü 193
Hekimin İhbar Yükümlülüğü 194
Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğü . 195
Ölüm ile İlgili Yükümlülükler . 195
Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü . 198
Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü . 198
Ticarî Amaç Gütmeme ve Reklam Yasağına Uyma Yükümlülüğü 199
XII. HEKİMİN CEZAÎ SORUMLULUĞU.201
Genel Olarak . 201
Kasıtlı Eylemlerden Doğan Cezai Sorumluluk . 202
Kast Kavramı . 202
24 İçindekiler
Kast (Doğrudan Kast – Genel Kast) 203
Olası Kast (Gayri Muayyen Kast) 204
Hekimlerce İşlenebilecek Suçlar 204
Kişilere Karşı Suçlar 204
Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar.205
1) Kasten Yaralama.205
2) Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama .205
İnsan Üzerinde Deney207
Organ veya Doku Ticareti.210
Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim Yükümünün İhlâli .211
Çocuk Düşürtme ve Düşürme 212
1) Çocuk Düşürtme.212
2) Çocuk Düşürme 213
Kısırlaştırma .214
Kastrasyon214
Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar215
Kişisel Verileri Başkasına Vermek.216
İlaç Yapma ve Satma 216
Gerçeğe Aykırı Bilirkişilik veya Tercümanlık.217
İşlenmekte Olan Suçu Bildirmemek .218
Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi .218
Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi218
ö. Genital Muayene .218
Taksirli Eylemlerden Doğan Cezai Sorumluluk 219
Taksir Kavramı .219
Taksirli Fiillerle İlgili İlkeler.220
Taksirin Unsurları.220
Taksirle İşlenebilen Bir Suçun Bulunması.221
Dikkat ve Özen Yükümünün Yerine Getirilmemesi 222
İçindekiler 25
Hareketin Bilerek ve İstenerek Yapılması 223
Sonucun İstenmemesi, Yani İradî Olmaması . 223
Sonucun Öngörülebilir Olması. 224
Hareket ile Sonuç Arasında Nedensellik Bağı 224
Kusur (İsnat) Yeteneği . 225
Hekimin Taksirli Eyleminden Doğan Sorumluluğu 226
Taksirle Öldürme . 226
Taksirle Yaralama 227
Hekimlerin Disiplin Suçları ve Cezaları 227
XIII. SAĞLIK HUKUKU UYUŞMAZLIKLARINDA ÇÖZÜM YOLLARI.231
Genel Sulh Yolu. 231
Tahkim Yolu 237
Uzlaştırma Yolu. 240
Arabuluculuk Yolu. 242
Yargı Yolu 244
Adli Yargı . 245
İlk Derece Mahkemeleri 245
Yargıtay 246
İdari Yargı 247
İlk Derece Mahkemesi . 247
Bölge İdare Mahkemesi. 248
Danıştay. 248
Askeri Yargı 249
Uyuşmazlık Mahkemesi 250
Anayasal Yargı (Anayasa Mahkemesi). 251
Yargı Bağımsızlığı ve Teminatı . 252
XIV. SAĞLIK BAKANLIĞI VE KURUMLARININ SORUMLULUĞU.255
Özel Hastanenin Sorumluluğu 255
Kamu Hastanesinin Sorumluluğu 256
26 İçindekiler
Sağlık Bakanlığının Sorumluluğu .257
Genel Olarak257
Kamu Hastaneleri Kurumu ve Birlikleri258
Anayasal Sorumlulukları 259
Sağlık Kurumlarının Hasta Hakları Sorumluluğu260
Hasta Hakları Birim ve Kurullarının Oluşturulması 260
Kurulun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları 261
Hasta Haklarının İhlali Halinde Sağlık Kurumlarının Sorumluluğu .262
Personelin Sorumluluğu 263
Kamu Personeli Hakkındaki Müeyyideler 263
Kurum ve Kuruluş Yetkililerinin Sorumluluğu 264
Sağlık Kurumlarında Sözleşmeli Yöneticilik .264
Sözleşmeli Personel Kavramı .264
Sözleşmeli Yönetici İhtiyacı266
Sözleşmeli Yönetici Sistemi267
Sözleşme Hükümleri 267
KAYNAKÇA 271
