Medeni Yargılamada Taraf Ehliyeti

MEDENİ YARGILAMADA TARAF EHLİYETİ



Serdar KALE



Yargılama Hukukunda Birçok Hüküm Taraflar Ve Tarafların Nitelikleri Hakkındadır. Taraf Kim Olacaktır Sorusuna Verilecek Cevap, Yargılamanın Her Aşamasında Büyük Önem Arz Eder. Nitekim Mahkemeye Başvurarak Hukuki Himaye Talebinde Bulunabilecek Kimse Davacı Tarafında Yer Alacak, Kendisine Karşı Hukuki Himaye Talebinde Bulunulacak Kimse De Davalı Tarafında Yer Alacaktır. Taraflar Dava Malzemesini Getirecekler, Davanın Yürütülmesinde Önemli Rol Oynayacaklar Ve Nihayet Hakimde Kendi Menfaatlerine Uygun Şekilde Kanaat Oluşturmaya Çalışacaklardır. Karar Taraflara İlişkin Olarak Verilecektir. Kanun Yollarına Yine Taraflar Başvuracaklar Ve Yargılamanın Sonunda Verilen Kararın İcra Edilmesini Taraflar İsteyeceklerdir. İşte Bu Sebeplerden Dolayı, Kimin Somut Hukuki Uyuşmazlığın Tarafı Olduğunu Mümkün Olduğunca Doğru Tespit Etmek Gerekecektir.





MEDENİ YARGILAMADA

TARAF EHLİYETİ

Dr. SERDAR KALE

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Anabilim Dalı



ÖNSÖZ .................................................................................................................. v ii

İÇİNDEKİLER......................................................................................................ix

KISALTMALAR CETVELİ...........................................................................xiii

GİRİŞ.........................................................................................................................1

Birinci Bölüm

GENEL BÖLÜM

§ 1. Taraf ve Taraf Ehliyeti ....................................................................................5

A. Taraf Teşkilinin Anlamı ve İki Taraflı Sistem ................................5

B. Taraf Kavramı ..........................................................................................6

I. Taraf Kavramına İlişkin Teoriler ................................................6

1. Maddi Anlamda Taraf Teorisi................................................6

2. Şekli Anlamda Taraf Teorisi...................................................7

3. Fonksiyonel Anlamda Taraf Teorisi .....................................8

4. Kişisel Görüşümüz...................................................................9

C. Taraf Ehliyeti..........................................................................................10

I. Tarihçe..............................................................................................10

II. Taraf Ehliyeti Kavramı ve Fonksiyonu .....................................13

D. Taraf Ehliyeti ve Hak Ehliyeti İlişkisi ..............................................16

I. Genel Olarak ...................................................................................16

II. Alman Hukukunda........................................................................17

III. İsviçre Hukukunda ........................................................................19

İÇİNDEKİLERx

E. Taraf Ehliyeti İle Usul Hukukundaki Benzer Kurumların

İlişkisi...................................................................................................... 20

I. Taraf Ehliyeti ve Dava Ehliyeti .................................................. 20

II. Taraf Ehliyeti ve Sıfat................................................................... 22

III. Taraf Ehliyeti ve Dava Takip Yetkisi......................................... 23

IV. Taraf Ehliyeti ve Dava Yetkinliği............................................... 25

1. Genel Olarak ........................................................................... 25

2. İradi Dava Yetkinliği (Gewillkürte

Prozessstandschaft)............................................................... 26

V. Taraf Ehliyeti ve Dava Arkadaşlığı............................................ 28

VI. Taraf Değişimi ............................................................................... 30

1. İradeye Bağlı Olarak Taraf Değişimi................................. 30

2. Kanundan Kaynaklanan Taraf Değişimi.......................... 36

F. Çekişmesiz Yargıda Taraf Kavramı ................................................. 36

§ 2. Taraf Ehliyetinin İncelemesi.......................................................................43

A. Dava Şartı Olarak Taraf Ehliyeti .......................................................43

B. Taraf Ehliyetinin İncelenmesinde Hakimin Rolü ........................45

C. Taraf Ehliyetinin Yargılamada Esas Sorun Olarak

İncelenmesi............................................................................................ 48

D. Taraf Ehliyeti Eksikliğinin Düzeltilmesi ....................................... 50

E. Taraf Ehliyeti Eksikliği Durumunda Mahkemenin

Vereceği Karar .......................................................................................55

F. Kanunyolu Aşamasında Taraf Ehliyeti Eksikliğinin

Tespiti ......................................................................................................55

G. Taraf Ehliyetsiz ve Mevcut Olmayan Taraf ....................................57

İkinci Bölüm

ÖZEL BÖLÜM

§ 3. Gerçek Kişilerin Taraf Ehliyeti .................................................................61

A. Genel Olarak ..........................................................................................61xi

B. Ceninin Taraf Ehliyeti.........................................................................62

C. Gerçek Kişilerin Taraf Ehliyetinin Kaybı ve Sonuçları .............. 68

I. Dava Açılmadan Önce Taraf Ehliyetinin Kaybı.................... 69

II. Dava Esnasında Taraflardan Birinin Ölümü.......................... 72

1. Sadece Öleni İlgilendiren Davalar ......................................74

2. Dava Konusunun Mirasçıları İlgilendirdiği Haller.........74

3. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi, Tereke Resmi

Yöneticisi ve Tasfiye Memurlarının Hukuki Durumu...78

4. Boşanma ve Evliliğin İptali Davalarında

Taraflardan Birinin Ölümü ................................................. 80

§ 4. Tüzel Kişilerin Taraf Ehliyeti .....................................................................85

A. Tüzel Kişilerin Taraf Ehliyetini Kazanması...................................85

I. Derneklerin ve Vakıfların Taraf Ehliyeti..................................91

II. Sendikaların Taraf Ehliyeti..........................................................95

B. Tüzel Kişilerin Taraf Ehliyetini Kaybetmesi .................................98

§ 5. Yabancı Şirketlerin Taraf Ehliyeti Sorunu .............................................101

A. Türk Hukukunda ............................................................................... 103

B. Avrupa ve Alman Hukukunda ........................................................ 105

C. İsviçre Hukukunda ........................................................................... 112

§ 6. Ön Şirketlerin (Vorgesellschaft) Taraf Ehliyeti Sorunu.................... 115

§ 7. Şirketlerin Birleşme ve Nev'i Değiştirmelerinde Taraf Ehliyeti

Sorunu.............................................................................................................119

§ 8. Dernek Davalarında Taraf Ehliyeti Sorunu.......................................... 123

§ 9. Meslek Birliklerinin ve Özellikle Avukatlık Ortaklığının Taraf

Ehliyeti........................................................................................................... 129

§ 10. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun Taraf Ehliyeti......................... 133

§ 11. Hayvanların Taraf Ehliyeti Sorunu...................................................... 137

§ 12. Elbirliği ve Paylı Mülkiyette Taraf Ehliyeti.........................................141

A. Elbirliği Mülkiyetinde Taraf Ehliyeti.............................................141

B. Paylı Mülkiyette Taraf Ehliyeti....................................................... 146xii

§ 13. Adi Şirketin Taraf Ehliyeti Sorunu....................................................... 149

A. Alman Hukukunda............................................................................ 149

I. Genel Olarak ................................................................................ 149

1. Maddi Hukuk Temelleri..................................................... 150

2. Federal Mahkeme Kararından Önce Adi Şirketin

Hukuki Niteliği..................................................................... 151

3. Federal Mahkemenin Adi Şirkete İlişkin Kararı ve

Etkileri .................................................................................... 154

4. Ortaklığın Borçlarından Dolayı Ortaklığın ve

Ortakların Sorumluluğu .....................................................161

5. Adi Şirketin Taraf Ehliyeti................................................. 164

B. İsviçre Hukukunda .............................................................................170

C. Türk Hukukunda ................................................................................171

§ 14. Miras Ortaklığının Taraf Ehliyeti ........................................................ 179

§ 15. Kat Malikleri Kurulunun Taraf Ehliyeti............................................. 187

A. Türk Hukukunda ............................................................................... 187

B. Alman Hukukunda............................................................................ 189

C. İsviçre Hukukunda ............................................................................ 192

§ 16. Hak Ehliyeti Olmayan Toplulukların Taraf Ehliyeti Sorunu

ve Bu Topluluklara Hak Ehliyeti Tanınmasının Tapu Kütüğü

Açısından Sonuçları.................................................................................... 195

§ 17. İflasın Taraf Ehliyetine Etkisi................................................................203

§ 18. Tasfiye Sonrası Şirketlerin (Nachgesellschaft) Taraf Ehliyeti ......209

SONUÇ................................................................................................................ 213

KAYNAKÇA ...................................................................................................... 221