Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller

Dr. Bora KAYA

 

İÇİNDEKİLER

 

ÖNSÖZ  5

 

T A K D İ M . 9

 

TEŞEKKÜR  11

 

KISALTMALAR  23

 

GİRİŞ

 

İnceleme Planı . 28

 

Terminolojinin Belirlenmesi 29

 

BİRİNCİ BÖLÜM

 

HUKUKA AYKIRI DELİL KAVRAMI

 

1. Hukuka Aykırı Deliller ile İlgili Bazı Temel Bilgiler 37

 

Hukukun ve Medeni Yargılama Hukukunun Amacı . 37

 

Gerçek Kavramı . 46

 

İspat . 50

 

Ç. İspat Yasağı . 59

 

2. Hukuka Aykırı Delilin Unsurları . 64

 

Delil . 64

 

Hukuka Aykırılık . 71

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

HUKUKA AYKIRI DELİLLERLE İLGİLİ GÖRÜŞLER VE

 

BAZI ÜLKELERDEKİ DURUM

 

3. Hukuka Aykırı Delillerle İlgili Görüşler . 81

 

Mutlak Kabul Görüşü 85

 

Görüş ve Dayanakları 85

 

Eleştiriler . 87

 

Mutlak Ret Görüşü 88

 

Görüş ve Dayanakları 88

 

Caydırma (Önleme) İhtiyacı 89

 

İspat Güvenliğini Sağlama . 91

 

Hakların Korunması . 92

 

Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller

 

16

 

Meşruiyetin ya da Yargısal Saygınlığın

 

Korunması 93

 

Hukukun Uygulanmasını Talep Hakkı 94

 

Eleştiriler . 95

 

Esnek (Nispi) Görüş 100

 

Görüş ve Dayanakları 100

 

Eleştiriler . 102

 

4. Bazı Ülkelerdeki Durum 103

 

İngiltere 103

 

İngiliz Hukuku ve Mahkemeleri Hakkında Genel

 

Bilgiler . 103

 

Görüşler . 111

 

III. Kararlar  116

 

1763 tarihli Huckle v. Money Kararı . 116

 

1765 tarihli Entick v. Carrington Kararı 117

 

1783 tarihli Regina (Queen) v. Warickshall

 

Kararı . 118

 

1842 tarihli Lloyd v. Mostyn Kararı 119

 

1861 tarihli Regina (Queen) v. Leathem Kararı 120

 

1955 tarihli Kuruma, Son of Kainu v. Regina

 

(Queen) Kararı . 122

 

1980 tarihli Regina (Queen) v. Sang Kararı 124

 

1980 tarihli Helliwell v. Piggot-Sims Kararı . 127

 

1982 tarihli ITC Film Distributors v. Video

 

Exchange Kararı  128

 

1996 tarihli Regina v. Khan (Sultan) Kararı 131

 

2003 tarihli Jones v. University of Warwick

 

Kararı . 134

 

2008 tarihli Andrew Lifely v. Nicholas Lifely

 

Kararı . 136

 

Diğer Bazı Özel Hukuk Davaları . 138

 

Mevzuat . 139

 

1912 tarihli Yargıçların Kuralları 139

 

1984 tarihli Polis ve Suç Delilleri Kanunu 140

 

1998 tarihli İnsan Hakları Kanunu . 146

 

1998 tarihli Medeni Yargılama Kuralları 148

 

Türemiş Deliller (Zehirli Ağacın Meyveleri) 150

 

İçindekiler

 

17

 

Amerika Birleşik Devletleri . 152

 

Amerikan Hukuku ve Mahkemeleri Hakkında Genel

 

Bilgiler . 152

 

Görüşler . 158

 

Genel Olarak 158

 

Ceza Davaları Bakımından 164

 

Özel Hukuk Davaları Bakımından . 172

 

III. Kararlar  186

 

1884 tarihli Boyd v. United States Kararı 186

 

1914 tarihli Weeks v. United States Kararı . 189

 

1961 tarihli Mapp v. Ohio Kararı 191

 

1966 tarihli Miranda v. Arizona Kararı . 193

 

1974 tarihli United States v. Calandra Kararı

 

(Büyük Jüri İstisnası) . 199

 

1976 tarihli United States v. Janis Kararı (Vergi

 

Davası İstisnası-Genel İyi Niyet İstisnasının İlk

 

Göstergesi) . 203

 

1980 tarihli United States v. Payner Kararı

 

(Hukuki Menfaat Yokluğu İstisnası) . 206

 

1984 tarihli United States v. Leon Kararı (Genel

 

İyi Niyet İstisnası)  208

 

1995 tarihli Arizona v. Evans Kararı (Genel İyi

 

Niyet İstisnası) . 213

 

2006 tarihli Hudson v. Michigan Kararı (Basit

 

Hukuka Aykırılık-Zayıf İlliyet Bağı İstisnası) . 215

 

2009 tarihli Herring v. United States Kararı

 

(Kasıtlı Olmayan İhlal İstisnası)  218

 

2011 tarihli Davis v. United States Kararı

 

(Mahkeme Kararına Güven İstisnası)  220

 

Türemiş Deliller (Zehirli Ağacın Meyveleri) 222

 

Görüşler . 222

 

Kararlar 224

 

1920 tarihli Silverthorne Lumber Co., Inc. v.

 

United States Kararı  224

 

1939 tarihli Nardone v. United States Kararı 227

 

1963 tarihli Wong Sun v. United States

 

Kararı (Hukuka Aykırılık Bağının

 

Zayıflaması)  229

 

Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller

 

18

 

1984 tarihli Nix v. Williams Kararı

 

(Kaçınılmazlık İstisnası) . 232

 

Kanada . 236

 

Ç. Almanya  246

 

Görüşler . 246

 

Bağımsız Delil Değerlendirme Yasağı 258

 

Bağımlı Delil Değerlendirme Yasağı 259

 

Mutlak (Takdire Bağlı Olmayan) Dışlama 259

 

Nispi (Takdire Dayalı) Dışlama 260

 

Menfaatlerin Tartılması Görüşü . 260

 

Normun Koruma Amacı Görüşü 264

 

Özel Hayatın Mahrem Alanının

 

Korunması Görüşü  266

 

çç. Usulȋ Kullanma Yetkisi Görüşü  269

 

Genel Önleme (Caydırıcılık) Görüşü 272

 

Basit Hukuka Aykırılık Görüşü 272

 

Dışlama Kuralına Getirilen Sınırlamalar . 274

 

Türemiş Deliller (Zehirli Ağacın Meyveleri) 274

 

İsviçre 276

 

Avusturya 279

 

İtalya 280

 

Fransa 281

 

Ğ. Diğer Avrupa Birliği Ülkeleri  283

 

5. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi . 287

 

AİHS ve AİHM Hakkında Genel Bilgiler . 287

 

AİHM'in Hukuka Aykırı Deliller ile İlgili Yaklaşımı . 289

 

Kararlar 301

 

1988 tarihli Schenk v. İsviçre Kararı . 301

 

1996 tarihli Miailhe v. Fransa Kararı 304

 

III. 2000 tarihli Khan v. İngiltere Kararı . 307

 

2006 tarihli Jalloh v. Almanya Kararı . 310

 

2007 tarihli Tavlı v. Türkiye Kararı 312

 

2010 tarihli Gafgen v. Almanya Kararı . 313

 

İçindekiler

 

19

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

TÜRK HUKUKUNDAKİ GÖRÜŞLER ve HUKUKA AYKIRI

 

DELİLLERİN ÇEŞİTLİ İLKELERLE İLİŞKİSİ

 

6. Öğretide ve Uygulamada Hukuka Aykırı Deliller . 317

 

Görüşler . 317

 

Kararlar 331

 

Anayasa Mahkemesi 331

 

Yüce Divan Kararları . 331

 

Bireysel Başvuru Kararları 333

 

Yargıtay . 339

 

HGK ve Hukuk Dairelerinin Kararları 340

 

HGK Kararları . 340

 

Daire Kararları . 345

 

CGK ve Ceza Dairelerinin Kararları . 359

 

Türemiş Deliller (Zehirli Ağacın Meyveleri) 369

 

7. Hukuka Aykırı Delillerin Çeşitli İlkelerle ve

 

Kavramlarla İlişkisi . 377

 

Hukuk Devleti İlkesi ve Hâkimin Hukukla Bağlılığı 377

 

Yargılamanın Haysiyeti İlkesi . 380

 

Hukuki Güvenlik, Belirlilik, İstikrar ve Öngörülebilirlik

 

İlkeleri  384

 

Ç. Hak Arama Özgürlüğü . 388

 

Sadece meşru vasıta ve yolların kullanılabilmesi 391

 

Kanuna aykırı bulguların kullanılamaması 394

 

Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması 398

 

Genel Olarak 398

 

Uluslararası Sözleşmeler . 402

 

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel

 

Bildirgesi 402

 

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 403

 

İşkence ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya

 

Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş

 

Milletler Sözleşmesi  403

 

Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Milletlerarası

 

Sözleşme  404

 

III. Anayasa'daki Bazı Temel Haklar  405

 

Özel Hayatın Gizliliği 405

 

Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller

 

20

 

Konut Dokunulmazlığı 406

 

Haberleşme Özgürlüğü 407

 

İnsan Onurunun Korunması . 408

 

İspat Hakkı . 409

 

Adil Yargılanma 418

 

Silahların Eşitliği . 422

 

Hukuki Dinlenilme Hakkı . 425

 

III. Adalete Erişim Hakkı  431

 

Mahkemenin Bağımsız ve Tarafsız Olması . 432

 

Ğ. Dürüstlük Kuralı  433

 

Kişiliğin Korunması 439

 

Tasarruf, Taraflarca Getirilme, Re'sen Araştırma 443

 

İ. Usul Ekonomisi . 446

 

Belge İbraz Yükümlülükleri 448

 

Hâkimin Davayı Aydınlatma Yükümlülüğü 452

 

8. Değerlendirme . 454

 

Görüş . 454

 

Öneri 462

 

Birinci Adım: İspat Aracının Delil Niteliğinde Olup

 

Olmadığının Tespiti . 462

 

İkinci Adım: Delilin Hukuka Aykırı Olup Olmadığının

 

İncelenmesi  463

 

III. Üçüncü Adım: Hukuka Uygunluk Halinin Bulunup

 

Bulunmadığının Değerlendirilmesi . 464

 

Meşru (Haklı) Savunma . 467

 

Zorunluluk Hali . 472

 

Bizzat Hakkını Koruma . 474

 

Rıza 478

 

Üstün Nitelikte Özel Yarar ya da Kamu Yararı . 481

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

 

HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN KULLANILMASI YASAĞININ

 

UYGULANMASI

 

9. HMK md. 189/2'deki Yasak, Kuralın Amacı ve Emredici Niteliği

 

. 485

 

10. HMK md. 189/2'nin Unsurları, Kapsamı ve Uygulama Alanları 490

 

Unsurları 490

 

İçindekiler

 

21

 

Hukuka Aykırılık . 490

 

Delil ve Elde Etme Kavramları . 494

 

Kapsamı . 495

 

Delil Elde Etme Yasağı . 495

 

Delil İkame Etme Yasağı . 496

 

III. Delil Değerlendirme Yasağı  497

 

Vakıanın İspatında Dikkate Alınmamanın Anlamı . 498

 

Yasağın Emareler Üzerindeki Etkisi . 499

 

Tesadüfi Deliller 501

 

VII. Özel Hukuka Göre Elde Edilen Deliller (Özel Kişilerce

 

Elde Edilen Deliller)  506

 

Uygulama Alanları 510

 

11. Hukuka Aykırı Delillere Karşı Korunma. 517

 

Delilin Hukuka Aykırı Olduğu İddiası 517

 

Niteliği . 517

 

İleri Sürülmesi . 519

 

III. İncelenmesi  522

 

İspatı 528

 

Verilebilecek Karar 530

 

Genel Olarak 530

 

Delilin Dosyadan Çıkartılması Görüşü 530

 

III. Delilin Dosyada Muhafaza Edilmesi Görüşü  532

 

Aleniyetin Kaldırılması . 536

 

Kanun Yolları 540

 

Genel Olarak 540

 

İstinaf . 541

 

III. Temyiz . 542

 

Yargılamanın İadesi . 546

 

Bireysel Başvuru . 548

 

AİHM Başvurusu . 550

 

Ç. Yeniden İspatlama Hakkı  551

 

Önleme, İade ve İhtiyati Tedbir Başvuruları . 552

 

12. Yargılamada Hukuka Aykırı Delil Kullanılmasının Sonuçları 554

 

Tazminat Sorumluluğu 554

 

Cezai Sorumluluk 555

 

Avukatın Sorumluluğu 555

 

Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller

 

22

 

Ç. Hâkimin Sorumluluğu . 556

 

13. HMK md. 189/2'nin AİHS'e Uygunluğu . 558

 

14. HMK md. 189/2'nin Anayasaya Uygunluğu . 560

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

 

HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN ÖZEL GÖRÜNÜMLERİ

 

15. Hukuka Aykırı Keşif . 569

 

16. Hukuka Aykırı Şekilde Elde Edilen Senet ve Belge 572

 

17. Hukuka Aykırı Beyanlar 576

 

İradenin Sakatlanması 576

 

Çekinme Hakkı 588

 

Bilgisini Hukuka Aykırı Bir Şekilde Elde Eden, Özellikle

 

Gizlice Dinleyen Tanık  594

 

18. Hukuka Aykırı Delile Dayanan Bilirkişi Raporu 597

 

19. Hukuka Aykırı Ses ve Görüntü Kaydı . 599

 

Genel Olarak 599

 

Hukuka Aykırı Ses Kaydı 601

 

İletişim Bilgilerinin Hukuka Aykırı Tespiti 616

 

Ç. Hukuka Aykırı Görüntü Kaydı  618

 

20. Hukuka Aykırı Bir Şekilde Alınan Kan ve Doku 621

 

21. Günlük, Mektup, Elektronik Posta 632

 

SONUÇ  637

 

KAYNAKÇA . 673

 

KAVRAM DİZİNİ  713