Ticari Davalarda Görev

Furkan ÖZBEK

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  5

İÇİNDEKİLER 7

TABLOLARIN LİSTESİ . 13

KISALTMALAR . 15

GİRİŞ .19

BİRİNCİ BÖLÜM

TİCARİ DAVANIN TARİHİ GELİŞİM SÜRECİ VE TİCARİ DAVADA GÖREV

Tarihsel Süreç 23

Genel Olarak 23

Alman Ticaret Hukuku’ndaki Gelişmeler 25

Türk Hukuku. 26

Cumhuriyet öncesi dönem . 26

Cumhuriyet sonrası dönem 30

a) 865 sayılı Ticaret Kanunu 30

b) 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu 31

c) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 32

Ticaret Hukuku Sistemleri . 33

Sübjektif Sistem . 33

Objektif Sistem. 34

Modern Sistem 35

III. Ticari Dava Kavramı. 35

Genel Olarak Ticari Dava 35

Ticaret Mahkemelerinin Görev Sahasına Giren Her Davanın Ticari

Dava Olarak Kabul Edilmesi Sorunu. 36

8 İçindekiler

Ticaret ve Ticari Dava Ayrışması.38

Ticaret Hukuku38

Genel olarak 38

Ticaret hukukunun medeni hukuk ve borçlar hukukuyla ilişkisi39

Ticaret Hukuku ve Ekonomi Hukuku İlişkisi 40

Ekonomi hukuku40

Ticaret hukuku ve ekonomi hukuku ilişkisi41

Ticari iş42

TTK m. 3’te düzenlenen ticari işler 43

a) TTK’da düzenlenen hususlar 43

b) Ticari işletmeyi ilgilendiren işlem ve fiiller .44

TTK m. 19 uyarınca ticari iş karinesi 45

a) Tacirin borçlarının ticari olması45

b) Taraflardan yalnız birisi için ticari nitelik arz eden sözleşmeler46

Ticari iş ve ticari dava ilişkisi47

Ticari Davada Görev.48

Görev Kavramı 48

TTK m. 4 ve 5 Bağlamında Görev50

Görevsizlik Kararının Sonuçları .51

Asliye Ticaret Mahkemeleri ile Diğer Mahkemeler Arasındaki İlişki.54

Asliye ticaret mahkemelerinin birbirleri arasındaki ilişki 54

a) Genel olarak.54

b) HSK’nın iş dağılımı yetkisinin Anayasa’ya aykırılığına ilişkin

değerlendirme .56

c) Mahkemelerin gönderme kararı verme yetkisi ve tarafların

itirazı 58

d) Tek hakimli asliye ticaret mahkemesi ile heyet halindeki

asliye ticaret mahkemesi arasındaki ilişki 60

Asliye ticaret mahkemeleri ile asliye hukuk mahkemeleri

arasındaki ilişki 63

Asliye ticaret mahkemeleri ile sulh hukuk mahkemeleri

arasındaki ilişki 65

Asliye ticaret mahkemeleri ile özel mahkemeler arasındaki ilişki .65

a) Tüketici mahkemeleri ile asliye ticaret mahkemeleri

arasındaki ilişki.65

İçindekiler 9

b) Deniz ticaretinden ve deniz sigortalarından kaynaklanan

davalarda görevli asliye ticaret mahkemeleri arasındaki ilişki  67

c) Fon mahkemeleri ve faaliyet izni kaldırılan bankalara ilişkin

hukuk davalarında asliye ticaret mahkemelerinin daireleri

arasındaki ilişki  69

d) Finans mahkemeleri ve asliye ticaret mahkemeleri

arasındaki ilişki  69

e) Fikri ve sınai haklar hukuk mahkemeleri ile asliye ticaret

mahkemeleri arasındaki ilişki  70

Çekişmesiz Yargı İşlerinde Asliye Ticaret Mahkemelerinin Görevi. 71

Genel Olarak 71

Ticari Nitelikteki Yabancı Hakem Kararlarının Tanıma ve Tenfizinde

Görevli Mahkemenin Tespiti Sorunu . 72

İKİNCİ BÖLÜM

TİCARİ DAVANIN KAPSAMI

Konularına Göre Ticari Davalar . 77

Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Ticari Davalar. 77

Genel olarak . 77

Sigorta hukukuna ilişkin davalar. 78

Kıymetli evraktan kaynaklanan davalarda görevli mahkeme

sorunu. 81

a) Tüketici senetlerine ilişkin. 81

b) Kıymetli evrakın vasfı ve göreve etkisi 83

Türk Medeni Kanunu’nda Düzenlenen Ticari Davalar 84

Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenlenen Ticari Davalar 86

Malvarlığının veya işletmenin devralınması ile işletmelerin

birleşmesi ve şekil değiştirmesinden doğan davalar  86

Rekabet yasağından doğan davalar 88

a) Sorunun gelişimi 88

b) İş mahkemelerinin görevli olduğunu kabul eden görüş 90

c) Ticaret mahkemelerinin görevli olduğunu kabul eden görüş 91

d) Yargıtay’ın yaklaşımı 92

10 İçindekiler

e) Değerlendirme .94

Yayım sözleşmesinden doğan davalar.100

Kredi mektubu ve kredi emrinden doğan davalar.103

Komisyon sözleşmesinden doğan davalar.104

Ticari temsilciler, ticari vekiller ve diğer tacir yardımcılarına

ilişkin hususlardan doğan davalar .106

Fikri Mülkiyet Hukukuna İlişkin Uyuşmazlıklardan Doğan Davalar.110

Ticarete Özgü Yerlerle İlgili Davalar112

Genel olarak 112

Kripto para borsasından kaynaklanan davalarda görevli

mahkemenin tespiti 113

Kaldıraçlı alım satım işlemlerinde görevli mahkemenin tespiti.114

a) Öğretinin yaklaşımı 114

b) Yargıtay’ın yaklaşımı 115

c) Değerlendirme .116

Bankalara, Diğer Kredi Kuruluşlarına, Finansal Kurumlara ve Ödünç

Para Verme İşlerine İlişkin Düzenlemelerden Kaynaklanan Davalar 118

Özel Kanun Hükümleri Gereğince Ticaret Mahkemesinde Görülecek

Davalar123

Kooperatifler Kanunu’ndan doğan davalar .123

İcra ve İflas Kanunu’ndan doğan davalar 124

Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’ndan doğan davalar 125

Milli tahkimden kaynaklanan davalar .127

Milletlerarası Tahkim Kanunu’ndan kaynaklanan davalar 131

Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’ndan

kaynaklanan davalar132

Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan

Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu’ndan

kaynaklanan davalar133

Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında

Kanun’dan doğan davalar133

Taraflarına Göre Ticari Davalar 134

Genel Olarak .134

Gerçek Kişi Tacirler Açısından.136

Tüzel Kişi Tacirler Açısından137

Ticaret şirketleri 138

İçindekiler 11

Dernekler 138

Vakıflar 139

Kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre

yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, İl Özel

İdaresi, Belediye ve Köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından

kurulan kurum ve kuruluşlar  140

III. Karma Sistemin Esas Alındığı Ticari Davalar 141

Havaleden Doğan Davalar 141

Genel olarak . 141

Banka havalesinden kaynaklanan davalarda görevli mahkemenin

tespiti sorunu 142

Saklama (Vedia) sözleşmesinden doğan davalar . 147

Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Haklardan Doğan Davalar. 148

Ticari Dava Olarak Kabul Edilmenin Sonuçları. 150

Görevli Mahkeme 150

Yargılama Usulü . 150

Delil 151

Dava Şartı Olarak Arabuluculuk . 151

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TİCARİ DAVADA ESAS ALINAN MEVCUT KRİTERLERİN

ETKİNLİĞİ SORUNU VE DEĞERLENDİRMEMİZ

Mutlak-Nispi Ticari Dava Tasnifi ve Değerlendirmemiz. 153

Genel Olarak Mutlak-Nispi Ticari Dava Tasnifi. 153

Nispi Ticari Davaya İlişkin Değerlendirme 155

Ticari işletmeyle ilgili olma kıstasının isabetliliği ve tacir olma

şartı. 155

Tüzel kişi tacirlere adi iş sahasının tanınmaması sorunu 159

Nispi ticari davanın sürdürülebilirliği üzerine . 162

Kira sözleşmelerinde görevli mahkeme 167

Görevsizlik Kararına İlişkin İstatiksel Veriler 172

Asliye Ticaret Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri 173

Asliye Hukuk Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri. 174

Sulh Hukuk Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri . 175

İş Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri. 176

12 İçindekiler

Tüketici Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri .177

İcra Mahkemelerince Verilen Görevsizlik Kararı Verileri 178

Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemelerince Verilen Görevsizlik

Kararı Verileri179

Asliye Ticaret ve Asliye Hukuk Mahkemeleri Arasındaki İlişkinin Görev

İlişkisine Dönüştürülmesine İlişkin İstatiksel Bir Yaklaşım.180

İ. Değerlendirme181

III. Görev Sorununun AİHS ve Anayasa Bağlamında Makul Sürede Yargılanma

Hakkına Etkisi .186

AİHS Bağlamında Makul Sürede Yargılanma Hakkı.186

Türk Hukukunda Makul Sürede Yargılanma Hakkı188

Görev Tespitinde Yaşanan Sorunlar ve Makul Sürede Yargılanma

Hakkının İhlali .189

Genel olarak 189

Makul sürenin tespiti.190

Makul sürede yargılanma hakkı çerçevesinde ticari davalarda

görevli mahkemenin tespiti.191

Görevsizlik Kararı İçin Öninceleme Aşamasını Bekleme Sorunu.195

Zorunlu Dava Şartı Arabuluculuk Açısından Görevli Mahkeme

Tespitinin Önemi 200

SONUÇ.205

KAYNAKÇA.211